Theo Peters heet ons welkom op de NORA Gebruikersdag van 10 november 2020
Theo Peters (VNG) heette ons van harte welkom op de NORA Gebruikersdag van 10 november 2020.
Welkom en terugblik op 15 jaar[bewerken]
Welkom ook van mij en mooi dat we hier weliswaar virtueel met zo veel mensen bij elkaar zijn. Helaas vanwege Corona niet op de De.Vloer, onze locatie in Utrecht waar we samen met gemeenten aan nieuwe ideeën werken. Ik ben Theo Peters en mag namens gemeenten bij VNG Realisatie verantwoordelijk zijn voor de GEMeentelijke Model Architectuur, de GEMMA.
15 jaar geleden is de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur, de NORA, begonnen als een set van afspraken om digitale dienstverlening in de publieke sector mogelijk te maken en te verbeteren. En die afspraken zijn dan opgeschreven in de ons zo bekende vorm van basisprincipes en afgeleide principes.
In die 15 jaar is inmiddels veel veranderd en is er volop beweging. Dienstverlening zonder digitaal kunnen we ons niet meer voorstellen! Volgens de laatste rapportages wordt er meer dan 6 miljoen keer per maand ingelogd met DigiD en elke overheidsorganisatie heeft inmiddels wel een digitaal loket.
Rondom de kwetsbare burger worden grote stappen gezet om bijvoorbeeld met een digitaal huishoudboekje weer grip te krijgen op de financiën. De Corona epidemie maakt ook wel duidelijk dat we zonder goede digitalisering nog grotere problemen zouden hebben. Thuiswerken of digitale seminars organiseren gaat ons inmiddels gemakkelijk af, waarbij ik wel wil opmerken dat een virtuele borrel op 15 jaar NORA niet bepaald mijn voorkeur heeft.
Het tempo waarmee Divosa, ministerie van SzW en VNG, samen met diverse betrokkenen uit het proces en met leveranciers, de TOZO regeling hebben opgezet is prachtig. Samen organiseren dat de ZZP-er die plotsklaps knel komt te zitten geholpen kan worden. Zonder goede afspraken en digitale hulpmiddelen is dat ondenkbaar.
Maar niet alles gaat goed. De toeslagenaffaire of SyRI (Systeem Risico Indicatie) zijn voorbeelden waar het toepassen van digitalisering beter kan en moet. Een programma als HaalCentraal waar we rechtstreeks gebruik willen maken van de basisregistraties maakt zichtbaar dat de kwaliteit van ons stelsel in samenhang nog flink beter moet. Nog voldoende werk aan de winkel dus.
Ontwikkelingen NORA Familie[bewerken]
Gelukkig is de NORA in die 15 jaar niet alleen meegegroeid maar heeft ze in diverse afgeleide architecturen ook een hele serie dochters gekregen die allemaal inmiddels volwassen zijn geworden. En als verantwoordelijke voor één van die dochters, de GEMMA, voel ik mij dan ook bijzonder verheugd en vereerd dat ik hier mag zijn om een paar woorden uit te spreken op dit speciale moment.
Een speciaal moment niet alleen vanwege het 15-jarig jubileum maar ook omdat het een bevestiging is dat we al lang samenwerken om de beweging naar een digitale samenleving te helpen en te faciliteren.
Het is dan ook mooi om te zien dat we nu al onderwerpen als Gegevensmanagement, Zaakgericht Werken en Duurzame Toegankelijkheid vanuit de GEMMA aanbieden aan de NORA en ze daar breder toegankelijk maken voor hergebruik. Ook het realiseren van een landelijk gegevenslandschap met standaarden, bijbehorende API-strategie en afspraken over werken met gebeurtenissen vraagt om verbinding met de diverse partijen die we bij de NORA tegenkomen.
Gemeenten en GO (Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur (GO))[bewerken]
Duidelijk is wel dat dienstverlening begint bij de uitvoering en in veel gevallen zijn dat de gemeenten. In de informatiekundige visie Common Ground beschrijven gemeenten hoe ze informatievoorziening zien als een motor onder betere, innovatievere vormen van dienstverlening. En de motor onder het sneller oppakken van maatschappelijke vraagstukken. In die visie staat ook dat deze alleen maar te realiseren is samen met alle partners in en rondom de digitale overheid.
Daarom is het ook goed dat we samenwerken aan de Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur (de GO). Hierin komen inzichten vanuit de Agenda Digitale Overheid, de architectuur BANAAN vanuit de manifestgroep van 16 uitvoeringsorganisaties en de visie Common Ground bij elkaar. Recentelijk hebben we daar in een zogenaamde Pressure Cooker nog een stevige impuls aan gegeven. Op die manier hebben we een set van samenhangende collectieve functionaliteiten beschreven die we capabilities noemen. Daarmee geven we mede richting aan de GDI, de Generieke digitale infrastructuur van de overheid.
Wat mij betreft is deze GO dus samenhangende motor onder dienstverlening en het oppakken van maatschappelijke vraagstukken en een belangrijke basis om invulling te geven aan de wet digitale overheid. Een paar uitgangspunten zoals we die bij deze Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur hebben opgesteld zou ik even willen aanstippen omdat ze ook van belang zijn voor de manier waarop wij samen bezig zijn met de NORA.
Het faciliteren van de maatschappelijke opgave is het uitgangspunt[bewerken]
De GDI en dus ook de bijbehorende Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur gaat over de generieke infrastructuur die nodig is om de (digitale) overheid te faciliteren. Met de capabilities van de GDI en dus ook met de NORA of welke andere architectuur los je geen maatschappelijk vraagstuk op. Dat is de taak van de betreffende uitvoeringsorganisatie. en gebaseerd op de politieke keuzes die worden gemaakt. Nu staat Corona hoog op het lijstje maar over een tijdje, laten we hopen erg snel, is dat weer de energietransitie de hulp bij schulden of de omgevingswet. Oftewel: wij moeten samen zorgen voor een architectuur die dusdanig flexibel maar ook robuust is dat we daarmee huidige en toekomstige vormen van dienstverlening en oplossingen voor maatschappelijke opgaven kunnen faciliteren.
Afspraken gaan boven standaarden, standaarden gaan boven voorzieningen[bewerken]
Het maken van afspraken is een flexibele en eenvoudige manier om invulling te geven aan een generieke functionaliteit. Met het ontwikkelen van overeengekomen standaarden maken we dat nog een stuk scherper. En in een aantal gevallen is een generieke voorziening de manier om het betreffende vraagstuk voor alle partijen collectief op te lossen. Zeker in dat laatste geval is het een uitdaging om te zorgen dat niet de voorziening maar de maatschappelijk vraag oplossen het doel is en blijft. De NORA kan ons helpen om die doelen te bewaken.
Het gebruiksperspectief staat voor de GDI centraal[bewerken]
Het is van belang om te kijken naar de rollen die een gebruiker (burger, ondernemer, professional, andere overheden) kan hebben. Nieuwe werkwijzen stellen het gebruikersperspectief centraal bij het invullen van functionaliteiten. Dus ook bij het ontwikkelen van architectuur moeten we gebruik gaan maken van UX designers, het aanbieden van diensten vanuit een ontwikkelaarsperspectief, userstories en klantreizen. Hiermee ontstaat een GDI ontstaat die beschikbaar, veilig en intuïtief in het gebruik is.
Daarmee kom ik dan ook weer terug bij de rol van de NORA. Wat mij betreft de plek waar we inhoud geven aan de manier waarop verschillende partijen die samen de digitale overheid vormen met elkaar verbonden kunnen worden. Een plek dus waar we de beweging naar een Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur borgen, verankeren en helpen vertalen naar de verschillende dochters. Een belangrijke motor dus onder het realiseren van de diverse ketens die nodig zijn om dienstverlening mogelijk te maken. Ook een belangrijke plek waar interoperabiliteit, een federatief stelsel van functionaliteiten en onderling hergebruik van slimme oplossingen vorm en inhoud krijgt. Daarmee faciliteren we samen dat er voor de burger en ondernemer de juiste dienstverlening ontstaat.
Samen: cadeau van GEMMA aan NORA[bewerken]
In het kader van 15 jaar NORA zou ik dus graag een extra basisprincipe toe willen voegen: (BP11, basisprincipe 11): Samen.
Burgers en ondernemers mogen verwachten dat we de digitale overheid samen vorm geven.
En het eerste afgeleide principe daarbij: Van harte gefeliciteerd met 15 jaar NORA en op naar nog vele jaren gebruik en verder ontwikkelen.
Theo Peters, VNG Realisatie 10 november 2020.