Stelsel van het heden (De positie van het stelsel)

Stelsel van Basisregistraties

Onderdeel van

Thema's

Contact

basisregistraties@minbzk.nl

Status

Actueel

Versie

Auteurs

Andre van Brussel (ICTU), Ronald Slomp (BZK), Arnoud Quanjer (VNG)

Inhoud Stelsel van Basisregistraties

• Huidige indeling
• Toekomstvisie
• Alle basisregistraties
• Stelselarchitectuur
  • Samenvatting
  • Visie
  • Stelselregie
  • Basisregistraties
  • Stelseldiensten
  • Positie in de overheid

Het stelsel is onderdeel van de Generieke Digitale Infrastructuur

De basisregistraties en stelselvoorzieningen behoren tot de Generieke Digitale Infrastructuur. De voorzieningen in deze infrastructuur zijn generieke, landelijke voorzieningen. Ze bedienen de gehele overheid en voldoen aan landelijk geldende afspraken, zoals die op de Pas-toe-of-leg-uit-lijst van het Forum Standaardisatie. Sectoren en andersoortige samenwerkingsverbanden die voor groepen van afnemers gegevens verzamelen, bewerken en combineren beschikken hiervoor over gemeenschappelijke voorzieningen. De afnemers, de organisaties die de gegevens uit de basisregistraties en andere registraties gebruiken in hun processen hebben hiervoor organisatiespecifieke en processpecifieke voorzieningen getroffen: voorzieningen die zijn afgestemd op de informatiebehoeften van de eigen taken en processen.

Het gegevensgebruik valt buiten het stelsel

Het Stelsel van Basisregistraties is een verzameling generieke voorzieningen en afspraken voor het beheren en beschikbaar stellen van een beperkt aantal gegevens die essentieel zijn voor de uitvoering van overheidstaken. De gegevens uit het stelsel zijn echter niet de enige relevante gegevens voor de uitvoering van overheidstaken. Het rapport ‘Effecten van het aansluiten op het stelsel voor de individuele afnemer’ stelt het als volgt:

De gegevens in de basisregistraties vormen maar een deel van het totale gegevenslandschap in het overheidsdomein. Er bestaan in de keten meerdere gegevensniveaus. […] Naast […] het stelsel waarin landelijke gegevens worden gedeeld door middel van landelijke basisregistraties en dus op één plek worden beheerd, worden ook binnen sectoren gegevens gedeeld. Zelfs binnen organisatie vinden we dezelfde ontwikkeling terug. Ook hier worden gegevens vaak op meerdere plaatsen bijgehouden en zijn organisaties […] bezig om gegevens te rationaliseren.

In andere woorden:

Binnen de hele keten lijkt er sprake van stelsels op drie niveaus. Naast het landelijke Stelsel van Basisregistraties, is er ook sprake van sectorale registraties en binnen afnemers […] is ook sprake van interne stelsels. Dit heeft te maken met het feit dat binnen instellingen veel meer gegevens gebruikt worden dan in het landelijke stelsel beschikbaar zijn en dat ook die gegevens zoveel mogelijk gedeeld worden tussen afdelingen binnen een instelling of zelfs tussen verschillende instellingen.

Zo kunnen wij eigenlijk vier soorten gegevens onderscheiden:

• Landelijke gegevens zijn die gegevens die in één van de […] landelijke basisregistraties zijn opgeslagen.
• Sectorale gegevens zijn gegevens die binnen een bepaald domein van de overheid voor meerdere organisaties relevant zijn en die ook binnen zo’n domein voor meerdere organisaties op één plek beheerd worden.
• Lokale gegevens zijn die gegevens die binnen één overheidsorganisatie gebruikt en beheerd worden.
• Processpecifieke gegevens zijn gegevens die zelfs binnen een organisatie niet gedeeld worden en alleen voor dat ene proces gebruikt worden.

Zowel landelijke als sectorale gegevens zijn voor meerdere organisaties relevant en worden op één plek beheerd. Het verschil is dat landelijke gegevens bij wet zijn aangewezen als van landelijk belang. Het gebruik ervan is verplicht bij de uitvoering van publiekrechtelijke taken.

Onderstaande figuur is gebaseerd op het hierboven genoemde rapport en plaatst deze vier soorten gegevens in de gegevensuitwisselingsketen van verschillende gegevensbronnen naar de afnemer.

De bijdrage van de basisregistraties aan deze keten beperkt zich tot het leveren van de landelijke gegevens. De overige delen van de keten vallen buiten (de verantwoordelijkheid van) het stelsel. De ‘Implementatievisie Stelsel van Basisregistraties’ formuleert dit als volgt:

Een sector of een organisatie is altijd zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van haar taken. Het stelsel biedt een deel van de basis-infrastructuur die nodig is om deze taken optimaal uit te voeren. De omslag naar gebruik is daarom niet iets wat het stelsel zelf doet, of waar het stelsel verantwoordelijk voor is. Het stelsel draagt verantwoordelijkheid voor het uitventen van het gedachtegoed van eenmalig inwinnen, meervoudig gebruik en het faciliteren van sectoren die aansluiten en gebruik maken van het stelsel door mee te denken en het stelsel waar mogelijk en wenselijk zo te organiseren dat het generiek de beste dienstverlening biedt.

De rol van sectoren en informatiekundige sectorknooppunten is daarom van groot belang. Daar waar de samenwerking tussen stelsel en een sector tot stand komt om processen te innoveren en verbeteren, om zodoende aan maatschappelijke taakstellingen te voldoen, zal het stelsel in de meeste gevallen maar een deel van de gegevens leveren. Overige informatie komt uit de sector zelf. Gezamenlijk bedienen zij de professional, zonder dat deze merkt dat de informatie uit verschillende bronnen en door verschillende organisaties is samengesteld.

Het document ‘Besturing van het Stelsel van Basisregistraties’ hanteert dezelfde afbakening van het stelsel, maar dan vanuit besturingsoogpunt (nadruk toegevoegd):

Voor zover er van sectorale knooppunten gebruik gemaakt wordt, maakt dat geen deel uit van de besturing van het stelsel. Functionaliteiten van sectorale knooppunten zoals Suwinet en RINIS zijn buiten scope van besturing van het stelsel. […]

Afbeelding: De rol van knooppunten in het gebruik van het stelsel.

Onder een knooppunt wordt verstaan een voorziening of organisatie die het afnemers makkelijk maakt aan te sluiten op beschikbare gegevensbronnen, waaronder de basisregistraties. Een knooppunt werkt als een intermediair tussen de verstrekkers van gegevens en de afnemende organisaties, door de gegevenslogistiek te regelen (bestaande uit integratie, conversie en distributie van gegevens) en door afspraken en gemeenschappelijke voorzieningen te beheren.

Knooppunten spelen een belangrijke rol in het afnemen en verrijken van de authentieke gegevens met aangehaakte gegevens specifiek voor een hele sector. De complexiteit en intelligentie is bij het knooppunt belegd, zoals het loggen van gebruik van gegevens, autorisatieschema’s en het borgen van verstrekkingsregimes. Dit is niet alleen een technische exercitie. Juridische, politiek- bestuurlijke, organisatorische en semantische vraagstukken zijn minstens zo belangrijk. De mate waarin een knooppunt kan ontzorgen wordt vaak sterk bepaald wordt door de wet- en regelgeving die van toepassing is op het verstrekken van de gegevens.

Afhankelijkheden van het stelsel

Er zijn bij de besturing van het stelsel (stelselregie, zoals beschreven in hoofdstuk Stelselregie voor coördinatie van de ontwikkeling van het stelsel) op het moment van schrijven geen stelselbrede afhankelijkheden met voorzieningen buiten het stelsel onderkend. De onderdelen van het stelsel kennen wel vele afhankelijkheden die ze zelf beheren en bewaken. Verschillende onderdelen van het stelsel hebben dezelfde afhankelijkheden. Enkele van die afhankelijkheden die vaker voorkomen zijn hieronder genoemd.

Afhankelijkheden met de geo-sector

Zes van de tien basisregistraties bevatten geometrische gegevens en vallen daarom binnen de geo-sector. Deze geo-sector heeft een aantal specifieke kenmerken, waaronder:

• Een hoge mate van privaat gebruik

Geometrische gegevens zijn overwegend openbaar en door eenieder te gebruiken. Dat betekent dat private afnemers nadrukkelijk een rol hebben in de gebruikersinbreng rond de geo-basisregistraties. Ze nemen bijvoorbeeld deel aan de Kadaster Gebruikersraad.

• Een eigen besturingsstructuur

Er is een besturingsstructuur voor de geo-sector ingericht waarin de zogenaamde ‘gouden driehoek’ van overheid, bedrijfsleven en wetenschap centraal staat. Deze besturingsstructuur heeft ook invloed op de geo-basisregistraties, naast de besturingslijnen die in het kader van het stelsel bestaan.

• INSPIRE-richtlijn

De INSPIRE-richtlijn verplicht de Europese lidstaten geo-informatie over 34 thema's te voorzien van metadata, te harmoniseren en beschikbaar te stellen via het INSPIRE-portaal volgens leveringsvoorwaarden die het gebruik niet onnodig belemmeren. De geo-basisregistraties vallen onder de INSPIRE-richtlijn.

• PDOK

Publieke Dienstverlening Op de Kaart (PDOK) is een centrale infrastructuur voor het ontsluiten van geo-gegevens van nationaal belang voor zowel de publieke als private sector. PDOK is tot stand gekomen door een samenwerking van het Kadaster, de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Economische Zaken en Klimaat, Rijkswaterstaat en Geonovum. Middels het Nationaal Georegister (NGR), dat onderdeel is van PDOK, wordt voldaan aan de verplichting voor een INSPIRE-portaal. De verstrekking van geo-gegevens uit de basisregistraties vindt overwegend plaats via PDOK.

• De centrale rol van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Kadaster en Gemeenten

BZK is opdrachtgever van de geo-basisregistraties en tevens verantwoordelijk voor de lange termijn ontwikkeling van PDOK. BZK is dus verantwoordelijk voor de besturing van de meeste geo-basisregistraties en van de gemeenschappelijke voorziening voor verstrekking van geo-gegevens.

Het Kadaster is verstrekker van de meeste geo-basisregistraties en tevens beheerder van PDOK. Het Kadaster is dus verantwoordelijk voor het verstrekken van nagenoeg alle geo-gegevens in het stelsel en voor het faciliteren van het gebruik van deze gegevens.

Gemeenten zijn bronhouder van nagenoeg alle geo-basisregistraties.

• Geo-standaarden

De geo-standaarden zijn opgenomen op Pas-toe-of-leg-uit-lijst van het Forum Standaardisatie. Deze standaarden (waaronder NEN 3610) zijn van toepassing op de uitwisseling van geografische informatie en te gebruiken door ‘overheden en instellingen uit de (semi) publieke sector’, waaronder de geo-basisregistraties.

• VerbeterdeKaart.nl

VerbeterdeKaart is het officiële terugmeldsysteem voor de BRT en BGT. De meldingen kunnen via een kaart worden gedaan en iedereen kan op de kaart zien dat er meldingen zijn gedaan. De meldingen worden direct doorgestuurd naar de bronhouder.

Overige afhankelijkheden

Andere afhankelijkheden die het waard zijn om te noemen:

• MijnOverheid

In het kader van het inzagerecht voor burgers is er een afhankelijkheid naar MijnOverheid, de persoonlijke website voor burgers voor overheidszaken. Inrichtingsprincipe 6 voor het stelsel stelt dat per registratie inzichtelijk moet worden gemaakt welke persoonsgebonden gegevens op welke formele grond worden verzameld en aan welke derden deze worden verstrekt (zie paragraaf Inrichtingsprincipes voor het stelsel). MijnOverheid speelt hier een centrale rol in. In kamerstuk 26 643 nummer 292 (5 november 2013) staat beschreven hoe de eerste stappen worden gezet om burgers inzage te geven in verstrekkingen vanuit BRP (toen nog GBA).

• Haal Centraal

Door de VNG is de strategische keuze gemaakt om gefaseerd het berichtenverkeer tussen gemeentelijke bronhouders en landelijke voorzieningen van StUF te migreren naar restful APIs. Door het programma Haal Centraal zijn in dit kader 2020 de eerste API-definities voor bevraging van de BRK, BRP en de BAG gerealiseerd.

• Single Digital Gateway

De verordening ‘Single Digital Gateway’ (SDG) moet stimuleren dat alle burgers en bedrijven binnen de EU eenvoudig toegang kunnen krijgen tot overheidsdiensten van alle EU-lidstaten. Een lijst van 21 door verordening voorgeschreven administratieve procedures zal in Nederland volledig online beschikbaar zijn conform de voorwaarden van de verordening; Het ‘Once Only Principle’ (OOP) wordt toegepast op de grensoverschrijdende uitwisseling van bewijsmateriaal voor bepaalde procedures. OOP wil zeggen dat gebruikers geen documenten of gegevens hoeven in te dienen bij de autoriteiten als deze al in het bezit zijn van andere autoriteiten, ook al zijn die in een ander Europees land. Voor deze procedures krijgen gebruikers de mogelijkheid om directe uitwisseling te verzoeken van bewijsinformatie tussen Nederland en de betreffende autoriteit in het eigen land.

• Samenhangende Objecten Registratie (SOR)

Gestart is met Doorontwikkeling in Samenhang van de Geo-basisregistraties (DiS Geo). Doelstelling daarvan is meer samenhang te creëren in de geo-informatie infrastructuur. Onderdeel is de doorontwikkeling van enkele bestaande geo-basisregistraties tot een samenhangende objectenregistratie met basisgegevens over objecten in de fysieke werkelijkheid door een samenwerkingsverband van onder meer het ministerie van BZK, gemeenten, provincies, waterschappen, Rijkswaterstaat, Waarderingskamer, Kadaster, ministerie van IenW en Geonovum. Daaronder worden verstaan objecten die in het terrein zichtbaar zijn, zoals spoorlijnen wegen, water, gebouwen en bomen, aangevuld met objecten als woonplaatsen en openbare ruimten.

In 2020 zijn de resultaten van verschillende verkenningen samengebracht, zijn uitgangspunten beschreven en is een conceptueel denkkader opgesteld voor de inhoud van de samenhangende objectenregistratie. Er heeft in het najaar van 2020 een openbare consultatie plaatsgevonden van het conceptuele model over de Samenhangende Objectenregistratie.

De persoon of organisatie die een dienst in ontvangst neemt. Dit kan een burger, een (medewerker van een) bedrijf of instelling dan wel een collega binnen de eigen of een andere organisatie zijn.

Die gegevens die in één van de landelijke basisregistraties zijn opgeslagen.

NORA doelt met het begrip 'overheidsorganisaties' zowel op overheden als op semi-overheid- en private organisaties met een publieke taak.

Gegevens die binnen een bepaald domein van de overheid voor meerdere organisaties relevant zijn en die ook binnen zo'n domein voor meerdere organisaties op één plek beheerd worden.

een voorziening of organisatie die het afnemers makkelijk maakt aan te sluiten op beschikbare gegevensbronnen, waaronder de basisregistraties.

Alle informatie-objecten die een plaatsgebonden kenmerk hebben: gegevens met een directe of indirecte referentie naar een plaats op het aardoppervlak.

De op schrift gestelde voorwaarden op basis waarvan standaard de levering van diensten plaatsvindt.

Alle belanghebbenden van overheidsdienstverlening in de ruimste zin van het woord.