Gegevensbeschrijvingen/Handreiking

Deze pagina is een concept. Reacties via nora@ictu.nl of tekstvoorstellen in de wiki zijn welkom.

Het Afgeleide Principe 17 schrijft voor: De aan de dienst gerelateerde informatieobjecten zijn, uniek geïdentificeerd, in een informatiemodel beschreven. Deze handreiking kan u helpen bij het realiseren van dit principe en de onderliggende implicaties. Met de geboden informatie kunt u rekening houden met de verschillende best practices en standaarden die er op dit gebied zijn. Deze handreiking biedt een overzicht van gangbare metagegevens om 'informatie-objecten' te beschrijven. Door de zelfde termen voor metagegevens te gebruiken, vergroot u de vindbaarheid van uw ontsloten gegevens en kunnen uw gegevensdefinities duidelijker te interpreteren zijn (transparanter). Door gebruik te maken van een zelfde systematiek in het beschrijven, is de opzet van uw gegevensmodel eenvoudiger te interpreteren.

Het gebruik van deze handreiking helpt daarmee niet alleen de interoperabiliteit en duurzaamheid van uw gegevenssystemen te vergroten, maar maakt ook de doorlooptijd korter en de zorgvuldigheid groter.

Stappen bij het maken van een gegevensbeschrijving

1. Schets een eerste gegevensbehoefte met behulp van het referentiemodel. Een PSA (Project Startarchitectuur) biedt mogelijk al een beeld van de omgeving, benodigde informatie-objecten en eisen aan het systeem;
2. zoek voor de omgeving (sector of netwerk) welke standaarden voor gegevensbeschrijvingen relevant zijn. Hiervoor kunt u de inventarisatie van gegevensstandaarden gebruiken;
3. ontwerp het gegevensmodel in een gestandaardiseerd formaat;
4. pas de eigen gegevensbeschrijving aan met behulp van definities uit de omgeving. De referentielijst bij het metamodel (ODF-spreadsheet, 25 kB), met definities van metagegevenstypen en verwijzingen naar relevante standaarden, is daarvoor bruikbaar;
5. beperk de mogelijke waarden die een bepaalde eigenschap kan hebben, met behulp van de waardenlijst;
6. publiceer het gegevensmodel

Status

Deze handreiking is opgesteld door een aantal experts met ervaring met het opstellen van metagegevensmodellen bij grotere gegevensregistraties. Het is een eerste inventarisatie van veelvoorkomende metagegevens in grotere gegevensregistraties in Nederland, zonder pretentie van volledigheid. We verwelkomen aanvullingen (architectuur@ictu.nl).

Lees voor meer achtergrondinformatie: Gegevensbeschrijvingen/Achtergrond handreiking gegevensbeschrijvingen.

Referentiemodel structuur metagegevens

Onderstaand model is een sjabloon van UML classes en hun relaties, gebaseerd op best practices in de overheid. (metagegevens voor informatie-objecten).

Referentie metamodel gegevenscatalogus

Bij dit referentiemodel hoort de referentielijst (ODF-spreadsheet, 25 kB), met definities van de in het model genoemde metagegevenstypen en verwijzingen naar relevante standaarden.

Beschrijvingen van informatieobjecten bestaan voor uitlopende doelen en in velerlei vormen. Afhankelijk van de aard en het doel van de beschrijving zijn bepaalde metagegevens meer of minder relevant. De metagegevens zijn daarom gegroepeerd in aandachtsgebieden die al dan niet relevant kunnen zijn in een specifieke situatie. Vaker gebruikte metagegevens zijn onderstreept (in het metamodel) of vet weergegeven (in de referentielijst). In verschillende standaarden worden vergelijkbare metagegevenstypen aangeduid met voor de standaard specifieke benamingen en definities. In deze handreiking zijn vergelijkbare metagegevenstypen daarom aangeduid met referentienamen en -definities. Aanbevolen wordt om aan te sluiten bij de voor het beoogde doel meest relevante standaard(en).

Bijlage waardelijsten

Conditietype

• preconditie
• postconditie
• invariant

Datatype

• tekst (string)
• Id
• URI
• booleaans getal (boolean)
• duur (duration)
• datum (date)
• datum_tijd (dateTime)
• jaar (gYear)
• jaar_maand (gYearMonth)
• geheel getal (integer)
• natuurlijk getal (nonNegativeInteger)
• reëel getal (decimal)
• reëel getal (float)
• reëel getal (double)
• punt (GM_Point)
• lijn (GM_Curve)
• vlak (GM_Surface)
• multivlak (GM_Multisurface)
• volume (GM_Solid)
• getal hexadecimaal (hexBinary)
• getal 64 binair (base64Binary)
• keuze (choice)
• samengesteld (union)

Datatype (samengesteld)

• (tekst|ID|URI) (<lengte>|<minimale lengte>..<maximale lengte) <codering>? <beperking>? <taal>?
• getal <lengte>.<decimalen>? <eenheid>?
• (hex|binair 64) (<lengte>|<minimale lengte>..<maximale lengte) <eenheid>?
• (datum|datumTijd|jaar|jaarMaand|duur|float|double|punt|lijn|vlak|multivlak|volume)
• booleaans getal
• lijst (list) (<lengte>|<minimale lengte>..<maximale lengte) <formaat>
• samengesteld (union) <datatype> …
• keuze (choice) <datatype> …

Formaat (Distribution)

• RDF/XML
• XSD
• HTML
• PDF
• ZIP

Lengte

• (<lengte>|<minimale lengte>..<maximale lengte)
• <lengte>.<decimalen>?

• Minimum: (<minInclusiv>waarde|<minExclusiv>waarde)

• Maximum: (<maxInclusiv>waarde|<maxExclusiv>waarde)

Licentietype

• openbaar: zonder restricties
• openbaar: met restricties
• autorisatie: doelbinding wettelijk
• autorisatie: doelbinding autorisatiebesluit of certificaat

Mutatietype

• opvoeren
• wijzigen
• beëindigen

Rol

• actor
• agent
• bronhouder
• registratiehouder
• overige (Zie zaaktype)

Gegevens die context, inhoud, structuur en vorm van informatie en het beheer ervan door de tijd heen beschrijven.

Houdt in dat informatie binnen redelijke termijn kan worden gevonden.

Interoperabiliteit is het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving

Ook wel 'metagegeven': beschrijving van de inhoud van een gegeven.

Betekent dat alle procesgebonden informatie is vastgelegd en wordt beheerd die aanwezig zou moeten zijn conform het beheerregime dat voor dat proces is vastgesteld.

Het proces van het toekennen van rechten voor de toegang tot geautomatiseerde functies en/of gegevens in ICT voorzieningen