NORA Gebruikersraad/2019-03-26
Bijeenkomst van NORA Gebruikersraad op dinsdag 26 maart 2019, 15.30-17.30 uur incl. borrel, locatie: Ministerie van Economische Zaken
Adres: Bezuidenhoutseweg 73, 2594 AC Den Haag, Zaal 50 Visserzaal
Contactpersoon: Conny van der Gugten – van Driel, 06-54796032
Vergeet uw ID-bewijs niet!
Let op! Er zijn geen parkeerplekken beschikbaar, maar het pand ligt bij het Centraal Station Den Haag. Tevens kan in de woonwijk iets verderop gratis geparkeerd worden.
.
Doelgroep: Leden van de NORA Gebruikersraad (architecturen & stakeholders). .
(15.30 uur) Opening en mededelingen (ter kennisgeving)[bewerken]
- Er is een Nederlandse API Strategie gepubliceerd die tot 27 maart in consultatie is: Nationale API Strategie in openbare consultatie
Vraag vanuit BZK: zitten er ook beleidsmatige consequenties aan API's en API-strategie? Ze willen vanuit BZK hier een beleidsnota over schrijven.
- Er zijn verkennende gesprekken met twee potentiële nieuwe architecturen in de NORA Familie, voor de laboratoria en de strafrechtketen.
- De Expertgroep Gegevensmanagement presenteert op 4 april bij het symposium 'Samen het gegevenslandschap Harmoniseren' de eerste versie van het thema Gegevensmanagement in NORA. Waarschijnlijk volgt een openbare review-periode (details waarschijnlijk bekend tegen de tijd dat de vergadering er is). Meer informatie over het symposium: Samen het Gegevenslandschap harmoniseren
- Wie getriggerd is door de presentatie van Bram Gakeer vorige vergadering over Solid wil misschien meedoen met een Solid-werkgroep van het platform LinkedData. De oproep op Twitter: interesse om mee te doen met een Solid-werkgroep? Meld je aan via platformlinkeddatanl@gmail.com. Vermeld welke rol je graag wilt innemen (trekker/deelnemer), welke vragen je beantwoord wilt zien, waar je mee wilt experimenteren en welke resultaten je graag van de werkgroep ziet.
(15.40 uur) Verslag en besluiten vorige vergadering (ter kennisgeving)[bewerken]
Het verslag van de vorige vergadering is goedgekeurd zonder wijzigingen.
Naar aanleiding van het verslag wel een vraag vanuit de VNG: Is inclusie ook onderdeel van Openbaarheid, zoals dat vorige vergadering aan bod is gekomen? Niet expliciet. Inclusie, dus het betrekken van alle burgers inclusief hen die een beperking hebben, is zowel fysiek als digitaal een issue waar we rekening mee moeten houden. De vroegere webrichtlijnen zijn opgevolgd door de standaard Digitoegankelijk (EN 301 549 met WCAG 2.1) en voor toegankelijke pdf's is er de standaard pdf/UA. Inclusie is echter breder dan dat, of zou het in ieder geval moeten zijn. De informatie hierover op noraonline en gemmaonline is verouderd, er zou snel een slag gemaakt kunnen worden om het te verbeteren.
- -> Actiepunt 2019.03.01: NORA Beheer & GEMMA Beheer: Maken een snelle opzet om wat er al is over inclusie bij elkaar te zetten en in beide architecturen te delenEen door de gebruiker gedefinieerd subobject bevatte een ongeldig naamgevingsschema. De puntnotatie (2019.03.01) die binnen de eerste vijf tekens wordt gebruikt, is gereserveerd voor uitbreidingen. U kunt een ID op naam instellen.
Actiepunten[bewerken]
De eerste gesprekken over de aansluiting van de diverse initiatieven rond architectuur van de GDI met NORA zijn geweest. Nadeem en Eric zijn langs geweest bij Jaap Uilenbroek van het OBDO en bij de waarnemend Rijks-CIO Diederik van Leeuwen. Uit het contact met Jaap is een gesprek met Eveline O'Brien gevolgd, met als resultaat haar aanwezigheid vandaag en haar presentatie later in de vergadering. Diederik was enthousiast over NORA en vroeg naar de governance. Voorlopig is met Paul Zeef afgesproken dat zaken die vanuit NORA ingebracht moeten worden in het OBDO via Paul en de afdeling DIO van BZK naar het OBDO geleid worden.
Visiestuk[bewerken]
Nadeem geeft een korte toelichting op het visiestuk 'Opzet en werking gebruikersraad' (PDF, 321 kB). Niet iedereen heeft het stuk op tijd kunnen lezen, dus het verzoek is dat alsnog te doen en opmerkingen die vandaag niet zijn ingebracht op te sturen.
De meest opvallende rollen voor de Gebruikersraad die in het stuk staan: besluitvorming over de doorontwikkeling van NORA, visie-vorming, inhoudelijk opdrachtgeverschap, het laten bekrachtigen van onderdelen van NORA op de juiste tafels, inbrengen van je eigen expertise vanuit onderwerp, dochter of eigen organisatie.
De horizontale vertegenwoordiging die ook in het vorige verslag genoemd is staat uitgewerkt, passend bij de gedachte dat we als groep samen werken aan een betere digitale overheid. Deelname is daarom niet vanzelfsprekend, maar vereist de juiste instelling. Om die te garanderen stelt het stuk een nieuwe toetredingsprocedure in, overgenomen van het CIG-beraad en Informatieberaad: de groep zelf bepaalt of een aspirant-lid mag toetreden.
In hoeverre de NORA zelf kaderstellend moet zijn is minder expliciet benoemd in het stuk. Het zoeken van balans tussen genoeg ruimte voor eigenheid en het voordeel van generieke kaders is en blijft essentieel. Het is goed daar de discussie over te voeren: wat is het minimum waar je je aan moet houden om te zeggen dat je NORA toepast, of deel te nemen aan de NORA Familie, of zelfs aan de Gebruikersraad? En vervolgens de conclusies van die discussie te delen en actief uit te dragen.
Naast de kaderstellende taak zijn NORA en noraonline ook te zien als body of knowledge. Hier vinden bezoekers zowel de huidige stand van zaken en de nieuwste ontwikkelingen, als de historische kennis uit projecten en initiatieven die inmiddels gestopt zijn. Het klikgedrag op noraonline is daarbij een indicatie van wat er op dat moment relevant is voor de gebruikers.
Vraag: zou NORA ook een rol moeten hebben in het opleiden van goede overheidsarchitecten? Certificering vanuit NORA gaat waarschijnlijk te ver, maar misschien is het wel mogelijk om vertegenwoordigt te zijn in de raden van bestuur of andere gremia die besluiten over de inhoud van opleidingen. Er is op het moment geen academische opleiding tot (informatie-, business of enterprise) architect. Het vak komt er in feite bekaaid van af, nog los van de specialisatie tot architect in de publieke sector. KVI, NAF en RADIO worden genoemd als mogelijke plekken waar een dergelijke opleiding thuis zou horen. ICTU geeft al trainingen over NORA. Over het algemeen geldt dat het opzetten van een opleiding waarschijnlijk te ambitieus is en het beïnvloeden van het curriculum van bestaande opleidingen een behoorlijke investering van tijd en moeite zal kosten. Een alternatieve route zou kunnen zijn om een netwerk van stageplekken te creeëren binnen overheidsorganisaties die werken op demanier die we als NORA Familie graag zien. Opleidingen zouden daar waarschijnlijk eerder open voor staan aangezien ze altijd op zoek zijn naar goede stageplekken. Bij ICTU is dit jaar voor de tweede keer een afstudeerder die een opdracht rond NORA uitvoert, dit keer vanuit de Haagse Hogeschool.
Actiepunt 2019.03.02: Allen: lezen het stuk (nogmaals) door en sturen opmerkingen die nog niet zijn ingebracht door naar Nadeem.Een door de gebruiker gedefinieerd subobject bevatte een ongeldig naamgevingsschema. De puntnotatie (2019.03.02) die binnen de eerste vijf tekens wordt gebruikt, is gereserveerd voor uitbreidingen. U kunt een ID op naam instellen. Actiepunt 2019.03.03: Nadeem: neemt het discussiepunt over het kaderstellende karakter van de NORA meer in volgende stukken en de agenda van de Gebruikersraad voor 2019-2020.Een door de gebruiker gedefinieerd subobject bevatte een ongeldig naamgevingsschema. De puntnotatie (2019.03.03) die binnen de eerste vijf tekens wordt gebruikt, is gereserveerd voor uitbreidingen. U kunt een ID op naam instellen. Actiepunt 2019.03.04: Allen: Sturen concrete ideeën hoe NORA en het vak van overheidsarchitect beter naar voren kunnen komen in de opleiding / training van toekomstige architecten in de publieke sector door naar Nadeem.Een door de gebruiker gedefinieerd subobject bevatte een ongeldig naamgevingsschema. De puntnotatie (2019.03.04) die binnen de eerste vijf tekens wordt gebruikt, is gereserveerd voor uitbreidingen. U kunt een ID op naam instellen.
(15.50 uur) Stand van zaken gemeenschappelijke overheidsarchitectuur (update)[bewerken]
Eveline O`Brien geeft een presentatie van het GO traject (PDF, 627 kB). GO staat voor Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur. Waar het om gaat is om te kijken waar we elkaar kunnen helpen/versterken.
In de zomer van 2018 heeft de Programmeringsraad Logius (PL) opdracht gegeven om een breed gedragen enterprise architectuur op te stellen, die “helpt sturen op de doorontwikkeling en vernieuwing van de voorzieningen waaruit de basisinfrastructuur bestaat”. Alle grote afnemers hebben afgesproken om hier architectuurcapaciteit voor ter beschikking te stellen.
Er zijn een werkgroep en een klankbordgroep (met –architectuur- vertegenwoordiging vanuit o.a. MFG, VNG, Logius en BZK-beleid) geformeerd die regelmatig bij elkaar zijn geweest. De kerngroep is in wekelijkse sessies gestart met het destilleren van de strategische thema’s uit NL-DIGIbeter (de Agenda Digitale Overheid, link naar digitaleoverheid.nl). De klankbordgroep is een stuk groter en komt elke 6 weken bij elkaar.
De architecturen van Banaan (architectuurraad Manifestgroep), Common Ground (VNG) en de adviezen uit de Interactiestrategie zijn met elkaar vergeleken en er is beoordeeld of deze in lijn zijn met de thema’s die afgeleid zijn uit NL-DIGIbeter. Waar Banaan vooral een visie is, gaat Common Ground vooral in op de harde infrastructuur en servicebus en is de interactiestrategie vooral gericht op diensten. De bedoeling is om de vier initiatieven bij elkaar te brengen, omdat er een hoop overlap is.
Die hoog-over overlap, lijkt die niet veel op principes, zoals de NORA-principes? Nee, aangezien de vier documenten heel direct gelinkt zijn aan het huidige politieke beleid - wijzigt dat, dan wijzigt dit ook. De basisprincipes van de NORA ziet Eveline als duurzamer en meer verwijderd van politieke keuzes. De BP's zijn dan ook meegenomen in de analyse. De gebruikersraad ziet het als een goed idee om deze analyse mee te nemen om de beleidskaders van de NORA te actualiseren en aan te vullen.
De werkgroep GO omarmt het Agile/SAFe concept als de toekomstige manier van samenwerken. In die lijn wil de werkgroep het concept MVA (Minimum Viable Architecture) introduceren, om op deze manier tot diverse domeinarchitecturen op hoofdlijnen te komen, die dynamisch, adaptief en flexibel zijn én tegelijkertijd stabiliteit bieden, zonder rigide te zijn.
De scope van GO is de GDI, maar het is niet altijd duidelijk wat daar wel en niet onder valt. GO gaat in principe uit van dezelfde indeling als de Digicommissaris dat deed, dus voorzieningen, stelsels en afspraken die veelal bij Logius liggen. Tegelijk zijn ze zich bewust dat een gemeenschappelijke overheidsarchitectuur breder is dan dat. De rijksdatacentra vallen nu bijvoorbeeld nog buiten scope. Voor de Basisregistraties geldt dat ze als 'aanpalend' gezien worden - het is wel de bedoeling om te integreren met de Stelselarchitectuur, maar dat is op dit moment nog niet het geval.
GO heeft zo'n 70 acties benoemd, waarbij gekozen is voor een pragmatische volgorde die aansluit bij waar al aan gewerkt wordt. Ze gaan geen in eerste instantie geen nieuwe dingen verzinnen, maar de relaties beschrijven tussen de bestaande voorzieningen binnen de vier domeinen die vallen onder de 4 klantraden van Logius: Identificatie & Authenticatie, Gegevens, Interactie, Interconnectiviteit. De klanten betalen voor de voorzieningen en willen dus ook meer invloed op de (door-)ontwikkeling en samenhang.
De Gebruikersraad merkt op dat deze aanpak meer lijkt op een solution-architectuur dan een domein- of enterprise architectuur. Wordt er ook gekeken naar witte vlekken, zaken die ontbreken in het grotere plaatje? Uiteindelijk misschien wel, maar nu is het vooral een technische optimalisatie. Als blijkt dat er zaken zijn die boven een enkel domein uitstijgen is er misschien behoefte aan een overkoepelende architectuur. Die zou normaal gesproken raken aan de Enterprise Architectuur Rijk, maar die is de laatste jaren in het slop geraakt en niet zover uitgewerkt dat deze genoeg handvatten biedt. Zou je de opdracht van het PL kunnen interpreteren als het maken van een enterprise architectuur van het rijk? Daarvoor is het nu in ieder geval nog te vroeg.
Een complicerende factor in de aanpak is dat alleen zaken die onder de scope van de Programmeringsraad Logius vallen meegenomen kunnen worden. EID en DIGID Machtigen vallen hier bijvoorbeeld niet onder, maar onder de programmadirectie Innovatie. Die directie is ook bezig met architectuur van de GDI, maar dan meer politiek gestuurd. GO komt juist vanuit de beheer & exploitatiekant. Doordat de beide invalshoeken onder aparte programma's, financiën en governance vallen wordt het een uitdaging om beide op elkaar aan te laten sluiten.
Wie zijn de gebruikers van de nieuwe architectuur als die af is, wie gaan deze implementeren? Dat zouden de leden van de Programmeringsraad moeten zijn, die ze meenemen in hun opdrachtgeverschap als er iets gebouwd moet worden. Het is bedoeld als een sturingsinstrument om nieuwe initiatieven langs te toetsen en bij te sturen en bij doorontwikkeling de 'soll' mede te bepalen.
Eveline hoopt dat GO actiever gaat samenwerken met NORA:
- Deelname van architecten uit de NORA Familie aan de klankbordgroep of werkgroep
- Delen van nieuws en oproepen in Nieuwbrieven NORA en op twitter / linkedin
- Gerichte matches maken tussen expertise die in onze community aanwezig is en GO nodig heeft
- Aandragen van een goede kandidaat die als full-time architect aan GO verbonden wil zijn
Actiepunt 2019.03.05: Geïnteresseerden in GO: geven (rechtstreeks of via nora@ictu.nl) aan Eveline door dat ze deel willen nemen aan de Werkgroep of Klankbordgroep.Een door de gebruiker gedefinieerd subobject bevatte een ongeldig naamgevingsschema. De puntnotatie (2019.03.05) die binnen de eerste vijf tekens wordt gebruikt, is gereserveerd voor uitbreidingen. U kunt een ID op naam instellen. Actiepunt 2019.03.06: NORA Beheer & Doorontwikkeling: checkt of de door GO gebruikte beleidskaders al zijn opgenomen op noraonline en voegt ze waar nodig toeEen door de gebruiker gedefinieerd subobject bevatte een ongeldig naamgevingsschema. De puntnotatie (2019.03.06) die binnen de eerste vijf tekens wordt gebruikt, is gereserveerd voor uitbreidingen. U kunt een ID op naam instellen.
Relevante documenten[bewerken]
- Notitie van Programmeringsraad Logius over GO - Doorlichting en Vervolg (PDF, 371 kB)
- Aanbiedingsformulier bij notitie van Programmeringsraad Logius over GO (PDF, 178 kB)
- Bijlage met strategische thema's bij notitie van Programmeringsraad Logius over GO (PDF, 371 kB)
- Notitie van Programmeringsraad Logius over GO - Vervolg (datum: februari 2019) (PDF, 221 kB)
(16.20 uur) Woordwolk en prioriteiten (ter voorbereiding op besluitvorming 4 juni 2019)[bewerken]
Tijdens de vorige gebruikersraad is een woordwolk gevormd met de belangrijkste thema’s voor 2019/2020. Er werd gevraagd of de deelnemers van de gebruikersraad deze woordwolk willen bespreken met hun achterban en hun direct leidinggevenden.
Tijdens deze gebruikersraad wordt er een rondje gedaan om iedereen de gelegenheid te geven te melden wat er bij de achterban is opgehaald. Daarna zal worden gekeken welke prioriteiten de komende periode de agenda moeten gaan bepalen en wat eventueel nog in het jaarplan van 2019 meegenomen moet worden.
(17.00 uur) Resultaten enquête NORA principes (ter informatie met vervolgacties)[bewerken]
Robert van Wessel en Martin van den Berg geven een presentatie (PDF, 876 kB) over de uitkomsten van de enquête die is gehouden over de NORA principes. Van 12 december 2018 tot en met 31 januari 2019 is een vragenlijst over de NORA APs uitgezet. Doel hiervan is om de praktische bruikbaarheid van de BPs en APs te vergroten en om ‘good practises’ over de toepassing van deze principes te bepalen. Daarvoor zijn actieve NORA gebruikers benaderd, zijnde de aanspreekpunten van de architecturen uit de NORA Familie en geïnteresseerden in de nieuwsbrief. We zullen de resultaten van deze enquête bespreken waarbij een aantal verbetersuggesties worden voorgesteld. Aan de gebruikersraad wordt gevraagd welke verbeteringen op het gebied van de NORA principes in 2019 zullen worden opgepakt.
(17.20 uur) W.v.t.k.[bewerken]
Datum Gebruikersraad verzetten van 4 juni naar 6 juni. Valt dan samen met de Gebruikersdag.
(17.25 uur) Afsluiting met borrel[bewerken]
Er kan nog verder gesproken worden met elkaar onder het genot van een drankje. Actiepunt 2019.03.01: ': Een door de gebruiker gedefinieerd subobject bevatte een ongeldig naamgevingsschema. De puntnotatie (2019.03.01) die binnen de eerste vijf tekens wordt gebruikt, is gereserveerd voor uitbreidingen. U kunt een ID op naam instellen.