Handleiding PSA ICTU
Er is een nieuw PSA format beschikbaar in pdf format (PDF, 380 kB), dat in de zomer van 2023 geplaatst wordt op noraonline.nl als webversie en .odt. De nieuwe versie gaat uit van de nieuwe NORA Bindende Architectuurafspraken die per 1-1-2023 zijn ingegaan en is ook op vele andere punten geactualiseerd. NB: NORA raadt het af om nog gebruik te maken van het oude sjabloon.
Inleiding[bewerken]
Een Project Start Architectuur (PSA) is een projectdocument en is sterk verbonden met een projectbrief. De PSA inventariseert namelijk de voor het project geldende kaders, afspraken, principes, richtlijnen, standaarden en normen en schetst de implicaties van deze kaders voor de (technische) oplossing die een project gaat realiseren. De PSA geeft globaal inzicht in de context en afbakening van de oplossing en de samenhang met bestaande en te realiseren diensten, voorzieningen en bouwstenen (t.b.v. sturen op hergebruik). Een PSA is kort en bondig: eerder 7 dan 70 kantjes en met “Jip en Janneke” teksten en visualisaties, opdat het door alle betrokkenen zal worden gelezen en snel kan worden doorgrond. De PSA dient twee hoofddoelen:
- Ondersteuning van besluitvorming voorafgaand aan het project / programma (gericht op adviseurs en beslissers)
- Kaderstellend voor architecten en ontwikkelaars tijdens de uitvoering van het project
Een PSA geeft daarmee de (door)ontwikkeling van de oplossing een vliegende start en is tevens de eerste waarborg dat de beoogde oplossing zal passen in de context waarin deze een plaats zal krijgen. Indien van toepassing geeft de PSA daarnaast aan wat de oplossing zal bijdragen aan het realiseren van de reeds bestaande architectuur en of waar het project zal afwijken van het actuele beeld van de toekomstige ontwikkeling van de organisatie.
De PSA is een document wat uiteindelijk doorgroeit naar een oplossingsarchitectuur, de Solution Architecture (SA). De PSA zal de oplossing hooguit als black box beschrijven. In een later stadium verwordt de PSA een SA waarbinnen deze blackbox verder uitgewerkt wordt.
In deze handleiding is geschetst hoe het proces van het opstellen van de PSA verloopt.
Het format van de PSA is gebaseerd op formats die bij diverse private- en overheidsorganisaties in gebruik zijn en conformeert zich aan ISO 42010-2011. De PSA-format van ICTU onderscheidt zich door de zeer beperkte omvang en de pragmatisch insteek. Voor deze opzet is gekozen om de toegankelijkheid van de PSA voor niet-architecten te bevorderen. Het format is voorgeschreven en op de wiki toegelicht.
Het proces[bewerken]
De PSA is het resultaat van een multidisciplinaire inspanning, waarbij de architect penvoerder is. Verdere deelnemers zijn:
- (een vertegenwoordiger van) de opdrachtgever,
- een of meer domeindeskundigen (business vertegenwoordigers)
- de projectleider.
De architect schrijft de concept PSA en laat deze reviewen. De PSA vormt samen met een projectbrief de basis voor goedkeuring door de opdrachtgever voor de volgende stap: het schrijven van het Project Initiatie-document (PID)
Stap 1: Aanvraag: Een PSA wordt in principe ingezet als hulpmiddel bij een project om richting te geven aan de (technische) oplossing die een project gaat realiseren. Bij “werken onder architectuur”, wordt er van uitgaan dat de projectleider, zodra hij toestemming heeft voor het opstellen van een projectbrief, een architect inschakelt voor het opstellen van een PSA. De projectleider vraagt de architect aan bij de manager die binnen zijn organisatie verantwoordelijk is voor de aansturing en inzet van architecten. Als de projectleider dit niet doet, dan zorgt de projectleider voor duidelijkheid over de daardoor ontstane risico’s voor het project.
Stap 2: Voorbereiding: De PSA wordt afgestemd op de inhoud van een project-brief en relevante onderdelen uit een bestaande Ist-architectuur (zover relevant) en de Soll-architectuur; de uiteindelijk gewenste situatie. De architect verzamelt daartoe de relevante documentatie. Daarnaast plant hij een bijeenkomst c.q. workshop met (een vertegenwoordiger van) de opdrachtgever, de projectleider en enkele domeindeskundigen vanuit de business, voor het verkrijgen van extra informatie. Deelnemers worden hiervoor uitgenodigd en benodigde documentatie wordt rondgestuurd. Deelnemers lezen zich in.
Stap 3: Domeinkennis delen: De architect en de deelnemers bespreken gezamenlijk de door een architect verzamelde kaders en randvoorwaarden, toetsen deze aan hun eigen beelden en vullen de beschikbare informatie aan. Vervolgens worden de implicaties van de kaders en context voor de te realiseren oplossing besproken en worden de nodige besluiten genomen opdat de architect de PSA kan gaan opstellen. Een aanbevolen aanpak hierbij is het met de deelnemers maken van een idEA visualisatie als praatplaat waarvan het resultaat een belangrijk onderdeel van de PSA kan vormen.
Stap 4: Concept PSA: De architect stelt een concept PSA op waarin de resultaten van de kennisdeling zijn verwerkt. Deze versie wordt gedeeld met de eerdere deelnemers. Daarbij wordt tevens bepaald met wie de concept PSA nog meer gedeeld gaat worden om tot een definitieve versie te komen. Zo nodig worden nog meer bijeenkomsten ingepland voor het delen van domeinkennis.
Stap 5: definitieve PSA: De architect stelt op basis van de laatste opmerkingen de definitieve versie van de PSA op en verstrekt die aan de projectleider.
Stap 6: Opslag en beheer: De PSA en relevante documentatie wordt door de architect in het projectdossier opgenomen. Daarnaast wordt de PSA opgenomen in de wiki.
Indicatie tijdbesteding en doorlooptijden[bewerken]
| Stap | Tijdsbeslag |
|---|---|
| Stap 1: Aanvraag | ongeveer 1 uur. (direct en per mail te regelen) |
| Stap 2: Voorbereiding | Architect: ongeveer 3 dagen en voor de anderen enkele uren p.p. (binnen ca. 1 week doorlooptijd) |
| Stap 3: Domeinkennis delen | Tussen 3 en 6 deelnemers, 4 uur p.p. (binnen 1 á 2 weken) |
| Stap 4: concept PSA | Verwerken opmerkingen 1 dag en schrijven 2 dagen. (binnen 1 week) |
| Stap 5: definitieve PSA | Tijdsbeslag ca. 4 uur. (binnen 1 week) |
| Stap 6: Opslag en beheer | Tijdsbeslag ongeveer 1 uur. (direct te regelen) |
Het opstellen van een PSA zal dus 3 à 4 weken doorlooptijd vergen, met ruim 7 dagen inzet van een architect en ca. 1 dag per persoon voor de andere betrokkenen. Afhankelijk van het project en de scope kan dat ook langer duren en meer capaciteit vergen, te plannen door de architect in overleg met de projectleider en opdrachtgever.