Gegevenswoordenboeken binnen gegevensmanagement: verschil tussen versies

Uit NORA Online
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(conceptversie geschreven)
(wat is een gegevenswoordenboek ook in lijstje gezet voor wie er over heen heeft gelezen in hoofdtekst)
(5 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
<noinclude>{{Gegevensmanagement|auteurs=Henk Nijstad (Kennisnet), Robert van Wessel (ICTU)|status=eerste concept| feedback=H.Nijstad@kennisnet.nl}}</noinclude>{{Placeholder gegevensmanagement}}
<noinclude>{{Gegevensmanagement|auteurs=Werkgroep gegevenswoordenboeken| feedback=H.Nijstad@kennisnet.nl}}</noinclude>


==Hoe kunnen gegevenswoordenboeken betrouwbare en veilige gegevensmanagement ondersteunen?==
==Hoe kunnen gegevenswoordenboeken goed gegevensmanagement ondersteunen?==
Een gegevenswoordenboek maakt het mogelijk om gegevens eenduidig en gedetailleerd te beschrijven, waardoor begripsverwarring wordt voorkomen en waardoor de informatiearchitect of -analist het beste te werk kan gaan. Gegevenswoordenboeken spelen namelijk een belangrijke rol op het vlak van interoperabiliteit: de gestructureerde uitwisseling van informatie tussen informatiesystemen. Gedetailleerde en eenduidige beschrijvingen van gegevens zorgen dus voor een goede organisatie van gegevensuitwisseling, met als gevolg betrouwbare en veilige gegevensmanagement. Gegevenswoordenboeken zelf zijn echter niet zo eenvoudig te definiëren en te gebruiken. Uit navraag bij beheerders en experts van gegevenswoordenboeken blijkt namelijk dat, gezien de oorsprong vanuit de wet- en regelgeving, er grote verschillen bestaan in de aanpak van gegevenswoordenboeken. Er is ook sprake van grote verscheidenheid in terminologie. Het [[Vijflaagsmodel]] van de NORA en het [[MIM (Metamodel voor informatiemodellen)| Metamodel voor Informatiemodellen (MIM)]] van VNG Realisatie, het Kadaster en GeoNovum bieden ondersteuning om gegevenswoordenboeken beter te kunnen beschrijven en begrijpen. Lees hier meer over op de pagina [[Wat is een gegevenswoordenboek?]]
Gegevens blijven steeds vaker niet binnen een enkele organisatie, keten of domein, maar worden uitgewisseld en hergebruikt in een andere context. Een basisvoorwaarde om dat verantwoord te doen, is dat je precies weet wat de gegevens die je uit gaat wisselen betekenen in de oorspronkelijke context. Hiervoor zijn eenduidige beschrijvingen van die gegevens nodig, die je verzamelt in één of meer gegevenswoordenboeken.


==De meerwaarde van gegevenswoordenboeken==
Gegevenswoordenboeken zijn hiermee een instrument binnen gegevensmanagement, dat je gebruikt om de interoperabiliteit tussen systemen en domeinen te verbeteren en begripsverwarring te voorkomen. In de praktijk verschillen gegevenswoordenboeken sterk in aard en vorm, waardoor de (her-)gebruiker vaak andere verwachtingen heeft als de opsteller. In het artikel [[Wat is een gegevenswoordenboek?]] pleiten we er daarom voor om een gemeenschappelijke taal te ontwikkelen om onze gegevenswoordenboeken te beschrijven.Als basis van die taal kunnen de kaders van NORA dienen, met name het [[Vijflaagsmodel]] en het [[Nationaal Semantisch Vlak]], en het conceptueel framework van het [[MIM (Metamodel voor informatiemodellen)| Metamodel voor Informatiemodellen (MIM)]].
Het gebruik van gegevenswoordenboeken bevordert de samenwerking in ketens of domeinen, voorkomt dat je langs elkaar heen praat en kan je bovendien een hoop dubbel werk en kosten besparen. Binnen de [[Expertgroep Gegevensmanagement]] is er een werkgroep Gegevenswoordenboeken bezig geweest met het vergaren van kennis rond gegevenswoordenboeken. In het verslag van de [[Themasessie Het ABC voor Gegevenswoordenboeken]] staan vragen geformuleerd die de groep van belang vindt om antwoord op te kunnen geven. Op basis van die vragen heeft de Expertgroep de volgende onderwerpen binnen het thema Gegevenswoordenboeken onderscheiden, die hier in de NORA te vinden zijn:


Die taal testen we uit op een aantal bestaande gegevenswoordenboeken: heeft een dergelijke beschrijving meerwaarde? De manier waarop we dat gedaan hebben en de conclusies vind je in het artikel [[Modellering van gegevens]].
==Gegevenswoordenboeken goed inrichten==
Henk Nijstad (Kennisnet) heeft vanuit de [[Expertgroep Gegevensmanagement]] een brede enquête uitgezet bij beheerders van gegevenswoordenboeken en andere experts die onder andere in ging op de vraag waar aan voldaan moet zijn om te kunnen zeggen dat je gegevenswoordenboek goed is ingericht. Vanuit die enquête kwam niet alleen veel kennis, maar ook een groepje enthousiaste mensen die elkaar willen ontmoeten rond dit onderwerp. Wie zich daar in de toekomst bij aan wil sluiten is welkom, neem even contact op met Henk, {{Maillink|to=h.nijstad@kennisnet.nl|cc=nora@ictu.nl|subject=werkgroep gegevenswoordenboeken|text=H.Nijstad@kennisnet.nl}}.
De kennis van de groep is in eerste versie verwerkt tot de volgende pagina's:
* [[Wat is een gegevenswoordenboek?]]
* [[Het belang van goed ingerichte gegevenswoordenboeken]]
* [[Het belang van goed ingerichte gegevenswoordenboeken]]
* [[Governance van gegevenswoordenboeken]]
* [[Governance van gegevenswoordenboeken]]
* [[Beheer van gegevenswoordenboeken]]
* [[Beheer van gegevenswoordenboeken]]
* [[Publicatie gegevenswoordenboeken]]
* [[Publicatie gegevenswoordenboeken]]
==Lijst met bestaande gegevenswoordenboeken==
NORA biedt al jaren een lijst met bestaande gegevenswoordenboeken. Deze lijst zal op basis van de nieuw-verzamelde kennis aangevuld worden, zodat er niet alleen meer gegevenswoordenboeken op komen te staan, maar je ook beter kunt zien wat de aard en vorm van het woordenboek is. Als iedereen zijn 'eigen' woordenboek of informatiemodel goed beschrijft weten we immers wat we aan elkaar hebben. Ben je beheerder van een gegevenswoordenboek, check dan ven of je al op de lijst staat en we je contactgegevens hebben. Ontbreekt er iets of is een actualisatie nodig, mail dat dan naar {{Maillink|to=nora@ictu.nl|text=nora@ictu.nl|subject=actualisatie / aanvulling ijst gegevenswoordenboeken}}.


De NORA biedt ook [[Gegevenswoordenboeken|een overzicht van reeds bekende gegevenswoordenboeken]].
: → [[Gegevenswoordenboeken|Alle gegevenswoordenboeken]]

Versie van 22 mei 2019 19:11


Onderdeel van
Thema's
Contact
Arjen Santema
H.Nijstad@kennisnet.nl
Status
Actueel
Auteurs

Werkgroep gegevenswoordenboeken

Hoe kunnen gegevenswoordenboeken goed gegevensmanagement ondersteunen?[bewerken]

Gegevens blijven steeds vaker niet binnen een enkele organisatie, keten of domein, maar worden uitgewisseld en hergebruikt in een andere context. Een basisvoorwaarde om dat verantwoord te doen, is dat je precies weet wat de gegevens die je uit gaat wisselen betekenen in de oorspronkelijke context. Hiervoor zijn eenduidige beschrijvingen van die gegevens nodig, die je verzamelt in één of meer gegevenswoordenboeken.

Gegevenswoordenboeken zijn hiermee een instrument binnen gegevensmanagement, dat je gebruikt om de interoperabiliteit tussen systemen en domeinen te verbeteren en begripsverwarring te voorkomen. In de praktijk verschillen gegevenswoordenboeken sterk in aard en vorm, waardoor de (her-)gebruiker vaak andere verwachtingen heeft als de opsteller. In het artikel Wat is een gegevenswoordenboek? pleiten we er daarom voor om een gemeenschappelijke taal te ontwikkelen om onze gegevenswoordenboeken te beschrijven.Als basis van die taal kunnen de kaders van NORA dienen, met name het Vijflaagsmodel en het Nationaal Semantisch Vlak, en het conceptueel framework van het Metamodel voor Informatiemodellen (MIM).

Die taal testen we uit op een aantal bestaande gegevenswoordenboeken: heeft een dergelijke beschrijving meerwaarde? De manier waarop we dat gedaan hebben en de conclusies vind je in het artikel Modellering van gegevens.

Gegevenswoordenboeken goed inrichten[bewerken]

Henk Nijstad (Kennisnet) heeft vanuit de Expertgroep Gegevensmanagement een brede enquête uitgezet bij beheerders van gegevenswoordenboeken en andere experts die onder andere in ging op de vraag waar aan voldaan moet zijn om te kunnen zeggen dat je gegevenswoordenboek goed is ingericht. Vanuit die enquête kwam niet alleen veel kennis, maar ook een groepje enthousiaste mensen die elkaar willen ontmoeten rond dit onderwerp. Wie zich daar in de toekomst bij aan wil sluiten is welkom, neem even contact op met Henk, h.nijstad@kennisnet.nl.

De kennis van de groep is in eerste versie verwerkt tot de volgende pagina's:

Lijst met bestaande gegevenswoordenboeken[bewerken]

NORA biedt al jaren een lijst met bestaande gegevenswoordenboeken. Deze lijst zal op basis van de nieuw-verzamelde kennis aangevuld worden, zodat er niet alleen meer gegevenswoordenboeken op komen te staan, maar je ook beter kunt zien wat de aard en vorm van het woordenboek is. Als iedereen zijn 'eigen' woordenboek of informatiemodel goed beschrijft weten we immers wat we aan elkaar hebben. Ben je beheerder van een gegevenswoordenboek, check dan ven of je al op de lijst staat en we je contactgegevens hebben. Ontbreekt er iets of is een actualisatie nodig, mail dat dan naar nora@ictu.nl.

Alle gegevenswoordenboeken