Geo-aspecten Afgeleide Principes

Let op: Deze pagina moet nog herzien worden in het kader van het RFC Bindende architectuurafspraken 2022 dat per 1-1-2023 ingaat. Er is een backlog van informatieve pagina's die geraakt worden door deze ingrijpende veranderingen.

Help mee bij het herzien en actualiseren van deze pagina: nora@ictu.nl

Geo

Onderdeel van

Thema's

Contact

Paul Janssen en Jan van Gelder

p.janssen@geonovum.nl

Status

Actueel

Inhoud Geo

• Geo/FAQ
• Geo-aspecten Afgeleide Principes
• Geo-Standaarden

Geo-informatie is voor de meeste overheidsorganisaties ondersteunend voor het primaire werkproces. Hun producten en diensten kunnen een ruimtelijk aspect omvatten of zijn op basis van ruimtelijke relaties tot stand gekomen. Voor enkele organisaties is Geo het primaire product, de basis voor geleverde diensten: Het Kadaster en de gemeentelijke Shared Service Centers voor het vervaardigen van de basisregistratie grootschalige topografie (BGT) en de basisregistraties adressen en gebouwen (BAG).

In architectuurafspraken krijgt het Thema Geo steeds nadrukkelijker een rol. Bij de Afgeleide principes zie je twee verschillende raakvlakken met Geo:

1. Het ruimtelijke aspect van informatieobjecten
2. Ruimtelijke relaties maken (geïntegreerde) diensten mogelijk

Overzicht AP's gerelateerd aan het thema Geo:

• Diensten zijn herbruikbaar (AP1)
• Ontkoppelen met diensten (AP2)
• Positioneer de dienst (AP4)
• Nauwkeurige dienstbeschrijving (AP5)
• Gelijkwaardig resultaat ongeacht kanaal (AP11)
• Ruimtelijke informatie via locatie (AP18)
• Perspectief gebruiker (AP19)
• Bundeling van diensten (AP21)
• Automatische dienstverlening (AP23)
• Proactief aanbieden (AP24)

Ruimtelijk aspect

Geo-informatie betreft veelal informatieobjecten die in meerdere werkprocessen of bedrijfsfuncties gebruikt worden. Op basis van het ruimtelijk aspect zijn deze (half-)producten van een organisatie herbruikbaar en nuttig inzetbaar bij andere overheidsorganisaties. De geo-informatie gegevensdiensten vinden hun weg in dienstverleningsrelaties tussen overheidsorganisaties en hun omgeving, in ketenprocessen en naar burgers en bedrijfsleven.

Dit wordt in NORA geadresseerd door de volgende Afgeleide principes:

• Diensten zijn herbruikbaar (AP1) Het hergebruik van geo-informatie in gegevensdiensten is sterk gegroeid door standaardisatie. Bijna alle overheidsorganisaties maken gebruik van de (grootschalige) topografie. Hoe het hergebruik eruit gaat zien is niet altijd te voorzien. Het hergebruik van geo-informatie door andere (overheids-)organisaties is eerder regel dan uitzondering.

• Ontkoppelen met diensten (AP2) Het herbruikbaar maken van het werk van overheidsorganisaties buiten de oorspronkelijke context is op zich een uitdaging. Een voorbeeld zijn de gegevensdiensten van de basisregistraties. Deze waren oorspronkelijk bedoeld voor een specifieke taak van een organisatie, maar inmiddels zijn deze diensten beschikbaar voor alle overheidsorganisaties. Een overheidsorganisatie heeft, als dienstverlener afgewogen welke informatieobjecten een meerwaarde hebben die van belang is voor andere organisaties. Veel geo-informatieproducten hebben meerwaarde voor andere organisaties. Het gaat hier dus om signalering van (latente) behoeften van afnemers op basis van de bij de overheid bekende informatie en het aanbieden van bijpassende diensten uit de gehele overheid. Dit zijn belangrijke aspecten van de vraag- en klantgerichtheid waar de overheid naar streeft. Veel geo-informatie infrastructuren zijn aanbodgedreven ingericht, in de wetenschap dat het in een vraag voorziet of de vraag schept. De ontsluiting is ingericht vanuit de (potentiële) afnemer: dat de toegankelijkheid, vindbaarheid, uitwisselbaarheid, volledigheid, authenticiteit, beschikbaarheid en performance van de gegevensdiensten goed geregeld zijn. Zie ook de tekst hieronder bij Nauwkeurige dienstbeschrijving (AP5).

• Diensten vullen elkaar aan (AP3) Diensten moeten vanuit het perspectief van de afnemer meerwaarde hebben ten opzichte van elkaar. Zo komt het voor dat, in lijn met dit principe, gegevensdiensten ogenschijnlijk dezelfde informatieobjecten leveren, maar door verschil in de modellering van de geo-informatie er verschillende doelgroepen worden bediend. Een voorbeeld: Er zijn verschillende gegevensdiensten die wegen representeren in de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT), Basisregistratie Topografie (BRT) en het Nationaal Wegenbestand (NWB). De eerste is geschikt voor het beheer van wegmeubilair en onderhoud, de tweede als algemene topografische ondergrond en de derde voor verkeersmodelleringen en ongevalregistraties.

• Nauwkeurige dienstbeschrijving (AP5) Om er op te kunnen vertrouwen, hebben afnemers er belang bij dat diensten niet alleen in semantische en technische zin zijn beschreven, maar ook in verantwoordelijkheid, leveringsvoorwaarden, etc. In Nederland is afgesproken om voor geo-informatie gebruik te maken van de gebruiksvoorwaarden van Creative Commons, tenzij dat niet mogelijk is. Dit “Creative Commons, tenzij” beleid is in 2014 vastgesteld door het GI-beraad. Stel direct een Creative Commons licentie samen. In sommige gevallen is het toch noodzakelijk om gebruiksvoorwaarden te handhaven, bijvoorbeeld door wetgeving. In die gevallen biedt Geo Gedeeld uitkomst. Geo Gedeeld is een hulpmiddel om gebruiksvoorwaarden voor geo-informatie op een eenvoudige, heldere en gestandaardiseerde manier kenbaar te maken. Het is ontstaan uit de behoefte van de overheid om de bestaande gebruiksvoorwaarden voor geo-informatie te stroomlijnen. Stel direct een Geo Gedeeld licentie samen.

• Proactief aanbieden (AP24) Wat hierboven beschreven staat bij ‘Ontkoppelen met diensten’ (AP2) kan ook deels bezien worden als ‘Proactief’.

Ruimtelijke relaties

Producten en diensten kunnen ook op basis van ruimtelijke relaties tot stand zijn gekomen. Geo-informatie levert een bijdrage aan (integrale) producten en diensten van overheden aan afnemers, voor zowel burgers, bedrijfsleven als andere overheden. Dit gaat op twee manieren:

1. op basis van hun locatie worden afzonderlijke deelproducten in samenhang tot elkaar gebracht. Het Omgevingsloket online (OLO) is een voorbeeld van een integrale toepassing waar één vergunningsaanvraag door een burger of bedrijf integraal afgehandeld wordt door meerdere overheidsorganisaties als bevoegd gezag of adviseur voor de vergunningverlening. De vraag ‘waar?’ staat hierbij centraal: voor welke locatie wordt de vergunning aangevraagd en wat zijn de relevante juridische en beheerregimes en milieuaspecten op die locatie?
2. op basis van locatie treedt de overheid in contact met afnemers. Overheidsorganisaties kunnen hun producten proactief aanbieden aan afnemers op basis van

ruimtelijke interesse. Plannen en besluiten over de ruimtelijke ordening kunnen proactief bekend gemaakt worden aan de bewoners in het plangebied en anderen die hebben aangegeven geïnteresseerd te zijn in dat beleidsthema voor een specifieke locatie (wijk, postcode, straat). Interactieve kaarten op internet, waar burgers hun op- en aanmerkingen op de planvorming kunnen aangeven, zijn een hulpmiddel om interactieve beleidsvorming gestalte te geven.

NORA adresseert dit in zijn algemeenheid in het volgende principe:

• Ruimtelijke informatie via locatie (AP18) De dienst ontsluit ruimtelijke informatie locatiegewijs.

Ook bij diverse andere principes van NORA kan geo-informatie helpen om de dienstverlening (succesvol) in te richten of worden concreet genoemd:

• Eenmalige uitvraag (AP11) Een burger wordt niet naar het kadastraal nummer van zijn perceel gevraagd, als dit (geografisch) afgeleid kan worden van zijn woonadres.

• Perspectief afnemer (AP19) en Positioneer de dienst (AP4) Diensten zijn verwant vanuit het perspectief van de afnemers. Deze verwantschap kan gelegen zijn in de aard van de locatie waarvoor de dienst relevant is (een wijk of regio).

• Bundeling van diensten (AP21) Door het expliciete en inherente koppelingsmechanisme van de locatie, is het gebundeld aanbieden van diensten op basis van ruimtelijke aspecten goed te realiseren. Makelaars zouden graag bij een taxatie in één keer een aantal zaken kunnen afhandelen die nu nog verschillende handelingen en bezoekjes aan gemeente en Kadaster vereisen. Denk daarbij aan het raadplegen van het bestemmingsplan, controleren op bodem- of grondwaterverontreinigingen en het opvragen van kadastrale gegevens.

• Automatische dienstverlening (AP23) Signalen kunnen ook locatiegebonden zijn. Een burger vraagt een bouwvergunning aan en wordt direct geïnformeerd over de geplande opbreking van zijn woonstraat, waardoor de aanvoer van bouwmateriaal mogelijk belemmerd kan worden.

• Proactief aanbieden (AP24) Bij deze signalering gaat het om het in logisch verband brengen van relevante informatie en deze tijdig communiceren. Zo is het op basis van locatie mogelijk om een grote verscheidenheid aan informatie met elkaar in verband en onder de aandacht te brengen.

Alle informatie-objecten die een plaatsgebonden kenmerk hebben: gegevens met een directe of indirecte referentie naar een plaats op het aardoppervlak.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

NORA doelt met het begrip 'overheidsorganisaties' zowel op overheden als op semi-overheid- en private organisaties met een publieke taak.

De persoon of organisatie die voorziet in het leveren van een afgebakende prestatie (dienst) aan haar omgeving (de afnemers).

De persoon of organisatie die een dienst in ontvangst neemt. Dit kan een burger, een (medewerker van een) bedrijf of instelling dan wel een collega binnen de eigen of een andere organisatie zijn.

Houdt in dat informatie vindbaar, interpreteerbaar en uitwisselbaar is.

Houdt in dat informatie binnen redelijke termijn kan worden gevonden.

Betekent dat alle procesgebonden informatie is vastgelegd en wordt beheerd die aanwezig zou moeten zijn conform het beheerregime dat voor dat proces is vastgesteld.

Een kwaliteitsattribuut van een informatieobject. Het toont aan dat het informatieobject is wat het beweert te zijn, dat het is gemaakt of verzonden door de persoon of organisatie die beweert het te hebben gemaakt of verzonden en dat het is gemaakt en verzonden op het tijdstip als aangegeven bij het informatieobject.

De op schrift gestelde voorwaarden op basis waarvan standaard de levering van diensten plaatsvindt.