NORA Gebruikersraad 2025-02-11

Exporteer naar RDF

Bijeenkomst van NORA Gebruikersraad op dinsdag 11 februari 2025, 15.00-17.00 uur, locatie: hybride (fysiek bij CIZ te Utrecht en online via MS Teams).
Doel: Besluit- en visievorming
Doelgroep: Leden van de NORA Gebruikersraad (beheerders van architecturen & andere stakeholders) .

15.00-15.10 Opening en mededelingen[bewerken]

Eric Brouwer opent de vergadering en heet iedereen van harte welkom, zowel bij CIZ te Utrecht als online.
Er zijn totaal 43 aanwezigen: 8 fysiek op locatie en 35 via de e-meeting.
Er zijn weer enkele nieuwe vertegenwoordigers van overheidsarchitecturen aanwezig:
- Mohamed Khachabi is architect bij de gemeente Rotterdam en vervangt Peter Jan Speerstra die verhinderd is
- Jeroen Savelsberg is sinds het najaar 2024 Enterprise Architect van de gemeente Eindhoven
- Jochem Knoops is sinds 2024 Enterprise Architect bij Logius
Naast de MIM-community komt er nu ook een NL-SBB community. Dit sluit goed aan op de uitwerking van de Informatielaag. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden bij Toine Schijvenaars (t.schijvenaars@archixl.nl)
Door Henk Nijstad (voorheen EA bij Kennisnet) en Eric Brouwer (ICTU) is een korte verkenning gedaan naar de relatie tussen de kwaliteit van dienstverlening zoals burgers en bedrijven die ervaren en het werken met architectuur. De resultaten zijn nog in concept vorm, maar zullen zsm in de NORA worden gepubliceerd, zie korte verkenning
Naar aanleiding van het afgelopen Open Huis van de Architectuur over Open Source Software (OSS), zal in samenwerking met de community Open Source Werken de informatie op de NORA worden aangevuld met handreikingen voor architecten. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden bij NORA Beheer (nora@ictu.nl)
Naar aanleiding van de bijeenkomst op 20 november 2024 voor NORA Familie samenhang in DNA is besloten om de komende maanden bijeenkomsten te organiseren om het her-gebruik van het DNA toe te lichten voor de volgende onderwerpen die de beheerder van overheidsarchitecturen hebben aangegeven: Standaarden, Bouwstenen, Architectuurprincipes, Implicaties en Generieke Functies / Capabilities.
Op donderdag 20 februari 2025 vindt een DNA-bijeenkomst plaats over het her-gebruik van Bouwstenen en Standaarden, zie DNA NORA Familie - Standaarden en Bouwstenen. Geïnteresseerden kunnen zich aanmelden bij NORA Beheer (nora@ictu.nl)
Op dinsdag 11 maart 2025 is een Open Huis van de Architectuur over (de (proces)architectuur van) het managen van dienstverlening !

15.10-15.15 Vaststellen van het verslag van vorige keer[bewerken]

Er zijn geen reacties ontvangen op het concept verslag.

==> De NORA Gebruikersraad heeft het verslag van de bijeenkomst van 12 november 2024 vastgesteld.

15.15-15.30 Stand van zaken Actiepunten[bewerken]

Voor het volledige overzicht van actiepunten, zie de tabel: Actiepunten

Er zijn nog 2 lopende acties:

Een advies geven over de afstemming van enerzijds de ADO2030 en de 4 domein-architecturen van de GDI/DO met anderzijds de NORA
Bespreking van de samenwerking tussen Bureau MIDO en NORA Beheer en de diverse architectuurwerkgroepen.

Patrick Knoester en Eric Brouwer lichten toe dat hiertoe enkele besprekingen zijn geweest. We hebben elkaar al wel gevonden op de feedback loop en hopelijk kunnen we volgende keer nader toelichten wat het advies is en hoe de samenwerking kan gaan verlopen. Het is belangrijk dat inhoud en samenwerking samen gaan komen.
Actiepunt 2024-11-12/B: Patrick Knoester, Lucas Klostermann, Johann Schreurs, Tony Johnson en Harro Kremer (Peter Giskes (BZK) en Bas Leerintveld (CAK) zullen meelezen): Een advies geven over de afstemming van enerzijds de ADO2030 en de 4 domein-architecturen van de GDI/DO met anderzijds de NORA.

==> Afgesproken is dat de volgende bijeenkomst van de NORA Gebruikersraad daar ruim de tijd voor wordt ingeruimd.

15.30-15.40 Goedkeuring Jaarverantwoording 2024[bewerken]

Eric Brouwer (programmamanager NORA) geeft aan de hand van een verslag in de NORA (en dus niet meer met de gebruikelijke .pptx presentatie) een toelichting op de werkzaamheden en resultaten van afgelopen jaar.
In 2024 is een groei geweest van ruim 20% van het aantal gebruikers van de NORA. Dat heeft ongetwijfeld te maken gehad met het onderzoek naar het DNA van de NORA Familie waarbij we 71 beheerders van overheidsarchitecturen hebben benaderd met gerichte vragen over hun her-gebruik van de NORA. Telkens meer gebruikers komen terug naar de NORA en ze blijven telkens langer in de NORA lezen en informatie toevoegen. De gebruikerstevredenheid ligt daarbij nog steeds hoog, rond de 8.
Uit reacties van aanwezigen blijkt ook tevredenheid met de NORA en onze community.
In de rapportage is nog een onduidelijkheid gesignaleerd: Het Bureau Forum Standaardisatie staat niet aan de lat voor het beheer van het stelsel Metadatastandaarden. Dat is een aparte opdracht aan ICTU, en zal onder beheer van het NORA beheerteam gaan vallen. Dat is inmiddels verduidelijkt in de tekst.

==> De leden van de NORA Gebruikersraad hebben de Jaarverantwoording 2024 goedgekeurd en daarbij decharge verleend voor het beheer in 2024.

15.40-16.00 Vaststellen van architectuur-begrippen[bewerken]

Toine Schijvenaars (ArchiXL) geeft aan de hand van een presentatie (PDF, 220 kB) een toelichting op de voortgang van het beschrijven van begrippen door de expertgroep en de ontwikkelingen in de publicatie daarvan.
De expertgroep legt nu de laatste 80 basis architectuur-begrippen voor ter vaststelling. Deze begrippen zijn afgestemd op de begrippen van ArchiMate. Hij merkt ook op dat we iets ruimer zitten in de reikwijdte van sommige begrippen dan bijv. ArchiMate, maar dat wordt dan wel toegelicht. We willen dat andere NORA familieleden er makkelijk mee kunnen werken. Belangrijk zijn de uitgangspunten die het NORA Begrippenkader hanteert om de interne consistentie met de eerder vastgestelde begrippen te borgen. Het hanteren van deze uitgangspunten is ook belangrijk om consistentie met andere begrippenkaders te bereiken.
Daarnaast kijkt hij ook vooruit met een Verbeterplan NORA Begrippenkader. Zo volgt nog de afstemming met de begrippen van ISO 42010 en Togaf. Een aanscherping van het vermelden van de oorspronkelijke bron(nen). De begrippen van het oude NORA Begrippenkader worden vervangen door deze nieuwe beschrijvingen volgens de NL-SBB standaard. En daarnaast moet nog iets worden bedacht om beter om te kunnen gaan met oudere versie van een begrip: een permalink is mogelijk, naar zowel de meest actuele versie als naar specifieke oudere versies, maar mogelijk werkt dat verwarrend bij homoniemen vanuit verschillende begrippenkaders.
Toine doet daarbij en oproep aan alle beheerders van begrippenkaders om zo veel mogelijk deze begrippen te her-gebruiken en de relatie met het eigen begrippenkader vast te leggen op basis van de NL-SBB standaard. De expertgroep heeft al vernomen dat een gemeente haar begrippenlijst wil afstemmen op deze NORA-kernbegrippen. Omdat er honderden gemeenten zijn, lijkt het verstandig om dit in samenwerking te doen met de VNG c.q. GEMMA Beheer.
Actiepunt 2025-02-11/A: Leden NORA Gebruikersraad: Nagaan hoe het eigen begrippenkader samenhangt met het NORA Begrippenkader.

Voorgesteld wordt om 80 architectuur-begrippen vast te stellen. Het gaat om 11 begrippen die al eerder waren voorgesteld, maar die zijn aangepast n.a.v. review commentaar en 69 begrippen die nu voor het eerst worden voorgesteld.
Vanuit de RORA wordt aangegeven dat een reactietermijn van 14 dagen niet past in hun maandelijkse vergadercyclus. Het is niet de eerste keer dat we zien dat de vergadercycli niet geheel goed uitkomen. Toch is het verzoek om binnen 14 dagen te reageren. Van belang is dat de beheerder(s) van een begrippenkader nagaat bij welke begrippen eventueel strijdigheden ontstaan en voor die begrippen kan afstemmen met de expertgroep NORA Begrippenkader.

==> De NORA Gebruikersraad stelt de set van 80 architectuur-begrippen vast conform het beheerproces.

Dit houdt in dat de leden binnenkort een e-mail ontvangen, waarbij ze een termijn krijgen van 14 dagen om deze 80 begrippen te bespreken met de eigen achterban en waarin is uitgelegd op welke wijze ze opmerkingen kunnen doorgeven (denk aan: smartcomments, overlegpagina of e-mail).
Indien er geen opmerkingen zijn gemaakt over een bepaald begrip, dan is dat begrip op voorhand vastgesteld.
De begrippen waar wel opmerkingen over zijn gemaakt, worden besproken met betrokkenen om tot een verbeterd voorstel te komen dat zo mogelijk meteen de eerstvolgende bijeenkomst van de NORA Gebruikersraad weer kan worden ingebracht ter vaststelling.
Actiepunt 2025-02-11/B: Leden NORA Gebruikersraad: Na ontvangst van de e-mail terzake, binnen 2 weken een reactie geven op de voorgestelde begrippen.

16.00-16.15 Goedkeuring voortgang NORA Redesign 2024[bewerken]

Marieke Vos (Communitymanager van de NORA) licht met een presentatie (PDF, 207 kB) en aan de hand van de voortgangsrapportage de stand van zaken toe en laat de meest actuele ontwerpen zien.
Het verbouwen en configureren van de NORA-wiki is nu (bijna) afgerond. De gewenste functionaliteiten worden nog wat gefinetuned en daarbij starten 2 grote trajecten:

Operatie layout, waarbij de inhoud van de NORA zodanig wordt ingedeeld dat informatie makkelijker en sneller te vinden is en
Operatie content, om die inhoud te actualiseren en meer consistent en compacter te maken.

Beide trajecten spelen komende 7 weken, zodat we op 31 maart 2025 de livegang van een moderne NORA kunnen vieren.

Voor inhoudelijk eigenaren van landingspagina's en iedereen die actief betrokken is geweest bij de Redesign is er op 13 maart online een Pre-launch party, waarin we elkaars pagina's in het nieuwe design kunnen bekijken en samen wat laatste puntjes op de i zetten.

Na de livegang volgt nog een fase van ca. 6 maanden waarin we de content nog verbeteren en nazorg plegen.
De aanwezigen geven diverse complimenten voor het nieuwe ontwerp, waaronder: "ik vind het ontwerp echt mooi geworden en ben heel blij met de header en de footer die denk ik enorm kan helpen om onderscheid te (gaan) maken tussen bindende afspraken en kennisdeling".

=> De leden van de NORA Gebruikersraad hebben de Voortgangsrapportage NORA Redesign per 11 februari 2025 goedgekeurd, inclusief bijbehorende budgettering en realisatie.

Korte pauze[bewerken]

16.20-16.45 Goedkeuring aanpassing van de kleuren van het NORA Vijflaagsmodel[bewerken]

Guido van der Kolk (WILMA) licht aan de hand van een presentatie (PDF, 1,3 MB) toe waarom het handig kan zijn om de kleuren van het NORA Vijflaagsmodel aan te passen aan de kleuren die vanuit ArchiMate worden gebruikt.
Het gaat met name om de herkenbaarheid en het gebruik van ArchiMate als wereldwijde standaard, ook binnen de NORA Familie. De kleuren zijn geen expliciet onderdeel van de ArchiMate standaard, maar in de praktijk zijn wel "de facto standaard kleuren" ontstaan.
Er volgt een discussie over de Informatielaag van het NORA Vijflaagsmodel, waar zowel de kleur geel (van de bedrijfsobjecten in ArchiMate) als blauw (van de dataobjecten in ArchiMate) samenkomen. Het voorstel is dus om daar de meer intensieve kleur blauw voor te gebruiken.
Voor architecten zal deze kleuraanpassing makkelijk zijn omdat het aansluit bij het kleurgebruik in de praktijk. De wijziging zal vooral impact kunnen hebben in de dialoog met niet-architecten, die nu opeens voor elke laag een andere kleur gaan zien. Bovendien speelt daar ook nog het onderscheid tussen architectuurlagen en views: het NORA Vijflaagsmodel betreft vanuit een architectuur-invalshoek gezien eigenlijk 5 views op een overheidsdienst c.q. op overheidsdienstverlening. Binnen de NORA community zouden we daarom meer moeten gaan spreken over de 5 views. Dat is al eerder aangekaart bij het Beheerteam en toen is besloten om dat pas aan te gaan passen zodra de NORA meer wordt uitgewerkt op basis van de ISO 42010. Voor de PSA (Project Startarchitectuur) is dat al gebeurd, maar nog niet voor andere architectuurproducten zoals een EA, een SA of een SAD. En ook nog niet voor ISO Stakeholder perspectives, ISO Architecture views en ISO Concerns. Voor de architectuur-begrippen wordt dit wel al binnenkort opgepakt.
Vooraf aan de bijeenkomst zijn nog 2 reacties per e-mail ontvangen van Rene Hietkamp (Zorg) en Laurens Groenewegen (GGD Amsterdam): met hen zal daar over worden afgestemd.

==> De leden van de NORA Gebruikersraad stemmen in met het voorstel voor het laten aansluiten van de kleuren.

Actiepunt 2025-02-11/C: NORA Beheer: Kleuren van het NORA Vijflaagsmodel aanpassen aan de voorgestelde ArchiMate kleuren.

16.45-17.20 De digitale transitie van CIZ[bewerken]

Roland Drijver (EA van CIZ) licht met een inspirerend verhaal toe hoe architectuur is ingezet om de dienstverlening van CIZ in de afgelopen jaren te moderniseren en zo een voorbeeld te laten zijn voor vele andere overheidsorganisaties.
CIZ heeft een belangrijke maatschappelijke rol: In 2032, bron CBS, zal bij ruim 700.000 inwoners behoefte bestaan aan langdurige zorg en CIZ geeft daar de zorg-indicaties voor af (dat is de mate waarin hulp nodig is). Daarvan kunnen er 150.000 worden opgevangen in verpleeghuizen, 150.000 door de thuiszorg en de anderen zullen we moeten opvangen in zorgnetwerken van familie, vrienden en vrijwilligers. De vraag is wat dan de rol van CIZ zal zijn.
Zo'n 10 jaar geleden liep het papieren proces vast en ontstond een achterstand van ca. 2 jaar. Sinds enkele jaren verloopt alles via werkstromen, waardoor aanvragen voor een indicatiestelling binnen ca. 2 weken kunnen worden verwerkt en het besluit voor een toekenning voor ongeveer 90% van de aanvragen binnen ca. 1 maand kan worden genomen.
De applicaties en de data worden gescheiden om de portabiliteit te vergroten (meer leveranciersonafhankelijk) en om functionaliteiten apart te houden van de registraties met data. Er wordt gebruik gemaakt van veel registraties met data. Een datawarehouse is beschikbaar: daardoor zijn veel situaties voorspelbaar. CIZ ziet bijvoorbeeld trends in de ziektegeschiedenis en kan daardoor veel voorspellende data leveren. Het herkennen van patronen is op termijn met AI te ondersteunen. We gaan aanvragen met meer digitale middelen ondersteunen, zoals chatbots.
Om goed om te gaan met de vele vertrouwelijke gegevens, wordt een Zero-trust-model geïmplementeerd. Zo worden handelingen van medewerkers gelogd zodra die met persoonsgegevens werken.

Bij al deze ontwikkelingen heeft architectuur een belangrijke rol gespeeld. Zo is gebruik gemaakt van onder meer de NORA, DUTO, EHDS, Togaf en UML. Zeker zo belangrijk was -en nog steeds is- de betrokkenheid van en samenwerking met de CIO en het management. Door de positionering van de architectuurfunctie als onderdeel van de bestuurlijke lijn (de CIO-office) is het werken met architectuur in verandertrajecten als vanzelfsprekend geborgd.

Volgende bijeenkomst is 8 april 2025[bewerken]

Zie ook het overzicht van de 5 bijeenkomsten in 2025.

Op deze pagina