Positionering NORA
Op 30 november 2021 en 2 februari 2022 is de positionering van de NORA besproken met het doel om de NORA te versterken door aan de juiste overleg- en werktafels te zitten. Uit deze besprekingen kwamen 4 vraagstukken naar voren die we nader willen onderzoeken:
- Hoe kan de NORA Gebruikersraad worden ingezet als architectuur-voorportaal voor besluitvormende gremia?
- Hoe is de architectuur-functie binnen de Nederlandse Overheid geregeld?
- Hoe hangen de architecturen van de NORA Familie met elkaar samen?
- Aan welke overleg- en werktafels kunnen de NORA Familieleden het beste aansluiten?
Voor elk van deze vraagstukken is een 1e uitwerking gemaakt, inclusief een advies hoe het vervolg kan worden aangepakt.
De NORA Gebruikersraad als architectuur-voorportaal voor besluitvormende gremia[bewerken]
Uit de diverse overzichten van de nationale overleggremia valt op dat weinig is aangegeven over architectuur.
De governance van de ICT sector Rijk is gericht op de interdepartementale vraag- en aanbod van ICT-bedrijfsvoering.
Dat geldt eveneens voor de besluitvormingsstructuur Rijksbrede bedrijfsvoering (ICBR).
Ook de overleggen van de directie CIO Rijk zijn met name gericht op bedrijfsvoeringsaspecten.
Vanuit al die overleggen bestaan slechts enkele dunne lijntjes naar het MT DGOO en het OBDO waar de besturing van de dienstverlening van de overheid plaatsvindt.
Voor de NORA, die geheel is gericht op de dienstverlening van de overheid, lijkt het daarom logisch om met name aan te sluiten op de besturing vanuit het MT DGOO en het OBDO.
René Luyten (RvdK) heeft een voorzet gedaan door een schets uit te werken rond het idee van het werken met architectuur-voorportalen.
NORA zou als een voorportaal ingezet kunnen worden voor met name het OBDO, om oplossingsrichtingen voor vraagstukken uit te zoeken.
Advies
Bespreek deze beelden en rol van de NORA Gebruikersraad met BZK.
Enerzijds vanuit de vraag i,r,t, de actuele onderwerpen die aan bod komen in het OBDO, anderzijds vanuit ons aanbod i.r.t. het Dienstverleningsconcept en de GDI-architectuur.
De architectuur-functie binnen de Nederlandse Overheid[bewerken]
Er is weinig formeel geregeld over architectuur-overleggen in Nederland.
Bij Kabinetsbesluit van 2 juli 2008 inzake ICT is een aantal kaders vastgesteld voor projectplannen, reviews en architectuur:
- Voor de overheid als geheel geldt de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur (NORA) als norm.
- Voor elk nieuw groot ICT-project wordt een Project Start Architectuur (PSA) opgesteld in lijn met NORA.
- In de NORA zijn de Europese ontwikkelingen in het kader van het European Interoperability Framework (EIF) verankerd.
BZK is namens alle overheden de eigenaar van de NORA en het beheer en de doorontwikkeling ervan is belegd bij Stichting ICTU.
In de praktijk is dat als volgt geregeld, zie Inrichting beheer en doorontwikkeling van NORA
Uit ervaring weten we dat -naast het overleg van de NORA Gebruikersraad- in elk geval de volgende architectuur-overleggen bestaan:
- architectuur-overleg bij vrijwel elk domein of keten, zoals Onderwijs, Zorg, Sociale Zekerheid, Strafrechtketen, Vreemdelingenketen enz.
- architectuur-overleg bij gemeenten, rond GEMMA en Common Ground
- architectuur-overleg bij Provincies, rond PETRA
- architectuur-overleg bij Waterschappen, rond WILMA
- architectuur-overleg bij de Rijksoverheid, rond EAR
- architectuur-overleg bij de Manifestgroep (MFG)
En daar komt binnenkort het overleg bij van de Architectuurboard GDI i.o.
Deze overleggen zijn doorgaans gericht op kennisdeling.
In sommige gevallen zijn de overleggen gericht op advisering aan een besluitvormend gremium.
Dat komt het meest voor bij het architectuur-overleg in een domein of keten.
Over de onderlinge samenwerking tussen deze overleggen is niet veel bekend.
Er is wel sprake van kennisdeling, zoals het overnemen van nieuwe inzichten of het her-gebruik van slimme oplossingen.
Maar het samenwerken aan een gedeelde kennisbank of een netwerk van samenwerkende kennisplatformen is nog beperkt.
Diverse vertegenwoordigers van overheidsorganisaties zijn aangesloten bij 2 of meer van de genoemde overleggen.
Dat komt omdat sommige overleggen vanuit de bestuurlijke c.q. hiërarchische structuur zijn opgezet, denk aan de EAR, WILMA, PETRA en GEMMA, terwijl andere overleggen zijn ontstaan vanuit de inhoudelijke dienstverlening, zoals voor de domeinen en ketens.
Advies
Bespreek deze beelden en de huidige en gewenste rol van deze overleggremia.
Bij voorkeur tijdens het "rondje langs de velden" dat tijdens de NORA Gebruikersraad van 1 februari 2022 werd voorgesteld.
De samenhang van de architecturen van de NORA Familie[bewerken]
Nationaal en vanuit de NORA bezien zijn altijd 3 invalshoeken van belang:
- Verbetering van de dienstverlening in het algemeen, door slimme inzet van architectuur. Hiertoe is het Dienstverleningsconcept ontwikkeld.
- Het verbeteren van het (her)ontwerp van een specifieke (keten)dienst. Hiertoe zijn de huidige Principes en de nieuwe Architectuurprincipes ontwikkeld.
- Verbeteren van de bijdragen daar aan door de (overheids)organisaties. Hiertoe zijn diverse Thema's ontwikkeld.
Overheidsorganisaties hebben doorgaan een Enterprise Architectuur (EA) van waaruit zij hun dienstverlenging aan burgers, bedrijven en andere (overheids)organisaties ontwerpen.
Daardoor ontstaan (impliciete) relaties tussen die EA'en en de (Keten)architecturen van de diensten aan burgers en bedrijven.
Om de samenhang tussen alle architecturen van de NORA Familie in kaart te brengen, zouden we dus voor elke dienst kunnen nagaan welke architectuur daarvoor is ontworpen en welke EA'en en Ketenarchitecturen daaraan zijn gerelateerd.
Zo'n inventarisatie heeft nog nooit plaatsgevonden en zou ook geen doel op zich moeten zijn.
Wel zou het goed zijn om te weten dat voor elke overheidsdienst een onderliggende architectuur bestaat die voldoet aan de Nationale afspraken over de overheidsarchitectuur i.c. de NORA en het Dienstverleningsconcept.
Advies
Ga na welke overheidsorganisatie voor welke diensten een (Keten)architectuur beschikbaar zou moeten hebben en hoe die architectuur zicht verhoudt tot andere (Keten)architecturen.
Aan deze overleg- en werktafels kunnen de NORA Familieleden het beste aansluiten[bewerken]
Voor sommige Familieleden, zoals ketens, is niet altijd duidelijk aan welke architectuur-tafel zij hun belangen het beste kunnen inbrengen.
Advies
Belangrijk is dat de inhoud naar bestaande gremia moet worden gebracht en dat niet voor elk nieuw thema een nieuw gremium wordt opgericht!
Streef daarom naar zo min mogelijk "overlappende" architectuur-overleggen.
Geef prioriteit aan architectuur-overleggen vanuit Ketendiensten.
Breng alle andere vraagstukken en thema's in bij de NORA Gebruikersraad, zodat van daar uit de bestaande architectuur overleggen kunnen worden benaderd om dat vraagstuk of thema uit te werken.