Kennismodel NORA/De indeling van NORA uitgelegd
Voor het overzicht worden de elementtypen waaruit NORA bestaat, hier ingedeeld per groep.
Afspraken[bewerken]
De NORA kent de volgende Bindende Architectuurafspraken voor hoe we de informatie-uitwisseling in de publieke sector doen:
- Kernwaarden van Dienstverlening + zijn uitspraken over waarden die de overheid hanteert in haar Dienstverlening.
- Kwaliteitsdoelen + zijn gewenste kenmerken van overheidsdienstverlening vanuit het perspectief van de wensen van de samenleving, de burgers en bedrijven. De Kwaliteitsdoelen worden gemotiveert door de Kernwaarden.
- Architectuurprincipes + zijn normatieve uitspraken die richting geven aan het in samenhang ontwerpen en realiseren van overheidsdienstverlening. Elk Architectuurprincipe draagt bij aan het realiseren van één of meerdere Kwaliteitsdoelen.
- Implicaties van Architectuurprincipes + zijn normatieve uitspraken die richting geven aan het in samenhang ontwerpen en realiseren van overheidsdienstverlening. Elk Architectuurprincipe kan verschillende implicaties hebben. Elke implicatie hangt aan één of meer architectuurprincipes.
Vanaf RFC 2022 vormen de Beleidskaders+ de expliciete grondslag voor de Kwaliteitsdoelen. De relatie van Kernwaarden en Architectuurprincipes naar beleid is dus indirect, maar kun je wel bekijken om de impact van beleidswijzigingen te bepalen.
NB: in 2010/2011 is getracht beleidskaders nog uitgebreider te analyseren en beoordelen om tot de principes te komen. De beleiskaders werden uitgewerkt in Drijfveren. Die motiveren vervolgens Doelen.
Afspraken in thema's[bewerken]
Binnen Thema's kunnen afspraken nader worden uitgewerkt. Deze informatie is in het verleden gelieerd aan Afgeleide principes. Met het vervallen van de Afgeleide principes in RFC 2022 wordt de relatie met de NORA Bindende Architectuurafspraken opnieuw ingevuld. De thema-informatie gelieerd aan Afgeleide principes kende twee vormen:
- Themaprincipes +: Een op zichzelf staand principe dat ondergeschikt is aan één of meerdere Afgeleide principes. Het is gericht op het inrichten van een aspectgebied van informatievoorziening.
- Uitwerking: Extra informatie bij een Afgeleid principe. Deze informatie zie je op de pagina van een Afgeleid principe zelf.
Zie: Wijzigingsvoorstel NORA - extra laag themaprincipes.pdf (PDF, 190 kB) uit 2019
Afspraken in thema Beveiliging[bewerken]
Binnen het thema Beveiliging zijn er geen themaprincipes maar Beheersmaatregelen+. Ook deze realiseren Afgeleide principes en zullen als gevolg van RFC 2022 herzien worden. Implementatierichtlijnen + zijn onderdeel van beheersmaatregelen.
Beveiligingspatronen + zijn een soort Architecture Building Blocks. Ze beschrijven voor een functionaliteit, hoe beheersmaatregelen en implementatierichtlijnen kunnen worden toegepast.
Het thema Beveiliging komt uit 2014..2015 en wordt op den duur vervangen door ISOR (Information Security Object Repository).
Bouwstenen en voorzieningen[bewerken]
In NORA zijn “Voorzieningen” de standaardoplossingen die als dienst aangeboden worden aan andere organisaties. Er zijn drie verbijzonderingen:
- Bouwstenen+, die in NORA opgenomen zijn als landelijk geldende voorzieningen.
- Bouwstenen internationaal+, waar NORA beschrijft wat in de EU is afgestemd.
- Rijksvoorzieningen+, als NORA kan beschrijven hoe standaarden hier toegepast worden. Hier verwijst NORA naar de Enterprise Architectuur Rijk voor meer informatie.
Van bouwstenen uit het Stelsel van Basisregistraties zijn ook informatieproducten + overgenomen.
Relaties van voorzieningen[bewerken]
Voorzieningen (en dus ook bouwstenen) kunnen gebruikt of gerealiseerd worden door andere voorzieningen. Wat voorbeelden: de bouwsteen DigiD Machtigen gebruikt DigiD, Samenwerkende catalogi realiseert Ondernemersplein. De voorziening GBA-V (GBA Verstrekkingsvoorziening) realiseert BRP (Basisregistratie Personen).
Specificaties (standaarden)[bewerken]
Sommige afspraken zijn op technisch niveau verder gespecificeerd: standaarden.
NORA ontsluit ten eerste de open standaarden waarvan we afgesproken hebben ze te gebruiken conform de lijst van het Forum Standaardisatie. Daarnaast beschrijft NORA standaarden waarover in thema's wat wordt gezegd (zoals ArchiMate of METS (Metadata Encoding & Transmission Standard). Ten slotte bevat NORA Gegevenswoordenboeken+, waaronder alle soorten semantische modellen worden verstaan die in de publieke sector relevant zijn.
Relaties met standaarden[bewerken]
Sommige standaarden zijn onderdeel van andere standaarden. Bij voorbeeld: NEN 3610 realiseert (is onderdeel van) de Geo-Standaarden en wordt gebruikt in de gegevenswoordenboeken Nationaal Georegister (NGR) en Gegevenswoordenboek stedelijk waterbeheer (GWSW).
Bronnen[bewerken]
Een deel van de inhoud in NORA is afkomstig uit de expertise van de redacteuren en afspraken die door architecten binnen NORA zijn gemaakt.
Waar mogelijk maakt NORA gebruik van bronnen+, die besluiten en kennis van anderen ontsluiten. Een speciaal type bron is een Beleidskader+. Beleidskaders worden vooral als grondslag gebruikt voor Kwaliteitsdoelen.
Indelingen in lagen, domeinen, thema's en organisaties[bewerken]
Waar mogelijk zijn alle elementen in NORA toegewezen aan de volgende elementtypen:
- Organisaties+: een publieke organisatie die beheerder, deelnemer of gebruiker is voor bv een bouwsteen of standaard.
- Semantische intermediairs+ zijn een specialisatie daarvan, met kennis van een semantisch gebied/een gegevenswoordenboek
- Domeinen+ van publieke dienstverlening - zoals Domein Gezondheid en zorg
Daarnaast kan er worden ingedeeld in:
- Thema's die voor informatievoorziening relevant zijn. Deze zijn dikwijls te zien als expertgebieden, zoals Identity & Access Management (IAM) of Beveiliging.
- Vijflaagsmodel - dit betreft geen elementen, maar een indeling in lagen als 'grondslagenlaag' en 'informatielaag'.
Overige elementen[bewerken]
Hierboven staan de belangrijkste, maar niet alle elementtypen beschreven. Zo bevat NORA definities van architectuurbegrippen+ en nog een veelvoud aan andere elementen. Het schema bovenaan deze pagina beschrijft al een groter aantal, maar het volledige overzicht staat op de pagina Overzicht van kennismodellen