Expertgroep gegevensmanagement maart 2025

Informatie[bewerken]

Op donderdag 6 maart 2025 , van 10:00 tot 12:30, organiseert Expertgroep Gegevensmanagement een online bijeenkomst via: [ Teamslink].

Doel: Verdere uitwerking Thema Gegevensmanagement
Doelgroep: Leden en aspirant-leden van de expertgroep
Contactpersoon: Arjen Santema
Gerelateerd aan: Gegevensmanagement
Type: Kennissessie, Vergadering, Ontmoetingsmoment.

Beschrijving bijeenkomst[bewerken]

Verslag[bewerken]

Aanwezig: Wietske Dotinga, Eric Brouwer, Hans Overbeek, André van Brussel, Kees Trautwein, Jasper Slob, Niels Hoffmann, Susanne van den Eijkel, Radboud van der Linden, Anne Rutgers, Danny Greefhorst, Lennart van Bergen, Anita Langenacker

Welkom en mededelingen[bewerken]

Arjen is door omstandigheden verhinderd en Eric neem zijn rol als voorzitter waar.

Verslag expertgroep januari en actiepunten[bewerken]

Er zijn geen opmerkingen bij het verslag van vorige keer, dat daarmee wordt vastgesteld.

Stand van zaken actiepunten: deze zijn niet behandeld.

Stand van zaken lopende onderwerpen[bewerken]

CDO Rijk (Wietske): Op de vraag in hoeverre de CDO raad (indirect) betrokken is bij de werkzaamheden en resultaten van deze expertgroep komt naar voren dat Arjen in 2024 een presentatie heeft verzorgd in de CDO raad en dat het NSV onderdeel is van de opleiding voor CDO’s. Er is echter geen actieve sturing vanuit de CDO raad. De tekst van die opleiding was bij velen niet bekend, maar Danny Greefhorst verzorgt die opleiding en heeft de betreffende presentaties ter informatie aan de leden van de expertgroep gestuurd.
FDS (Andre): geen mededelingen
Metadata (Eric): Het Stelsel van Metadatastandaarden is in beheer gegeven bij ICTU. De Richtlijn Metagegevens Overheidsinformatie (RMO) en een Handreiking hoe om te gaan met metadata(standaarden) heeft prio van de overheidbrede werkgroep. Parallel daaraan worden overzichten uitgewerkt qua metadatastandaarden en de relaties daartussen: op niveau van functionaliteit en attributen. Zie het verslag van de laatste bijeenkomst van de Werkgroep. Niels heeft een 0.5 versie gezien van de Handreiking en vraagt hoe hij input kan geven om het nog verder te verbeteren: de Handreiking wordt binnenkort gepubliceerd voor een openbare consultatie.
Semantiek (Arjen): geen mededelingen in verband met de afwezigheid van Arjen.
Gegevenskwaliteitsraamwerk (Danny): Er is een werkgroep die een stappenplan opstelt voor het Raamwerk gegevenskwaliteit. Er is een workshop geweest en er volgen er nog 2. Ook ligt er een concept stuk.
Gegevensmodellering/MIM (Niels): Er wordt gewerkt aan MIM 2.0. Lennart: bij MIM 2.0 wordt ook gekeken naar de onderlinge relaties tussen de logische, conceptuele en semantische laag. Door NORA Beheer is een uitwerking gemaakt van de Samenhang MIM en NORA Vijflaagsmodel.

Uitwerking NSV[bewerken]

Bij het doornemen van de door Arjen gemaakte opzet van de vernieuwde opzet van het Nationaal Semantisch Vlak vallen enkele zaken op.

Allereerst zien we dat 4 ontwikkelingen meer bij elkaar komen:

Architectuurviews - Een meer holistische beschouwing en context van gegevens is beschikbaar vanuit de beschrijvingen van Dienstverlening, Architectuur-aspecten van overheidsdiensten en de Informatielaag. De Informatielaag geeft daarbij aan welke principes en standaarden gelden voor gegevens.
Architectuur-begrippen - Een consistent en integer stelsel van basis architectuur-begrippen] is opgebouwd. Daarin zijn diverse begrippen opgenomen die ook voorkomen in de vernieuwde opzet van het NSV.
(Metadata)Standaarden - Een overzicht van de samenhang van metadatastandaarden qua functioneel toepassingsgebied en qua metagegevens wordt uitgewerkt in het Stelsel van Metadatastandaarden
Gegevensmanagement - Met de uitwerking van het NSV wordt concreet invulling gegeven aan vraagstukken die ook op andere tafels worden besproken. Onder meer de inhoudelijke relaties tussen metadatastandaarden qua gegevens.

De resultaten uit deze 4 ontwikkelingen lijken te worden samengebracht in de nieuwe opzet van het NSV, waarbij de theorie en het ontwerp in de vorm semantiek (begrippen, begrippenlijsten en BOM’en) meer gaat aansluiten bij de praktijk van data(kwaliteit) in registraties.

Een van de doelen is om meer duidelijkheid te krijgen over de samenhang tussen de diverse gegevens(standaarden). Dat is nu een stap verder gebracht, maar er is nog geen sprake van een systematische opzet of analyse. Zo'n systematische analyse is bijvoorbeeld wel gemaakt voor De samenhang tussen Privacy & Beveiliging & IAM.

Hoe is de governance geregeld van het NSV?
Enerzijds loopt dat vanuit de NORA community c.q. NORA Gebruikersraad: vraaggestuurd.
Parallel vanuit besturing door Bureau Architectuur van BZK: op zowel OBDO, PGDI en AR GDI/DO.
En er zijn lijnen vanuit IDO, IBDS/FDS en CDO raad.

We hebben een rondje gemaakt waarin iedereen een reflectie heeft gegeven op de nieuwe opzet van het NSV en ook een rondje hoe we e.e.a. een stap verder kunne brengen. Het komt neer op het volgende:

Deze plaat kan ik niet uitleggen en ik schrik ervan als dit wordt neergezet als de nieuwe opzet van het NSV. Het is veel. Mogelijk te veel om het een gestructureerd karakter te geven.
Er staan nu 5 standaarden naast elkaar. Er is echter gelaagdheid: ze staan niet naast elkaar, maar zijn met elkaar verbonden, hebben overlap.
Er staan dingen op die we niet besproken hebben.
Zet er een disclaimer boven dat dit nog niet definitief is.
Zorg voor een meer systematische opzet met een uitwerking per standaard, zoals bij “De samenhang tussen Privacy, Beveiliging en IAM" (pagina in NORA).
Een referentiemodel is nodig waar je alles op kunt plotten, zodat we meer overzicht en inzicht krijgen. Bijvoorbeeld de 4 MIM-lagen.
MIM heeft een 4-lagen model gemaakt waarbij ze maar twee van de 4 lagen invullen: wat is de relatie van die lagen met het NORA Vijflaagsmodel? Zouden we dat model van NORA als raamwerk kunnen gebruiken?
Als dit af is, hoe wil je dat mensen het gaan gebruiken? Alleen kennis ervan nemen, of wil je dat ze het gaan toepassen? In hun praktijk? Wil je dat ze het overnemen binnen de architectuur? Je kunt langs de toepassers gaan, met een roadshow om de theorie goed op de praktijk te laten aansluiten.
Let ook op de Handreiking voor het Utrechts metamodel: dat is niet alleen een beschrijving maar ook wanneer je het gaat toepassen en waarom.
Verbinden van DCAT met informatiemodellen: dat is iets wat nog helemaal niet ingevuld is, terwijl we dat wel willen. Hoe brengen we dat samen? Bijvoorbeeld door te bespreken met mensen van Kadaster en TOOI?
Kijk naar het doel. Het doel is om te snappen hoe de standaarden zich tot elkaar verhouden. Sommige standaarden noemen bijvoorbeeld een "informatieobject". Maar bedoelen we dan precies hetzelfde? Zit daar een verschil tussen? DCAT benoemt dat niet, maar die hebben het over datasets. Zijn datasets dan ook informatieobjecten?
Laten we het overzichtelijker maken.
Het totaal in kleine stappen opbouwen: dat is een essentiële exercitie om te doen. Dat geldt voor de begrippen. En ook voor de standaarden.
Waak er voor dat als je te lang in kleine groepjes werkt, de samenhang verloren gaat.
Oppassen dat we onszelf niet een te grote broek gaan aantrekken.
Hier ligt ook een verantwoordelijkheid voor de beheerders van deze standaarden. Zoals bij KOOP voor TOOI of het NA voor de MDTO en Geonovum voor MIM en DCAT-AP-NL.
De huidige pagina van nationaal semantisch vlak omvat een vijftal use cases. Is het een idee om heel praktisch vanuit die bestaande use cases voorbeelden uit te werken?
Deze bijeenkomst heeft opgeleverd wat de bedoeling was: een brainstorm / mindmap-achtig ding. Goede verdieping van begrippen. Gewoon gaan doen. Later zien we wel wat er aangepast moet worden.
kijk vanuit de adoptie van de losse standaarden: dat zijn nu eigenlijk gewoon silo's die deels overlappen, zonder dat de partijen die die standaarden moeten toepassen die overlap kennen. Dus alleen al die samenhang aangeven is een goede stap vooruit.
In deze groep moeten we niet de standaarden zelf bestuderen, maar kijken hoe ze met elkaar linken: waar zit overlap en hoe kunnen we dat eruit halen of goed duiden?

De algemene conclusie lijkt:

Mensen weten niet hoe ze de standaarden moeten toepassen, want de overlap ertussen is onduidelijk. Als we dat willen voorkomen, dan moeten we dat gaan verduidelijken en daarbij de toepassing voor ogen houden.
Het plaatje meer systematisch opbouwen vanuit het beeld per standaard.
Telkens met use cases het opgebouwde valideren.

ACTIE Arjen een tweede sessie (laten) organiseren voor verdere uitwerking.

Ambities voor vervolg in 2025[bewerken]

Overzichtsplaat MIM en geprioriteerde metadatastandaarden (laat beheerders die positionering zelf plotten)
Overzicht gegevens per metadatastandaard i.r.t. het NSV (uitwerken samen met de beheerders)
Presentatie Jeroen Jonkers (Grip op Informatie) - april
Presentatie Ministerie van Financiën - Toepassing van een federatief data stelsel - juni
Presentatie Jasper Slob (NA) – Handreiking Duurzame Toegankelijkheid

Wvttk[bewerken]

Vanuit ArchiXL is het initiatief genomen om ArchiMate-modellen uit te gaan drukken in Linked Data. Remco de Boer gaat dat trekken. Dit heeft raakvlakken met BegrippenXL: ArchiMate thesaurus en Relatie NORA architectuur-begrippen en ArchiMate-begrippen.

Jasper wil graag de wereld van documenten en data dichter bij elkaar brengen en daartoe de "Handreiking duurzame toegankelijkheid van gegevens" bespreken in deze expertgroep.
ACTIE Arjen de Handreiking agenderen voor een volgende bijeenkomst.

Volgende bijeenkomst is 17 april[bewerken]

Dan zal Jeroen Jonkers ons helpen om "Grip op Informatie" te krijgen.

Op deze pagina