NORA Gebruikersraad/2012-09-20
Bijeenkomst van NORA Gebruikersraad op donderdag 20 september 2012, 13.30-15.30, locatie: ICTU, Den Haag. .
==
Aanwezigen op 20 september 2012[bewerken]
- Bram Gaakeer (OCW) - beheer ROSA
- Ben Binnendijk (V&J) - architectuur Vreemdelingenketen
- Helen Burger (Politie) - architectuur Politiedomein
- Ger van Berlo (Belastingdienst) - Architectuurraad MFG
- Hans Flick (UWV) - Architectuurraad MFG
- Freddie Muller (HWH) - beheer WILMA
- Cees van Westrenen (KING) - beheer GEMMA
- Jacques Verdaas (ICTU) - beheer MARIJ / EAR
- Miriam van de Plas (Flevoland) - beheer PETRA
- Marijke Abrahamse (BFS) - standaarden
- Edwin Oord (ArchiXL) - technisch beheer NORA-wiki
- Michiel Schoo (BZK) - penvoerder van de gezamenlijke opdracht voor beheer en doorontwikkeling NORA
- Cor Franke - projectleider NORA
- Saco Bekius (Belastingdienst) - doorontwikkeling NORA
- Eric Brouwer (ICTU) - NORA-beheer / reviews
- Jasper van Lieshout (ICTU) - NORA-beheer / reviews
Verslag van de bijeenkomst op 6 juni 2012[bewerken]
Er zijn geen opmerkingen gemaakt, waarmee het verslag is vastgesteld.
Alle actiepunten zijn uitgevoerd.
Red.:Wat betreft de openstaande actie vanuit de eerste bijeenkomst is bepaald om vooralsnog de NORA-wiki te gebruiken als gemeenschappelijke samenwerkingsruimte c.q. repository om de (concept)resultaten van de werkgroepen in op te nemen.
Terugkoppeling uit de bijeenkomst van de Architectuur Board op 8 juni 2012[bewerken]
Michiel Schoo geeft aan dat de leden van de AB het een prettige en constructieve bijeenkomst vonden. De Gebruikersraad is nu ook formeel door de AB ingesteld. Onderhanden zijn de actiepunten naar aanleiding van deze bijeenkomst, waaronder een notitie met de nadere uitwerking van de werkwijze van de AB; deze zal na behandeling in de AB beschikbaar worden gesteld aan de Gebruikersraad.
Naar aanleiding van de wens om de architectuur t.a.v. burgers en bedrijven meer bijeen te brengen, is de AB uitgebreid met een vertegenwoordiger van EL&I.
De volgende bijeenkomst van de AB is gepland op 6 november 2012.
Stand van zaken doorontwikkeling NORA[bewerken]
Cor Franke heeft een notitie ingebracht (zie uitnodiging van deze bijeenkomst). Tijdens zijn toelichting en het gesprek met de leden van de Gebruikersraad komen de volgende punten naar voren:
- Het aangepaste voorstel voor de ontwikkeling van het katern Verbinden is opgenomen in een aparte notitie en wordt separaat behandeld (zie volgende agendapunt). Daaronder vallen de onderwerpen Front-Office en Basisregistraties. Het onderdeel e-Dossiers wordt in samenwerking met de Manifestgroep opgepakt door Willem Kossen van BKWI en Jaap van den Berg van DUO.
- Het katern Ketenbesturing is opgepakt door 4 schrijvers die binnenkort een eerste ruwe versie opleveren, die wordt besproken met de projectleider NORA. Op 27 november zal een concept worden ingebracht in de Gebruikersraad. Daarna wordt gestart met het toetsen van de beschreven handvatten aan de ervaringen in 3 concrete keten-samenwerkingsverbanden.
- De voortgang op het katern Beveiliging is nog beperkt geweest door de benodigde inspanning om een deskundig team niet alleen samen te stellen, maar ook agendatechnisch bijeen te kunnen brengen. De startbijeenkomst is inmiddels bepaald op 26 september a.s. Als basis voor dit katern zal de Baseline Informatiebeveiliging Rijk dienen (en het huidige NORA normenkader IB; zie vorige verslagen)ACTIE Jacques Verdaas stelt de contactgegevens van een extra deelnemer van RWS beschikbaar (red.: is inmiddels gedaan).
- Privacy en bescherming van de persoonlijke levenssfeer zal geen onderdeel uitmaken van het katern Beveiliging. De AB heeft bepaald dat dit onderwerp pas zal worden opgepakt na afronding van het katern Beveiliging.
- Vanuit het Stelsel van Basisregistraties wordt een onderzoek gestart naar privacy-aspecten.ACTIE Bram Gaakeer stelt informatie hierover beschikbaar.
- Om de relatie tussen de katernen Verbinden en Ketenbesturing te borgen, bevatten beide stukken “kapstokjes” om wederzijdse verwijzingen op te kunnen nemen.
- Gevraagd wordt om een overzicht van de lopende acties t.a.v. de doorontwikkeling van NORAEen actueel overzicht is opgenomen in de wiki: http://www.noraonline.nl/wiki/Planning_voor_2012
- De planning van de katernen is samengevat:- Verbinden loopt t/m maart 2013- Ketenbesturing levert een 1e versie op 27 november 2012 en kent daarna nog een vervolg- Beveiliging start op 26 september 2012
- Na deze bijeenkomst van de Gebruikersraad zal nog een overleg plaatsvinden tussen de schrijvers van het katern Verbinden en de verantwoordelijken voor NORA Beheer over de wijze waarop de katernen in de NORA-wiki kunnen worden opgenomen.ACTIE schrijvers en NORA Beheer (red.: is inmiddels gedaan).
Katern Verbinden[bewerken]
De concept notitie "Aanpak uitwerking NORA katern verbinden" is namens de betreffende werkgroep kort toegelicht door Saco Bekius. Uitgangpunt is dat dit document inzicht geeft in de onderwerpen waarover samenwerkingsafspraken nodig zijn en dat bij de uitwerking van die onderwerpen ook best practices worden aangegeven die de overheidsorganisaties handvatten geven zodra ze een samenwerkingsverband aangaan. In de uitwerking wordt een federatieve samenwerking voorgestaan, om zo enerzijds ruimte te geven aan de bestuurlijke autonomie van de organisaties en anderzijds hun operationele processen te kunnen verbinden. Er worden uitdrukkelijk geen voorschriften gegeven voor de inrichting van de informatiehuishouding van de organisaties. De verbinding betreft verder samenwerking rond diensten aan Burgers en diensten aan Bedrijven. Daarmee wordt aangesloten op de scope van de werkgroep voor de Front-Office, die acteert onder auspiciën van de Programmaraad e-Overheid voor Burgers.
Op basis van het voorliggende document kunnen betrokkenen een zogenaamde “vertraagde dialoog“ met elkaar aangaan om te bepalen welke keuzes we maken bij welke vraagstukken en wat in de NORA moet worden opgenomen. Voor de Front-Office is deze dialoog al opgestart met alle bestuurslagen, maar voor de Basisregistraties en e-Dossiers moet deze discussie nog worden gestart. In de tijd zal deze dialoog vooral volgtijdelijk gaan plaatsvinden, niet geheel parallel, zodat iedereen erbij betrokken kan blijven. De resultaten van al deze werkzaamheden worden opgenomen in de NORA-wiki.
Na deze toelichting is het stuk aan de Gebruikersraad NORA voorgelegd voor commentaar. De leden van de Gebruikersraad hebben, met voorbehoud van de verwerking van onderstaande opmerkingen, ingestemd met de inhoud en strekking van het stuk:
- Het uitgangpunt van een federatieve samenwerking is goed.
- Er zijn al veel gemeenschappelijke voorzieningen om de samenwerking en het contact met burger en bedrijf te ondersteunen. Zie met name wat al in kaart is gebracht met de ontwikkeling van e-Topia en de verbinding met het Gemeentelijk Fundament. Hoe past dat in dit stuk en in de roadmap?ACTIE Saco Bekius, Ger van Berlo, Hans Flick, Cor Franke en Eric Brouwer bespreken dit punt en koppelen daarover terug.
- Er is ook behoefte aan een index / inhoudsopgave van de NORA waarin duidelijk wordt welke status de onderdelen van de NORA 2.0 en de NORA 3.0 hebben ten opzichte van de actuele NORA zoals die in de wiki is opgenomen. Dit zal mede onderwerp van gesprek zijn in de bespreking i.h.k.v. wat er al is aan voorzieningen e.d.
- In de onderlinge samenwerking van de gemeenten zijn de proces-afspraken van groot belang, evenals het zaakgericht werken.Dit zal onderdeel zijn van het katern Verbinden c.q van e-Dossiers.
- En welke uitgangspunten en principes zijn nog meer van belang als er organisatiegrens-overschrijdend wordt samengewerkt?In dit katern Verbinden gaat het met name om de samenwerking op het terrein van informatie(uitwisseling). De principes voor de besturing van dergelijke samenwerkingsverbanden komen aan de orde in het katern Ketenbesturing.
- Bij blz. 3, laatste paragraaf, is aangegeven dat er diverse vraagstukken worden onderkend en dat keuzes nodig zijn. Wie gaan die keuzes maken?Het voornemen is om, via workshops, dus vanuit de praktijk, de mogelijke antwoorden op deze vraagstukken te zoeken en die via de Gebruikersraad aan de AB ter besluitvorming voor te leggen. Waar partijen in de workshops geen overeenstemming kunnen bereiken, legt de projectleider NORA het onderwerp ter besluitvorming voor aan de AB. Daarbij geeft hij de verschillende standpunten weer, evenals de argumenten die daarbij een rol spelen.Het is dus niet zo dat participanten in een workshop niet van mening mogen verschillen.
- Er kan spanning optreden door de richting die de AB hiermee geeft aan zo’n keuze en de eindverantwoordelijkheid van een directeur van een overheidsorganisatie. Naar de mening van de schrijvers zal die spanning niet ontstaan. Het NORA-katern Verbinden doet uitspraken over de inrichting van de organisatieoverstijgende samenwerking. De managers in de betrokken organisaties blijven zelf verantwoordelijk voor de inrichting van hun (interne) informatiehuishouding.
- Eenzelfde spanning kan optreden in relatie tot de rol van de Programmaraden Burgers en Stelsel. Afhankelijk van de vraagstukken is het daarom van belang dat zij daar bij worden betrokken. In de voorgestelde werkwijze is dat geborgd.
- Dezelfde discussies spelen bij veel verschillende groepen. Het is daarom van belang dat convergentie in die discussies wordt bevorderd door via NORA eenduidige adviezen te geven.
- Onderdeel van het katern is de verbinding met de Basisregistraties. Wordt ook aangegeven hoe om te gaan met Kernregistraties waar een wettelijk verplicht gebruik niet voor is geregeld? Waar het gaat om kernregistraties (ook wel ketenregistraties genoemd) is het uitgangspunt dat die zich feitelijk gedragen als Basisregistraties, maar de wettelijke verankering ontberen die nodig is voor het inrichten van een Basisregistratie. Als zij zich gedragen als een Basisregistratie, betekent dat zij zich ook kunnen (en zullen willen) conformeren aan de principes en uitgangspunten die gelden voor Basisregistraties. NB. Bij OCW worden voor deze sectorregistraties reeds dezelfde uitgangpunten en principes gehanteerd als voor de Basisregistraties.
- Is er genoeg capaciteit toegekend voor de uitwerking van al deze onderwerpen?De werkgroep heeft momenteel capaciteit vanuit de Manifestgroep (UWV en Belastingdienst) en vanuit de gemeenten (KING). Voor de workshops is inzet nodig die aanvullend is op de inzet vanuit de werkgroep die schrijft. Dat zal veel minder inzet zijn en bovendien niet structureel; het gaat daarbij meer om het verkrijgen van draagvlak en het borgen van kennis. ACTIE Cor Franke en Michiel Schoo zullen de participatie vanuit de provincies en de waterschappen in de AB aan de orde stellen.
- Standaarden zijn belangrijk voor de verbinding. Deze worden na een consultatieronde Nationaal vastgesteld door het College Standaardisatie. Door de Programmaraad Stelsel van Basisregistraties worden echter ook consultatierondes uitgezet voor zogenaamde “Stelsel-standaarden”, bijvoorbeeld inzake DigiKoppeling / WSRM. Vanuit de NORA is de opvatting dat slechts 1 proces wordt erkend om tot standaarden te komen en dat is de route via het Bureau Forum Standaardisatie c.q. het College Standaardisatie.ACTIE Marijke Abrahamse zoekt dit punt uit en koppelt daarover terug.
Bovenstaande opmerkingen worden verwerkt in het stuk, evenals de uitkomsten van de bespreking over e-Topia.Daarna wordt het stuk rondgestuurd voor definitieve besluitvorming door de Gebruikersraad en dient het als start voor de workshops.ACTIE Saco Bekius en Cor Franke
Tactisch en Operationeel kader voor het beheer van de NORA[bewerken]
Als verdere uitwerking van het Strategisch kader, zijn door NORA Beheer 2 notities ingebracht waarin het tactische- en het operationele kader van het Beheer van de NORA is beschreven. Jasper van Lieshout licht deze stukken kort toe, waarna ze aan de Gebruikersraad NORA worden voorgelegd voor commentaar. Hieruit komen de volgende opmerkingen naar voren:
- De centrale gedachte is dat de eindgebruikers van NORA de beheerders zijn van de NORA-dochters. Een voorstel voor wijziging van de NORA komt daarom voort uit 1 of meer beheerders van NORA-dochters. Om deze beheerders voor iedereen in beeld te krijgen is een overzicht opgenomen in de NORA-wiki: http://www.noraonline.nl/wiki/NORA_dochters
- De organisaties die geen NORA-dochter beheren kunnen voorstellen voor wijzigingen inbrengen in de overleggen die plaatsvinden rond het beheer van de NORA-dochters. Voor organisaties die niet binnen het werkingsgebied van een specifieke NORA-dochter opereren, is het ook mogelijk om voorstellen voor wijzigingen in te dienen. Dit betreft bijvoorbeeld de MFG-partijen, consultancy bedrijven, leveranciers of andere organisaties van de NORA-community. De MFG heeft reeds een vertegenwoordiging in de Gebruikersraad NORA. Veronderstelling daarbij is evenwel dat de MFG een eenduidig standpunt inneemt inzake deze wijzigingsvoorstellen en die daartoe vooraf bespreekt en bevestigd in de Architectuurraad MFG. Zo’n inbreng zou voor de leveranciers en consultancy bedrijven wellicht ook een optie zijn. (red.: een wijzigingsvoorstel kan altijd bij NORA Beheer worden ingediend, waarna behandeling en besluitvorming in de Gebruikersraad volgt).
- Wat houdt de verklaring NORA-conformiteit in? Dat moet nog verder worden uitgewerkt. Het is de bedoeling dat NORA Beheer een signalerende rol speelt richting Gebruikersraad ten aanzien van de mate waarin NORA-dochters de overerving hebben gerealiseerd. Daardoor wordt meer transparant hoe het overerven in de praktijk vorm krijgt. Het overerven is een dynamisch proces: bij elke wijziging inde NORA zal de noodzaak om wel/niet te overerven door een NORA-dochter moeten worden nagegaan. Dat kost inspanning en vergt doorlooptijd. Dat is een van de redenen waarom het nu nog vaak niet of pas laat gebeurt. Gebruikers van overheidsorganisaties en leveranciers maken nu vaak (dikke stapels met) papieren uitdraaien om onderdelen van referentie-architecturen te vergelijken. Het is duidelijk dat we niet uit zijn op een NORA-politie. Het initiatief om aan te geven dat wordt voldaan aan de overerving ligt bij de beheerder van een NORA-dochter en dat kan bijvoorbeeld via zelfevaluatie.
- Bij het tactisch kader, blz.3, kopje Resultaat en producten, loopt de zin bij de 1e bullit niet: de architectuur van de generieke voorzieningen moet een afzonderlijk resultaat zijn, naast de enterprise- en referentie-architecturen. De werking van juist deze voorzieningen moet voor iedereen helder zijn want het gebruik ervan is normatief voorgeschreven (in het kader van hergebruik).
- Het beheer van de NORA wordt nu ingericht volgens BOMOS. Hoe verhoudt dat zich tot Togaf en bijvoorbeeld een standaard als ArchiMate die binnen het Rijk wordt toegepast? Over het algemeen kan worden gesteld dat BOMOS zich goed leent voorde inrichting van beheer-activiteiten, Togaf is meer gericht op het (ontwikkel)proces van architecturen. Verder kan ArchiMate een goede standaard zijn voor Kennismodellen. Vanuit NORA Beheer zal hieromtrent nog een verduidelijking worden gegeven. ACTIE Jasper van Lieshout
- Zorg er voor dat de termen NORA-dochters, referentie-architecturen, domein-architecturen, keten-architecturen eenduidig zijn (zie de NORA-definitie!).
- Maak van de 3 kaders 1 compleet geheel.
NB. De eerder gemaakte opmerkingen over het Strategisch kader zijn weliswaar verwerkt door NORA-beheer, maar daar is geen expliciete terugkoppeling meer over geweest richting Gebruikersraad. Het aangepaste stuk is opgenomen in de NORA-wiki: http://www.noraonline.nl/images/noraonline/5/5e/Beheer_NORA_-_deel_Strategie.pdf
NORA-wiki[bewerken]
Diverse onderdelen van de wiki zijn door Jasper van Lieshout getoond.De wiki geeft de mogelijkheid om op geautomatiseerde wijze te zien hoe de overerving naar de NORA-dochters plaatsvindt (voor zover die dochters in een wiki zijn opgenomen). Anderzijds kan dan vanuit een NORA-dochter automatisch worden gesignaleerd welke wijzigingen in de NORA hebben plaatsgevonden die voor de dochter relevant kunnen zijn en wijzigingen kunnen dan -per stuk- automatisch worden overgenomen.In de volgende Gebruikersraad zal een demo worden gegeven van zo’n koppeling tussen de NORA en ROSA.ACTIE Bram Gaakeer en Jasper van Lieshout
Leveranciersbijeenkomst NORA[bewerken]
Het voornemen is om in november van dit jaar een leveranciersbijeenkomst te organiseren om zo de betrokkenheid van leveranciers bij architectuur (en met name NORA) te versterken. Vanuit NORA Beheer wordt hiertoe het voortouw genomen, maar de leveranciers hebben doorgaans de meeste contacten met de achterban van de referentie-architecturen (NORA-dochters). Het verzoek aan de leden van de Gebruikersraad is daarom om na te gaan welke leveranciers moeten worden benaderd. Een voorstel voor het programma zal in dit kader worden rondgestuurd voor commentaar.
ACTIE Eric Brouwer
Volgende bijeenkomst van de Gebruikersraad in 2012[bewerken]
Deze staat gepland op dinsdag 27 november van 13.30 - 15.30 uur bij ICTU.