NORA Gebruikersraad/2013-06-18

bijeenkomst van de Gebruikersraad NORA op dinsdag 18 juni 2013 van 13.30 - 15.30 uur bij ICTU, Den Haag

Notulen

Aanwezigen op 18 juni 2013

• Bram Gaakeer (OCW) - beheer ROSA
• Willem Kossen (BKWI) - beheer KARWEI
• Helen Burger (Politie) - architectuur Politiedomein
• Ben Binnendijk (V&J / IDMI) - architectuur Vreemdelingenketen
• Freddie Muller (HWH) - beheer WILMA
• Peter Bergman (ICTU) - beheer MARIJ / EAR
• Miriam van de Plas (Flevoland) - beheer PETRA  
• Anton van Weel (iNUP) - architectuur Stelsel
• Bart Dekker (V&J / JustID) - architectuur EBV
• Marijke Abrahamse (BFS) - standaarden
• Bruun Feijen (Belastingdienst) - Architectuurraad MFG
• Remco de Boer (ArchiXL) - technisch beheer NORA-wiki
• Michiel Schoo (BZK) - penvoerder van de gezamenlijke opdracht voor beheer en doorontwikkeling NORA
• Cor Franke - projectleider doorontwikkeling NORA
• Eric Nijenhuis (UWV) - doorontwikkeling NORA / Verbinden
• Adrie Spruit (KING) - doorontwikkeling NORA / Verbinden
• André Batenburg (Zuid-Holland) - doorontwikkeling NORA / Verbinden
• Eric Brouwer (ICTU) - beheer NORA / reviews
• Jasper van Lieshout (ICTU) - beheer NORA / reviews
• Joris Dirks (ICTU) - beheer NORA / wiki

Opening en mededelingen

Michiel Schoo opent de vergadering en heet iedereen welkom.

De agenda is ongewijzigd vastgesteld.

Verslag van de bijeenkomst op 19 maart 2013

Er zijn geen opmerkingen op het verslag van 19 maart 2013 waarmee het verslag is vastgesteld. Alle actiepunten zijn conform plan uitgevoerd.

Terugkoppeling Architectuur Board

Michiel Schoo geeft een korte mondelinge terugkoppeling van de vergadering van de Architectuur Board van 7 juni 2013, met name gericht op de daaruit voortkomende actiepunten:

• Het NORA beheerplan is vastgesteld;
• De doorontwikkeling verloopt goed. Indicatoren daarvoor zijn de toenemende belangstelling voor NORA in vakmedia en sectoren, de intensieve en constructieve samenwerking tussen partijen bij het katern Verbinden en de actieve en betrokken Gebruikersraad;
• Het dossier Ketenbesturing is vastgesteld en kan -na enige aanpassingen in de management samenvatting- worden gepubliceerd;
• In plaats van een voorstel voor een nieuw katern van NORA zal een breder plan van aanpak voor doorontwikkeling in de Gebruikersraad worden ingebracht;
• Naast het voorziene communicatieplan om de NORA onder de aandacht van bestuurders te brengen, zijn leden van de AB zelf actief om de NORA onder de aandacht van hun collegae te brengen en daarmee de toepassing van NORA te bevorderen.

Stand van zaken doorontwikkeling

De projectleider doorontwikkeling NORA heeft een [:Bestand:Stand van zaken doorontwikkeling.pdf|korte voortgangsrapportage d.d. 9 juni 2013 (PDF)]] opgesteld , waarvan kennis wordt genomen.

Aankondigingen en nieuws katern Verbinden

Het schrijfteam van het katern Verbinden heeft een notitie opgesteld, die een overzicht geeft van de stand van zaken, de uitkomsten van de workshops en de planning voor de komende periode. In de nu lopende analyse- en ontwerpfase is de aandacht gericht op principes, voorzieningen, standaarden, gemeenschappelijke afspraken e.d. en zal vanaf medio september worden gestart met de reviews.

Gezien de druk op het team qua op te leveren resultaten en de beschikbare capaciteit (deze is door ziekte en herprioritering afgelopen maanden lager dan gewenst geweest), zijn er enige zorgen omtrent de voortgang. Door de procesbegeleider, Maarten Botterman, wordt in overleg met de projectleider gezocht naar mogelijkheden om extra capaciteit bij te schakelen via andere overheidsorganisaties dan wel door middel van externe inhuur. Meer inzet regelen vanuit de reeds betrokken organisaties is geen optie.

Het bovenstaande is voor de projectleider doorontwikkeling reden om nieuwe zaken (zoals de architectuur voor gegevensuitwisseling) pas op te pakken nadat de nu onderhanden zijnde zaken zijn afgerond.

De Nieuwsbrief van het katern Verbinden is in eerste instantie opgesteld voor de Gebruikersraad en de deelnemers aan de Workshops, maar het is uitdrukkelijk de bedoeling dat deze informatie met andere geïnteresseerden wordt gedeeld.

Voorstel te ontwikkelen vierde katern

In de vergadering van 19 maart hebben vier leden van de Gebruikersraad voorstellen ingebracht voor de doorontwikkeling van NORA. Deze leden hebben kort de gelegenheid gehad hun voorstel toe te lichten. De voorzitter heeft de leden gevraagd om een schriftelijke reactie op deze vier voorstellen. Daarnaast hebben de externe adviseurs NORA kennis genomen van de vier voorstellen. Zij hebben in reactie daarop hun beelden gegeven van mogelijk nieuw te ontwikkelen katernen. Tenslotte heeft de projectleider een aantal ontwikkelingen in kaart gebracht die van invloed zijn op de omvang en aanpak van de doorontwikkeling, gevolgd door een concreet voorstel voor de aanpak van de volgende fase van de doorontwikkeling van NORA. Al deze zaken zijn in Bestand:Voorstel te ontwikkelen vierde katern.pdf opgenomen.

Deze notitie is in de Gebruikersraad besproken, waarbij de volgende opmerkingen zijn gemaakt:

• Het is een goede analyse van wat momenteel speelt;
• Goed dat de interoperabiliteit via het katern Verbinden nu meer concreet vorm krijgt;
• Van belang is dat goed zicht komt op de daarbij benodigde en beschikbare generieke bouwstenen, voorzieningen en standaarden, e.e.a. zoals ook bij de EAR wordt geïnventariseerd;
• Verschillende views op de NORA-content kunnen het gebruik ervan ondersteunen (zonder dat het toevoegen van een view onmiddellijk leidt tot groei in content);
• Pas op dat de ambities groot zijn, mogelijk ligt er meer voor dan momenteel kan worden verwerkt door het schrijfteam;
• Het voorstel inzake de informatiemodellen ging verder dan nu in de doorontwikkeling wordt opgepakt. Het gaat met name om hetgeen in Afgeleid Principe 17 is beschreven omtrent "...dezelfde manier van beschrijven...";
• Bij het RIVM is een visie ontwikkeld over data-eigenaarschap.ACTIE Miriam van de Plas stuurt het stuk op;
• Verzoek is het proces van review en terugkoppeling te beschrijven, en daarbij aan te sluiten op de notitie die in maart in de Gebruikersraad is besproken;
• Hoe hangt de oriëntatie op Cloud samen met Europese ontwikkelingen inzake Cloud, waar onder meer Marijke Salters en Saco Bekius bij betrokken zijn?
• Mogelijk kan gebruik worden gemaakt van studenten van de Hogeschool Utrecht (post HBO / WO) die momenteel een praktijk / ervaringsplaatsen zoeken.

Met in acht name van de verwerking van deze opmerkingen is ingestemd met de voorgestelde doorontwikkeling van NORA, te weten:

1. De verdere uitwerking van de architectuurschets gegevensuitwisseling (inclusief de beschrijving van functies en werking van knooppunten) te laten uitvoeren door het schrijfteam Verbinden, met dien verstande dat de uitwerking start na afronding van de nu onder handen zijnde onderwerpen (basisregistraties, front office, e-dossiers);
2. Het schrijfteam Verbinden te vragen advies uit te brengen over de verdere uitwerking van zaakgericht werken. Daarbij liggen voorshands verschillende opties voor:
   • In stand houden van de huidige uitwerking van zaakgericht werken in de GEMMA;
   • "Promoveren" van het onderdeel zaakgericht werken uit de GEMMA naar het katern Verbinden;
   • In stand houden van de huidige uitwerking in de GEMMA, gecombineerd met uitbreiding van de NORA met afspraken over het organisatieoverstijgend zaakgericht werken.
3. Een aantal leden van de Gebruikersraad te vragen een analyse te maken van de "white papers" rond de "best practices basisregistraties" en de Gebruikersraad op basis daarvan te adviseren over de bruikbaarheid van het werk dat in dat verband al is verricht.
4. De projectleider doorontwikkeling NORA samen met NORA Beheer een analyse te laten maken van de doelarchitectuur "Digitale Duurzaamheid" en daarna in overleg met het schrijfteam Verbinden laten te bezien of deze doelarchitectuur (na eventueel benodigde wijzigingen) onderdeel van het katern Verbinden kan gaan uitmaken.
5. De projectleider NORA de mogelijkheden te laten verkennen trainees en stagiairs aan te trekken om de bruikbaarheid van NORA in de volgende nog "onontgonnen gebieden" te onderzoeken:
   • Cloud (gebruikmakend van de Rijksarchitectuur Cloud);
   • Open Data.

Dit voorstel zal ter bekrachtiging worden voorgelegd aan de Architectuur Board. Verder zal de projectleider in de volgende vergadering van de Gebruikersraad een planning voor het vervolgtraject voorleggen. ACTIE Cor Franke

Toelichting aangepast Kennismodel NORA

Het beheerteam NORA heeft het Kennismodel NORA geactualiseerd op basis van de aanvullingen in de wiki die vanaf 2012 zijn doorgevoerd. Daarnaast zijn wijzigingen van het Kennismodel NORA voorzien om de NORA af te stemmen op de (wiki’s van) NORA-dochters en op de doorontwikkeling via de katernen. Met de werkgroep van het katern Beveiliging heeft deze afstemming al grotendeels plaatsgevonden, met het katern Verbinden moet de afstemming nog plaatsvinden. De wijzigingen in het Kennismodel NORA kunnen impact hebben op de Kennismodellen van aan de NORA gerelateerde wiki’s. Met de ingebrachte notitie wordt beoogd de voorziene wijzigingen in het Kennismodel bespreekbaar te maken en tot afstemming te komen. Deze notitie is door Joris Dirks toegelicht en door de Gebruikersraad besproken.

Door Cor Franke is in de bijeenkomst een notitie d.d. 16 juni 2013 uitgedeeld waarin een voorstel wordt gedaan voor enkele principiële keuzes, zoals het hanteren van Archimate als de basis voor het Kennismodel van de NORA en haar dochters, en een proces om te komen tot een breed gedragen Kennismodel NORA, waarbij de aansluiting van de katernen en het Kennismodel wordt geborgd.

Aangezien een reactie op deze notitie niet door de leden kon worden voorbereid, is afgesproken dat een ieder binnen 1 week zijn reactie aan Cor Franke stuurt. ACTIE allen.

Vooruitlopend daarop is opgemerkt dat in het onderwijs het Kennismodel wordt gerelateerd aan de context waarin het wordt gebruikt. De taal die architecten onderling spreken via de structuren van Archimate is niet die van de beleidsmedewerkers en bestuurders. Het Kennismodel vult dat gat in.

Voorstel mogelijke aanpassing NORA AP9

Minister Plasterk van BZK heeft op 23 mei j.l. een visiebrief aan de Tweede Kamer gestuurd inzake de digitale dienstverlening per 2017. Het gedachtengoed uit deze brief heeft consequenties voor de wijze waarop moet worden omgegaan met het internet als digitaal kanaal voor contact met de overheid. Het Afgeleide Principe 9 van de NORA behoeft aanpassing aan deze visie.

Vanuit het onderdeel Front Office van het katern Verbinden is al veel onderkend over het internet als voorkeurskanaal. In kaart zal worden gebracht wat de brief van Plasterk aanvullend nog aangeeft.De Gebruikersraad stemt in met het voorstel om het beheerteam NORA samen met het team van het katern Verbinden een tekstvoorstel te laten maken voor behandeling in de komende Gebruikersraad.

ACTIE Eric Brouwer en Saco Bekius

Voorstel aanpassing NORA AP17

Het beheerteam NORA heeft -in afstemming met vertegenwoordigers van de Stelselcatalogus, het Kadaster, JustID en BFS- een voorstel ingediend voor een aangepaste tekst van dit afgeleide principe, met praktijkgerichte handvatten voor gegevensbeschrijvingen en -modellen.

Het voorstel is door Eric Brouwer toegelicht. De Gebruikersraad stemt in met het voorstel om het beheerteam NORA samen met de beheerders van reeds bekende Gegevenswoordenboeken een uitgewerkt voorstel te laten maken en dat in het najaar 2013 ter instemming aan de Gebruikersraad voor te leggen.ACTIE Eric Brouwer

Koppeling Landkaart semantiek aan NORA

Het beheerteam NORA heeft met Marijke Abrahamse (Bureau Forum Standaardisatie) overleg gevoerd over de opname van de Landkaart Semantische Interoperabiliteit in de NORA. De uitkomst van dit gesprek is vastgelegd in een notitie.

De Landkaart betreft een overzicht van ca. 19 bestaande methoden voor semantische modellering, die zijn beoordeeld op ca. 50 aspecten. De Landkaart kan hierdoor dienen als handreiking voor organisaties die semantiek willen modelleren, in de vorm van bijvoorbeeld gegevenswoordenboeken en -modellen (zoals Logius, de IND en JustID) en organisaties die een passende beschrijvingsmethode zoeken (zoals Stuf, UML of LinkedData). De notitie is door Marijke Abrahamse toegelicht en door de Gebruikersraad besproken, waarbij de volgende opmerkingen zijn gemaakt:

• Het beheer van de Landkaart wordt door BFS geregeld (al dan niet door hen uitbesteed);
• De relatie aangeven met het voorstel inzake AP17;
• Welke methoden hebben de voorkeur, opdat vanuit de huidige verscheidenheid meer gelijkvormigheid en hergebruik kan worden bevorderd?ACTIE Marijke Abrahamse stuurt het advies terzake van de onderzoekers op.
• De toepassingsgebieden van de methoden aangeven.

Met in acht name van de verwerking van deze opmerkingen is door de Gebruikersraad ingestemd met het voorstel de Landkaart semantische interoperabiliteit te koppelen aan http://noraonline.nl/wiki/Gegevenswoordenboeken.

ACTIE Joris Dirks en Marijke Abrahamse

Daarnaast is door de Gebruikersraad ingestemd met het voorstel de Landkaart te (her)gebruiken bij een eventueel katern Informatiemodellen en met de verdere uitwerking van een afgeleid principe m.b.t. semantische modellering.

Toelichting stand van zaken overerving NORA-dochters

Conform het Strategisch kader voor het beheer van de NORA, dat in 2012 door de AB is vastgesteld, zou de kennisdeling van de NORA met haar dochters moeten verlopen via overerving. Hoe dat in de praktijk is vormgegeven is kort toegelicht door Jasper van Lieshout. In afgelopen maanden heeft hij contact gezocht met diverse beheerders van NORA-dochters om na te gaan wat de mate van overerving is en welke plannen daartoe nog bestaan. Dat gaf een divers beeld:

• Op dit moment is bij geen van de dochters de overerving expliciet geregeld; wel is door betrokkenen aangegeven dat de dochters “in de geest van NORA” zijn;
• Bij de meeste dochters is het aanpassen aan overerving niet (expliciet) opgenomen in plannen; wel wordt door een enkeling de verwachting uitgesproken dat overerving tijdens “wikificering” van de dochter wordt meegenomen;
• Verschillende dochters maken het voorbehoud dat de overerving sowieso alleen bij de nieuwe katernen wordt toegepast; niet bij NORA 3.0 (“niet terugkijken”)
• Bij diegenen die wel van plan waren om te overerven blijkt dat door omstandigheden lastig uitvoerbaar.

Om overerving te bevorderen kan het helpen indien de AB een gewenste datum in bijvoorbeeld 2014 geeft waarbinnen bepaalde onderdelen van overerving gerealiseerd moeten zijn.

De discussie over het Kennismodel geeft aan wat de overerving nu blokkeert: de grote hoeveelheid aan kennis is verspreid over de bestuurslagen en organisaties. Er is veel inhoud van de dochters beter te delen, maar die moet dan nog wel van elkaar worden overgenomen. Via wiki’s kan dat makkelijker dan via handmatige verwerkingen. De implicaties van principes bieden daarbij ruimte voor een natuurlijke overgang waarbij het in de praktijk zodanig moet helpen dat “bestuurlijk afdwingen” niet nodig is.

De NORA zou daarmee eigenlijk een “zelflikkend ijsje" moeten zijn!

Overige punten

• De projectleider doorontwikkeling en het Beheer team is gevraagd om te gaan starten met het opstellen van een document dat beschrijft wat de plannen rond NORA voor 2014 zijn.ACTIE NORA Beheer en Cor Franke
• Binnen de e-Overheid is het de bedoeling dat we (her)gebruik maken van bestaande “spullenboel”.Het zou goed zijn als door NORA wordt verwezen naar vindplaatsen voor informatie welke “spullenboel” er is. Bijvoorbeeld is bij Logius dergelijke informatie te vinden.De NORA-wiki is hiertoe opgezet en verwijst al naar diverse websites van andere organisaties, waaronder die van Logius.
• Voorheen was een van de aandachtspunten bij doorontwikkeling van NORA de interoperabiliteit in Europees verband. Het zou goed zijn om vanuit NORA voor standaarden te verwijzen naar registers rond standaarden, zoals bijvoorbeeld die beschikbaar zijn bij BSF. Wellicht is het ook goed in of vanuit NORA te duiden/te verwijzen naar de procedurele wijze waarop met Europese standaards wordt omgegaan en wat die voor Nederland betekenen.Michiel Schoo is de contactpersoon voor afstemming tussen de Nederlandse en Europese interoperabiliteit. ACTIE NORA Beheer gaat na hoe hier invulling aan kan worden gegeven
• De Taskforce BID heeft na overleg met de projectleider doorontwikkeling besloten om het katern Ketenbesturing te gaan toepassen bij 10 ketens. Daarnaast zal de Taskforce BID dankbaar gebruik maken van de informatie en beveiligingskaders die beschikbaar komen via het katern Beveiliging.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

Interoperabiliteit is het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving

Beschrijving van de gewenste situatie in architectuur ("Soll"). Kan van toepassing zijn op een domein of organisatie en is de tegenhanger van de beschrijving van "gestolde" architectuur ("Ist"-situatie).

Communicatiekanaal dat bij de dienstverlening wordt gebruikt. Elk kanaal kent verschillende vormen waarin informatie kan worden gedeeld.