Brontekst bekijken van Wat zijn metadata en metadatamanagement?

==2.2 Soorten metadata==
Data over data kennen allerlei verschijningsvormen. Bij het praten over metadata helpt het om een onderverdeling te maken in de verschillende soorten metadata. DAMA DMBoK onderscheidt business metadata, technische metadata en operationele metadata. In Tabel 1 staan veelvoorkomende soorten metadata in die drie categorieën gepositioneerd.
{| class="wikitable"
! Business metadata !! Technische metadata !! Operationele metadata
|-
| Inhoud en governance || Details, systemen, processen || Verwerking en gebruik
|-
| Definities en beschrijvingen van datasets, tabellen en kolommen || Namen van fysieke tabellen en kolommen || Logbestanden van batch runs
|-
| Business rules, transformatieregels, berekeningen en afleidingen || Kolomeigenschappen || Geschiedenis van extracten en resultaten
|-
| Datamodellen || Eigenschappen van het databaseobject || Afwijkingen van terugkeerpatronen
|-
| Datakwaliteitsregels en meetresultaten || Toegangsrechten || ‘Audit, balance, control’ meetresultaten
|-
| Frequentie/timing waarmee de data worden geüpdatet || CRUD regels || Error logging
|-
| Herkomst || Fysieke datamodellen, inclusief namen, sleutels en indices || Toegangspatronen, frequentie en uitvoertijd van rapportages en queries
|-
| Datastandaarden || Relaties datamodellen en fysieke assets || Planning, uitvoer en status van onderhoud en patching
|-
| Aanwijzing bronsysteem || Details over gebruikte ETL || Backup-, retentie- en herstelvoorzieningen
|-
| Toegestaan gegevensbereik || Bestandsformaat en schema definitie || SLA-eisen en voorzieningen
|-
| Vertrouwelijkheidsniveaus || Bron-naar-doel mappingen || Omvangs- en gebruiksgegevens
|-
| Bekende issues rondom de data || Data lineage || Archiverings- en retentieregels, bijbehorende archieven
|-
| Aanwijzingen voor datagebruik || Namen en beschrijvingen van programma’s en applicaties || Opschoningscriteria
|-
|  || Terugkeerpatronen van automatische updateprocessen || Regels en afspraken rondom datadelen
|-
|  || Herstel- en backupregels || Technische rollen en verantwoordelijkheden
|-
|  || Rechten, groepen en rollen voor toegang || 
|}

De indeling van DAMA is primair gebaseerd op het ontstaan van de data, niet zozeer het gebruik ervan. Mensen die technische en operationele taken uitvoeren hebben vaak ook ‘business’ metadata nodig, en vice versa. DAMA waarschuwt zelf om niet te krampachtig vast te houden aan een indeling in categorieën, en het overzicht vooral te gebruiken om uit te leggen wat er allemaal onder de paraplu van metadata kan vallen.

DAMA geeft ook aan dat buiten het domein van de informatietechnologie, bijvoorbeeld in bibliotheken en informatiewetenschappen, een andere indeling van soorten metadata gebruikelijk is:
* Beschrijvende metadata (bijv. titel, auteur, onderwerp) beschrijft het informatieobject en helpt deze te vinden en gebruiken
* Structurele metadata (bijv. aantal pagina’s of hoofdstukken) beschrijft relaties binnen en tussen informatieobjecten
* Administratieve metadata (bijv. versienummers, archiefdatums) worden gebruikt voor het managen van de levenscyclus van informatieobjecten

Bovenstaande indeling is in onze ogen bruikbaar voor ongestructureerde data in meer algemene zin. De indeling in Tabel 1 heeft vooral betrekking op gestructureerde data, al dan niet opgeslagen in databases. De tweedeling in gestructureerde data en ongestructureerde data komt ook terug in de standaarden voor metadata. Voor gestructureerde data zijn belangrijke metadata standaarden [[DCAT (Data Catalog Vocabulary)|DCAT]] en [[MIM (Metamodel voor informatiemodellen)|MIM]]. Voor ongestructureerde data zien we MDTO ( ([[Metagegevens Duurzame Toegankelijkheid|Metagegevens voor Duurzaam Toegankelijke Overheidsinformatie]]), TOOI (voorheen [[OWMS (Overheid.nl Web Metadata Standaard)|OWMS]]) en [[NEN-ISO 23081-2|NEN-ISO 23081-2]] vaak toegepast. In de praktijk zien we vaak dat de standaarden als vertrekpunt worden genomen en worden aangevuld met eigen organisatie specifieke metadata-elementen om te voldoen aan de eigen informatiebehoeften.

Een geheel ander perspectief op metadata is dat van NEN-ISO 23081-2:2009 op metadata, waarbij wordt gekeken vanuit het perspectief van archiefbescheiden. Tabel 2 geeft een overzicht van de metagegevens die daarin worden voorgesteld.


{| class="wikitable"
! Identiteit !! Beschrijving !! Gebruik !! Activiteitenplan !! Geschiedenis van activiteiten !! Relatie
|-
| Type entiteit || Titel || Technische omgeving || Datum/tijd activiteit || Activiteitenkenmerk || Identificatiekenmerk van de gerelateerde entiteit
|-
| Aggregatie || Classificatie || Rechten || Activiteittype || Datum/tijd activiteit || Type relatie
|-
| Registratie-identificatiekenmerk || Uittreksel || Toegang || Beschrijving activiteit || Activiteittype || Datum relatie
|-
|  || Plaats || Publiek || Activiteitrelatie || Beschrijving activiteit || 
|-
|  || Jurisdictie || Taal || Activiteittrigger || Activiteitrelatie || 
|-
|  || Externe identificatiecodes || Integriteit ||  ||  || 
|-
|  ||  || Documentvorm ||  ||  || 
|}