Expertgroep gegevensmanagement augustus 2024

Uit NORA Online
Naar navigatie springen Naar zoeken springen


Bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 29 augustus 2024, 10.00-12:30 uur, locatie: digitaal via Teams.
Doel: Verdere uitwerking Thema Gegevensmanagement
Doelgroep: Leden en aspirant-leden van de expertgroep
Contactpersoon: Arjen Santema .

Verslag en actiepunten[bewerken]

Verslag vorige keer is goedgekeurd en de actiepuntenlijst (hieronder) bijgewerkt. NB: G26 is in deze vergadering toegevoegd, de informatie in de kolom 'huidige status' is ook in deze vergadering bijgewerkt.

ID Actiehouder Onderwerp actie Beschrijving Vorige keer Huidige status
G6 John & Arjen Samenwerking Samenwerking met Programma Grip op Informatie borgen Arjen gaat met John kijken of en hoe de expertgroep inbreng kan hebben in de tweede Week van de Grip op Informatie in november 2024 Geen nieuws. John blijft contactpersoon (1 aug BD), geeft naam door aan Arjen.
G11 Wietske/Wim rapport Hooghiemstra / CDO Wim deelt het rapport van Hooghiemstra waar hij aan refereert met de expertgroep en als daar behoefte aan is komt het bespreken er van op de agenda te staan van deze expertgroep Nagevraagd, niet gevonden Rapport (pdf) staat op [pgdi.nl. Actiepunt afgerond.
G20 Radboud Handreiking volwassenheidsscan Presentatie resultaten Zeeland nieuw Presentatie inplannen in september of oktober is haalbaar.
G21 Marieke Wendbaar Wetgeven NORA Beheer voegt de link naar slimmermetregelgeving.nl toe en archiveert vervolgens de pagina Wendbaar Wetgeven. nieuw Afgerond
G22 Danny en Laurens Kwaliteitsraamwerk Danny en Laurens gaan praten over de mogelijkheid om het onderwerp Kwaliteit steviger te beleggen binnen de Expertgroep nieuw Afgerond
G23 Arjen Kwaliteitsraamwerk Arjen zet voor een volgende vergadering het onderwerp Kwaliteit op de agenda, inclusief aandacht voor kwaliteitservaringen. nieuw Wordt waarschijnlijk oktober
G24 Arjen, Eric Principes Gegevensmanagement Arjen stemt met Eric / NORA Beheer af wat er moet gebeuren met de pagina Principes van gegevensmanagement nieuw staat nog open
G25 Wietske CDO opleiding Wietske zorgt dat persbericht CDO opleiding naar nora@ictu.nl gestuurd wordt, met het verzoek de cursus ook toe te voegen op de pagina Opleidingen. nieuw Volgt (diezelfde week gebeurd, dus kan afgerond)
G26 Danny Gesprek ambitie en plannen Expertgroep met onderwerp Gegegevenskwaliteit We bespreken dit in november, Danny bereid met Laurens, Boyke en André het gesprek voor. nieuw

Stand van zaken lopende onderwerpen[bewerken]

CDO Rijk (Wietske)[bewerken]

Niets nieuws te melden.

Metadata (Eric)[bewerken]

Jaap Haanen probeert nog voor zijn pensioen het beheer en eigenaarschap van metadata te regelen via het OBDO. Het ligt nu voor bij de strategisch adviseurs van het OBDO. Als alles goed verloopt, zal OBDO het eigenaarschap op zich nemen en het beheer verder beleggen. De overheidsbrede werkgroep zal het dan verder uitwerken en contact opnemen met deze werkgroep voor de actualisatie van de Visie metadatamanagement et cetera. Het besluit valt hopelijk in een paar weken. De werkgroep is gegroeid van 10 deelnemers van het Rijk tot 25 a 30 deelnemers uit alle overheden, een mooie ontwikkeling.

Semantiek (Arjen)[bewerken]

Het Nationaal Semantisch Vlak is beschreven en toegevoegd aan NORA, maar het is nog geen volwaardig architectuurdocument. Het moet herschreven worden zodat het beter geschikt is voor de NORA Community. Het oorspronkelijke document kunnen we als pdf publiceren voor bestuurders en beleidsmakers. Het doel is om op Nationaal Semantisch Vlak een echt architectenverhaal te maken. Houd vooral in de gaten wat hier gebeurt (zie Nieuwe opzet NSV) en bereid je voor, want we gaan dit als expertgroep beheren. Misschien kunnen we hier de volgende keer inhoudelijk meer op ingaan.

Gegevenskwaliteitsraamwerk (Danny, Laurens)[bewerken]

Danny heeft Laurens bijgepraat (vandaag niet aanwezig). Danny: Deze groep zou de ambitie moeten hebben om hier iets betekenisvols mee te doen. We zijn de eigenaar van het raamwerk, maar wat moet het verder worden? Dit gesprek moeten we eens voeren. Het is een populair onderwerp en krijgt veel aandacht. Een recente post op LinkedIn over het raamwerk is meer dan 10.000 keer bekeken. We moeten het gesprek aangaan en vervolgstappen nemen. Het is een goed idee om dit de volgende keer uitgebreid te bespreken met sleutelfiguren, om ambities te uiten en een plan te maken.

Arjen: Ik zie veel kwaliteitsraamwerken en goede voornemens voorbijkomen, maar daadwerkelijk iets aan de kwaliteit doen blijkt nogal tegen te vallen.

Eric: De uitdaging is om het raamwerk dat je hebt opgezet, ook daadwerkelijk in de praktijk te laten toepassen door mensen. Het ondersteunen daarvan is behoorlijk moeilijk. Bij NORA zoeken we nu ook naar manieren om het overnemen van het eNORA Begrippenkader te stimuleren – zijn er hulptroepen om daarbij te helpen? Dat geldt ook voor andere raamwerken. Actiepunt G26: We bespreken dit in november, Danny bereid met Laurens, Boyke en André het gesprek voor.

Gegevensmodellering/MIM (zie agendapunt 4)[bewerken]

Dick geeft een presentatie waarin hij het MIM introduceert: Op weg naar MIM 2.0 (PDF, 898 kB). Vervolgens geeft Marco Brattinga een presentatie over de toepassing van het MIM bij het ministerie van Veiligheid & Justitie: Gegevenstypering (PDF, 4,17 MB). NB: Marco werkt zowel bij het CIO Office van dat ministerie als bij het CIO Office van de Belastingdienst, maar het gaat hier niet om ervaringen bij de Belastingdienst. Vooralsnog past de Belastingdienst MIM nog niet toe, al zijn er veel overeenkomsten in gedachtengoed en aanpak. Er liggen wat wensen op tafel die de BD meeneemt in de gesprekken om tot MIM 2.0 te komen, o.a. rond de relatie met bedrijfsregelbeheer. In de presentatie staan weinig voorbeelden van met MIM of conform MIM gemaakte modellen, omdat het ministerie slechts het beleid zet en de onafhankelijke uitvoerders in de keten er mee aan de slag moeten gaan. Ze schrijven voor hoe de andere onderdelen hun gegevensmanagement op orde moeten krijgen, maar doen dat niet voor hen. Als bestuursdepartement is het belangrijk dat MIM verschillende tools en methodieken die in de praktijk gebruikt worden ondersteunt en bij elkaar brengt. Zelfs als het ministerie een voorkeur heeft voor een bepaalde modelleertaal is het niet mogelijk om dit op te leggen aan andere organisaties. MIM ondersteunt al LinkedData en UML, in MIM 2.0 moet dat nog verder worden uitgebreid.

Vragen & opmerkingen[bewerken]

Meerdere expertgroepleden geven aan dat het een mooie, herkenbare presentatie was en een indrukwekkend verhaal Er was met name waardering voor de manier waarop het belang van data naar voren werd gebracht op een manier die aanspreekt bij professionals die weinig met data hebben. Marco vertelde dat dit ook bewust is: ze zijn al jaren op zoek naar manieren om het verhaal te brengen. Daarbij bleek een sleutelpunt om niet langer te praten van data maar van gegevens, waaraan Ronald Damhof op een gegeven moment de metafoor van de boekhouding heeft toegevoegd.

Radboud: Is die metafoor alleen een communicatieve tool, of kan er ook echt een inhoudelijke vergelijking gemaakt worden? Het is bedacht uit communicatieve redenen, maar Marco heeft met tenminste een bestuurder gesproken die de werkelijkheid op gegevensgebied dichter naar de metafoor toe wil brengen: de Comptabiliteitswet (wetten.overheid.nl gaat alleen over financiële middelen, maar eigenlijk zouden we ook verantwoording moeten afleggen hoe we omgaan met andere belangrijke bedrijfsmiddelen zoals gegevens. Misschien komt er op enig moment een Verantwoordingsdag voor gegevens, waar een minister in de Kamer verdedigt welke gegevens de overheid gebruikt van burgers en hoe ze daar verantwoordelijk mee omgaat.

Eric: Iedereen zoekt al jaren naar manieren om het verhaal over de bühne te brengen, met voorbeelden en best practices. In allerlei verschillende organisaties. De vraag voor ons is hoe dat samen komt, heb jij een goede vindplaats voor voorbeelden et cetera die jij gebruikt? Alleen mijn eigen ervaringen, omdat ik zelf beweeg tussen plekken waar dezelfde beweging is ingezet. Maar er gebeurt wel steeds meer en ook meer in samenhang. Wat ik wel nog zie: het is niet eenvoudig. Voor een heleboel mensen is 'gegevens over gegevens' al niet te begrijpen, laat staan hanteerbaar te maken. Hoe kunnen we dit voor hele kleine organisaties bruikbaar maken? We kunnen hen niet vragen om middelen, mensen en expertise in te zetten die ze niet hebben. Als we de analogie volgen: Een zzp-er kan zijn financiële boekhouding netjes doen in Excel, maar Shell niet. Wat wordt de laagdrempelige tool of hulpbron voor de kleine organisaties? Gaan zij ontzorgd worden zoals je nu ook je boekhouding online uit kunt besteden. Het verhaal op Informatielaag is een begin om samenhang en verwijzingen te geven, maar is nog niet genoeg voor iedereen.

Je ziet dat, bijvoorbeeld bij metadata, het bij elkaar komen heel mooi is, maar het ook complexer maakt. Waar mogelijk moeten we werken met afsprakenstelsels, verbinden wat verbonden moet worden maar niet alles voor iedereen verplichten. En stukken behapbaar houden: De NL-SBB en MIM zijn bijvoorbeeld met elkaar verbonden, maar beheer, governance en doorontwikkeling staan los van elkaar. Zo behoudt je slagkracht.

Petra: Dank je Marco, een mooie lans gebroken om gegevens/data belangrijk te maken binnen organisaties zodat er geld en tijd beschikbaar komt om het aan te pakken. Heel erg belangrijk, juist nu. Bij het UWV merkj ik dat de energie een beetje is ingezakt rond het Canonieke Gegevensmodel, het modelleren van gegevens uiut het hele bedrijf gaat moeizaam. Maandag hebben we weer een bijeenkomst en ik neem deze presentatie van jou mee ter inspiratie en om nieuwe energie in te brengen.

Marco: We delen het graag, zien het belang ook in van die contacten. Wel zoeken we nog naar manieren om het goed en effectief te doen: losse een-op-een gesprekken zijn leuk en waardevol, maar een presentatie in deze expertgroep bereikt al een stuk meer organisaties tegelijk. Je wilt bij elkaar aansluiten, maar er overlapt zo veel dat je het risico loopt om het weer te groot te maken.

André: Een praktische checkvraag. Je geeft aan dat MIM een voordeel biedt omdat je makkelijk kunt transformeren naar de verschillende modelleertalen die de verschillende organisaties in je domein gebruiken. Een deel van die organisaties gebruikt UML en een deel LinkedData - nu zullen ze allemaal een transformatie moeten doen. Zou kiezen voor LinkedData niet het aantal benodigde transformaties beperken en praktischer zijn? In de praktijk niet nee. Omdat het MIM al op de lijst met Aanbevolen standaarden staat was het makkelijker om mensen daarin mee te krijgen. Het uitleggen van de LinkedData standaarden zou aanzienlijk meer tijd vergen omdat veel organisaties daar nog geen beeld bij hebben. Op deze manier dwing je geen keuze af, maar introduceert MIM als een neutrale 'esperanto'. En als voorstander van LinkedData kan ik daarmee leven, omdat de transformatie die nodig is echt heel weinig werk is.

Maar de standaard is 'slechts' aanbevolen, krijg je mensen dan wel mee? Marco: Juist wel, ik heb zelf als expert in de consultatie van het Forum gevraagd om de status Aanbevolen tot bepaalde voorwaarden zijn meegenomen in de 2.0 versie. Zoals de wens om ook ERD modellen MIM-compliant te kunnen maken. Nu daar ruimte voor is in de doorontwikkeling kunnen we straks ook echt voldoen aan de standaard op het moment van verplichting.

Arjen: Dat past ook zeker in die ontwikkeling van MIM: steeds breder en meer stijlen die bij elkaar komen. Niet bedoeld als extra standaard maar om ze bij elkaar te brengen. 2.0 zou op metaniveau interoperabel moeten worden en dan kan het op de Pas Toe of Leg uit lijst komen te staan. Mooie ontwikkeling. Het gaat ook relatief snel. In 2019 is versie 1.0 vastgesteld, nu is er al een MIM community met meer dan 100 leden en wordt gewerkt aan de voorwaarden om er een brede metastandaard van te maken die je als metastandaard over allerlei bestaande modelleerstandaarden heen kunt leggen.