PSA (Project Startarchitectuur)
Een Project StartArchitectuur (PSA) is een projectdocument dat als hulpmiddel bij een project wordt ingezet om veranderingen te faciliteren. De PSA richt zich daarbij op kaders die op een project van toepassing zijn en de impact van deze kaders op de beoogde verandering.
De PSA is een belichaming van daadwerkelijk werken onder architectuur. De PSA maakt concreet wat architectuur voor een project betekent.
Waarom een PSA?[bewerken]
Met een PSA maak je een vliegende start en voorkom je dat het project op verrassingen stuit, waarvan de informatievoorziening in meest brede zin later last kan krijgen.
Voor elke stakeholder levert een PSA iets op:
- Een bestuurder heeft met een PSA alle ‘ins’ en ‘outs’ beschikbaar om een verantwoord besluit te nemen over een project.
- De projectmanager kan met een PSA, aan de hand van kaders en randvoorwaarden, richting van een project duidelijk maken. Dit geeft inzicht in de oplossing waar aan gedacht wordt en welke consequenties (en risico's) er aan gekozen voorstellen vastzitten. Dit vergemakkelijkt de uitvoering.
- De professionals kunnen met een PSA gerichter aan de slag om concrete, passende oplossingen voor te stellen die passen in de PSA; werken onder architectuur.
De PSA zorgt er uiteindelijk voor dat een solution-architectuur opgesteld kan worden die aansluit op de wensen van gebruikers.
Overigens is een PSA bij het Rijk verplicht voor grote projecten met een ICT-component vanaf €20 miljoen en met een publiek afbreukrisico. Een PSA is zeker ook zinvol voor kleinere projecten.
Wat mag je van een PSA verwachten?[bewerken]
Een PSA ondersteunt besluitvorming met:
- De analyse en beschrijving van de kaders en randvoorwaarden van het project (o.a. visie en strategie van de organisatie, architectuurvisie [1] afspraken, principes, richtlijnen, standaarden en normen) die richting geven aan de oplossing die een project gaat realiseren en schetst de implicaties ervan voor de oplossing.
- Een schets van de context en afbakening van de oplossing en de samenhang met bestaande en te realiseren generieke diensten, voorzieningen en bouwstenen (alle drie lagen van het negenvlaksmodel dus, inclusief beheer & beveiliging). Het nut van gebruik en inzet van generieke diensten, voorzieningen en bouwstenen wordt hiermede bevorderd.
- Een explicitering van de impact van keuzes t.a.v. de oplossing en verantwoorde onderbouwing van afwijkingen. Zo borgt de PSA dat toekomstvaste en duurzame besluiten worden genomen.
- Sturing aan het ontwerp van de oplossing. Denk aan zaken als: samenhang in informatievoorziening, interoperabiliteit van informatie, herbruikbaarheid van de oplossing en afnemende beheerslasten.
Een PSA kan 'dun' of 'dik' worden opgesteld, afhankelijk van de uitgangssituatie van het project. Sommige projecten starten met een groene weide met slechts enkele globale kaders. Dan kan een PSA 'dun' zijn, in het ideale geval zo 'dun' dat een samenvatting overbodig is. In andere situaties zijn de wensen en verwachtingen veel verder gespecificeerd en is het landschap waarop aangesloten moet worden complexer. In zo'n situatie kan een 'dikke' PSA nodig zijn.
Op basis van een doelarchitectuur, dat is de architectuur van de uiteindelijk gewenste situatie, geeft een PSA richting aan de (technische) oplossing, die een project gaat realiseren. Vervolgens wordt in een solution-architectuur de voorgestelde oplossing uitgewerkt.
Wanneer pas je een PSA bij een project toe?[bewerken]
Een PSA wordt voor de start van een project (in de initiatiefase) ter besluitvorming aangeboden. Opdracht voor het maken van een PSA wordt na het Projectmandaat[2] gegeven, tegelijkertijd met de opdracht voor het maken van een plan van aanpak (PID[3]). De PSA is bedoeld om meer inzicht te geven in de onderbouwing van de business case bij het opstellen van een projectplan/PID. Daarmee is de PSA onderdeel van de PID en voorkom je dat er doublures optreden.
Hoewel in voorgaande gerefereerd wordt aan PRINCE2 als voorbeeld, kan een PSA ook van toepassing zijn bij andere projectmanagementmethoden, zoals Agile.
Hoe ontwikkel je een PSA?[bewerken]
Er zijn verschillende methodieken om architectuur te ontwikkelen; NORA doet geen uitspraken over de te gebruiken methode. Het schrijven van een projectstartarchitectuur maakt een integraal onderdeel uit van het ontwikkelen van een architectuur.
Een PSA wordt in een vroeg stadium van het project gebruikt. Het is in die fase belangrijk om een korte doorlooptijd te hanteren. Door verschillende disciplines te betrekken bij het schrijven van een PSA, wordt de kans op witte vlekken verkleind en zijn alle partijen vanaf het begin aangehaakt.
De opdrachtgever/producteigenaar keurt de uiteindelijke PSA goed. Deze partij kan toezien op naleving van de PSA in vervolgproducten.
Het PSA-sjabloon van NORA helpt de professional snel op weg om een degelijk PSA op te stellen, waarin aan alle relevante aspecten aandacht wordt besteed. Dit sjabloon is samengesteld op basis van PSA's uit verschillende organisaties en geeft als het ware een 'grootste gemene deler' weer. Het basisidee is dat iedere professional het PSA-sjabloon van NORA als uitgangspunt neemt. In de praktijk blijkt dat organisaties weliswaar uitgaan van dezelfde inhoud maar deze op uiteenlopende wijze ordenen. Naast het NORA-sjabloon zijn op de pagina over het PSA-sjabloon ook voorbeelden te vinden van uitgewerkte PSA's en PSA-sjablonen uit de praktijk van verschillende organisaties, die tot uitdrukking brengen dat de inrichting/ordening heel verschillend kan zijn.
Contact[bewerken]
Vragen en suggesties kunnen worden gestuurd naar Bas Kaptijn (ICTU), via nora@ictu.nl.
Zie ook[bewerken]
- ↑ Architecture Vision, TOGAF
- ↑ Projectmandaat is een term uit de PRINCE2 projectmanagementmethodiek
- ↑ Projectinitiatiedocumentatie, ook een PRINCE2-term