Kennismodel NORA/Wijzigingen

Kennismodel NORA

Onderdeel van

Over NORA

Contact

joris.dirks@ictu.nl

Status

Inhoud

• Over het kennismodel
• Actuele wijzigingen en historie
• Kennismodel uitgelegd
• Visualisatie

Voorstellen

Deze wijzigingen worden overwogen.

Groepering (mei 2022)

Op verschillende plekken in architectuur wordt een bundeling gemaakt van architectuur-elementen om iets thematisch uit te leggen. Dat kan bij voorbeeld een cluster of domein heten, of een deel-onderwerp. In al deze gevallen is dit in abstractie te modelleren als een groepering. In ArchiMate heet dit een grouping.

Onderliggende elementen kan je groeperen via de relatie 'eigenschap:is onderdeel van'. Andersom, als je vanuit een groepering de relatie wil vastleggen, kan dat via 'eigenschap:groepeert'. In beiden gevallen vertalen we dit als een agreggatie-relatie. De 'compositie'-relatie gebruiken we niet: in de praktijk zien we geen meerwaarde in het expliciet maken of het geheel kan bestaan als éen onderliggend element ontbreekt.

De relaties 'Omvat' en 'onderdeel van' verdwijnen.

GDI-Architectuur (GA) (oorspronkelijk 'Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur')(december 2020 e.v.)

Volledige uitleg: Kennismodel NORA/GDI-Architectuur (GA)

• Uitgangspunt:
  • We maken NORA zo generiek mogelijk, met zo min mogelijk nieuwe elementen.
  • De grens tussen ‘GA’ en ‘NORA’ in het kennismodel is nu nagenoeg weg. We gebruiken geen aparte elementtypen voor GA, maar passen NORA zo aan dat het ruimte biedt aan GA.
  • Middels de relatie ‘vastgesteld in’ (en ‘heeft bron’) onderscheiden we GA-architectuur van elementen die in NORA Gebruikersraad zijn vastgesteld. Zo kunnen dezelfde elementtypen voor beide worden gebruikt.
• We voegen ‘Generieke Functie’ en ‘Afspraak’ toe als nieuwe elementtypen.
  • Met ‘Afspraak’ kunnen we in NORA ook verduidelijking gaan geven aan afspraken buiten GA; zoals de voormalige iNUP, en de afspraken van het Forum Standaardisatie.
• Onder ‘Bouwsteen’ voegen we nu alles samen wat ‘Voorziening’, ‘Bouwsteen’, ‘Bouwsteen internationaal’ was en maken het onderscheid op een andere manier. We verruimen het begrip zodat het duidelijk toepasbaar wordt, ook voor het realiseren van Generieke Functies
• Modellering van de beschrijving van Bouwstenen schrijven we nadrukkelijk niet volledig voor. Een Bouwsteen kan bestaande NORA-elementen omvatten (standaarden, leveringsvormen en andere bouwstenen). Verdere beschrijving/modellering laten we vrij aan de redacteuren. Indien gewenst kan een ArchiMate-model hier gebruikt worden.
• De relatie tussen Generieke Functie en daar toepasselijke bouwstenen & standaarden, leggen we bij voorkeur via Afspraken. Directe relaties zijn echter ook toegestaan.

Regelbeheer (2020-04)

Dit gedeelte is nog los van de rest van NORA. de Principes van Regelbeheer zijn themaprincipes. Zie: Categorie:Elementen_van_regelbeheer

Elementtype StandaardGebruik in lijn brengen met andere relaties

Er zijn nu twee elementtypen voor relaties: StandaardGebruik en Relatiebeschrijving. Bij Relatiebeschrijving is de meest algemene vorm ‘Beginpunt’ en ‘Eindpunt’ voor de uiteinden van de relatie genomen. Deze vorm moet ook bij StandaardGebruik worden toegepast.

StandaardGebruik opheffen en alleen het element Relatiebeschrijving gebruiken is niet handig, omdat StandaardGebruik enkele specifieke attributen heeft.

Element ‘Issue’ verwijderen

Rationale: Issuemanagement doen we niet meer in de wiki. De sjabloon en het elementtype lijken daarnaast niet te werken.

• Verwijderen elementtype Issue (en achterliggende categorie Issues)
• Verwijderen eigenschappen: Indiener, Probleemeigenaar, Classificatie, Issuetype, Status, Opvolgdatum
• Pagina Issuemanagement aanpassen zodat deze een statisch overzicht geeft van de oude issues, ter archief
• De aparte issuepagina’s verwijderen:
  • Begrip 'Informatiecatalogus' is onvoldoende duidelijk
  • Begrippenkader katern is onvoldoende uitgewerkt
  • Definitie Informatiecatalogus
  • Katern Verbinden stapt af van de centraalstelling van Diensten.
  • Katern bevat onjuistheden, ongelukkige uitspraken en consequent bronvermelding mist
  • Katern is niet de juiste plaats om aanpassingen in beleids- of wetgeving te suggereren
  • Katern onvoldoende normatief en verdiepend
  • Katern oogt onaf en vergt extra eindredactie

Definitie ‘Werkingsgebied’ 2017-02

Rationale: Aanpassing van beschrijving van dit begrip om te verduidelijken. Op verzoek van ROSA.* Bron: leeg maken (de huidige bron is een document waar de term wordt geïntroduceerd maar zonder definitie)

• Definitie: aanpassen naar: Het begrip "Organisatorisch werkingsgebied" stamt van de lijst standaarden van het Forum Standaardisatie, maar is ook bij andere uitspraken relevant zoals Voorzieningen en Eisen. Het geeft antwoord op de vraag: "Welke soorten (publieke) organisaties zouden dit object ter harte moeten nemen om samenwerking en dienstverlening te verbeteren?".

Wijzigingenlog

Bindende Architectuurafspraken vervangen Basisprincipes en Afgeleide Principes (2023-01)

Per 1 januari 2023 zijn de wijzigingen in effect, die in 2020 al in het kennismodel zijn toegevoegd

• Kernwaarde van dienstverlening vormt de motivatie voor:
• Doel (vernieuwde versie), welke wordt gerealiseerd door:
• Architectuurprincipe, dat gerealiseerd wordt door:
• Implicatie, die ingedeeld is in het Vijflaagsmodel.

• Kernwaarden zijn nieuw in NORA.
• Doelen zijn grotendeels gebaseerd op de Basisprincipes van NORA 3.0, met enkele toevoegingen.
• Architectuurprincipes zijn een opvolger van Afgeleid principes.
• Implicaties zijn een 'verzelfstandiging' van wat nu beschreven is bij de Afgeleide principes als implicaties. In 2020 werden deze nog Maatregel genoemd, maar dat element wordt nu enkel bij Regelbeheer toegepast.

Dit betekent ook dat Basisprincipe en Afgeleid principe vervallen (maar nog wel aanwezig zijn in het kennismodel.

Achtergrond:

• NORA Gebruikersraad/2019-11-14 en voortvloeiende Notitie Pilot Beleidskaders (PDF, 398 kB).
• Per 1-1-2023 gaan de wijzigingen aan de NORA Bindende Architectuurafspraken in

Bouwstenen voor Stelsel van Basisregistraties (2021-07)

het elementtype Bouwsteen heeft extra eigenschappen gekregen om meer te beschrijven over de betrokken partijen, zoals gewenst in de architectuur van het Stelsel van Basisregistraties.

Reeds bestaande toegestane eigenschappen:

• Eigenschap:Opdrachtgever
• Eigenschap:Heeft beheerder

Nieuwe toegestane eigenschappen overgenomen van Sectorregistratie:

• Eigenschap:Afnemers
• Eigenschap:Verstrekkers
• Eigenschap:Bronhouder

Nieuwe toegestane eigenschappen:

• Eigenschap:Heeft toezichthouder

Thema's en onderwerpen (2021-03)

We brengen duidelijker verband aan tussen onderwerpen. Thema's zijn onderwerpen in NORA waar een expertgroep aan gekoppeld is. De verbinding tussen onderwerpen tonen we via Generieke functies.

Kennismodel: Onderwerpen

Elementtype Kennisgroep (2019-06)

Om in kaart te brengen welke groepen, ‘netwerken’, ‘communities’ met informatie-vraagstukken bezig zijn in de publieke sector.

Bevat de nieuwe relatie: “Heeft kennis over”, verwijzend naar een thema.

Beveiliging 2017-08

Nieuwe elementen:

• ISOR-object (in concept)
• Norm (in concept)
• ISOR onderwerp (in concept)

Beveiliging (2017-11)

• Thema-principe (in concept). Vervang ISOR-object en mogelijk Implementatierichltijn.

Privacy (2017-08)

Nieuwe elementen en eigenschappen aangemaakt voor dit nieuwe onderwerp* Nieuw element: Privacy baseline principe

• • Nieuwe attributen: Criterium, Doelstelling, Risico
• Nieuw element: Relatiebeschrijving
  • Nieuwe attributen: Relatietype
  • Nieuwe relaties: Beginpunt, Eindpunt

Afgeleid principe (2017-03)

Aan elementtype Afgeleid principe is de eigenschap 'Plaatje' toegevoegd.

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Voorziening die deel uitmaakt van de infrastructuur van de e-overheid.

Een afspraak, standaard, organisatorische of technische voorziening of een combinatie hiervan ten behoeve van de realisatie van de digitale overheid.

Het domein (organisatorisch, taakvelden) binnen de overheid waarin het element (principe, standaard, voorziening..) wordt of kan worden toegepast. Bijvoorbeeld: gemeenten, provincies, waterschappen, Rijk, zorginstellingen, primair onderwijs.