Publieke review Kernwaarden van Dienstverlening en bijbehorende Kwaliteitsdoelen en Architectuurprincipes

• 4 februari 2022 - Architecten gezocht voor het uitwerken van implicaties bij (een deel van) de nieuwe NORA Architectuurprincipes…
• 4 februari 2022 - Contacten gezocht om de toepasbaarheid van de nieuwe NORA Architectuurprincipes te toetsen bij grote overheidsprogramma's of projecten…

: → Al het NORA Nieuws

Status

De Gebruikersraad heeft ingestemd met RFC 2022 op 13-9-2022. De wijzigingen zijn ingegaan per 1 januari 2023.

Was onderdeel van publieke review

Terug naar Reviewpagina

Terug naar Scope Review

Type pagina

Toelichtingen

Meer Toelichtingen bekijken:

Alle Toelichtingen in review

UPDATE: Verslag feedbacksessie 17 mei 2022: reacties op review Kernwaarden, Kwaliteitsdoelen en Architectuurprincipes

Voorstelronde en 1e ronde vragen Mentimeter

De opkomst was prima met in totaal waren 21 personen aanwezig, inclusief de werkgroep-leden. Het was een diverse groep van betrokkenen en de dynamiek in de groep was enthousiast. Het belang van deze veranderingen werd breed gedragen, wat bleek aan de reacties in de Mentimeter die de aanwezigen gaven op de vraag “wat hen had getriggerd om een bijdrage aan de review te leveren”. Vanuit de reacties van de aanwezige interviews kwam als gemene deler naar voren dat er behoefte is aan een eenduidige, overkoepelende architectuur. Daarnaast zijn er wensen voor een overheids-breed kader waarin het dienstverleningsconcept een centrale rol speelt. Samenhang, (keten)samenwerking, verbanden leggen, delen, bundelen. NORA zou een prominente rol kunnen/moeten vervullen om versnippering te voorkomen van waarden, doelen en principes binnen een veilige, betrouwbare, toekomstgerichte, doelgerichte en doelmatige overheid. Maar ook: het ombuigen van technologiefocus naar managementfocus.

Robert van Wessel presenteerde een status-update.

Eric Brouwer vulde aan dat voor NORA een ‘rondje langs de velden’ altijd ingepland kan worden, voor zover dat nog niet heeft plaatsgevonden. Dit betreft organisaties die behoefte hebben aan nadere uitleg over de kernwaarden, kwaliteitsdoelen, architectuurprincipes en/of willen meedenken. Zo moet bekeken worden wat de wijzigingen over de kernwaarden, kwaliteitsdoelen en architectuurprincipes betekenen voor de digitale omgevingswet. Daartoe zouden gesprekken moeten worden gevoerd met wetgevingsjuristen waarin duidelijk naar voren moet komen dat de architectuur de wetgeving moet vertalen.

Mentimeter en break-outsessie

Op de uitkomsten van de vragen die werden voorgelegd in het 2e deel van de Mentimeter werd er in break-outsessies en vervolgens in een plenaire discussie verder geborduurd op de uitkomsten daarvan. De vraag om een cijfer te geven aan hoe er is vormgegeven aan het verwerken van de feedback van de reviewers scoorde op een schaal van 1 tot en met 5 een gemiddelde van 4,5. Op de vraag wat het betekent voor NORA als het gewijzigde voorstel is aangenomen, konden de deelnemers kiezen voor bruikbaarheid en actualiteit. De groep gaf aan dat deze 2 onderdelen, door het gewijzigde voorstel, sterkt worden verbeterd: op een schaal van 1 tot en met 7, kwamen de cijfers op 5,5 respectievelijk 5,8 uit. Mooie resultaten uit beide vragen dus. Voor de vraag: ‘Waar moeten de Gebruikersraad vooral op inzetten om de wijziging een succes te maken?’ werd een break-outsessie ingezet waarin de deelnemers konden kiezen over welke van de vier onderwerpen zij wilden sparren:

1. De publiciteit zoeken: welke en waar dan?
2. Wat heb je nodig bij toepassing bij NORA familieleden?
3. Waarin moet NORA gaan investeren?
4. Inhoudelijk & overige suggesties

De meeste ‘stemmen’ gingen naar ‘Wat heb je nodig bij toepassing bij NORA familieleden?’, gevolgd door ‘De publiciteit zoeken; welke en waar dan?’. ‘Inhoud & overige suggesties’ kwam als derde voorkeur uit de bus en ‘Waarin moet NORA gaan investeren?’ was de hekkensluiter. Er werden twee break-outsessies gehouden en de belangrijkste conclusies uit de break-out-sessie zijn onderstaand weergegeven.

Communicatie

• De communicatie over deze ontwikkelingen en wat dat betekent voor de architectuurgroepen moet breed worden ingezet.
• Een aanvulling op dataprincipes is gewenst en de synchronisatie met de GEMMA kan nog worden verbeterd.
• Dienstverlening wordt gespecificeerd in de NORA architectuur laag 2, om vervolgens de lagen 3, 4 en 5 te laten renderen.
• Alles is gebaseerd op het bewustzijn van de noodzaak van architectuur.
• Geef proactief advies in plaats van later puinruimen.

Samenwerking

• NORA gaat nog verder met de implicaties tot het einde van kwartaal 2, maar ook de dochters moeten hiermee aan de slag. Bijdragen vanuit alle NORA familieleden zijn belangrijk!
• Als NORA familieleden ook hun eigen implicaties opzetten ontstaat daardoor een gezonde wisselwerking met NORA.
• Maak (meer) gebruik van de vele connecties die er al zijn, zoals VERA. GGZ heeft als een goed functionerende samenwerking met VERA en PURA.
• Architectuur-governance binnen de overheid is erg versnipperd. Kijk naar good practices die vanuit het MIDO (onderdelen: Toegang, Interactie, Gegevensuitwisseling en Infrastructuur) worden opgezet.
• Er is nog steeds het doel om als één overheid te acteren: een netwerk van overheidsorganisaties die in ketens samenwerken.
• Afstemming nodig van begrippen: Domeinen (maatschappelijk, binnen Bedrijfsvoering en dergelijke) of Sectoren.
• Harmonisering vanuit de maatschappelijke opgaven en ketens die zich moeten organiseren aub vorm te geven. Niet als aparte activiteit: dat gaat nergens toe leiden. Aandacht voor hebben om bij wetgeving ook programmeerbare regels en informatie-kennismodel te laten meeleveren. Business zal ons mee moeten nemen in haar maatschappelijke opgave en uitwerking. Dan komen NORA en dochters dichterbij elkaar.

Inhoud

• Het NORA Begrippenkader is nog zeer beperkt.
• De NORA thema’s vertonen soms overlap en kunnen consistenter worden ingericht. Zo mogen BIO/Duurzame Toegankelijkheid/Privacy en Archivering wat meer bij elkaar komen. En met een aantal thematrekkers wordt ondergezocht hoe de thema's Privacy, Beveiliging en IAM met elkaar samenhangen. De ideeën en gedachten hiertoe zijn verzameld op een MIRO-bord.
• De volledigheid van de eerste 2 lagen in het 5-laagsmodel zijn randvoorwaardelijk voor de opbouw van de overige lagen.
• Er is interesse in NORA en onthologieën, i.v.m. werk aan een gegevenswoordenboek. Biedt GEMMA dat niet meer? Vergelijking: opmerkelijke verschillen (5 lagen Common Ground versus NORA) en aantal domeinen verschilt, ook catalogi zijn anders. Vergt harmonisatie. Eén soort standaard wordt van belang gevonden.
• Sommige overheidsorganisaties vinden het lastig om GEO-functionaliteit in hun informatiesystemen te incorporeren. Goed toepasbare implicaties zijn noodzakelijk! Daarom zijn vanuit de praktijk voorbeeld-implicaties nodig
• 25 GGD ‘en bouwen een eigen Bedrijfsarchitectuur op. Kijken ook naar de NORA voor hergebruik.

UPDATE: Nieuwe versie wijzigingsvoorstel beschikbaar

Op 17 mei presenteert de Werkgroep NORA Architectuur Principes een nieuwe versie van hun wijzigingsvoorstel aan alle mensen die in de openbare review hebben gereageerd. Zij hebben 758 reviewopmerkingen (!) verwerkt van 64 individuele reviewers uit 40 organisaties. De belangrijkste wijzigingen in deze versie ten opzichte van de reviewversie:

• Het concept-Kwaliteitsdoel Duurzaam toegankelijk is na feedback van de reviewers en in overleg met materiedeskundigen geschrapt als apart kwaliteitsdoel en verwerkt in overige doelen (Vindbaar, Beschikbaar, Betrouwbaar) en architectuurprincipes, waaronder de nieuwe NAP 10 Neem gegevens als fundament.
• Het Architectuurprincipe Beschrijf informatie-objecten systematisch is op basis van voortschrijdend inzicht geschrapt als los architectuurprincipe en zal terugkomen als Implicatie van NAP09 (Beschrijf de dienst nauwkeurig).
• Er is een nieuw Architectuurprincipe toegevoegd: NAP 10 Neem gegevens als fundament. Hiermee wordt het belang van architectuurvraagstukken betreffende data gedreven werken en data management expliciet onder de aandacht worden gebracht.
• Teksten en titels zijn consistenter gemaakt en waar nodig verbeterd. Zo is in alle teksten gekozen voor 'overheidsdienstverlener' in plaats van dienstverlener, organisatie et cetera.
• De relaties tussen Kernwaarden en Kwaliteitsdoelen en tussen Kwaliteitsdoelen en Architectuurprincipes zijn op sommige plekken aangepast. Uiteraard zijn ook de relaties met de nu vervallen Duurzaam Toegankelijk en Beschrijf informatie-objecten systematisch verwijderd uit de overzichten.

In de weken na de presentatie op 17 mei zullen ook de rest van de pagina's over het wijzigingsvoorstel worden geactualiseerd, zodat uiteindelijk niet meer de reviewversie online staat maar alleen de nieuwe versie (versieaanduiding = resultaten review verwerkt). Alle pagina's komen dan ook op een andere manier in het hoofdmenu te hangen (niet meer onder deze reviewpagina).

UPDATE: Reviewperiode afgelopen, review gesloten

Op 1 februari 2022 is de review formeel gesloten en kunnen geen reviewopmerkingen meer worden aangeleverd. De Werkgroep NORA Architectuur Principes is bezig met de analyse van de binnengekomen reacties en zal z.s.m. een plan van aanpak opleveren voor de verwerking er van. Deel van dat plan zijn publicatie van de reacties, per reactie een indicatie of en hoe opmerkingen verwerkt gaan worden en een beschrijving van het proces richting een aangepast voorstel. Alle mensen die gereageerd hebben worden per mail op de hoogte gesteld als het plan er ligt. Overige geïnteresseerden houden we zoals gebruikelijk op de hoogte via NORA Gebruikersraad, nieuwsberichten op noraonline.nl, LinkedIn, Twitter en nieuwsbrieven.

Oorspronkelijke review-oproep

De kern van de NORA Architectuurafspraken gaat flink veranderen. We vragen iedereen, dus ook niet-architecten, om op deze plannen te reageren in een publieke review.

Waarom zijn veranderingen noodzakelijk?

De afgelopen jaren kwamen er drie behoeften naar voren:

• Beleidsmakers en architecten wilden de link tussen beleid en architectuurafspraken duidelijker in beeld brengen. Zo krijgt architectuur meer autoriteit en is het voor beleidsmakers vanzelfsprekender om het gesprek met architecten aan te gaan over de impact van nieuw beleid.
• Architecten en experts die zich bij NORA met actuele thema's bezig houden wilden een actualisering en aanvulling van de bestaande principes.
• Architecten uit allerlei overheidssectoren gaven aan dat de logica en structuur van de bestaande afspraken beter kon: een structuurverandering die ook ruimte biedt om de toepasbaarheid van de principes in de praktijk te vergroten.

Deze behoeften kwamen uiteindelijk bij elkaar in de Werkgroep NORA Architectuur Principes, die het voorstel dat nu ter review voorligt uitwerkte. De review geeft de Werkgroep input om het komende jaar een set van concrete implicaties en voorbeelden toe te voegen, die de toepasbaarheid van de Architectuurprincipes in de praktijk zal vergroten.

• Meer lezen over ontstaansgeschiedenis

Wat is het plan?

De basis voor alle overheidsbrede architectuurafspraken worden de vijf Kernwaarden van Dienstverlening. 21 Kwaliteitsdoelen geven vorm aan de Kernwaarden en zijn gestoeld in wetten en beleid.

De kernwaarden en kwaliteitsdoelen helpen om het broodnodige gesprek aan te gaan tussen opdrachtgevers en uitvoerders van diensten, ontwikkelaars en gebruikers, architecten en niet-architecten. Zodat je het niet hebt over technische mogelijkheden of bestaande processen, maar over de meerwaarde die een dienst moet brengen aan burgers en bedrijven en hoe je die realiseert.

Bij die realisatie geven de 17 Architectuurprincipes vervolgens de richting aan, zodat je bij ontwerpkeuzes richting de doelen werkt en geen doodlopende weg inslaat. Implicaties van Architectuurprincipes geven de impact van die gekozen richting aan in jouw praktijk en context. Overigens is de uitwerking van implicaties nog volop bezig en zijn alleen twee voorbeeldimplicaties onderdeel van deze review.

• 5 Kernwaarden van Dienstverlening
• 21 Kwaliteitsdoelen
• 17 Architectuurprincipes
• Implicaties van Architectuurprincipes
• Volledige scope Review Kernwaarden (Alle pagina's die binnen de review vallen op een rijtje)
• Alle toelichtende teksten in de review
• Alle Begrippen in de review
• Alle Overzichten in de review
• Download afbeeldingen, overzichten (.csv) of een pdf

Wat verdwijnt er als dit door gaat?

De bestaande kern van de NORA architectuurafspraken zijn de Basisprincipes. Die principes verdwijnen in deze vorm, maar zijn wel terug te herkennen in de Kwaliteitsdoelen. Ook de onderliggende Afgeleide principes vervallen in het plan en komen grotendeels terug in de nieuwe Architectuurprincipes of implicaties daar van.

• Mapping van oude Basisprincipes naar Kwaliteitsdoelen
• Mapping van oude Afgeleide principes naar Architectuurprincipes
• Alle pagina's die in het wijzigingsvoorstel komen te vervallen

Wat blijft er hetzelfde?

De NORA is en blijft bindend voorgeschreven bij het (her-)ontwerp van digitale diensten, voor alle overheidslagen en in alle sectoren van de publieke sector. Dat betekent dat je elk van de bindende afspraken van NORA ofwel toepast, ofwel uitlegt waarom je dat niet doet. Dat blijft ook na de wijziging het geval.

De huidige NORA is meer dan alleen bindende architectuurafspraken en ook dat verandert niet: Op noraonline.nl vind je kennis rond thema's en verwijzingen naar nuttige resources en met regelmaat zijn er activiteiten om de brede kennis-community van overheidsarchitecten te versterken.

Opzet van de review

Doelen review

We vragen jullie mee te denken om twee redenen:

1. We hebben feedback en input uit de praktijk nodig om de kwaliteit van de voorstellen te toetsen en te verbeteren
2. Een ingrijpende wijziging als deze willen we alleen indienen en doorvoeren als er voldoende draagvlak is bij alle overheidslagen en sectoren

Reviewvragen

Kwaliteitsdoelen:

1. Is de beschrijving helder?
2. Zijn alle relevante onderdelen van dit kwaliteitsdoel omschreven?
3. Missen jullie nog een kwaliteitsdoel?

Architectuurprincipes:

1. Zijn deze relevant voor jullie praktijk?
2. Zijn de stelling en rationale helder?
3. Missen jullie nog een architectuurprincipe?

Implicaties:

1. Welke generieke implicaties stellen jullie voor per architectuurlaag?

Algemeen:

1. Zien jullie de meerwaarde van de ingeslagen richting? Waarom wel / niet?
2. Zijn er zaken die duidelijker kunnen / moeten?

Reactietermijn

De publieke review staat open tot en met uiterlijk maandag 31 januari 2022.

Hoe kan ik reageren?

We staan open voor feedback via verschillende routes, zodat je de manier kunt kiezen die bij je past. Tegelijk willen we de feedback goed ontvangen en op een efficiënte manier kunnen verwerken. We vragen dan ook om even in het overzicht hieronder te kijken welk kanaal het beste past bij het aantal en type reacties dat je wilt geven.

Type reactie	Voorkeurskanaal	Link of uitleg
Beantwoorden reviewvragen / algemene opmerkingen over het hele pakket	Mail, evt. met bijlage	nora@ictu.nl of Feedbackknop.
Opmerkingen over specifieke pagina ('s)	Losse mails per pagina	Feedbackknop op de pagina in kwestie
Opmerkingen over een flink aantal pagina's	Mail met bijlage	Download een .csv-file met paginatitels voor een spreadsheet, hang die aan mailtje via nora@ictu.nl of Feedbackknop.

Wat gebeurt er na de review?

In februari 2022 zal de Werkgroep NORA Architectuur Principes de reacties bekijken en waar nodig verwerken tot nieuwe versies. Tegelijk wordt doorgewerkt aan het toevoegen van Implicaties en Voorbeelden.

De Werkgroep, die open staat voor nieuwe leden, blijft in ieder geval actief totdat ze een formeel wijzigingsverzoek heeft ingediend bij de NORA Gebruikersraad en dit wijzigingsvoorstel ook daadwerkelijk is goedgekeurd.

Hierna kunnen wensen voor doorontwikkeling of wijziging rechtstreeks worden ingebracht in de NORA Gebruikersraad.

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Betekent dat alle procesgebonden informatie is vastgelegd en wordt beheerd die aanwezig zou moeten zijn conform het beheerregime dat voor dat proces is vastgesteld.

NORA Kwaliteitsdoelen beschrijven de gewenste kenmerken van overheidsdienstverlening vanuit het perspectief van de wensen van de samenleving, de burgers en bedrijven (het wat).

De persoon of organisatie die voorziet in het leveren van een afgebakende prestatie (dienst) aan haar omgeving (de afnemers).

Alle belanghebbenden van overheidsdienstverlening in de ruimste zin van het woord.

Communicatiekanaal dat bij de dienstverlening wordt gebruikt. Elk kanaal kent verschillende vormen waarin informatie kan worden gedeeld.