Gegevenswoordenboeken binnen gegevensmanagement: verschil tussen versies

Uit NORA Online
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(informatie toegevoegd, geconcretiseerd)
(herschreven in lijn met rest van gegevenswoordenboeken)
Regel 1: Regel 1:
<noinclude>{{Gegevensmanagement|auteurs=Henk Nijstad (Kennisnet), Robert van Wessel (ICTU)|status=eerste concept| feedback=H.Nijstad@kennisnet.nl}}</noinclude>{{Placeholder gegevensmanagement}}
<noinclude>{{Gegevensmanagement|auteurs=Henk Nijstad (Kennisnet), Robert van Wessel (ICTU)|status=eerste concept| feedback=H.Nijstad@kennisnet.nl}}</noinclude>{{Placeholder gegevensmanagement}}


==Hoe kunnen gegevenswoordenboeken betrouwbare en veilige gegevensmanagement ondersteunen?==
==Hoe kunnen gegevenswoordenboeken goed gegevensmanagement ondersteunen?==
Een gegevenswoordenboek maakt het mogelijk om gegevens eenduidig en gedetailleerd te beschrijven. Het hebben van een gegevenswoordenboek is voor een publieke of private sector geen doel op zich. Een gegevenswoordenboek is een instrument om te komen tot iets anders, vooral op het vlak van interoperabiliteit: de gestructureerde uitwisseling van informatie tussen informatiesystemen. Gegevenswoordenboeken functioneren in een omgeving waarin enerzijds overkoepelende kaders van wet- en regelgeving en ketenprocessen een rol spelen en anderzijds de technische wereld van informatiesystemen, koppelvlakken en webservices. De gegevenswoordenboeken vervullen een centrale schakelfunctie: ze beschrijven ketenprocessen en -semantiek in kaders en richtlijnen voor de ontwikkeling van informatie- en communicatie-technologische systemen.
Gegevens blijven steeds vaker niet binnen een enkele organisatie, keten of domein, maar worden uitgewisseld en hergebruikt in een andere context. Een basisvoorwaarde om dat verantwoord te doen, is dat je precies weet wat de gegevens die je uit gaat wisselen betekenen in de oorspronkelijke context. Hiervoor zijn eenduidige beschrijvingen van die gegevens nodig, die je verzamelt in één of meer gegevenswoordenboeken.


Gegevenswoordenboeken zelf zijn niet zo eenvoudig te definiëren en te gebruiken. Uit navraag bij beheerders en experts van gegevenswoordenboeken blijkt namelijk dat, gezien de oorsprong vanuit de wet- en regelgeving, er grote verschillen bestaan in de aanpak van gegevenswoordenboeken. Er is ook sprake van grote verscheidenheid in terminologie. Het [[Vijflaagsmodel]] van de NORA en het [[MIM (Metamodel voor informatiemodellen)| Metamodel voor Informatiemodellen (MIM)]] van VNG Realisatie, het Kadaster en GeoNovum bieden ondersteuning om gegevenswoordenboeken beter te kunnen beschrijven en begrijpen. Zie: [[Wat is een gegevenswoordenboek?]]
Gegevenswoordenboeken zijn hiermee een instrument binnen gegevensmanagement, dat je gebruikt om de interoperabiliteit tussen systemen en domeinen te verbeteren en begripsverwarring te voorkomen. In de praktijk verschillen gegevenswoordenboeken sterk in aard en vorm, waardoor de (her-)gebruiker vaak andere verwachtingen heeft als de opsteller. In het artikel [[Wat is een gegevenswoordenboek?]] pleiten we er daarom voor om een gemeenschappelijke taal te ontwikkelen om onze gegevenswoordenboeken te beschrijven.Als basis van die taal kunnen de kaders van NORA dienen, met name het [[Vijflaagsmodel]] en het [[Nationaal Semantisch Vlak]], en het conceptueel framework van het [[MIM (Metamodel voor informatiemodellen)| Metamodel voor Informatiemodellen (MIM)]].


==De meerwaarde van gegevenswoordenboeken==
Die taal testen we uit op een aantal bestaande gegevenswoordenboeken: heeft een dergelijke beschrijving meerwaarde? De manier waarop we dat gedaan hebben en de conclusies vind je in het artikel [[Modellering van gegevens]].
Het gebruik van gegevenswoordenboeken bevordert de samenwerking in ketens of domeinen, voorkomt dat je langs elkaar heen praat en kan je bovendien een hoop dubbel werk en kosten besparen. Binnen de [[Expertgroep Gegevensmanagement]] is er een werkgroep Gegevenswoordenboeken bezig geweest met het vergaren van kennis rond gegevenswoordenboeken. In het verslag van de [[Themasessie Het ABC voor Gegevenswoordenboeken]] staan vragen geformuleerd die de groep van belang vindt om antwoord op te kunnen geven. Op basis van die vragen heeft de Expertgroep een aantal onderwerpen binnen het thema Gegevenswoordenboeken onderscheiden, waarover kennis is verzameld. Ga naar de volgende pagina's:
==Gegevenswoordenboeken goed inrichten==
Henk Nijstad (Kennisnet) heeft vanuit de [[Expertgroep gegevensmanagement]] een brede enquête uitgezet bij beheerders van gegevenswoordenboeken en andere experts die onder andere in ging op de vraag waar aan voldaan moet zijn om te kunnen zeggen dat je gegevenswoordenboek goed is ingericht. Vanuit die enquête kwam niet alleen veel kennis, maar ook een groepje enthousiaste mensen die elkaar willen ontmoeten rond dit onderwerp. Wie zich daar in de toekomst bij aan wil sluiten is welkom, neem even contact op met Henk, {{Maillink|to=h.nijstad@kennisnet.nl|cc=nora@ictu.nl|subject=werkgroep gegevenswoordenboeken|text=H.Nijstad@kennisnet.nl}}.
 
De kennis van de groep is in eerste versie verwerkt tot de volgende pagina's:


* [[Het belang van goed ingerichte gegevenswoordenboeken]]
* [[Het belang van goed ingerichte gegevenswoordenboeken]]
Regel 13: Regel 16:
* [[Beheer van gegevenswoordenboeken]]
* [[Beheer van gegevenswoordenboeken]]
* [[Publicatie gegevenswoordenboeken]]
* [[Publicatie gegevenswoordenboeken]]
==Lijst met bestaande gegevenswoordenboeken==
NORA biedt al jaren een lijst met bestaande gegevenswoordenboeken. Deze lijst zal op basis van de nieuw-verzamelde kennis aangevuld worden, zodat er niet alleen meer gegevenswoordenboeken op komen te staan, maar je ook beter kunt zien wat de aard en vorm van het woordenboek is. Als iedereen zijn 'eigen' woordenboek of informatiemodel goed beschrijft weten we immers wat we aan elkaar hebben. Ben je beheerder van een gegevenswoordenboek, check dan ven of je al op de lijst staat en we je contactgegevens hebben. Ontbreekt er iets of is een actualisatie nodig, mail dat dan naar {{Maillink|to=nora@ictu.nl|text=nora@ictu.nl|subject=actualisatie / aanvulling ijst gegevenswoordenboeken}}.


De NORA biedt ook [[Gegevenswoordenboeken|een overzicht van reeds bekende gegevenswoordenboeken]]. Hier kun je de definities van de verschillende sectoren vinden, en/of de contactgegevens van de beheerder van het gegevenswoordenboek om meer informatie te krijgen.
: → [[Gegevenswoordenboeken|Alle gegevenswoordenboeken]]

Versie van 28 mrt 2019 18:47


Onderdeel van
Thema's
Contact
Arjen Santema
H.Nijstad@kennisnet.nl
Status
Actueel
Auteurs

Henk Nijstad (Kennisnet), Robert van Wessel (ICTU)

De Expertgroep Gegevensmanagement heeft het onderwerp van deze pagina genoemd als onderdeel van het thema Gegevensmanagement. De pagina heeft echter op het moment nog geen vulling. Keer op een later moment terug om het resultaat te zien, of neem contact op met de trekker van dit onderdeel door in het kader rechts op het mailadres achter Feedback: te klikken.

Hoe kunnen gegevenswoordenboeken goed gegevensmanagement ondersteunen?[bewerken]

Gegevens blijven steeds vaker niet binnen een enkele organisatie, keten of domein, maar worden uitgewisseld en hergebruikt in een andere context. Een basisvoorwaarde om dat verantwoord te doen, is dat je precies weet wat de gegevens die je uit gaat wisselen betekenen in de oorspronkelijke context. Hiervoor zijn eenduidige beschrijvingen van die gegevens nodig, die je verzamelt in één of meer gegevenswoordenboeken.

Gegevenswoordenboeken zijn hiermee een instrument binnen gegevensmanagement, dat je gebruikt om de interoperabiliteit tussen systemen en domeinen te verbeteren en begripsverwarring te voorkomen. In de praktijk verschillen gegevenswoordenboeken sterk in aard en vorm, waardoor de (her-)gebruiker vaak andere verwachtingen heeft als de opsteller. In het artikel Wat is een gegevenswoordenboek? pleiten we er daarom voor om een gemeenschappelijke taal te ontwikkelen om onze gegevenswoordenboeken te beschrijven.Als basis van die taal kunnen de kaders van NORA dienen, met name het Vijflaagsmodel en het Nationaal Semantisch Vlak, en het conceptueel framework van het Metamodel voor Informatiemodellen (MIM).

Die taal testen we uit op een aantal bestaande gegevenswoordenboeken: heeft een dergelijke beschrijving meerwaarde? De manier waarop we dat gedaan hebben en de conclusies vind je in het artikel Modellering van gegevens.

Gegevenswoordenboeken goed inrichten[bewerken]

Henk Nijstad (Kennisnet) heeft vanuit de Expertgroep gegevensmanagement een brede enquête uitgezet bij beheerders van gegevenswoordenboeken en andere experts die onder andere in ging op de vraag waar aan voldaan moet zijn om te kunnen zeggen dat je gegevenswoordenboek goed is ingericht. Vanuit die enquête kwam niet alleen veel kennis, maar ook een groepje enthousiaste mensen die elkaar willen ontmoeten rond dit onderwerp. Wie zich daar in de toekomst bij aan wil sluiten is welkom, neem even contact op met Henk, h.nijstad@kennisnet.nl.

De kennis van de groep is in eerste versie verwerkt tot de volgende pagina's:

Lijst met bestaande gegevenswoordenboeken[bewerken]

NORA biedt al jaren een lijst met bestaande gegevenswoordenboeken. Deze lijst zal op basis van de nieuw-verzamelde kennis aangevuld worden, zodat er niet alleen meer gegevenswoordenboeken op komen te staan, maar je ook beter kunt zien wat de aard en vorm van het woordenboek is. Als iedereen zijn 'eigen' woordenboek of informatiemodel goed beschrijft weten we immers wat we aan elkaar hebben. Ben je beheerder van een gegevenswoordenboek, check dan ven of je al op de lijst staat en we je contactgegevens hebben. Ontbreekt er iets of is een actualisatie nodig, mail dat dan naar nora@ictu.nl.

Alle gegevenswoordenboeken