EU organisaties en Nederlandse participatie

Architectuur internationaal

Onderdeel van

Thema's

Contact

Vakgroep Europa van ICTU

VakgroepEU@ictu.nl

Status

Actueel

Inhoud Architectuur internationaal

• Architectuur internationaal
• Toelichting European Interoperability Framework (EIF)
  • Alignment NORA en EIF
  • European Interoperability Framework (EIF)
• European Interoperability Reference Architecture (EIRA)
• Standaarden internationaal
• Bouwstenen internationaal
• Beleidskaders internationaal
• EU organisaties en Nederlandse participatie

EU organisaties en Nederlandse participatie

Informatie moet kunnen stromen in Europa tussen de nationale autoriteiten uit de lidstaten, die informatie uit moeten wisselen met elkaar en de Europese Commissie. Autoriteiten gebruiken die gegevens om in hun dienstverlening klanten niet steeds om dezelfde input te vragen en om de informatie die gebruikers aanleveren, te kunnen checken bij andere bronnen die geverifieerd zijn.

Deze uitwisseling moet op een veilige, eenduidige en efficiënte manier gedaan worden. De Europese Commissie en haar ambtenaren zijn dan ook op verschillende plekken bezig met beleid dat interoperabiliteit raakt. De DG's (Directoraat-Generaal) die gericht zijn op de Digitale Overheid en de interne bedrijfsvoering van de EU focussen op de informatiestromen tussen overheden en manieren om oplossingen opnieuw te gebruiken. De DG's die gericht zijn op de interne markt kijken naar grensoverschrijdende dienstverlening en de DG's van bepaalde sectoren ontwikkelen beleid om hun eigen sector te ondersteunen en informatie binnen ketens uit te wisselen. Hieronder een overzicht van de belangrijkste Actoren, EU Programma’s en de Nederlandse participatie voor een overzicht van de interoperabiliteit activiteiten binnen de EU.

Relevante EU organisaties

Onder invloed van beleid en verordeningen, werken Europese overheden in toenemende mate in grensoverschrijdende ketens. Daarvoor is hoogwaardige interoperabiliteit een must. Verschillende Europese instanties ondersteunen de interoperabiliteit. Dat kan beleidsmatig zijn door het afspreken van protocollen en bouwstenen (bijv. eDelivery), maar het kan ook in uitvoerende zin, bijv. door het bieden van centraal te ontsluiten data die de uitwisseling van informatie ondersteunen. Denk bijv. aan een adresregister.

Relevante DG’s die onderdeel zijn van de Europese Commissie:

Binnen een specifiek domein:

DG Employment Social Affairs & Inclusion

DG Just

DG Santé

DG Environment

DG Taxation and Customs Union (TAXUD)

Relevant voor digitalisering in algemene zin:

DG Communications Networks Content & Technology (CONNECT)

DG DIGIT

DG GROW

Eu-LISA

Agentschap INEA (fondsen zoals CEF, Horizon2020)

De NORA bevat een visueel overzicht van diverse Directoraten Generaal, EU programma's en gerelateerde Bouwstenen.

Programma’s en projecten

In de volgende Europese programma’s is Nederland een actief deelnemende lidstaat:

Procurement: OpenPEPPOL

Sociale Zekerheid: EESSI

Interoperable Europe, voortzetting van ISA2

Single Digital Gateway

eHealth Network

Digital Wallet

EU Trader Portal

Implementatie VDA

Vernieuwing API verordening

PNR verordening

Interoperability in het eu-LISA programma

Large Scale ICT Systems in het eu-LISA programma:

• e-Justice Communication via Online Data Exchange (e-CODEX)
• European Criminal Records Information System – Third Country Nationals (ECRIS-TCN)
• Entry/Exit System (EES)
• European Travel Information Authorisation System (ETIAS)
• European Asylum Dactyloscopy database (Eurodac)
• Schengen Information System (SIS)
• Visa Information System (VIS)

…......

Na afloop van EU-programma's worden programma’s die nog niet zijn afgerond, of die door hun succes een vervolg verdienen, vaak overgeheveld naar nieuwe programma's. Een aantal programma’s, zoals eCodex en PEPPOL, worden inmiddels in beheer genomen. Zo ook de EU Trader Portal.

Nederlandse participatie

De Nederlandse participatie in de EU is intensief. Een volledig overzicht op deze pagina is niet te geven, het schetst enkele ontwikkelingen die grote gevolgen kunnen hebben voor Nederlandse overheden. Nederlandse overheden participeren als deelnemer in een Europese (innovatie)projecten, via één van de workpackages van een project. Sommige overheden leiden zelf een workpackage, waarbij ze als trekker ook de taak hebben om andere lidstaten te betrekken. Een andere variant is dat een overheid zelf een project voert dat voor een deel gesubsidieerd wordt door Europa. Daarnaast zijn er natuurlijk talloze projecten die gedaan worden voor de vertaling en uitvoering van Europese richtlijnen en verordeningen. Waarbij deze richtlijnen, verordeningen en beleidsstukken weer in samenwerking met de lidstaten opgesteld worden. Voor dit deel lobbyen niet alleen de overheden, maar ook het bedrijfsleven en andere maatschappelijke vertegenwoordigers in Brussel.

Nederland levert bijvoorbeeld een actieve bijdrage aan discussies over rechten en digitalisering in Europees verband. We dragen actief bij aan discussies en aan de totstandkoming van beleidsstukken in de Raad van Europa. De Raad van Europa ontwikkelt internationaal beleid over de effecten van digitalisering op de mensenrechten in de digitale samenleving. Ook levert onze overheid een actieve bijdrage aan het beleid van de Europese Commissie, onder andere over Artificiële Intelligentie (AI), en bouwen we aan coalities in Europees verband die zich richten op (internationale) borging van publieke waarden in de informatiesamenleving. We delen best practices ten aanzien van ethics by design en human centric AI.

Nederlandse participatie per domein (voor zover bekend)

Digitale overheid

Single Digital Gateway

De Single Digital Gateway (SDG) geeft burgers en bedrijven makkelijk toegang tot digitale overheidsdienstverlening in de Europese Unie. Burgers en bedrijven kunnen hun weg vinden via een Europees portaal (gateway) Your Europe. Deze centrale toegangspoort verwijst gebruikers door naar een of meerdere overheidsportalen in de verschillende lidstaten, de beschrijvingen daarin zijn in de nationale taal en in het Engels. Via Your Europe kunnen burgers en bedrijven op een eenvoudige manier betrouwbare informatie vinden over overheidsdiensten, -producten en -procedures in Europa. Sommige procedures kunnen ze bovendien online doorlopen. Voor Nederland zijn dat de volgende portalen:

voor burgers: https://www.government.nl/

voor ondernemers: https://business.gov.nl/

Een bedrijf beginnen in Duitsland? Verhuizen naar Spanje? Of studeren in Italië? Eind 2023 is het voor de inwoners van de EU makkelijker om zaken te regelen met Europese overheden.

De Nederlandse implementatie van de SDG Regeling wordt gecoördineerd door het ministerie van BZK. Daar werkt ook de Nationaal Coördinator die afstemt met de Commissie en de andere lidstaten. De Nationaal coördinator wordt ondersteund door een bureau dat is ondergebracht bij ICTU, gestart in 2019.

Zorg

eHealth

De eHealth Digital Service Infrastructure (eHDSI of eHealth DSI) zijn diensten voor grensoverschrijdende uitwisseling van gezondheidsgegevens in het kader van de Connecting Europe Facility (CEF). eHDSI zet de kern- en generieke services, zoals gedefinieerd in de CEF, in voor inmiddels drie use cases:

• patiëntoverzicht, Patient Summary (PS)

• medicijn voorschrift, ePrescription (eP)

• patiëntendossiers, Original Clinical Document (OrCD-A)

De generieke diensten omvatten de implementatie van gegevensuitwisseling op landenniveau, de kerndiensten op EU-niveau. De Commissie ondersteunt lidstaten om alle operationele zaken van de CEF eHealth eHDSI af te handelen. Het is bedoeld om ervoor te zorgen dat de Europese Commissie het implementatieproces van de DSI registreert met actieve deelname van de lidstaten. Ook gebruikersorganisaties en standaardisatie-instellingen spelen daar een rol in.

Op deze pagina kunt u meer informatie vinden (dit vereist een account bij de Europese Commissie).

PIEZO

PIEZO is een Nederlandse programma en betreft een samenwerking tussen ICTU, NICTIZ en CIBG (2017 – 2021). PIEZO staat voor Programma Implementatie Europese ZOrgdiensten.

YouTube presentatie over PIEZO

Informatie over PIEZO op Nictiz.nl

Per 1 februari 2023 is een programma gestart voor het vervolg dat uitwisseling van patiëntgegevens van Nederlandse patiënten naar het buitenland (PS-A) mogelijk moet maken.

Justitie

eCodex Uitwisseling justitiële gegevens

Justitie is een van de eerste domeinen waar Europese samenwerking en gegevensuitwisseling hoog op de agenda stond. Het eerste samenwerkingsprogramma met grensoverschrijdende pilots voor samenwerking op het gebied van Justitie was e-Codex, waar Nederland een van de trekkers van was. Inmiddels wordt eCodex in beheer genomen en vanuit een aantal Europese verordeningen formeel verankerd. In een overall eJustice verordening ligt het voorstel op tafel om voortaan alle uitwisseling digitaal en via hetzelfde (e-Codex) netwerk aan knooppunten te laten verlopen. Als voorloper daarop werd in twee specifieke uitwisselprocessen al gewerkt aan een implementatie die in 2025 in alle lidstaten gereed moet zijn: de uitwisseling van “bewijs verkrijging” (rechtspraak) en het grensoverschrijdende “betekenen” (uitreiken van een vonnis in een andere lidstaat door een gerechtsdeurwaarder).

e-CODEX ontwikkelde technische oplossingen die worden gebruikt in of tussen lidstaten ter ondersteuning van grensoverschrijdende processen op het gebied van justitie. In e-CODEX hebben de lidstaten gezamenlijk interoperabele bouwstenen ontwikkeld en geïmplementeerd door middel van pilots. In de pilots worden oplossingen ontwikkeld in verschillende onderdelen, van veilig transport tot identiteit en rechten management om normen te documenteren. De ontwikkelde oplossingen zorgen voor een veilige omgeving voor gebruikers, variërend van burgers en bedrijven tot leden van verschillende juridische beroepen, om toegang te krijgen tot een breed scala van juridische diensten in heel Europa. Het beheer en de verdere ontwikkeling van eCodex vindt plaats in het eu-LISA programma.

e-CODEX biedt oplossingen in grensoverschrijdende e-justitietoepassingen die:

• veilige grensoverschrijdende elektronische communicatie faciliteren door het gebruik van federatieve elektronische identiteits- en handtekeningverificatie;

• veilig en betrouwbaar grensoverschrijdend transport en routering van documenten en gegevens mogelijk maken;

• de verwerking van documenten en metadata mogelijk maken voor grensoverschrijdende gerechtelijke procedures.

Sociale zekerheid

EESSI Elektronische gegevensuitwisseling voor het sociale domein

In de sociale zekerheid is EESSI is een netwerk van knooppunten dat instellingen in de hele EU helpt om sneller en veiliger informatie uit te wisselen met betrekking tot verschillende takken, zoals toepasselijke wetgeving, ziekte, beroepsziekten en arbeidsongevallen, pensioenen, werkloosheid en gezinsbijslagen, zoals vereist door de EU-regels inzake coördinatie van de sociale zekerheid. Dus terwijl het systeem door instellingen onderling wordt gebruikt, profiteert u als burger van deze elektronische uitwisselingen zoals in het verleden, vóór EESSI, die op papier waren. Het was tijdrovend en gevoelig voor fouten en verlies van gegevens of documenten. Houd er rekening mee dat voor een directe digitale ervaring tussen een burger en een instelling in een EU-land een andere oplossing, de European Social Security Pass (ESSPASS) genaamd, wordt getest in een pilot die loopt tot 2025.

Alle grensoverschrijdende communicatie van dossiers in de sociale zekerheid tussen nationale instanties moet plaatsvinden via EESSI: instanties wisselen gestructureerde elektronische documenten uit en volgen gemeenschappelijk overeengekomen procedures om ze te verwerken. In Nederland hebben we het dan over CAK, SVB, UWV en Belastingdienst. Deze documenten worden via EESSI naar de juiste bestemming gestuurd bij de erkende instellingen in een andere lidstaat. Medewerkers van instellingen kunnen de juiste bestemming in deelnemende landen vinden door een repository van nationale instellingen (ook wel: gouden gids) te raadplegen.

Inkoop

OpenPeppol Internationale Digitale facturatie
OpenPeppol integreert bedrijfsprocessen middels de standaardisatie van de structuur en uitwisseling van informatie. Bij het versturen van facturen, of andere zakelijke transacties levert Peppol een gedeelde digitale taal aan organisaties. Peppol wordt beheert door een non-profit organisatie. Leden zijn naast dienstverleners de landen Australië, België, Denemarken, Duitsland, Finland, Griekenland, IJsland, Italie, Japan, Luxemburg, Maleisië, Nederland, Nieuw Zeeland, Noorwegen, Polen, Portugal, Singapore, Verenigd Koninkrijk en Zweden. De coördinerende Peppol Autoriteit treedt daarbij als vertegenwoordiger op voor landen die geen eigen Peppol autoriteit hebben. Nederland neemt deel aan dit netwerk via de Nederlandse Peppol autoriteit van het ministerie van BZK.

Handel

Iedere handelaar in Nederland die goederen importeert of exporteert en deze goederen (tijdelijk) opslaat op Nederlands grondgebied heeft te maken met Douane vergunningen. Een handelaar kan betaling aan Douane EU bijvoorbeeld uitstellen, omdat de goederen op transport zijn naar de uiteindelijke bestemming binnen Europa.
Voor het aanvragen en afhandelen van deze vergunningen is een portaal ingericht door TAXUD. De EU Trader Portal maakt vergunningverlening binnen geheel Europa hiermee eenvoudig. Om gebruik te maken van deze EU portal moet de handelaar inloggen op deze portal, waarbij de handelaar aantoont handelaar te zijn of een administratieve vertegenwoordiger van een handelaar, die officieel geregistreerd is in Nederland. Hiervoor heeft Douane eHerkenning gekozen, omdat de betrouwbaarheid op een hoog niveau is en omdat de ene partij, de handelaar, een andere partij (de administratieve vertegenwoordiger) kan machtigen om namens de handelaar de vergunning aan te vragen. Vertegenwoordiging voor de aanvraag van Douane vergunningen komt nl. vaak voor. eHerkenning is daarmee het Nederlandse middel, maar daarnaast heeft natuurlijk ieder EU land een eigen middel om in te loggen. Het portal accepteert al deze middelen, mits goedgekeurd. eHerkenning is dus federatief aangesloten op de Identity en Access oplossing van de EU. Deze oplossing heet UUM&DS. UUM&DS heeft de intentie voor meerdere Europese portal applicaties een oplossing te gaan bieden, bijvoorbeeld ook voor de verrekening van de omzetbelasting.
Deze oplossing maakt gebruik van de eIDAS node die door de het Directorate General for Informatics is geleverd. Heel mooi is deze samenwerking tussen 2 DG's van Europa. eHerkenningsleveranciers en makelaars in het stelsel hebben samen met Douane een mooie oplossing voor een niet heel simpele inlog case geleverd.

NL Actoren in domein Europa

BNC SDG

BUZA

BZK / PV

Defensie

Douane

EZK

ICTU

IND

JustId

Justitie en Veiligheid

Logius

Nationale Politie

Nictiz

RINIS

RvO

RViG

Belangrijke links en naslagwerken

De kennisuitwisselingssite van Europa Joinup.
<verder aan te vullen>

Betekenisvolle gegevens.

Betekenisvolle gegevens.

Interoperabiliteit is het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Alle belanghebbenden van overheidsdienstverlening in de ruimste zin van het woord.

De mate waarin de organisatie zich voor de informatievoorziening kan verlaten op een informatiesysteem. De betrouwbaarheid van een informatiesysteem is daarmee de verzamelterm voor de begrippen beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid.

De mate waarin de organisatie zich voor de informatievoorziening kan verlaten op een informatiesysteem. De betrouwbaarheid van een informatiesysteem is daarmee de verzamelterm voor de begrippen beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid.