Sandbox:keuze uitwerking of themaprincipe

NB: Deze pagina is geen onderdeel van de reguliere NORA, maar een testruimte. Het is dus niet zeker of de inhoud zoals u die ziet juist, actueel en betrouwbaar is.

De meeste thema’s beginnen als een serie met tips, voorbeelden en meningen, die absoluut niet voorschrijvend zijn. Naarmate er meer kennis wordt opgebouwd en uitgewisseld wordt het soms tijd om meer richtinggevende uitspraken te doen: wat zou je eigenlijk moeten doen of regelen als je diensten (door-)ontwikkeld met dit thema in je achterhoofd? Binnen het NORA Kennismodel bieden we verschillende mogelijkheden om dit te realiseren. Op deze pagina leggen we deze opties uit, zodat je de juiste keuze kunt maken.

Voorwaarden om richtinggevende uitspraken te doen vanuit thema’s

Thema’s mogen alleen richtinggevende uitspraken doen als:

• De indieners van de uitspraken aantoonbaar kennis hebben op het onderwerp
• Er ruimte is en blijft om feedback te geven op de uitspraken, inclusief commitment vanuit de community om deze te verwerken
• Er overleg is geweest met NORA Beheer & Doorontwikkeling om te bepalen hoe ze in het totaalbeeld van NORA (inhoudelijk en kennismodel) passen
• Ze niet in tegenspraak zijn met bestaande Basis- of Afgeleide Principes van NORA, of er direct een proces gestart is om die tegenspraak op te heffen (wijzigingsvoorstel op een principe). In het laatste geval blijft de nieuwe uitspraak een concept totdat de voorgestelde wijziging met succes door de Gebruikersraad is gekomen

Optie Thema-specifieke uitwerking van een bestaand afgeleid principe

Afgeleide Principes hebben in de context van een thema soms andere of meer specifieke implicaties dan genoemd zijn bij het AP zelf. De themabezoeker heeft behoefte aan die specifieke uitwerking en wil je wijzen op het bredere principe. De bezoeker van het principe wil je wijzen op de uitwerking in de verschillende thema’s, op een manier die hen niet in de weg zit als dat thema voor hun eigen project minder belangrijk of irrelevant is. Thema-specifieke uitwerkingen maken dit mogelijk: Op de principe-pagina worden alle uitwerkingen van het principe getoond als implicaties, onder een sub-kopje met de thema-naam. Hierbij heb je de gelegenheid om door te klikken naar de volledige uitwerking, waar extra toelichting staat. Op pagina’s binnen het thema kunnen de uitwerkingen volledig getoond worden, je kunt bepaalde eigenschappen opvragen of een lijst of tabel tonen van de gewenste uitwerkingen.

Wanneer wel/niet gebruiken?

Dit is alleen een goede optie als het AP zelf relevant is voor het thema, de implicaties daadwerkelijk voortkomen uit de stelling/rationale en de implicaties binnen het thema anders zijn (of specifieker of ingrijpender) zijn dan buiten het thema. Implicaties die een wijziging van het thema eisen of die ook buiten het thema relevant zijn kun je niet op deze manier toevoegen, hiervoor is de algemene wijzigingsprocedure voor Afgeleide Principes van toepassing. De uitwerking van een AP is zelf geen principe: het heeft geen stelling, rationale of verdere laag met implicaties. Het verandert dus in feite niets aan de verplichtingen voor overheidsorganisaties, maar lift mee op de verplichting van het AP. Als een organisatie Pas-toe-of-leg uit toepast op de AP’s dan zal deze logischerwijs het hele AP beoordelen, waarbij de keuze om de implicaties vanuit bepaalde thema’s al dan niet toe te passen hopelijk bepaald wordt door de vraag of dit thema voor hen relevant is.

Eigenschappen

De volgende eigenschappen horen bij het elementtype uitwerking (dikgedrukt is verplicht, cursief is optioneel):

• Naam: Principenaam – Themanaam (indien er meer uitwerkingen zijn per AP, zal hier een ander formaat moeten worden bedacht)
• Toelichting: de impact die het thema heeft voor het AP
• Implicaties: specifieke implicaties bij dit AP die horen bij het thema
• Voorbeelden
• Status actualiteit: concept, actueel, vervangen, uitgefaseerd
• Realiseert: AP
• Onderdeel van: het thema waar het bij hoort
• Heeft bron: het (externe) document waar de uitwerking uit gehaald is
• Afbeelding
• Alt-tekst (bij afbeelding)

Optie Themaprincipes

Soms is een tip of best practice niet voldoende en vraagt de gebruiker om een meer sturend instrument om een thema goed mee te wegen in het ontwerpen en ontwikkelen van diensten en processen. Vanuit de kennis die in het thema bij elkaar komt is er de mogelijkheid en de wens om aan die behoefte tegemoet te komen. Dan kun je samen een themaprincipe opstellen, eerst in concept om er feedback op te krijgen en vervolgens, bij voldoende draagvlak, er de status ‘actueel’ aan meegeven. Een themaprincipe heeft de vorm en inhoud van een principe: een stelling beschrijft de gewenste situatie, de rationale legt uit waarom je dit wilt en implicaties beschrijven wat er nodig is om die situatie te realiseren. Themaprincipes staan primair vermeld onder het thema, niet bij de principes. Wel is elk themaprincipe verbonden met tenminste één afgeleid principe of basisprincipe, dat het helpt realiseren. Op de pagina van dit principe en op de overzichtspagina’s is deze relatie zichtbaar en kun je doorklikken naar gerelateerde themaprincipes uit alle thema’s.

Wanneer wel/niet gebruiken?

In tegenstelling tot Afgeleide Principes zijn themaprincipes niet generiek toepasbaar en voorschrijvend voor alle diensten, maar alleen relevant als je diensten (door-)ontwikkeld waarbij het thema relevant is. Themaprincipes vallen niet onder de wijzigingsprocedure voor afgeleide en basisprincipes en worden opgesteld, bijgehouden en gewijzigd door de community die ze heeft ingebracht. Omdat themaprincipes dezelfde opzet volgen als afgeleide principes is het eenvoudig mogelijk om, wanneer het bij nader inzien toch generiek toepasbaar bleek en/of er behoefte is om het officieel voor te schrijven, een themaprincipe in te dienen bij de Gebruikersraad als afgeleid principe volgens de gewone wijzigingsprocedure. Over het algemeen zal de tekst dan wel meer algemeen gemaakt moeten worden in overleg met andere gebruikers van buiten de thema-community.

Eigenschappen

De volgende eigenschappen horen bij het elementtype themaprincipe, dikgedrukte eigenschappen zijn verplicht:

• Naam (korte titel)
• ID: bv “T-ZW01” (T voor themaprincipe; tweeletter-afkorting van thema; volgnummer met voorloopnul)
• Stelling: een korte voorwaarde waar aan voldaan moet worden
• Rationale: een uitleg. Zie voorbeelden in AP’s
• Implicaties: ongeordende lijst met ‘eisen’ waar aan voldaan moet worden.
• Voorbeelden
• Status actualiteit: concept, actueel, vervangen, uitgefaseerd
• Status Toelichting
• Afbeelding
• Alt-tekst (bij afbeelding)
• Realiseert: AP (of, als het een concept AP moet worden: een BP)
• Onderdeel van: het thema waar het bij hoort
• Heeft bron: het (externe) document waar het themaprincipe uit gehaald is
• Is gerelateerd aan: nauw verwant themaprincipe
• RelatieToelichting: een tekstuele beschrijving hoe de verwante principes zich tot elkaar verhouden

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Iedere persoon, organisatie of functionele eenheid die gebruik maakt van een informatiesysteem