Artificial Intelligence
Wat zijn Artificial Intelligence & Algoritmen?[bewerken]
Artificial Intelligence (AI)
Het is moeilijk om in eenvoudige bewoordingen een definitie van een ingewikkeld begrip als AI te geven. De Nederlandse AI-coalitie hanteert de volgende omschrijving:
Het vermogen van een systeem om externe gegevens correct te interpreteren, om te leren van deze gegevens, en om deze lessen te gebruiken om specifieke doelen en taken te verwezenlijken via flexibele aanpassing. Dit vermogen is traditioneel voorbehouden aan mensen.
Op Europees niveau is het de ‘Independent High Level Expert Group on AI' van de Europese Commissie die zich bezig houdt met dit onderwerp. Deze groep is tot de volgende definitie gekomen:
Systemen op basis van artificiële intelligentie (AI) zijn door mensen ontworpen softwaresystemen (en mogelijk ook hardware systemen) die, met een complex doel, in de fysieke of digitale dimensie in actie komen op basis van gegevens die zij in hun omgeving waarnemen, waarbij deze:
- de verzamelde gestructureerde of ongestructureerde gegevens interpreteren,
- redeneren op basis van de uit deze gegevens verkregen kennis of de verkregen informatie verwerken, en
- beslissen met welke handeling(en) het gestelde doel het best kan worden bereikt.
AI-systemen kunnen gebruik maken van symbolische regels of een numeriek model en kunnen hun gedrag ook aanpassen door te analyseren welke invloed hun eerdere handelingen op de omgeving hebben.
Bron: Het rapport A definition of Artificial Intelligence: main capabilities and scientific disciplines, 8 april 2019 van de Independent High Level Expert Group on AI set up by the European Commission
Algoritmen
AI is opgebouwd uit algoritmen. Echter, niet alle algoritmen zijn onderdeel van AI. Een algoritme kan worden omschreven als een set bij elkaar behorende instructies die een bepaald probleem oplossen of een bepaalde taak uitvoeren. In het geval van AI kunnen we ervan uitgaan dat algoritmen geschreven zijn in een programmeertaal en dat het gaat om het verwerken van digitale gegevens.
Een geautomatiseerde beslisboom bijvoorbeeld is ook een algoritme. Echter, dit is slechts een automatische versie van besluitvorming die door een mens op precies dezelfde manier zou zijn gedaan volgens die beslisregels obv ‘if X, then Y, else Z’. Hierbij komt het algoritme (‘het systeem’) dus niet zelfstandig tot een besluit of uitkomst.
Waarom zijn Artificial Intelligence & Algoritmen van belang?[bewerken]
Het gebruik van AI en algoritmen kan voor de overheid veel voordelen hebben, zoals efficiencywinst, objectieve(re) besluiten en voorspellen van gedrag op basis van profielen en smart cities.
Gedacht kan worden aan de volgende toepassingen:
- Bepalen zorgtoeslag, kinderbijslag, WOZ-besluiten, inkomstenbelasting,
- Routering inkomende berichten, wegbeheer, vuilnis ophalen, chatbots,
- Risicogerichte controles van infrastructuur of verkeer,
- Aangifte inkomstenbelasting doen per app, corona-app,
- Crowdmanagement, verwarde mensen, coronamaatregelen.
Hoewel efficiencywinst en automatische besluiten aantrekkelijk kunnen klinken, is het geen automatisme dat een AI-systeem of algoritme altijd het enige juiste besluit zal nemen of voorstellen. Hoe groot is de foutmarge die acceptabel is bij wel of niet toekennen van een uitkering? Hoe acceptabel is het dat het systeem zelfstandig een besluit neemt zonder tussenkomst van een mens? In verschillende domeinen gelden verschillende maatschappelijke niveaus van acceptatie. In de zorg vinden we het over het algemeen prettig wanneer een arts beslist welke behandeling nodig is, al dan niet geholpen door een AI-systeem. Maar van de Maeslantkering accepteren we dat het algoritme bepaalt wanneer de kering dicht moet om het land te beschermen tegen hoogwater.
Ethische vraagstukken
Er is een groot belang voor de overheid om AI en algoritmen te kunnen inzetten om het werk beter en in veel gevallen ook objectiever te doen. En daarbij komt vanzelf ook het belang om AI en algoritmen alléén in te zetten op een verantwoorde manier. Ethische vraagstukken, fairness en kans op fouten moeten vooraf bekeken en beoordeeld worden. Op dit moment is er nog geen wetgeving over ethiek bij het gebruik van AI. Er is alleen de vigerende wetgeving ten aanzien van bijvoorbeeld mensenrechten.
De Europese Commissie heeft al wel een High Level Working Group voor dit onderwerp en geeft aan dat AI lawful, ethical en robust moet zijn. Hoé je dat in systemen inbedt en hoe je dat controleerbaar kan maken is een complexe volgende stap.
Zie hiervoor de EU ethics guide
Internationaal[bewerken]
Advies aan Europese Commissie over 'The right of processing data for machine learning'
Committee for standardization in the area of Artificial Intelligence ISO/IEC JTC 1/SC 42 Artificial intelligence
Nationaal[bewerken]
Overheid
Het Ministerie van BZK heeft een inventarisatie laten doen voor ethisch gebruik van AI. Die heeft geresulteerd in een overzicht van alle voor AI relevante documenten en regelgeving over publieke waarden (die op dat moment bestonden).
Artificiële Intelligentie en publieke waarden
Programma NL DIGIbeter (Ministerie van BZK), actielijn Integriteit en uitlegbaarheid algoritmen door de overheid.
Integriteit en uitlegbaarheid algoritmen door de overheid
AI in de digitale samenleving (Ministerie van BZK), essaybundel ‘Behoorlijk datagebruik in de openbare ruimte’ LED (Leer- en Expertisepunt Datagedreven werken).
AI in de digitale samenleving
De Algemene Rekenkamer heeft het rapport ‘Aandacht voor algoritmes’ geschreven en een toetsingskader ontwikkeld voor het auditen van AI en algoritmen. De kennis uit dit toetsingskader is uiteraard ook goed in te zetten bij het maken van ontwerpen van dienst die gebruik maken van AI en algoritmen.
Artificial Intelligence Impact Assessment
In de ‘Nationale Datapodcast’ van VKA legt Miranda Pirkovski van de AR uit waar het rapport over gaat en hoe het te gebruiken is.
Aandacht voor algoritmes Algemene Rekenkamer
Landelijk (niet exclusief overheid)
De Nederlandse AI coalitie is een platform waarin diverse partijen samenkomen en samenwerken aan AI-toepassingen in Nederland.
Artificial Intelligence
De NL AI coalitie heeft een AI Impact Assessment ontwikkeld waarmee een handvat wordt gegeven voor het betrouwbaar en veilig inrichten van AI-toepassingen of AI in dienstverlening.
Artificial Intelligence Impact Assessment
De Ethische Data Assistent (DEDA) helpt data-analisten, projectmanagers en beleidsmakers om ethische problemen in dataprojecten, datamanagement en databeleid te herkennen. DEDA is ontwikkeld in samenwerking met de gemeente Utrecht.
Utrecht Data School - De Ethische Data Assistent
Tweede Kamerstukken
De overheid wil en moet bijblijven bij technische ontwikkelingen. Enerzijds om zelf slim gebruik te kunnen maken van nieuwe technologie (bijvoorbeeld in de dienstverlening) en anderzijds om wet- en regelgeving te actualiseren, rekening houden met de technische ontwikkelingen. Denk bijvoorbeeld aan de introductie van de zelfrijdende auto die tot vragen leidt zoals: Wie is aansprakelijk als een auto-ongeluk wordt veroorzaakt door een fout in de software? Is dat de bestuurder, de producent van de auto, de leverancier van de software of de programmeur? En is de mate waarin de menselijke bestuurder autonoom is van invloed op die verantwoordelijkheid?
Dit is een overzicht van de meest relevante Tweede Kamerstukken met betrekking tot AI en algoritmen, van nieuw naar oud:
Kamerbrief over kunstmatige intelligentie in de rechtspleging 13 februari 2019 Kamerbrief over kunstmatige intelligentie en algoritmen in de rechtspleging | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl - Link niet vindbaar -
Organisatie[bewerken]
Dienst[bewerken]
| Direct aan de slag |
|---|
|
Wat is op nationaal niveau geregeld om AI&A-functies door (overheids)organisaties optimaal te benutten? Denk hierbij aan:
Hoe sluiten we vanuit Nederland aan op internationale afspraken en voorzieningen?
|
|
| Samen leren & zoeken |
|---|
|
Partijen die al bezig zijn, voorbeelden, initiatieven waar je bij aan kunt sluiten, mensen met wie je contact op kunt nemen Ken je nog een overleg binnen de overheid dat zich bezig houdt met AI en/of Algoritmen? |
|
| Meer informatie & Contact |
|---|
|
Nuttige linkjes: Dit thema wordt beheerd door experts van de overheid en marktpartijen: Contactpersoon is Louise de Jong |
|