Architectuur Digitale Overheid
Beschrijving[bewerken]
De architectuur van de Digitale Overheid is een doelarchitectuur die betrokken organisaties kaders geeft voor de gezamenlijke ontwikkeling van de digitale overheid.
Toelichting[bewerken]
De Architectuur Digitale Overheid is de architectuur die de overheidsorganisaties helpt om te sturen op de gezamenlijke ontwikkeling van de Digitale Overheid (DO). Hier vormt de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI) een belangrijk onderdeel van.
De digitale overheid is een complexe aangelegenheid met talloze actoren en systemen. Activiteiten van de EU, Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen en daarbinnen van vele honderden afzonderlijke organisaties vragen om samenhang. Niet alleen als het gaat om de technische invulling van de digitale overheid, maar evenzeer voor wat betreft de ontwikkeling van een eenduidig dienstverleningsconcept, de samenwerking van organisaties in ketens, het standaardiseren van gegevensdefinities en het treffen van afdoende maatregelen voor beveiliging en privacy.
Architectuur is het vakgebied dat zorgt voor deze samenhang in de ontwikkeling van de digitale overheid op inhoudelijk vlak. Daarmee draagt de architectuur bij aan een naadloze en efficiënte werking van de digitale overheid als geheel.
Werkdocument Architectuur Digitale Overheid 2030[bewerken]
Het document “Architectuur Digitale Overheid 2030” beschrijft de architectuur van de Digitale Overheid in 2030.
In november 2023 is de eerste versie van de Architectuur Digitale Overheid 2030 gepubliceerd. Deze versie is ontwikkeld in het kader van de coördinerende verantwoordelijkheid van de Staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitalisering van Nederland. Het werkdocument is kaderstellend voor de inrichting en werking van de digitale overheid in 2030. Het begrip “Digitale Overheid” is afgebakend in overeenstemming met de hoofdlijnen van het digitaliseringsbeleid, de Werkagenda Waardengedreven Digitaliseren en de GDI-Meerjarenvisie. Het gaat over een digitale overheid die burgers en ondernemers centraal stelt, slagvaardig optreedt en een transparante toegankelijke dienstverlening biedt.
Het werkdocument speelt ook een rol bij de totstandkoming van het jaarlijkse GDI-programmeringsplan, dat door de Programmeringsraad Generieke Digitale Infrastructuur wordt vastgesteld (zie de website van de PGDI). In dit plan worden de projecten genoemd die nodig zijn om de digitale overheid verder te ontwikkelen. Op www.pgdi.nl/ADO is steeds de meest actuele versie van het werkdocument Architectuur Digitale Overheid 2030 te raadplegen.
Architectuur Digitale Overheid en domeinarchitecturen[bewerken]
De architectuur digitale overheid 2030 wordt verder uitgewerkt in 4 domeinarchitecturen. De domeinen die worden onderscheiden zijn 'Toegang', 'Interactie', 'Gegevensuitwisseling' en 'Infrastructuur'. De domeinarchitecturen bevatten meer gedetailleerde uitwerkingen waar architecten gebruik van kunnen maken bij de realisatie van bouwstenen voor de digitale overheid en bij het aansluiten op deze bouwstenen.
- Domein Toegang: Oplossingen om burgers en ondernemers toegang te geven tot digitale diensten, ook als zij een ander vertegenwoordigen.
- Domein Interactie: Oplossingen voor digitale informatie-uitwisseling met burgers en ondernemers.
- Domein Gegevensuitwisseling: Oplossingen voor uitwisseling van gegevens via de GDI tussen informatiesystemen van overheidsorganisaties onderling en met informatiesystemen van andere organisaties.
- Domein Infrastructuur: Oplossingen van algemeen belang voor de GDI die vaak een basis vormen voor oplossingen in de andere drie domeinen.
NORA en de Architectuur Digitale Overheid[bewerken]
De Architectuur Digitale Overheid slaat een brug tussen aan de ene kant de politiek/bestuurlijke doelen en aan de andere kant de consequenties hiervan voor de inrichting en werking van de digitale overheid. Het ondersteunt de dialoog tussen enerzijds bestuurders en managers en anderzijds architecten, ontwerpers en leveranciers. De Architectuur Digitale Overheid is daarom slechts een compacte beschrijving van de ontwikkelrichting van de digitale overheid.
De nadere uitwerking in de eerdergenoemde vier domeinen berust voor een belangrijk deel op de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA). Sommige elementen zijn nieuw of kennen andere accenten in vergelijking met de NORA. Deze elementen zullen daarom in NORA-verband besproken worden, zodat een naadloze aansluiting tussen beide wordt verkregen.
Sturing van de ontwikkeling van de digitale overheid[bewerken]
De (verdere) ontwikkeling van de digitale overheid wordt interbestuurlijk aangepakt. Dat wil zeggen: alle bestuurslagen, Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen, zijn betrokken. De Staatsecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitalisering speelt hierin een vooraanstaande rol, uiteraard in overleg met en verantwoording aan het Parlement. De governance-structuur die we "Meerjarenprogramma Infrastructuur Digitale Overheid" (MIDO) noemen, is gebaseerd op het Besluit Sturing Digitale Overheid 2022. Dit besluit noemt de volgende overlegorganen:
- Het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO) dat tot taak heeft de staatssecretaris van BZK te adviseren over het beleid voor de digitale overheid;
- De Programmeringsraad Generieke Digitale Infrastructuur (PGDI) adviseert het OBDO over de gewenste prioritering en programmering van de doorontwikkeling van de afspraken, standaarden en voorzieningen van de GDI.
- De Programmeringstafels voor de domeinen Toegang, Interactie, Gegevensuitwisseling en Infrastructuur die de PGDI adviseren en inbreng voor de GDI-meerjarenvise en het GDI-programmeringsplan leveren.
- De Architectuurraad Digitale Overheid is verantwoordelijke voor het (laten) opstellen van de architectuur van de digitale overheid. Deze Raad adviseert gevraagd en ongevraagd het OBDO, de PGDI en de programmeringstafels. Ook ziet de Raad toe op de inzet van de afspraken, standaarden en generieke voorzieningen door overheidsorganisaties.
- De Architectuurraad wordt ondersteund door een aantal architectuurwerkgroepen voor onder meer de domeinen Toegang, Interactie, Gegevensuitwisseling en Infrastructuur. Deze werkgroepen hebben onder meer als taak om de nadere uitwerking van de Architectuur Digitale Overheid op te stellen. De overkoepelende architectuurwerkgroep heeft als taak om de samenhang hiervan te bewaken en stellen daartoe de overkoepelende architectuur - Architectuur Digitale Overheid 2030 - op.
- Het Interbestuurlijk Data Overleg (IDO) is op 2 juni 2022 ingesteld door het OBDO. Het IDO adviseert net als de PGDI aan het OBDO maar dan over de strategische sturing op de ontwikkelingen in het datadomein. Op verzoek van het OBDO adviseert de Architectuurraad ook het IDO.
bureau MIDO ondersteunt de overleggremia van de MIDO-governance .
Documentatie en meer informatie over de MIDO governance is vindbaar op https://pgdi.nl/
Documentatie[bewerken]
Klikken op het betreffende blokje leidt naar het document (donkerblauw/lichtblauw blokje) of een lijst met documenten (wit blokje). Alle documenten zijn ook verzameld op de pagina met GA Documentatie.
Kaders[bewerken]
Wetgeving, regelgeving en beleidskaders vormen de basis voor de uitwerking van de Architectuur Digitale Overheid. Deze zijn relevant voor alle partijen die deel uitmaken van de digitale overheid en gebruikmaken van de GDI.
Architectuurtoetsen[bewerken]
Naar behoefte van het OBDO, de PGDI en de programmeringstafels voert de Architectuurraad architectuurtoetsen uit van inhoudelijke onderwerpen op de agenda's (zie vergaderstukken MIDO). Denk hierbij bijvoorbeeld aan GDI-Meerjarenvisie, GDI-programmeringsplan en vernieuwingsvoorstellen.
Daarnaast vinden architectuurtoetsen en architectuuradviezen ook plaats op verzoek van anderen (opdrachtgevers, opdrachtnemers, stakeholders) en op initiatief van de Architectuurraad zelf. Denk hierbij bijvoorbeeld aan projectvoorstellen en projectstartarchitecturen.
Vergaderstukken MIDO[bewerken]
Vergaderstukken van de Architectuurraad, architectuurwerkgroepen, architectuurklankbordgroep en andere MIDO-overleggen vindt u op de website van MIDO.