Afspraken voor standaarden voor generieke voorzieningen

 

Een richtinggevende uitspraak over een generiek eigenschap die systemen moeten hebben - maar alleen van toepassing binnen een aspectgebied van informatievoorziening. Kan nevengeschikt of ondergeschikt zijn aan bestaande NORA Bindende Architectuurafspraken, meestal een Kwaliteitsdoel of Architectuurprincipe. Kan uitgroeien tot een Architectuurprincipe, als het relevant geacht wordt voor de gehele doelgroep van NORA.

Eigenschappen

ID	GA-BP-5
Stelling	De generieke functies in de digitale basisinfrastructuur worden ingevuld door afspraken, standaarden en voorzieningen. Daarbij gaan afspraken boven standaarden en gaan standaarden boven voorzieningen.
Rationale	Uitvoeringsorganisaties hebben vaak een andere populatie van burgers en bedrijven en andere wetgeving waarbinnen zij hun taken uitvoeren. Het maken van afspraken is een flexibele manier om binnen een diverse overheid tot resultaten te komen. Het biedt dienstverleners maximale vrijheid om in hun dienstverlening de optimale invulling voor burgers en bedrijven te realiseren. Verder is er een tendens waarbij burgers en bedrijven steeds vaker autonomie vragen om eigen middelen (bijvoorbeeld voor authenticatie of beheer van persoonlijke gegevens) te kunnen toepassen. Dat vraagt om een overheid die middelen accepteert die de burger al heeft en voorwaarden stelt waaronder dat mogelijk is. Dat betekent dus minder overheidsvoorzieningen maken en meer afsprakenstelsels om aan te sluiten. In het belang van burgers en bedrijven en uitvoering van de wet kan het noodzakelijk zijn naast afspraken ook standaarden of ook generieke voorzieningen toe te passen. Gebruik van generieke voorzieningen door (deels) autonome organisaties kan binnen het Nederlandse bestuurlijk bestel in de praktijk leiden tot grote uitdagingen. De functies van de GDI worden daarom bij voorkeur gerealiseerd via generieke afspraken en standaarden. Als de beoogde doelen hiermee niet worden bereikt, worden voorzieningen geïntroduceerd. Een voorziening die juist vrijheden geeft (door ontkoppeling volgens GA-BP-4 Gebruik van flexibele en ontkoppelde functies helpt bij deze uitdagingen. Zie ook Toelichting op de relatie tussen principes van de GDI-Architectuur en van de NORA Een verdere rationale voor dit architectuurprincipe en de implicaties die hieruit voortkomen is te vinden in: Beleidskader Digitale Basisinfrastructuur D en I (paragraaf 3.1 van de Bron) [De WHY van de Generieke Digitale Infrastructuur] S en U (paragraaf 3.4 van de Bron)
Implicaties	Diensten worden in eerste instantie door dienstverleners geleverd op basis van afspraken. Als wetgeving of beleidsafspraken dit nodig maken worden hier standaarden bij afgesproken. De functies van de GDI worden bij voorkeur gerealiseerd via generieke afspraken en standaarden. Als de beoogde doelen hiermee niet worden bereikt, worden voorzieningen geïntroduceerd. Wanneer slechts een deel van alle dienstverleners behoefte heeft aan een bepaalde voorziening is deze niet een generiek en per definitie door iedereen te gebruiken onderdeel van de GDI. Deze kan wel in overleg met betrokken partijen gezamenlijk worden gerealiseerd en optioneel onderdeel van de GDI zijn. Als de GA een voorziening als niet-generiek ziet, kan deze nog wel zich moeten conformeren aan afspraken en/of standaarden die deel uitmaken van de betreffende generieke functie. GA doet geen uitspraak of een dergelijke (niet-generieke) voorziening onder de GDI (governance en/of financiering) valt; dat is een bestuurlijk vraagstuk. Dienstverleners moeten mogelijk aanpassingen doorvoeren om te voldoen aan afspraken en standaarden of om gebruik te kunnen maken van een generieke voorziening. Alle afspraken, standaarden en generieke voorzieningen die partijen overeenkomen passen zij ook toe.
Voorbeelden	Voor alle overheidsorganisaties geldt de afspraak dat op iedere website een toegankelijkheidsverklaring wordt gepubliceerd. Zie toegankelijksheidsverklaring Overheidsbreed wordt gebruik gemaakt van de DCAT-AP-NL standaard zodat partijen gestandaardiseerd metadata met elkaar kunnen uitwisselen. Zie DCAT-AP-NL Overheidsbreed wordt voor authenticatie van burgers gebruik gemaakt van DigiD als generieke voorziening. Een dienstverlener raadpleegt een generieke bereikbaarheid/profiel-service om op te vragen via welk telefoonnummer een klant een sms-bericht wil ontvangen.
Status actualiteit	Actueel

Relaties

Vertrekpunt	Relatie	Eindpunten
Afspraken voor standaarden voor generieke voorzieningen	Heeft bron	GA Basisprincipes (Bron)
Afspraken voor standaarden voor generieke voorzieningen	Is gerelateerd aan	GDI-Architectuur (GA) (Dochterarchitectuur) Standaardiseer waar mogelijk (Architectuurprincipe) Voorkom onnodige complexiteit (Architectuurprincipe)

Afgeleide relaties

Vertrekpunt	Relatie	Eindpunt

Toelichting relaties:

Relatiesoort	Eindpunt	Toelichting
Is gerelateerd aan	Standaardiseer waar mogelijk	Ontwikkel geen eigen processen, systemen en technieken wanneer deze ergens anders al beschikbaar zijn. Stel je actief op de hoogte van beschikbare en geplande standaardoplossingen, om daar bij het maken van plannen rekening mee te houden. Pas je processen en organisatie aan de standaard oplossingen aan, in plaats van het omgekeerde. Gebruik de standaard met het meest specifieke werkingsgebied. Als deze conflicteert met bredere (internationale) standaarden, zorg dan in de sector voor afstemming daarmee. Verwerf producten die aan de standaard(en) voldoen. Hierbij geldt: Open standaarden tenzij.
Is gerelateerd aan	Lever een kanaal-onafhankelijk resultaat	Maak stelselafspraken om te komen tot één generiek digitaal stelsel voor identificatie en authenticatie of sluit aan bij een bestaand stelsel: kanaal-overstijgend stelsel met afspraken over betrouwbaarheidsniveaus.
Is gerelateerd aan	Bouw diensten modulair op	Zorg voor open specificaties zodat deze hergebruikt kunnen worden over instellingen heen. Dit voorkomt dat verschillende organisaties hetzelfde wiel moeten uitvinden.
Is gerelateerd aan	Beschrijf de dienst nauwkeurig	Leg per dienst vast aan welke normen en standaarden deze moet voldoen. Afwijkingen van deze norm worden geïdentificeerd. Leg het akkoord op en de inhoud van de dienst schriftelijk vast in de vorm van een Service Level Agreement (SLA), Gegevens Leverings Overeenkomst (GLO) of in wet- en regelgeving. Beschrijf diensten in een producten- en dienstencatalogus (PDC) inclusief de daarbij behorende spelregels.
Is gerelateerd aan	Neem gegevens als fundament	Voor een optimale dienstverlening aan de burgers en voor effectieve en efficiënte samenwerking in het leveren van diensten tussen en binnen overheidsorganisaties, is het belangrijk om een gezamenlijk beeld te hebben van de informatie die hierbinnen worden gebruikt en nodig zijn. Dit is alleen mogelijk door informatieobjecten, voor een dienst, systematisch te beschrijven met behulp van een informatiemodel dat de semantiek en syntax van de gegevens vastlegt.
Is gerelateerd aan	Verifieer altijd	Maak stelselafspraken om te komen tot één generiek digitaal stelsel voor identificatie en authenticatie of sluit aan bij een bestaand stelsel: kanaal-overstijgend stelsel met afspraken over betrouwbaarheidsniveaus.
Is gerelateerd aan	Voorkom onnodige complexiteit	Gebruik een standaardoplossing [zoals bijvoorbeeld een pakketoplossing] zoveel mogelijk ongewijzigd, dus zonder maatwerkaanpassingen. Pas bij de toepassing van een standaardoplossing je werkwijze aan bij de standaarden en de best-practices die aan de oplossing ten grondslag liggen. Volg waar het kan de inrichtingsfilosofie van leveranciers. Pas je processen en organisatie aan de standaard oplossingen aan, in plaats van het omgekeerde.
Is gerelateerd aan	Stuur cyclisch op kwaliteit	Verantwoordelijkheden, bevoegdheden en taken bij gegevensverwerking zijn bepaald en bekend. Data governance staat aan de basis van goed gegevenbeheer. Het betreft alle afspraken (en structuren) waarmee je vastlegt hoe gebruik te maken van de beschikbare gegevens en de gegevenskwaliteit en veiligheid hiervan te waarborgen. Hierbij hoort ook het vastleggen van datastandaarden, visie en strategie. Inclusief wie welke verantwoordelijkheid hierin heeft.

licht relaties toe

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Alle belanghebbenden van overheidsdienstverlening in de ruimste zin van het woord.

De persoon of organisatie die voorziet in het leveren van een afgebakende prestatie (dienst) aan haar omgeving (de afnemers).

Het domein (organisatorisch, taakvelden) binnen de overheid waarin het element (principe, standaard, voorziening..) wordt of kan worden toegepast. Bijvoorbeeld: gemeenten, provincies, waterschappen, Rijk, zorginstellingen, primair onderwijs.

Communicatiekanaal dat bij de dienstverlening wordt gebruikt. Elk kanaal kent verschillende vormen waarin informatie kan worden gedeeld.

Het bekend maken van de identiteit van personen, organisaties of IT-voorzieningen.