Stelsel van het heden (samenvatting)

Stelsel van Basisregistraties

Onderdeel van

Thema's

Contact

basisregistraties@minbzk.nl

Status

Actueel

Versie

DEFINITIEF

Auteurs

Andre van Brussel, Wim Bakkeren, Anton van Weel, Ronald Slomp, Arnoud Quanjer

Inhoud Stelsel van Basisregistraties

• Huidige indeling
• Toekomstvisie
• Alle basisregistraties
• Stelselarchitectuur
  • Samenvatting
  • Visie
  • Stelselregie
  • Basisregistraties
  • Stelseldiensten
  • Positie in de overheid

Samenvatting

Deze ‘Stelselarchitectuur van het heden’ beschrijft de huidige architectuur van het Stelsel van Basisregistraties met als peildatum eind 2020. Het doel is dat belanghebbenden een correct, realistisch en gedeeld beeld hebben van hoe het stelsel op hoofdlijnen functioneert. Deze architectuur is geen doelarchitectuur.

De visie op het stelsel

De aanleiding voor het Stelsel van Basisregistraties was de constatering dat bij nagenoeg alle vraagstukken voor de overheid het kunnen beschikken over adequate gegevens cruciaal is. Dat lukt alleen als er voor de meest essentiële gegevens een overheidsbrede, organisatie-onafhankelijke gegevensinfrastructuur met authentieke gegevens is. Dat is een onmisbare voorwaarde voor een overheid die: niet naar de bekende weg vraagt, klantgericht is, zich niet voor de gek laat houden, weet waar ze het over heeft en haar zaken op orde heeft en niet meer uitgeeft dan nodig.

Het Stelsel van Basisregistraties is die onmisbare gegevensinfrastructuur. Het stelsel is het geheel van afspraken, standaarden en voorzieningen gericht op het doelmatige en efficiënte beheer van een beperkt aantal gegevens, die nodig zijn voor de uitvoering van de taken van de overheid, vastgelegd in gegevensverzamelingen met een wettelijke basis (de basisregistraties), inclusief hun onderlinge samenhang en de gemeenschappelijke voorzieningen die nodig zijn voor verzameling, verspreiding en gebruik.

Aan de inrichting van dit stelsel liggen de volgende principes ten grondslag:

1. Het stelsel bestaat uit een beperkt aantal registraties voor die gegevens die door de hele overheid heen de meest voorkomende zijn.
2. Basisregistraties zijn beperkt tot een compacte en daarmee ook beheersbare basisgegevensset.
3. Per basisregistratie is bij wet vastgesteld wat het doel, het werkingsgebied van de registratie en de daaraan gestelde kwaliteitseisen zijn, alsook hoe de autorisatie van het gebruik, de kwaliteitsborging en de financiering zijn geregeld.
4. Uitgangspunt voor de realisatie van een basisregistratie is gebruikmaking van bestaande organisatorische en informatie-infrastructuren.
5. Uitgangspunt is laagdrempelige beschikbaarstelling van de gegevens, voor zover specifieke wetgeving zich daar niet tegen verzet.
6. Basisregistraties dienen de naleving van de privacywetgeving door de overheid actief te ondersteunen, moeten voor de burger transparant maken hoe de overheid met zijn persoonsgegevens omgaat en moeten hem in staat stellen hierop invloed uit te oefenen.
7. Het stelsel gedraagt zich naar afnemers als één geheel

Het Stelsel van Basisregistraties bestaat momenteel uit:

1. Tien Basisregistraties de elementaire bouwstenen van het stelsel.
2. Een zestal Stelseldiensten : ter ondersteuning van het gebruik van het stelsel.
3. Stelselregie: voor de coördinatie van de ontwikkeling van het stelsel.

De minister van BZK is verantwoordelijk voor de coördinatie van en regie op het stelsel van basisregistraties. BZK geeft sinds 2020 hernieuwde invulling aan haar stelselregierol met het initiëren en het uitvoeren van het programma Verbeteren Stelsel van Basisregistraties. Hiertoe wordt gebruikt gemaakt van een strategisch overleg, stelseloverleg, en gebruikersoverleg. Ook is de minister van BZK verantwoordelijk voor het functioneren en doorontwikkelen van de benodigde stelseldiensten. De aansturing van de stelseldiensten die in beheer zijn bij Logius vindt plaats via de Programmeringsraad Logius.

De tien basisregistraties inclusief de verbindingen zijn hieronder weergegeven.

De huidige situatie van de basisregistraties en verbindingen, peildatum 31 december 2020n

Bij een basisregistratie zijn verschillende partijen in verschillende rollen betrokken:

• De opdrachtgever is het voor de basisregistratie verantwoordelijke ministerie dat opdrachtgever is voor de ‘verstrekker’ (de beheerder van de landelijke voorziening).
• De toezichthouder is er verantwoordelijk voor dat wordt toegezien of de basisregistratie conform eisen, afspraken en wetgeving opereert. Het toezicht is verschillend ingevuld. Meerdere basisregistraties hanteren een vorm van verticale verantwoording en gebruik van onder meer ENSIA. Daarnaast hanteren meerdere basisregistraties periodieke audits door onafhankelijke partijen in opdracht van de opdrachtgever en/of verstrekker en/of bronhouders.
• Een bronhouder is verantwoordelijk voor het inwinnen en bijhouden van authentieke en niet-authentieke gegevens in een basisregistratie en voor het borgen van de kwaliteit van die gegevens.
• De verstrekker (ook wel de beheerder of houder landelijke voorziening) is de partij die de landelijke voorziening voor het verstrekken van gegevens beheert, exploiteert en doorontwikkelt. De verstrekker is verantwoordelijk voor het verstrekken van de gegevens en voor het faciliteren van het gebruik.
• Een afnemer is eenieder die gegevens afneemt van een basisregistratie voor gebruik in de eigen processen. Afnemers zijn zowel bestuursorganen met een publiekrechtelijke taak als private partijen die de gegevens gebruiken voor niet-publiekrechtelijke activiteiten.

Onderstaande tabel geeft aan hoe de basisregistraties volgens bovenstaande rollen zijn georganiseerd:

Basisregistratie	Opdrachtgever	Toezichthouder	Verstrekker	Bronhouders
BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen)	Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	Kadaster (via PDOK)	Gemeenten
BGT (Basisregistratie Grootschalige Topografie)	Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	Kadaster (via PDOK)	Gemeenten, Provincies, Waterschappen, ProRail, Defensie, EZK, I&W
BRI (Basisregistratie Inkomen)	Ministerie van Financiën	Niet benoemd	Belastingdienst	Belastingdienst
BRK (Basisregistratie Kadaster)	Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	Niet benoemd	Kadaster	Kadaster
BRO (Basisregistratie Ondergrond)	Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	TNO PDOK	Bestuursorganen zoals Gemeenten, Provincies, Waterschappen, Rijkswaterstaat, RVO
BRP (Basisregistratie Personen)	Ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties	Autoriteit Persoonsgegevens (AP)	Rijksdienst voor Identiteitsgegevens (RvIG)	Gemeenten, Ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties
BRT (Basisregistratie Topografie)	Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	Niet benoemd	Kadaster (via PDOK)	Kadaster
BRV (Basisregistratie Voertuigen)	Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat	Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat	RDW	RDW
HR (Basisregistratie Handelsregister)	Ministerie van Economische Zaken en Klimaat	Ministerie van Economische Zaken en Klimaat	Kamer van Koophandel (KvK)	Kamer van Koophandel (KvK)
WOZ (Basisregistratie Waarde Onroerende Zaken)	Ministerie van Financiën	Waarderingskamer	Kadaster	Gemeenten

Tabel 1 Organisatie van de basisregistraties

Basisregistraties: de elementaire bouwstenen van het stelsel

De basisregistraties zijn de elementaire bouwstenen van het stelsel. Iedere basisregistratie is een kwalitatief hoogwaardige registratie van vitale en/of veelvuldig benodigde gegevens en heeft expliciete garanties voor de borging van die kwaliteit. Een basisregistratie is bij wet als de enige officieel erkende registratie voor de betreffende, authentieke, gegevens aangemerkt. Deze authentieke gegevens worden verplicht gebruikt door alle bestuursorganen met een publieke taak en zo mogelijk ook door private organisaties, tenzij het gebruik om zwaarwegende redenen, zoals privacybescherming, expliciet is uitgesloten. Een basisregistratie bevat naast de authentieke ook niet-authentieke gegevens waarvoor gebruik wenselijk is.

Iedere basisregistratie dient te voldoen aan de volgende twaalf eisen:

1. De registratie is bij wet geregeld.
2. De afnemers hebben een terugmeldplicht.
3. De basisregistratie wordt verplicht gebruikt door de hele overheid.
4. Er is duidelijkheid over de aansprakelijkheid.
5. De realisatie en exploitatie geschieden tegen redelijke kosten en er is eenduidigheid over de verdeling ervan.
6. Er is duidelijkheid over inhoud en bereik van de registratie.
7. Er zijn sluitende afspraken en procedures tussen de houder van het register enerzijds en de leveranciers en de afnemers van gegevens anderzijds.
8. Er zijn duidelijke procedures met betrekking tot de toegankelijkheid van de basisregistratie.
9. Er is een stringent regime van kwaliteitsborging.
10. Er is vastgelegd dat en hoe afnemers van gegevens op een niet-vrijblijvende wijze betrokken worden bij de besluitvorming over de registratie.
11. De positie van de basisregistratie binnen het Stelsel van Basisregistraties is duidelijk en de relaties met de basisregistraties zijn beschreven.
12. De zeggenschap over de basisregistratie berust bij een bestuursorgaan en er is een minister verantwoordelijk voor het realiseren, respectievelijk het functioneren van de registratie.

Gegevens uit de basisregistraties zijn een belangrijke basis in de informatiehuishouding van de overheid. Ze maken het mogelijk dat burgers en bedrijven hun gegevens maar één keer hoeven aan te leveren, en dat de overheid die gegevens maar één keer hoeft te verwerken: eenmalig inwinnen en meervoudig gebruik. De stelselplaat gegevens geeft een overzicht van veelvoorkomende begrippen in de basisregistraties en de verbindingen daartussen (peildatum 31 december 2020).

De basisregistraties vormen een stelsel van onderling verbonden gegevens. Er is sprake van een verbinding tussen gegevens uit twee basisregistraties als de ene basisregistratie gegevens gebruikt uit de andere basisregistratie. Deze verbindingen maken het mogelijk dat afnemers gegevens uit verschillende basisregistraties kunnen combineren. De eerste vorm van verbinden is door bij een object in één basisregistratie expliciet te verwijzen naar een object in een andere basisregistratie (middels een identificerend kenmerk). De tweede vorm is het leggen van verbindingen op basis van geometrische coördinaten, datum of andere gestandaardiseerde gegevensdomeinen. Een derde manier van verbinden is het overnemen van gegevens uit een andere basisregistratie, eventueel in bewerkte vorm, zonder een expliciete verwijzing op te nemen, bijvoorbeeld straatnamen voor weergave op een kaart.

De verantwoordelijkheid voor een verbinding ligt bij de afnemende registratie. Die heeft de wettelijke plicht om de relevante authentieke gegevens uit de leverende registratie te gebruiken en actueel te houden. Wijzigingen in de gegevens van de leverende registratie dienen door de afnemende registratie worden verwerkt.

Stelseldiensten: ter ondersteuning van het gebruik van het stelsel

De GDI, waar de basisregistraties onderdeel van zijn, is opgebouwd uit generieke functies, die worden ingevuld door afspraken, standaarden en voorzieningen (in die volgorde). Er is een aantal stelselbrede diensten beschikbaar voor zowel de basisregistraties als de afnemers van die basisregistraties. Richting de basisregistraties was het hoofddoel het bieden van generieke oplossingen waarmee ze hun afnemers kunnen bedienen. Richting de afnemers is het hoofddoel het vereenvoudigen van het gebruik van de basisregistraties. De stelseldiensten bieden ondersteuning, maar nemen geen verantwoordelijkheden over. Elke basisregistratie blijft zelf verantwoordelijk voor het verstrekken van gegevens en elke afnemer blijft zelf verantwoordelijkheid voor het afnemen van die gegevens.

Begin 2018 is besloten dat de vier stelseldiensten Digikoppeling, Digimelding, Digilevering en de Stelselcatalogus kunnen worden doorontwikkeld naar breed inzetbare functionaliteiten van melden, bevragen en leveren voor niet alleen gegevens uit basisregistraties maar ook voor andere registraties zoals sectorregistraties. Onderstaande afbeelding toont de stelseldiensten (samen met de instrumenten voor stelselregie), ingedeeld naar de taken van basisregistraties.

Net als bij een basisregistratie zijn bij een stelseldienst verschillende partijen in verschillende rollen betrokken: een opdrachtgever, partijen verantwoordelijk voor de inhoud, een beheerder en afnemers.

Stelselregie: voor coördinatie van de ontwikkeling van het stelsel

Het Stelsel van Basisregistraties is altijd in ontwikkeling. Stelselregie zorgt er voor dat de ontwikkelingen binnen het stelsel op elkaar zijn afgestemd en in lijn zijn en blijven met de steeds veranderende behoeften van de afnemers. In stelselregie worden de ontwikkelingen van de, verder zelfstandige basisregistraties en stelselvoorzieningen, zo goed mogelijk op elkaar afgestemd en worden basisregistratie-overstijgende zaken behandeld. Tevens wordt hier gewerkt aan het tot stand komen van stelselbrede afspraken en harmonisatie en standaardisatie binnen het stelsel. Momenteel wordt regie gevoerd op de stelseldiensten Digikoppeling, Digilevering, Digimelding en Stelselcatalogus langs de lijn van de Programmeringsraad Logius. Voor de overige stelseldiensten en de basisregistraties zelf vindt regie plaats door middel van strategisch overleg op Stelselniveau. Beleidsmatig komt dit bij elkaar in het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO). Voor stelselregie is een aantal instrumenten beschikbaar. Deze zijn weergegeven in de afbeelding hierboven, samen met de stelseldiensten. Het zijn:

• GDI-monitor: om de ontwikkeling van de digitale overheid te kunnen sturen.
• Stelselafspraken: afspraken die stelselbreed gelden.
• Stelselarchitectuur: voor de inhoudelijke samenhang in de ontwikkeling van het stelsel.

De positie van het stelsel in de overheid

Het daadwerkelijk gebruik van gegevens van de basisregistraties valt buiten het stelsel. Een sector of organisatie is altijd zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van haar taken. De omslag naar gebruik is niet iets wat het stelsel doet, of waar het stelsel verantwoordelijk voor is.

Er zijn bij de besturing van het stelsel (stelselregie) tot op heden geen stelselbrede afhankelijkheden met voorzieningen buiten het stelsel onderkend. De onderdelen van het stelsel kennen vele afhankelijkheden, die ze zelf beheren en bewaken. Enkele afhankelijkheden die vaker voorkomen zijn hieronder genoemd:

• In het kader van geometrische gegevens (in vijf van de tien basisregistraties) zijn er afhankelijkheden naar PDOK, de Geo-standaarden, VerbeterdeKaart.nl, de INSPIRE-richtlijn en de "gouden driehoek" waarin overheid, bedrijfsleven en wetenschap samen de koers voor geo-gegevens bepalen. Het Ministerie van BZK, het Kadaster en Gemeenten hebben hierin als respectievelijk opdrachtgever, verstrekker en/of bronhouder van nagenoeg alle geo-basisregistraties een centrale rol.
• In het kader van het inzagerecht voor burgers is er een afhankelijkheid naar MijnOverheid.
• In het kader van gegevensuitwisseling, met name tussen gemeentelijke bronhouders en landelijke voorzieningen, is er een afhankelijkheid naar de gemeentelijke standaard StUF.

De huidige stand van zaken voor de vier stelselvoorzieningen

Onderstaande tabel geeft de huidige rolverdeling weer bij de stelselvoorzieningen. Deze hebben een breder werkingsgebied dan alleen de basisregistraties.

Stelselvoorziening	Opdrachtgever	Beheerder	Verantwoordelijk voor inhoud	Afnemer van stelselvoorziening
Digikoppeling	MinBZK	Logius	Toepassers van Digikoppeling	Overheden en instellingen uit de publieke sector
Digilevering	MinBZK	Logius	Basisregistraties	Basisregistraties en Afnemers van basisregistraties
Digimelding	MinBZK	Logius	Basisregistraties en Afnemers van basisregistraties	Basisregistraties en Afnemers van basisregistraties
Stelselcatalogus	MinBZK	Logius	Basisregistraties	Beleidsadviseurs, Wetgevingsjuristen en Afnemers van basisregistraties

De huidige stand van zaken voor de overige stelseldiensten

Stelseldienst	Opdrachtgever	Beheerder	Verantwoordelijk voor inhoud	Afnemer van stelseldienst
Website + Wiki	MinBZK	Nader te bepalen	Basisregistraties en Beheerder	Afnemers van basisregistraties
Monitor Stelselkwaliteit	BZK Basisregistraties	Nader te bepalen	Basisregistraties	Basisregistraties, Afnemers van de basisregistraties en Stelselregie

De huidige stand van zaken voor de regie-instrumenten

Regieinstrument	Opdrachtgever	Beheerder
GDI-monitor*	MinBZK	Nader te bepalen
Stelselafspraken	MinBZK	Nader te bepalen
Stelselarchitectuur	MinBZK	Nader te bepalen

Elementen voorzien van een * hebben een breder werkingsgebied dan het Stelsel van Basisregistraties.

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

Beschrijving van de gewenste situatie in architectuur ("Soll"). Kan van toepassing zijn op een domein of organisatie en is de tegenhanger van de beschrijving van "gestolde" architectuur ("Ist"-situatie).

Een bij wet als basisregistratie aangemerkte registratie.

Het domein (organisatorisch, taakvelden) binnen de overheid waarin het element (principe, standaard, voorziening..) wordt of kan worden toegepast. Bijvoorbeeld: gemeenten, provincies, waterschappen, Rijk, zorginstellingen, primair onderwijs.

Het proces van het toekennen van rechten voor de toegang tot geautomatiseerde functies en/of gegevens in ICT voorzieningen

De persoon of organisatie die een dienst in ontvangst neemt. Dit kan een burger, een (medewerker van een) bedrijf of instelling dan wel een collega binnen de eigen of een andere organisatie zijn.

Houdt in dat informatie vindbaar, interpreteerbaar en uitwisselbaar is.

Het totaal aan regels en voorzieningen gericht op de informatiestromen en –opslag of archivering ter ondersteuning van de primaire processen.

Alle belanghebbenden van overheidsdienstverlening in de ruimste zin van het woord.