NORA Gebruikersraad/2020-09-17

Nieuws & Agenda

Contact

NORA Beheer

nora@ictu.nl

Status

Inhoud Nieuws & Agenda

• Nieuwsberichten
• Agenda
• Laatste wijzigingen
• Op de hoogte blijven
  • Nieuwsbrieven NORA
  • RSS-feeds NORA
  • Persoonlijke volglijst aanmaken

Bijeenkomst van NORA Gebruikersraad op donderdag 17 september 2020, 15.00-18.00 uur incl. borrel, locatie: Hybride vorm. Fysiek bij HSD,Wilhelmina van Pruisenweg 104, 2595 AN Den Haag en ia Microsoft Teams.
Doel: Besluit- en visievorming
Doelgroep: Leden van de NORA Gebruikersraad (architecturen & stakeholders) .

Inloop

Aangezien dit een hybride sessie is, waarbij zowel mensen fysiek aanwezig zijn in de vergadering, als online duurde het even voordat iedereen was aangeschoven. We mochten deze keer rekenen op een opkomst van 26 deelnemers. Dat geeft aan dat een hybride vorm een grotere deelname aan de vergadering kan genereren en dat dit zeker de moeite waard is om nogmaals te proberen. De voorzitter opent de vergadering en heet iedereen welkom.

Opening en mededelingen

• Paul Zeef geeft kort de ontwikkelingen vanuit het OBDO en beleid weer. Zie de hoofdlijnen ontwikkelingen Digitale Overheid (PDF, 213 kB). Voor vragen kan er contact worden opgenomen met NORA@ictu.nl

André Batenburg zou graag van de volgende e-overheidsbouwstenen (of onderdelen daarvan) status en ontwikkelingen weten. Nu moeten provincies die ontwikkelingen indirect aftappen vanuit een landelijk programma en provincies zijn zoekende of en wanneer het aansluiten en gebruiken van zo’n e-overheidsbouwsteen zinvol is. Het gaat om:

• Programma Machtigen
• Federatief Berichtenstelsel voor BerichtenBox Ondernemers
• Status en instandhouding Lopende Zaken binnen Berichtenbox(en)

Actiepunt: Paul Zeef zal hier nog een annotatie van sturen

• Eric Brouwer zal kort de stand van zaken toelichten over NORA als stuurinstrument.

Tijdens de NORA_Gebruikersraad van 17 september 2019 heeft Eric Brouwer de presentatie gedeeld over NORA als stuurinstrument (die hij eerder gaf aan Ge Linsen in een kennismakingsgesprek over NORA). In het Jaarplan 2020 is opgenomen om een rondje te doen langs de CIO-offices. Dit zou van de zomer gaan gebeuren, maar is door Corona nog niet gepland. De uitkomsten worden zo mogelijk opgenomen in de positionering van de NORA (Opzet en werking NORA Gebruikersraad). Het onderwerp past bij “NORA als praktisch afwegingskader” en is daarnaast gerelateerd aan het onderwerp Peer Review (om zicht te krijgen en te houden op hoe makkelijk de NORA is toe te passen).

Open Standaarden (ter discussie)

BZK zou graag bij de Gebruikersraad een inventarisatie houden van knelpunten bij het toepassen van open standaarden en de mogelijke oplossingsrichtingen daarbij. Aanleiding hiervoor is de brief die de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op 15 november 2019 naar de Tweede Kamer heeft gestuurd in een reactie op een onderzoek naar Standaardisatie. In de Kamerbrief geeft de minister aan dat ter bevordering van de interoperabiliteit, het van belang is dat de adoptie van open standaarden binnen het huidige pas-toe-of-leg-uit beleid wordt vergroot. Katinka Petronia van BZK en Desiree Castillio van Forum Standaardisatie (FS) geven een presentatie over Open Standaarden in de publieke sector (PDF, 1,59 MB). Tijdens een levendige discussie kwamen wel wat vragen naar voren. Bijvoorbeeld:

• Vraag: Waar tijdens het inkoopproces/ aanbestedingsprocedure krijg je een melding dat je rekening moet houden met bepaalde Open Standaarden?

Antwoord: Als het goed is weten mensen in het aanbestedingsteam dat. Tevens investeert Forum Standaardisatie in kennis, door het geven van workshops en organiseren van bijeenkomsten. En via Monitor Open Standaarden.

• Vraag:Veel uitvoerders zitten met een legacy, waardoor open standaarden moeilijk te implementeren zijn en ook lastig is om uit te breiden daarop. Hoeveel "leg uit" scenario's zijn er en welke acties worden gedefiniërd om tot "pas toe" te komen?

Antwoord: Uit de monitor blijkt dat er weinig wordt uitgelegd in jaarverslagen, terwijl dat wel in de rijksbegrotingsvoorschriften is opgenomen dat dat moet gebeuren in

• Vraag: de bedrijfsvoeringsparagraaf. Daarom is het FS in contact getreden met ADA en financiën. De passage in de rijksbegrotingsvoorschriften worden aangescherpt, waardoor de ADA makkelijker kan navragen bij de departementen, waarom ze niet uitleggen als ze afwijken.
• Vraag: Wordt er aangesloten bij bestaande programma's, zoals Werk en Uitvoering?

Antwoord: Voor zover men weet niet. Maar FS vindt dit wel de moeite waard om te bekijken

• Vraag: Als je van oude standaarden naar open standaarden moet gaan, dan zal het budget ook omhoog gaan. De bereidheid bij de overheid om aan die hogere kosten bij te dragen is niet heel groot. Als die bereidheid er niet komt, blijf je nog heel lang met die legacy zitten en duurt het lang voordat het gebruik van Open Standaarden overal wordt toegepast. Natuurlijk investeer je erin, om later baten te krijgen. Dat doe je met name op het moment dat je gaat veranderen. Je gaat geen gedane investeringen veranderen, omdat je aan een standaard moet voldoen. Wellicht zou er meer gekeken moeten worden naar standaarden in de domeinen, i.p.v. per organisatie en veel maar naar de dienstverlening en eventuele knelpunten daarin. En te kijken of die knelpunten bestaan omdat er niet goed gestandaardiseerd is. Dan ben je meer aan het sturen daar waar de pijn zit, dan dat je gewoon een lijst volgt met standaarden die je gaat toepassen. Want dat is standaardiseren om te standaardiseren en niet standaardiseren om er effectiever mee om te gaan.

Antwoord: Het is niet alleen iets van FS, zij kunnen dit niet alleen. Dit zou dan ook vanuit meerdere partijen moeten worden aangegeven. Dan komt het ook hoger op de beleidsagenda

Vooraf aan dit overleg is via de mail een tweetal vragen gesteld, waarop deelnemers van de gebruikersraad antwoord op hebben kunnen geven. De vragen waren:

1. Ter bevordering van de interoperabiliteit, is het van belang dat de adoptie van open standaarden binnen het huidige pas-toe-of-leg-uit beleid wordt vergroot. Welke knelpunten ervaart u als architect bij het toepassen van open standaarden?
2. Welke oplossingsrichtingen ziet u voor deze knelpunten? Welke activiteiten, interventies of maatregelen kunnen u helpen bij gebruik en adoptie van open standaarden?

André Batenburg heeft hier uitgebreid antwoord op gegeven:

Bij vraag 1 Ervaren knelpunten:

• Als je je verbindt aan een bepaald platform dan is het efficiënt de stadaarden van dat platform te volgen. Vasthouden aan open standaarden van de overheid is dan kostenverhogend of improductief.
• Inkoopgrens van 50.000 euro past niet goed in het xaaS tijdperk en bovendien is de inkoopprijs geen goede indicator of open standaarden belangrijk zijn.
• Ontwikkelingen als linked data, Common Ground en open API’s geven andere eisen.
• Hoe kom je van een set standaards en principes tot een specifiek, relevant en toetsbaar programma van eisen voor een aanbesteding van een product/dienstcombinatie? Blijkt in de praktijk lastig.
• Wat doe je met legacy? De economische levensduur van legacy verkorten staat op gespannen voet met gedane investering in middelen en/of belang van invloedrijke stakeholders.

Bij vraag 2 Ontvangen suggesties:

• Het gebruik van open standaarden niet alleen verplicht stellen, maar dat met de markt in gesprek gaan om het gebruik van open standaarden te omarmen.
• PToLU beleid verankeren in wetgeving rondom Digitale Overheid.
• PToLU beleid hernieuwd opnemen in een actueel bestuursakkoord (dateert nu van 2008).
• Het rapporteren van afwijkingen in jaarverslag door commissie BBV expliciet laten opnemen. Nu wordt daar wel mee geschermd maar het staat nergens op papier.
• Nog slimmer catalogiseren van de standaarden. Koppelen van de relevante open standaarden aan de componenten in referentie architecturen.
• Certificeren van het voldoen aan open standaarden door product/dienstcombinaties van leveranciers.
• Naast standaarden en principes voorbeelden uitwerken per bedrijfsfunctie. Laat zien welke standaarden en principes je afdwingt voor een bepaald probleemdomein/casus en waarom dat zo belangrijk is. Wissel die voorbeelden gecombineerd met concrete casussen uit als architecten.
• Cases over probleemgebieden die leven in meerdere overheidsorganisaties met relevante standaards en principes en normatiek wat nog acceptabel is (legitieme explain) en waar een explain een no-go area betreedt. Als architecten uitwerken van de ethische kaders tot bruikbare normatiek en zo’n normatiek per standaard en groep van principes neerzetten. Deze normatiek ook bestuurlijk vertalen en laten goedkeuren als uitgangspunt bij het geven van opdrachten om het IV landschap aan te passen.
• Standaards en principes vertalen naar kritisch relevante onderdelen hiervan voor specifieke markten van product/dienstcombinaties. Sommige markten zijn volwassen, veelal met een oligopolie aan relevante leveranciers, die de standaards en principes herkennen en toepassen. Dan hoef je ‘alleen maar’ te focussen op de ‘randen’ van standaards en principes waar die markt nog onvoldoende aandacht voor heeft. Als we die vertalingen expliciteren, vastleggen in tools en uitwisselen als architecten onderling dan scheelt dat veel werk en maakt ons als Provincies sterker in het spel met leveranciers.
• In referentiearchitecturen naast aandacht voor modellen en gewenst IV landschap ook aandacht voor legacy en richtlijnen opnemen om de acceptatie van het niet kunnen voldoen aan standaards en richtlijnen te kunnen beoordelen. Dus niet alleen elementen voor een (permanente) risico analyse op het IV landschap, maar ook een architectuurvisie onderbouwd met argumenten wanneer en waarom je een ‘gap’ niet langer accepteert en als architect aanstuurt op (vervroegd) vervangen van legacy.

Voor meer op -en of aanmerkingen deze graag richten tot NORA@ictu.nl.

16.10 uur Presentatie ASTRA

In het kader van “NORA voor overerving en hergebruik” zullen Renzo Wouters en Frans Smit een presentatie verzorgen over ASTRA. ASTRA heeft in de eerste helft van 2020 het licht mogen zien en gaat over de architectuur in de strafrechtketen. Renzo en Frans zullen ingaan op de architectuur, maar ook op de aanleiding van ASTRA, hoe men het heeft aangepakt, waar men tegen aan is gelopen, tot welke inzichten men is gekomen en hoe men de bestaande kennis binnen de NORA heeft gebruikt.

16.40 uur Peer Review

Tijdens de Gebruikersraad van 26 maart 2019 is toegezegd mee te werken aan de Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur (GO). Tevens staat in het visiedocument “Opzet en werking NORA Gebruikersraad” onder hoofdstuk 4 “NORA review”, dat gestart gaat worden met peer reviews. GO is één van de thema’s waarop een peerreview wordt ingezet. De vragen die ter bespreking voor liggen zijn: in hoeverre de NORA reviews(kunnen) worden toegepast op de programma’s uit het Rijks-ICT dashboard? Welke programma’s maken gebruik van een NORA peer review? En hoe kunnen we het gebruik van NORA reviews versterken?

16.50 uur Onderwerpen en Inzet NORA 2021

De notitie wordt nagestuurd. In deze notitie wordt ingegaan op de inzet van NORA op de thema’s in 2020, wordt terug gekeken naar de woordwolk van juni 2019 en zal een voorstel worden gedaan voor de onderwerpen waarop NORA zich in 2021 gaat richten. De discussie zal gaan over welke zaken prioriteit moeten krijgen en of we nog de juiste dingen aan het doen zijn, die aansluiten op het visiedocument “Opzet en werking NORA Gebruikersraad”. De discussie zal de input zijn voor de beslisnotitie van november en het jaarplan 2021.

17.00 uur Gebruikersdag NORA

Op 10 november wordt een Gebruikersdag NORA georganiseerd. Zolang de coronaregels het toelaten, wordt dit een hybride bijeenkomst, waar maximaal 50 personen fysiek aanwezig kunnen zijn. De rest van de genodigden kunnen de bijeenkomst op digitale wijze volgen (via een link met Microsoft Teams. De Gebruikersdag wordt gehouden bij de VNG in Utrecht en staat mede in het teken van het 15 jarig bestaan van NORA. De twee andere onderwerpen zijn: NORA thema’s en hun verbanden en NORA principes.

17.20 uur Verslag en actiepuntenlijst

• Verslag zie NORA Gebruikersraad/2020-06-04
• Actiepuntenlijst 17 september 2020 (PDF, 87 kB)

17.30 uur W.v.t.t.k.

• Voorraadagenda (PDF, 170 kB)
• NORA Principes en Thema’s (Eric Brouwer, stand van zaken)
• API strategie (Eric Brouwer, stand van zaken)

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Interoperabiliteit is het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.