Hoe stel ik een visie voor gegevensmanagement op in mijn organisatie?: verschil tussen versies

Uit NORA Online
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(kleine correctie)
(wijzigingen toegevoegd nav mail Corine)
(10 tussenliggende versies door 3 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
<noinclude>{{Gegevensmanagement|auteurs=Roland Kaijen (SVB), Jaap van den Berg (DUO), Wim Stolk (voorzitter Expertgroep Gegevensmanagement) |status=eerste concept| feedback=nora@ictu.nl}}</noinclude>
<noinclude>{{Gegevensmanagement|auteurs=Corine Boersma (UWV) |status=eerste concept| feedback=nora@ictu.nl}}</noinclude>[[Categorie:Gegevensmanagement organiseren]]
In dit onderdeel gaan we in op wat een visie is in het kader van Gegevensmanagement. Uitgangspunt is dat gegevens een belangrijke rol spelen in de bedrijfsvoering van de organisatie. Gegevens worden bijvoorbeeld gebruikt als ‘grondstof’ voor producten, voor het verkrijgen van inzicht of voor het afleggen van verantwoording.  
In dit onderdeel gaan we in op wat een visie is in het kader van [[Gegevensmanagement]]. Uitgangspunt is dat gegevens een belangrijke rol spelen in de bedrijfsvoering van de organisatie. Gegevens worden bijvoorbeeld gebruikt als ‘grondstof’ voor producten, voor het verkrijgen van inzicht of voor het afleggen van verantwoording.  
Daarnaast hebben organisaties te maken met wet- en regelgeving ten aanzien van privacy, denk aan de AVG, en in het geval van de overheid met transparantie vereisten, denk aan de Wet Open Overheid die in voorbereiding is.
Daarnaast hebben organisaties te maken met wet- en regelgeving ten aanzien van privacy, denk aan de AVG, en in het geval van de overheid met transparantie vereisten, denk aan de Wet Open Overheid die in voorbereiding is.
Kortom argumenten genoeg om een strategie/visie op Gegevensmanagement te hebben!
Kortom argumenten genoeg om een strategie/visie op Gegevensmanagement te hebben!
==Visie of strategie?==
==Visie of strategie?==
De vraag van dit onderdeel is ‘hoe stel ik een visie voor Gegevensmanagement op voor mijn organisatie? ‘. Echter voordat we deze vraag kunnen beantwoorden is het belangrijk om te weten wat te verstaan onder ‘visie’?
Voordat we de vraag 'Hoe stel ik een visie voor Gegevensmanagement op voor mijn organisatie?' kunnen beantwoorden, moeten we eerst weten wat we verstaan onder het woord ''visie''.
In de context van de organisatie is een visie een toekomstbeeld. De visie bepaalt waar de organisatie aan zou moeten werken, het geeft dus aan wat de belangrijke strategische doelstellingen zijn om toekomstbeeld te bereiken. Deze strategische doelstellingen zijn vervolgens te vertalen naar een strategie. Strategie geeft de manier aan waarop de organisatie de doelen gaat bereiken [Melker].
 
In de context van de organisatie is een visie een toekomstbeeld. De visie bepaalt waar de organisatie aan zou moeten werken, het geeft dus aan wat de belangrijke strategische doelstellingen zijn om het toekomstbeeld te bereiken. Deze strategische doelstellingen zijn vervolgens te vertalen naar een strategie. Strategie geeft de manier aan waarop de organisatie de doelen gaat bereiken [Melker]<ref>Melker, G. (2010)</ref>.
 
Visie en strategie liggen in elkaars verlengde, wat is een visie zonder strategie en wat is een strategie zonder visie? Daarom hebben we er hiervoor gekozen om beide begrippen bij elkaar te nemen bij de verdere uitwerking.
Visie en strategie liggen in elkaars verlengde, wat is een visie zonder strategie en wat is een strategie zonder visie? Daarom hebben we er hiervoor gekozen om beide begrippen bij elkaar te nemen bij de verdere uitwerking.


==Waarom een gegevensstrategie?==
==Waarom hebben we een gegevensstrategie nodig?==
Waarom hebben we een gegevensstrategie nodig?  
In de literatuur is een aantal belangrijke redenen voor het hebben van een gegevensstrategie te vinden:
De belangrijkste redenen uit de literatuur voor het hebben van een gegevensstrategie:
* Gegevens zijn een ‘organizational asset’ en zonder gegevensstrategie zijn er geen richtlijnen voor het omgaan met gegevens in systemen en kan iedereen zijn ‘eigen agenda’ volgen [Adelman]<ref>Adelman, Moss, Abai. Data Strategy. Adisson-Wesley, 2005</ref>.
* Gegevens zijn een ‘organizational asset’ en zonder gegevensstrategie zijn er geen richtlijnen hoe met gegevens in systemen om te gaan en kan iedereen zijn ‘eigen agenda’ volgen [Adelman].
* “Creating an effective data environment requires change and coordination across the board, with business and IT joined at the hip. To ensure success, they must create a practical data strategy that guides process changes as well as ongoing investments in their data assets” [Barth]<ref>Barth, P. [http://newvantage.com/wp-content/uploads/2012/09/Successful_Data_Strat_WP.pdf  Principles for a successful Data Strategy.pdf (mei 2015)]</ref>.
* “Creating an effective data environment requires change and coordination across the board, with business and IT joined at the hip. To ensure success, they must create a practical data strategy that guides process changes as well as ongoing investments in their data assets” [Barth].
* De reden die Loshin geeft voor het hebben van een gegevensstrategie is: “… to balance ensuring data usability from all perspectives with developing polices and processes for oversight and governance of a company's data assets”<ref>Loshin, D. [http://searchdatamanagement.techtarget.com/tip/CDO-should-take-lead-on-data-governance-process-info-strategy CDO should take lead on Data Governance process, info strategy (mei 2015)]</ref>.
* Volgens Loshin is een gegevensstrategie nodig: “… to balance ensuring data usability from all perspectives with developing polices and processes for oversight and governance of a company's data assets.”
* “Without a centralized vision and foundation, different parts of the enterprise will view data-related capabilities differently. This inevitably leads to duplication of both data and data systems across the organization and thus makes it quite difficult to determine the 'truth' of one's data and will also drive up costs” [Lahanas]<ref>Lahanas, S. [https://www.linkedin.com/pulse/20141116190539-13674513-why-organizations-need-a-data-strategy Why Organizations need a data strategy (mei 2015)]</ref>.
* “Without a centralized vision and foundation, different parts of the enterprise will view data-related capabilities differently. This inevitably leads to duplication of both data and data systems across the organization and thus makes it quite difficult to determine the 'truth' of one's data and will also drive up costs.” [Lanahas]


In het bovenstaande zien we de volgende elementen terugkomen:
In het bovenstaande zien we de volgende elementen terugkomen:
* Gegevens als ‘asset’ voor het bedrijf (belangrijk bedrijfsmiddel)
* Gegevens als ‘asset’ voor het bedrijf (belangrijk bedrijfsmiddel);
* Gids of richtlijnen
* Gidsen of richtlijnen;
* Goed gegevensgebruik mogelijk te maken (via processen en beleid)
* Een strategie maakt goed gegevensgebruik mogelijk (via processen en beleid);
* Centrale visie<ref>Onderbouwing van de bewering dat visie en strategie met elkaar samenhangen</ref>  
* Een centrale visie<ref>Onderbouwing van de bewering dat visie en strategie met elkaar samenhangen</ref>;
* Kostenbeperking
* Kostenbeperking.


Het antwoord op de vraag ‘waarom hebben we een Gegevensstrategie nodig’ luidt dus:
We kunnen de vraag 'Waarom hebben we een gegevensstrategie nodig?' dus op de volgende manier beantwoorden:  
Om een plan te hebben dat ervoor zorgt dat gegevens op een juiste en efficiënte manier beschikbaar gesteld, verwerkt/gebruikt, beheerd en uitgewisseld kunnen worden ter ondersteuning van de bedrijfsvoering en als bijdrage aan de verwezenlijking van de organisatiedoelen.
Om een plan te hebben dat ervoor zorgt dat gegevens op een juiste en efficiënte manier beschikbaar gesteld, verwerkt/gebruikt, beheerd en uitgewisseld kunnen worden ter ondersteuning van de bedrijfsvoering en als bijdrage aan de verwezenlijking van de organisatiedoelen.
==Hoe stellen we een visie/strategie op?==
Uitgangspunt is altijd de bedrijfsvisie: wat wil de organisatie bereiken? Vervolgens moeten we bepalen hoe gegevens en Gegevensmanagement daarbij kunnen ondersteunen.


Hierbij kunnen we bijvoorbeeld gebruik maken van modellen zoals het Strategic Alignment Model van Henderson en Venkatram, het Amsterdam Information Model of het Amsterdamse negenvlak model genoemd (bron afbeeldingen: DMBOK, 2e editie) en het NORA [[Negenvlaksmodel]]
==Hoe stellen we een strategie voor Gegevensmanagement op?==
[[Afbeelding:Stategic Alignment Model.png|left|thumb|350px|Staregic Alignment Model van Henderson en Verkatram (bron:[[DMBOK]], 2e editie)|alt=Model in twee dimensies, weergegeven met tweezijdige pijlen: horizontaal van Business tot IT en verticaal van Strategy tot Operations. Binnen deze dimensies zijn vijf zeshoeken geplaatst, de middelste met een raakvlak aan de vier omringende vlakken. In de zeshoek linksboven staat Business Strategy, in dat rechtsboven IT Strategy. Linksonder is de zeshoek Organization and Process, rechtsonder de zeshoek Information Systems. De middelste zeshoek die deze vier verbindt is breder, hierin staat links Information en rechts Data.]]
Bij het opstellen van een gegevensstrategie is het uitgangspunt altijd de bedrijfsvisie: wat wil de organisatie bereiken? Vervolgens moeten we bepalen hoe gegevens en Gegevensmanagement de bedrijfsvisie kan ondersteunen.
[[Afbeelding:Amsterdams Negenvlaksmodel.png|350px|thumb|center|Amsterdams Neenvlaksmodel (bron:[[DMBOK]], 2e editie)|alt=Amsterdams Negenvlaksmodel, een model waarin negen ronde vlakken zijn benoemd, gelegen op het snijvlak van twee rechthoeken: verticaal een bruine rechthoek met bovenaan de tekst Information Governance en onderaan Data Quality, horziontaal een beige rechthoek met de tekst Architecture (rechts in het midden). Links boven dit beige vlak staat Business, rechts boven IT. De eerste laag is gemarkeerd als Strategy en bestaat v.l.n.r. uit de vlakken: Business Strategy & Governance, Information Strategy & Governance en IT Strategy & Governance. De tweede laag is gemarkeerd als Tactics en bestaat uit de vlakken: Organization & Processes, Information Architecture & Planning en IT Architecture & Planning. De resterende laag is Operations en bestaat uit: Business Execution, Information Management & Use en IT Services & Exploitation.]]
 
Bij het opstellen van de gegevensstrategie is het ook noodzakelijk om te weten wat het volwassenheidsniveau is van de gegevenshuishouding<ref>Gegevenshuishouding: Het geheel aan bedrijfsgegevens, inclusief de bijbehorende taken zoals verwerven, vastleggen, toegankelijk maken, beheren en verstrekken. </ref> en het gegevensmanagement. Zoals je eerst moet kunnen lopen voordat je kan rennen is het ook noodzakelijk om het juiste niveau van ontwikkeling en inrichting van Gegevensmanagement te hebben. Bijvoorbeeld: zonder een goede ‘gegevensorganisatie’ (grofweg wie mag en doet wat met gegevens) is elke beslissing over en met gegevens een beslissing zonder zicht op impact; zonder te weten welke gegevens in de organisatie aanwezig zijn, met welke betekenis en welke kwaliteit, zijn concepten als ‘meervoudig gebruik’, ‘eenduidige gegevensuitwisseling’, ‘straight through processing’, ‘data driven’ erg lastig te implementeren.
Daarbij kunnen we gebruikmaken van modellen zoals het Strategic Alignment Model van Henderson en Venkatram, het Amsterdam Information Model (Amsterdamse negenvlak model)<ref>Bron afbeeldingen: DMBOK, 2e editie</ref> en het NORA [[Negenvlaksmodel]].
[[Afbeelding:Stategic Alignment Model.png|left|thumb|350px|Strategic Alignment Model van Henderson en Venkatram (bron: DMBOK, 2e editie)|alt=Model in twee dimensies, weergegeven met tweezijdige pijlen: horizontaal van Business tot IT en verticaal van Strategy tot Operations. Binnen deze dimensies zijn vijf zeshoeken geplaatst, de middelste met een raakvlak aan de vier omringende vlakken. In de zeshoek linksboven staat Business Strategy, in dat rechtsboven IT Strategy. Linksonder is de zeshoek Organization and Process, rechtsonder de zeshoek Information Systems. De middelste zeshoek die deze vier verbindt is breder, hierin staat links Information en rechts Data.]]
[[Afbeelding:Amsterdams Negenvlaksmodel.png|center|thumb|350px|Amsterdams Negenvlaksmodel (bron:DMBOK, 2e editie)|alt=Amsterdams Negenvlaksmodel, een model waarin negen ronde vlakken zijn benoemd, gelegen op het snijvlak van twee rechthoeken: verticaal een bruine rechthoek met bovenaan de tekst Information Governance en onderaan Data Quality, horziontaal een beige rechthoek met de tekst Architecture (rechts in het midden). Links boven dit beige vlak staat Business, rechts boven IT. De eerste laag is gemarkeerd als Strategy en bestaat v.l.n.r. uit de vlakken: Business Strategy & Governance, Information Strategy & Governance en IT Strategy & Governance. De tweede laag is gemarkeerd als Tactics en bestaat uit de vlakken: Organization & Processes, Information Architecture & Planning en IT Architecture & Planning. De resterende laag is Operations en bestaat uit: Business Execution, Information Management & Use en IT Services & Exploitation.]]
 
Bij het opstellen van de gegevensstrategie is het ook noodzakelijk om te weten wat het volwassenheidsniveau is van de gegevenshuishouding<ref>Gegevenshuishouding: Het geheel aan bedrijfsgegevens, inclusief de bijbehorende taken zoals verwerven, vastleggen, toegankelijk maken, beheren en verstrekken. </ref> en het gegevensmanagement. Zoals je eerst moet kunnen lopen voordat je kan rennen is het ook noodzakelijk om het juiste niveau van ontwikkeling en inrichting van Gegevensmanagement te hebben. Voorbeeld: zonder een goede ‘gegevensorganisatie’ (grofweg wie mag en doet wat met gegevens) is elke beslissing over en met gegevens een beslissing zonder zicht op impact; zonder te weten welke gegevens in de organisatie aanwezig zijn, met welke betekenis en welke kwaliteit, zijn concepten als ‘meervoudig gebruik’, ‘eenduidige gegevensuitwisseling’, ‘straight through processing’, ‘data driven’ erg lastig te implementeren.


Er zijn verschillende modellen voor ICT- en gegevensvolwassenheid te vinden op internet. Veel modellen bevatten aandachtsgebieden en groeifases zoals bijvoorbeeld in de volgende afbeelding [Stam et al.].
Er zijn verschillende modellen voor ICT- en gegevensvolwassenheid te vinden op internet. Veel modellen bevatten aandachtsgebieden en groeifases zoals bijvoorbeeld in de volgende afbeelding [Stam et al.]<ref>Stam, D [https://cdnbb01.bestebroer.com/Public/Media/df4tn8dl/1653_Naar_Winstgegevend_gegevensmanagement_Informatie.pdf Naar winstgevend gegevensmanagement] (November 2013)</ref>.
[[Afbeelding:Voorbeeld model ICT- en gegevensvolwassenheid met aandachtsgebieden en groeifasen.png|thumb|none|500px|Voorbeeld van een model voor ICT- en gegevensvolwasse heid met aandachtsgebieden en groeifasen, in dit geval van Stam (et al)|alt=Voorbeeld van een model voor ICT- en gegevensvolwassenheid met aandachtsgebieden en groeifasen: 5 rijen geven verschillende niveaus van volwassenheid aan op zes aandachtsgebieden (kolommen). De niveaus zijn: datamanagement als corporate assets, sturend datamanagement, centraal datamanagement, afdelings-datamanagement en ad-hoc datamanagement. Hierbij geldt ad-hoc datamanagement als het laagste volwassenheidsniveau. De aandachtsgebieden zijn: datakwaliteit, mens & cultuur, processen, beleid, beheer & architectuur en governance & ownership. Voor elk van de combinaties van niveau en aandachtsgebied is een beschrijving gegeven, die qua detailniveau te ver voert voor deze pagina. Zie [https://cdnbb01.bestebroer.com/Public/Media/df4tn8dl/1653_Naar_Winstgegevend_gegevensmanagement_Informatie.pdf artikel voor meer info]]
[[Afbeelding:Voorbeeld model ICT- en gegevensvolwassenheid met aandachtsgebieden en groeifasen.png|thumb|none|400px|Voorbeeld van een model voor ICT- en gegevensvolwasse heid met aandachtsgebieden en groeifasen, in dit geval van Stam (et al)|alt=Voorbeeld van een model voor ICT- en gegevensvolwassenheid met aandachtsgebieden en groeifasen: 5 rijen geven verschillende niveaus van volwassenheid aan op zes aandachtsgebieden (kolommen). De niveaus zijn: datamanagement als corporate assets, sturend datamanagement, centraal datamanagement, afdelings-datamanagement en ad-hoc datamanagement. Hierbij geldt ad-hoc datamanagement als het laagste volwassenheidsniveau. De aandachtsgebieden zijn: datakwaliteit, mens & cultuur, processen, beleid, beheer & architectuur en governance & ownership. Voor elk van de combinaties van niveau en aandachtsgebied is een beschrijving gegeven, die qua detailniveau te ver voert voor deze pagina. Zie [https://cdnbb01.bestebroer.com/Public/Media/df4tn8dl/1653_Naar_Winstgegevend_gegevensmanagement_Informatie.pdf artikel voor meer info]]
 
Het ontwikkelen van een volwassen Gegevensmanagementfunctie kan een onderdeel van de gegevensstrategie zijn.
 
==De praktische invulling van een gegevensstrategie==
Als duidelijk is wat de doelen van de organisatie zijn, is het mogelijk om een matrix te maken met op de ene as deze doelstellingen en op de andere as de beschikbare en/of te ontwikkelen Gegevensmanagementproducten, zoals: gegevensbeleid en –architectuur, Enterprise gegevensmodel, gegevensmodellenregister, data governance.


Natuurlijk kan het ontwikkelen van een volwassen Gegevensmanagementfunctie een onderdeel van de gegevensstrategie zijn.
==Praktische invulling gegevensstrategie==
Als duidelijk is wat de doelen van de organisatie zijn is het mogelijk om een matrix te maken met op de ene as deze doelstellingen en op de andere as de beschikbare en/of te ontwikkelen Gegevensmanagementproducten, zoals: gegevensbeleid en –architectuur, Enterprise gegevensmodel, gegevensmodellenregister, data governance.
Ook kan gedacht worden aan een matrix waarin de organisatiedoelstellingen zijn afgezet tegen gegevensconcepten of -technologie die deze doelstellingen ondersteunen. Denk bijvoorbeeld aan: blockchain, data lake, cloud, data profiling, open data, open standaarden, data ware housing, centrale gegevenslaag. Voor beide matrices geldt dat de ‘snijvlakken’ meer of minder uitgewerkt kunnen worden.
Ook kan gedacht worden aan een matrix waarin de organisatiedoelstellingen zijn afgezet tegen gegevensconcepten of -technologie die deze doelstellingen ondersteunen. Denk bijvoorbeeld aan: blockchain, data lake, cloud, data profiling, open data, open standaarden, data ware housing, centrale gegevenslaag. Voor beide matrices geldt dat de ‘snijvlakken’ meer of minder uitgewerkt kunnen worden.


Een UWV-voorbeeld uit 2016:
Hierbij een voorbeeld van UWV uit 2016:
-nog in te voegen als tabel-
{| class="wikitable sortable"
==Een gegevensstrategie, en dan….==
! trends / speerpunten !! Automatiseren werkprocessen !! Snel reageren op veranderingen !! Versterken samenwerking !! Gegevenskwaliteit !! Stabiliteit & continuïteit !! Risicogericht werken & gedragsbeïnvloeding
===… een Roadmap===
|-
Op basis van de strategie is het mogelijk om een plan of roadmap voor een jaar te maken waarin staat welke onderwerpen uit de strategie worden uitgewerkt.
! Cloud
|  || x ||  ||  || x ||
|-
! Data Integratie
| x || x || x || x || x || x
|-
! Big Data
|  ||  || x ||  ||  || x
|-
! Business Intelligence
|  || x ||  || x ||  || x
|-
! DWH / Data Lake / Hadoop
| x ||  ||  || x || x || x
|-
! Open standaarden
| x || x || x ||  || x ||
|-
! Open data
|  ||  || x ||  ||  || x
|-
! IE&P
| x || x || x || x || x || x
|-
! Corporate data
| x || x || x || x || x || x
|-
! Data kwaliteit
| x || x || x || x || x || x
|-
! Data governance
| x || x || x || x || x || x
|-
! Mobiel werken
| x ||  || x ||  ||  ||
|-
! Bedrijfsregels
| x || x ||  || x || x ||
|}


===… het Beheer===
==Een gegevensstrategie en dan ...==
Een gegevensstrategie beslaat veelal een periode van meer dan een jaar, vijf jaar is gebruikelijk.  
===... een Roadmap===
Vanuit theoretisch standpunt gezien verandert een strategie niet snel. Echter in de wereld van gegevens en data technologie hebben we te maken met snelle ontwikkelingen. Ook gegevensmanagement in organisaties die afhankelijk zijn van politieke besluitvorming moet flexibel zijn. Het is daarom verstandig om regelmatig de impact van ontwikkelingen op de gegevensstrategie te bepalen.
Op basis van de strategie is het mogelijk om een plan of 'roadmap' voor een jaar te maken waarin staat welke onderwerpen uit de strategie worden uitgewerkt.
 
===... beheer===
Een gegevensstrategie beslaat veelal een periode van meer dan een jaar, vijf jaar is gebruikelijk. Vanuit theoretisch standpunt gezien verandert een strategie niet snel. Echter in de wereld van gegevens en data-technologie hebben we te maken met snelle ontwikkelingen. Ook gegevensmanagement moet flexibel zijn, met name in organisaties die afhankelijk zijn van politieke besluitvorming. Het is daarom verstandig om regelmatig de impact van ontwikkelingen op de gegevensstrategie te bepalen.


En natuurlijk: verandert de strategie van de organisatie dan zal de gegevensstrategie moeten meebewegen.
En natuurlijk: verandert de strategie van de organisatie dan zal de gegevensstrategie moeten meebewegen.
(C) Corine Boersma, Data Office UWV.
==Voetnoten==
==Voetnoten==
<references />
<references />

Versie van 16 apr 2019 16:29


Gegevensmanagement
Onderdeel van
Thema's
Contact
Arjen Santema
nora@ictu.nl
Status
Actueel
Auteurs

Corine Boersma (UWV)

In dit onderdeel gaan we in op wat een visie is in het kader van Gegevensmanagement. Uitgangspunt is dat gegevens een belangrijke rol spelen in de bedrijfsvoering van de organisatie. Gegevens worden bijvoorbeeld gebruikt als ‘grondstof’ voor producten, voor het verkrijgen van inzicht of voor het afleggen van verantwoording. Daarnaast hebben organisaties te maken met wet- en regelgeving ten aanzien van privacy, denk aan de AVG, en in het geval van de overheid met transparantie vereisten, denk aan de Wet Open Overheid die in voorbereiding is.

Kortom argumenten genoeg om een strategie/visie op Gegevensmanagement te hebben!

Visie of strategie?[bewerken]

Voordat we de vraag 'Hoe stel ik een visie voor Gegevensmanagement op voor mijn organisatie?' kunnen beantwoorden, moeten we eerst weten wat we verstaan onder het woord visie.

In de context van de organisatie is een visie een toekomstbeeld. De visie bepaalt waar de organisatie aan zou moeten werken, het geeft dus aan wat de belangrijke strategische doelstellingen zijn om het toekomstbeeld te bereiken. Deze strategische doelstellingen zijn vervolgens te vertalen naar een strategie. Strategie geeft de manier aan waarop de organisatie de doelen gaat bereiken [Melker][1].

Visie en strategie liggen in elkaars verlengde, wat is een visie zonder strategie en wat is een strategie zonder visie? Daarom hebben we er hiervoor gekozen om beide begrippen bij elkaar te nemen bij de verdere uitwerking.

Waarom hebben we een gegevensstrategie nodig?[bewerken]

In de literatuur is een aantal belangrijke redenen voor het hebben van een gegevensstrategie te vinden:

  • Gegevens zijn een ‘organizational asset’ en zonder gegevensstrategie zijn er geen richtlijnen voor het omgaan met gegevens in systemen en kan iedereen zijn ‘eigen agenda’ volgen [Adelman][2].
  • “Creating an effective data environment requires change and coordination across the board, with business and IT joined at the hip. To ensure success, they must create a practical data strategy that guides process changes as well as ongoing investments in their data assets” [Barth][3].
  • De reden die Loshin geeft voor het hebben van een gegevensstrategie is: “… to balance ensuring data usability from all perspectives with developing polices and processes for oversight and governance of a company's data assets”[4].
  • “Without a centralized vision and foundation, different parts of the enterprise will view data-related capabilities differently. This inevitably leads to duplication of both data and data systems across the organization and thus makes it quite difficult to determine the 'truth' of one's data and will also drive up costs” [Lahanas][5].

In het bovenstaande zien we de volgende elementen terugkomen:

  • Gegevens als ‘asset’ voor het bedrijf (belangrijk bedrijfsmiddel);
  • Gidsen of richtlijnen;
  • Een strategie maakt goed gegevensgebruik mogelijk (via processen en beleid);
  • Een centrale visie[6];
  • Kostenbeperking.

We kunnen de vraag 'Waarom hebben we een gegevensstrategie nodig?' dus op de volgende manier beantwoorden: Om een plan te hebben dat ervoor zorgt dat gegevens op een juiste en efficiënte manier beschikbaar gesteld, verwerkt/gebruikt, beheerd en uitgewisseld kunnen worden ter ondersteuning van de bedrijfsvoering en als bijdrage aan de verwezenlijking van de organisatiedoelen.

Hoe stellen we een strategie voor Gegevensmanagement op?[bewerken]

Bij het opstellen van een gegevensstrategie is het uitgangspunt altijd de bedrijfsvisie: wat wil de organisatie bereiken? Vervolgens moeten we bepalen hoe gegevens en Gegevensmanagement de bedrijfsvisie kan ondersteunen.

Daarbij kunnen we gebruikmaken van modellen zoals het Strategic Alignment Model van Henderson en Venkatram, het Amsterdam Information Model (Amsterdamse negenvlak model)[7] en het NORA Negenvlaksmodel.

Model in twee dimensies, weergegeven met tweezijdige pijlen: horizontaal van Business tot IT en verticaal van Strategy tot Operations. Binnen deze dimensies zijn vijf zeshoeken geplaatst, de middelste met een raakvlak aan de vier omringende vlakken. In de zeshoek linksboven staat Business Strategy, in dat rechtsboven IT Strategy. Linksonder is de zeshoek Organization and Process, rechtsonder de zeshoek Information Systems. De middelste zeshoek die deze vier verbindt is breder, hierin staat links Information en rechts Data.
Strategic Alignment Model van Henderson en Venkatram (bron: DMBOK, 2e editie)
Amsterdams Negenvlaksmodel, een model waarin negen ronde vlakken zijn benoemd, gelegen op het snijvlak van twee rechthoeken: verticaal een bruine rechthoek met bovenaan de tekst Information Governance en onderaan Data Quality, horziontaal een beige rechthoek met de tekst Architecture (rechts in het midden). Links boven dit beige vlak staat Business, rechts boven IT. De eerste laag is gemarkeerd als Strategy en bestaat v.l.n.r. uit de vlakken: Business Strategy & Governance, Information Strategy & Governance en IT Strategy & Governance. De tweede laag is gemarkeerd als Tactics en bestaat uit de vlakken: Organization & Processes, Information Architecture & Planning en IT Architecture & Planning. De resterende laag is Operations en bestaat uit: Business Execution, Information Management & Use en IT Services & Exploitation.
Amsterdams Negenvlaksmodel (bron:DMBOK, 2e editie)

Bij het opstellen van de gegevensstrategie is het ook noodzakelijk om te weten wat het volwassenheidsniveau is van de gegevenshuishouding[8] en het gegevensmanagement. Zoals je eerst moet kunnen lopen voordat je kan rennen is het ook noodzakelijk om het juiste niveau van ontwikkeling en inrichting van Gegevensmanagement te hebben. Voorbeeld: zonder een goede ‘gegevensorganisatie’ (grofweg wie mag en doet wat met gegevens) is elke beslissing over en met gegevens een beslissing zonder zicht op impact; zonder te weten welke gegevens in de organisatie aanwezig zijn, met welke betekenis en welke kwaliteit, zijn concepten als ‘meervoudig gebruik’, ‘eenduidige gegevensuitwisseling’, ‘straight through processing’, ‘data driven’ erg lastig te implementeren.

Er zijn verschillende modellen voor ICT- en gegevensvolwassenheid te vinden op internet. Veel modellen bevatten aandachtsgebieden en groeifases zoals bijvoorbeeld in de volgende afbeelding [Stam et al.][9].

Voorbeeld van een model voor ICT- en gegevensvolwassenheid met aandachtsgebieden en groeifasen: 5 rijen geven verschillende niveaus van volwassenheid aan op zes aandachtsgebieden (kolommen). De niveaus zijn: datamanagement als corporate assets, sturend datamanagement, centraal datamanagement, afdelings-datamanagement en ad-hoc datamanagement. Hierbij geldt ad-hoc datamanagement als het laagste volwassenheidsniveau. De aandachtsgebieden zijn: datakwaliteit, mens & cultuur, processen, beleid, beheer & architectuur en governance & ownership. Voor elk van de combinaties van niveau en aandachtsgebied is een beschrijving gegeven, die qua detailniveau te ver voert voor deze pagina. Zie [https://cdnbb01.bestebroer.com/Public/Media/df4tn8dl/1653_Naar_Winstgegevend_gegevensmanagement_Informatie.pdf artikel voor meer info
Voorbeeld van een model voor ICT- en gegevensvolwasse heid met aandachtsgebieden en groeifasen, in dit geval van Stam (et al)

Het ontwikkelen van een volwassen Gegevensmanagementfunctie kan een onderdeel van de gegevensstrategie zijn.

De praktische invulling van een gegevensstrategie[bewerken]

Als duidelijk is wat de doelen van de organisatie zijn, is het mogelijk om een matrix te maken met op de ene as deze doelstellingen en op de andere as de beschikbare en/of te ontwikkelen Gegevensmanagementproducten, zoals: gegevensbeleid en –architectuur, Enterprise gegevensmodel, gegevensmodellenregister, data governance.

Ook kan gedacht worden aan een matrix waarin de organisatiedoelstellingen zijn afgezet tegen gegevensconcepten of -technologie die deze doelstellingen ondersteunen. Denk bijvoorbeeld aan: blockchain, data lake, cloud, data profiling, open data, open standaarden, data ware housing, centrale gegevenslaag. Voor beide matrices geldt dat de ‘snijvlakken’ meer of minder uitgewerkt kunnen worden.

Hierbij een voorbeeld van UWV uit 2016:

trends / speerpunten Automatiseren werkprocessen Snel reageren op veranderingen Versterken samenwerking Gegevenskwaliteit Stabiliteit & continuïteit Risicogericht werken & gedragsbeïnvloeding
Cloud x x
Data Integratie x x x x x x
Big Data x x
Business Intelligence x x x
DWH / Data Lake / Hadoop x x x x
Open standaarden x x x x
Open data x x
IE&P x x x x x x
Corporate data x x x x x x
Data kwaliteit x x x x x x
Data governance x x x x x x
Mobiel werken x x
Bedrijfsregels x x x x

Een gegevensstrategie en dan ...[bewerken]

... een Roadmap[bewerken]

Op basis van de strategie is het mogelijk om een plan of 'roadmap' voor een jaar te maken waarin staat welke onderwerpen uit de strategie worden uitgewerkt.

... beheer[bewerken]

Een gegevensstrategie beslaat veelal een periode van meer dan een jaar, vijf jaar is gebruikelijk. Vanuit theoretisch standpunt gezien verandert een strategie niet snel. Echter in de wereld van gegevens en data-technologie hebben we te maken met snelle ontwikkelingen. Ook gegevensmanagement moet flexibel zijn, met name in organisaties die afhankelijk zijn van politieke besluitvorming. Het is daarom verstandig om regelmatig de impact van ontwikkelingen op de gegevensstrategie te bepalen.

En natuurlijk: verandert de strategie van de organisatie dan zal de gegevensstrategie moeten meebewegen.

(C) Corine Boersma, Data Office UWV.

Voetnoten[bewerken]

  1. ↑ Melker, G. (2010)
  2. ↑ Adelman, Moss, Abai. Data Strategy. Adisson-Wesley, 2005
  3. ↑ Barth, P. Principles for a successful Data Strategy.pdf (mei 2015)
  4. ↑ Loshin, D. CDO should take lead on Data Governance process, info strategy (mei 2015)
  5. ↑ Lahanas, S. Why Organizations need a data strategy (mei 2015)
  6. ↑ Onderbouwing van de bewering dat visie en strategie met elkaar samenhangen
  7. ↑ Bron afbeeldingen: DMBOK, 2e editie
  8. ↑ Gegevenshuishouding: Het geheel aan bedrijfsgegevens, inclusief de bijbehorende taken zoals verwerven, vastleggen, toegankelijk maken, beheren en verstrekken.
  9. ↑ Stam, D Naar winstgevend gegevensmanagement (November 2013)

Literatuurlijst[bewerken]

Auteur Titel, Bron of URL
Adelman, Moss, Abai Data Strategy. Adisson-Wesley 2005
Barth, Paul Principles for a successful Data Strategy.pdf (mei 2015)
Bearing Point Building a comprehensive strategy for enterprise data management – an executive overview (mei 2015)
DAMA The DAMA guide to the data management body of knowledge (DAMA-DMBOK guide) 2009 (1e editie) en 2017 (2e editie)
Eckerson, Wayne creating an Enterprise Data Strategy and managing data as a corporate asset (pdf, mei 2015)
Lahanas, Steven Why Organizations need a data strategy (mei 2015)
Loshin, David CDO should take lead on Data Governance process, info strategy (mei 2015)
Melker, Gert-Jan 250 Managementbegrippen; Noordhoff Uitgevers 2010
Stam, Dave et al. Naar winstgevend gegevensmanagement; November 2013 Informatie

Inzicht in de werkwijze die de overheid hanteert.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

Betekenisvolle gegevens.

Betekenisvolle gegevens.

Overgenomen van "https://www.noraonline.nl/index.php?title=Hoe_stel_ik_een_visie_voor_gegevensmanagement_op_in_mijn_organisatie%3F&oldid=33765"