Artificial Intelligence

Deze pagina is in opbouw. Kom later terug om het resultaat te zien of neem contact op met nora@ictu.nl als je mee wilt werken aan de eerste concepten.

• 27 september 2022 - Ingrijpende wijzigingen aan de NORA Bindende Architectuurafspraken per 1-1-2023…
• 17 november 2021 - Grote wijzigingen kern NORA in publieke review tot en met 31 januari…

: → Al het NORA Nieuws

Wat zijn Artificial Intelligence & Algoritmen?

Artificial Intelligence (AI)

Het is moeilijk om in eenvoudige bewoordingen een definitie van een ingewikkeld begrip als AI te geven. De Nederlandse AI-coalitie hanteert de volgende omschrijving:
Het vermogen van een systeem om externe gegevens correct te interpreteren, om te leren van deze gegevens, en om deze lessen te gebruiken om specifieke doelen en taken te verwezenlijken via flexibele aanpassing. Dit vermogen is traditioneel voorbehouden aan mensen.
(verwijzing?)

Op Europees niveau is het de ‘Independent High Level Expert Group on AI' van de Europese Commissie die zich bezig houdt met dit onderwerp. Deze groep is tot de volgende definitie gekomen:
Systemen op basis van artificiële intelligentie (AI) zijn door mensen ontworpen softwaresystemen (en mogelijk ook hardware systemen) die, met een complex doel, in de fysieke of digitale dimensie in actie komen op basis van gegevens die zij in hun omgeving waarnemen, waarbij deze:

• de verzamelde gestructureerde of ongestructureerde gegevens interpreteren,
• redeneren op basis van de uit deze gegevens verkregen kennis of de verkregen informatie verwerken, en
• beslissen met welke handeling(en) het gestelde doel het best kan worden bereikt.

AI-systemen kunnen gebruik maken van symbolische regels of een numeriek model en kunnen hun gedrag ook aanpassen door te analyseren welke invloed hun eerdere handelingen op de omgeving hebben.

Bron: Het rapport A definition of Artificial Intelligence: main capabilities and scientific disciplines, 8 april 2019 van de Independent High Level Expert Group on AI set up by the European Commission

Algoritmen

AI is opgebouwd uit algoritmen. Echter, niet alle algoritmen zijn onderdeel van AI. Een algoritme kan worden omschreven als een set bij elkaar behorende instructies die een bepaald probleem oplossen of een bepaalde taak uitvoeren. In het geval van AI kunnen we ervan uitgaan dat algoritmen geschreven zijn in een programmeertaal en dat het gaat om het verwerken van digitale gegevens.

Een geautomatiseerde beslisboom bijvoorbeeld is ook een algoritme. Echter, dit is slechts een automatische versie van besluitvorming die door een mens op precies dezelfde manier zou zijn gedaan volgens die beslisregels obv ‘if X, then Y, else Z’. Hierbij komt het algoritme (‘het systeem’) dus niet zelfstandig tot een besluit of uitkomst.

Waarom zijn Artificial Intelligence & Algoritmen van belang?

Het gebruik van AI en Algoritmen kan voor de overheid veel voordelen hebben, zoals efficiencywinst, objectieve(re) besluiten en voorspellen van gedrag op basis van profielen en smart cities.

Gedacht kan worden aan de volgende toepassingen:

• Bepalen zorgtoeslag, kinderbijslag, WOZ-besluiten, inkomstenbelasting;
• Routering inkomende berichten, wegbeheer, vuilnis ophalen, chatbots;
• Risicogerichte controles van infrastructuur of verkeer;
• Aangifte inkomstenbelasting doen per app, corona-app;
• Crowdmanagement, verwarde mensen, coronamaatregelen.
  

Hoewel efficiencywinst en automatische besluiten aantrekkelijk kunnen klinken, is het geen automatisme dat een AI-systeem of algoritme altijd het enige juiste besluit zal nemen of voorstellen. Hoe groot is de foutmarge die acceptabel is bij wel of niet toekennen van een uitkering? Hoe acceptabel is het dat het systeem zelfstandig een besluit neemt zonder tussenkomst van een mens? In verschillende domeinen gelden verschillende maatschappelijke niveaus van acceptatie. In de zorg vinden we het over het algemeen prettig wanneer een arts beslist welke behandeling nodig is, al dan niet geholpen door een AI-systeem. Maar van de Maeslantkering accepteren we dat het algoritme bepaalt wanneer de kering dicht moet om het land te beschermen tegen hoogwater.

Ethische vraagstukken

Er is een groot belang voor de overheid om AI en algoritmen te kunnen inzetten om het werk beter en in veel gevallen ook objectiever te doen. En daarbij komt vanzelf ook het belang om AI en algoritmen alléén in te zetten op een verantwoorde manier. Ethische vraagstukken, fairness en kans op fouten moeten vooraf bekeken en beoordeeld worden. Op dit moment is er nog geen wetgeving over ethiek bij het gebruik van AI.

Wél heeft, binnen de Europese Commissie, de High-Level Expert Group on AI - dat zich buigt over verantwoord gebruik van AI - een Ethics guidelines for trustworthy AI opgesteld voor verantwoord gebruik van AI. Hóe deze guidelines in systemen in te bedden en hoe dat controleerbaar te maken is een complexe volgende stap.

Er bestaat een vigerende wetgeving ten aanzien van bijvoorbeeld mensenrechten. (verwijzing?)

Direct aan de slag
Wat is op nationaal niveau geregeld om AI&A-functies door (overheids)organisaties optimaal te benutten? De Rijksoverheid heeft haar beelden bij de inzet van AI en algoritmen vastgelegd in het Strategisch Actieplan AI. Hierin staan voornemens van het kabinet om de ontwikkeling van artificiële intelligentie (AI) in Nederland te versnellen en internationaal te profileren, en op het borgen van de publieke belangen bij AI-ontwikkelingen. De begeleidende Kamerbrief schetst de context bij dit plan. Door het Leer- en Expertisepunt Datagedreven Werken (LED) van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zijn in concept werkdefinities voor algoritmen opgesteld. Deze zijn nog onder review en worden mogelijk dit jaar (2021) gepubliceerd. Hoe sluiten we vanuit Nederland aan op internationale afspraken en voorzieningen? De Europese Commissie heeft Ethics guidelines for trustworthy AI opgesteld voor verantwoord gebruik van AI. En een advies aan de Commissie over het verwerken van data ten behoeve van AI is in de maak The Right to Process Data for Machine Learning Purposes in the EU. Wat doe je als Enterprise Architect of adviseur om AI-functies te borgen binnen de architectuur van jouw organisatie? → Zie Aanbevelingen voor AI&A in de Enterprise Architectuur Wat doe je als Business- of Solution Architect om AI-functies te verwerken in het ontwerp van een (overheids)dienst? (nog uitwerken) → Zie Aanbevelingen voor AI&A in het ontwerp van een dienst

Samen leren & zoeken
Er zijn verschillende organisaties en samenwerkingsverbanden die een visie en praktische handreikingen ontwikkelen voor het werken met AI en algoritmen. De meest bekende zijn: Diensten Nederlandse AI Coalitie] ECP Platform voor de InformatieSamenleving NEN Artificial Intelligence en Big Data Leer- en Expertisepunt Datagedreven werken AI Digitale Overheid Leeraanbod en informatieve artikelen, podcasts en webinars zijn te vinden bij: Binnen de overheid: RADIO Artificiële Intelligentie RijksAcademie voor Digitalisering en Informatisering Overheid Innovatie community Rijks Innovatie Community] Buiten de overheid: PAO Leiden Artificial Intelligence voor juristen Ken je nog een overleg binnen de overheid dat zich bezig houdt met AI en/of Algoritmen? Neem dan contact op met NORA Beheer.

Meer informatie & Contact
Nuttige linkjes: → Documentatie over Artificial Intelligence (AI) & Algoritmen Dit thema wordt beheerd door experts van de overheid en marktpartijen: → Expertgroep AI&A Contactpersoon is Louise de Jong → Louise.deJong@ictu.nl.

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.