STARTTLS en DANE
 ID: STARTTLS en DANE Type: Standaard PublicatiedatumDatum waarop document het laatst is gepubliceerd (http://standaarden.overheid.nl/owms/4.0/doc/eigenschappen/dcterms.modified): 2016/09/19 Versie: RFC 3207 en RFC 7672 Deze informatie is (deels) overgenomen van forumstandaardisatie.nl.
Schaduwkopie: FS:STARTTLS en DANE |
STARTTLS in combinatie met DANE gaan het afluisteren of manipuleren van mailverkeer tegen. STARTTLS maakt het mogelijk om transportverbindingen tussen e-mailservers op basis van certificaten met TLS te beveiligen. Met de complementaire standaard DANE kunnen e-mailservers het gebruik van TLS bovendien afdwingen.
Het standaardprotocol voor het transport van e-mail, SMTP, werkt zowel over beveiligde als onbeveiligde verbindingen. Met de opkomst van cybercriminaliteit wordt het steeds belangrijker dat e-mailservers gebruikmaken van met certificaten beveiligde verbindingen voor het transport van mailberichten.
STARTTLS zorgt ervoor dat de verzendende e-mailserver en de ontvangende e-mailserver het eens worden over het gebruik van een met TLS beveiligde, dan wel een onbeveiligde verbinding. Als één van de partijen geen beveiligde verbinding accepteert, valt SMTP normaalgesproken terug op een onbeveiligde verbinding. Dit werkt afdoende tegen passieve aanvallers. Actieve aanvallers kunnen echter deze STARTTLS-onderhandeling manipuleren zodat een e-mail over een onbeveiligde verbinding wordt verstuurd. Vervolgens kunnen ze de e-mail onderscheppen met alle gevolgen van dien.
DANE, dat voortbouwt op DNSSEC, zorgt er in combinatie met STARTTLS voor dat een verzendende e-mailserver de authenticiteitEen kwaliteitsattribuut van een informatieobject. Het toont aan dat het informatieobject is wat het beweert te zijn, dat het is gemaakt of verzonden door de persoon of organisatie die beweert het te hebben gemaakt of verzonden en dat het is gemaakt en verzonden op het tijdstip als aangegeven bij het informatieobject. van een ontvangende e-mailserver kan controleren en weet dat deze laaste e-mailserver slechts beveiligde verbindingen accepteert. Een actieve aanvaller kan daardoor niet langer de STARTTLS-onderhandeling manipuleren om een onbeveiligde verbinding te forceren.
Volledige namen: "SMTP Service Extension for Secure SMTP over Transport Layer Security" (STARTTLS) en "SMTP Security via Opportunistic DNS-Based Authentication of Named" (DANE)
Met de mailtest op Internet.nl kan iedereen eenvoudig testen of een ontvangende mailserver STARTTLS en DANE ondersteunt.
E-mails worden door de e-mailservervan de verzendende partij verstuurd naar de e-mailserver van de ontvangende partij met de SMTP-standaard. Oorspronkelijk gebeurt dit zonder enige versleuteling of beveiliging, waardoor het onderscheppen, aanpassen of injecteren van e-mail verkeer relatief eenvoudig is. STARTTLS maakt het mogelijk om SMTP-verkeer over een met TLS versleutelde verbinding te laten lopen. Hiervoor moeten zowel de verzendende e-mailserver als de ontvangende e-mailserver STARTTLS ondersteunen.
Wanneer STARTTLS door één van de servers niet wordt ondersteund of een versleutelde verbinding om een andere reden niet tot stand kan worden gebracht, valt STARTTLS terug op een niet-versleutelde verbinding. Dit voorkomt dat STARTTLS een negatieve invloed heeft op de aflevering van e-mails. Maar het geeft actieve aanvallers de mogelijkheid om het gebruik van STARTTLS te blokkeren waardoor de verbinding niet versleuteld wordt en het berichtenverkeer kan worden onderschept.
De toepassing van STARTTLS in combinatie met DANE zorgt ervoor dat de verzendende e-mail client zekerheid heeft dat hij met de juiste ontvangende e-mail server verbonden is, en dat de verbinding met TLS beveiligd is. DANE voorkomt aanvallen waarbij een aanvaller zich uitgeeft voor de ontvangende e-mail server en STARTTLS blokkeert om zo toegang tot de onversleutelde berichten te krijgen of berichten te vervalsen.
- Nut: STARTTLS in combinatie met DANE gaan het afluisteren of manipuleren van mailverkeer tegen. STARTTLS maakt het mogelijk om transportverbindingen tussen e-mailservers op basis van certificaten met TLS te beveiligen. Met de complementaire standaard DANE kunnen e-mailservers het gebruik van TLS bovendien afdwingen.
Het standaardprotocol voor het transport van e-mail, SMTP, werkt zowel over beveiligde als onbeveiligde verbindingen. Met de opkomst van cybercriminaliteit wordt het steeds belangrijker dat e-mailservers gebruikmaken van met certificaten beveiligde verbindingen voor het transport van mailberichten.
STARTTLS zorgt ervoor dat de verzendende e-mailserver en de ontvangende e-mailserver het eens worden over het gebruik van een met TLS beveiligde, dan wel een onbeveiligde verbinding. Als één van de partijen geen beveiligde verbinding accepteert, valt SMTP normaalgesproken terug op een onbeveiligde verbinding. Dit werkt afdoende tegen passieve aanvallers. Actieve aanvallers kunnen echter deze STARTTLS-onderhandeling manipuleren zodat een e-mail over een onbeveiligde verbinding wordt verstuurd. Vervolgens kunnen ze de e-mail onderscheppen met alle gevolgen van dien.
DANE, dat voortbouwt op DNSSEC, zorgt er in combinatie met STARTTLS voor dat een verzendende e-mailserver de authenticiteitEen kwaliteitsattribuut van een informatieobject. Het toont aan dat het informatieobject is wat het beweert te zijn, dat het is gemaakt of verzonden door de persoon of organisatie die beweert het te hebben gemaakt of verzonden en dat het is gemaakt en verzonden op het tijdstip als aangegeven bij het informatieobject. van een ontvangende e-mailserver kan controleren en weet dat deze laaste e-mailserver slechts beveiligde verbindingen accepteert. Een actieve aanvaller kan daardoor niet langer de STARTTLS-onderhandeling manipuleren om een onbeveiligde verbinding te forceren.
- Status op lijst van Forum Standaardisatie: Verplicht (pas toe leg uit)
Waar toepasbaar
- Functioneel toepassingsgebiedDe omschrijving van het functionele gebruik van de voorziening: STARTTLS en DANE moeten in combinatie worden toegepast op ontvangende e-mailservers.
- Organisatorisch werkingsgebiedHet domein (organisatorisch, taakvelden) binnen de overheid waarin het element (principe, standaard, voorziening..) wordt of kan worden toegepast. Bijvoorbeeld: gemeenten, provincies, waterschappen, Rijk, zorginstellingen, primair onderwijs.: Nederlandse overheden (Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen) en instellingen uit de (semi-)publieke sector.
Meer informatie
- https://www.forumstandaardisatie.nl/open-standaarden/STARTTLS en DANE
- https://tools.ietf.org/html/rfc3207, https://tools.ietf.org/html/rfc7672specificatiedocument STARTTLES
- Beheerorganisatie: IETF
Gerelateerd
TLS, DNSSECRealiseert
Lijst Open Standaarden voor Pas Toe of Leg UitToepassing in voorzieningen en bouwstenen
| Voorziening | Toelichting | Oordeel | Relevantie | Volgens bron | Gepubliceerd op |
|---|---|---|---|---|---|
| BAG (Basisregistratie Adressen en Gebouwen) BRK (Basisregistratie Kadaster) BGT (Basisregistratie Grootschalige Topografie) WOZ (Basisregistratie Waarde Onroerende Zaken) | STARTTLS is geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/domain/www.kadaster.nl/). Eerdere planningen voor implementatie van DANE per Q1 2018 en later Q1 2019 zijn niet gehaald. De verhuizing van het mail domein is vertraagd, waarbij opgemerkt moet worden dat de bestemming, in dit geval Microsoft, geen planning heeft voor de implementatie van DANE. | voldoet niet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| BRT (Basisregistratie Topografie) | STARTTLS is geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/domain/www.kadaster.nl/). Eerdere planningen voor implementatie van DANE per Q1 2018 en later Q1 2019 zijn niet gehaald. De verhuizing van het mail domein is vertraagd, waarbij opgemerkt moet worden dat de bestemming, in dit geval Microsoft, geen planning heeft voor de implementatie van DANE. | voldoet niet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| BRV (Basisregistratie Voertuigen) | De BRV voldoet aan STARTTLS, DANE, DKIM en SPF | voldoet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| DigiD | De mailserver van DigiD past STARTTLS/DANE toe (zie https://internet.nl/mail/digid.nl/). Er is nog een aandachtspunt voor de gebruikte ciphersuites, hiervoor is een wijziging onderweg die in Q3/4 2019 wordt doorgevoerd. | gepland | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| Digilevering | Digilevering draait op het Logius Managed Services platform.
Vanuit de clouddienst is het niet mogelijk mail direct naar buiten te sturen om te voorkomen dat de applicatiebeheerder of een van haar systemen als spam/malware verstuurder wordt aangemerkt. Alle mail-versturende systemen moeten gebruik maken van de centrale voorziening mail relay als zij mail willen versturen. Digimelding en Digilevering zijn op het Equinix platform geïmplementeerd, de applicaties kunnen alleen via de mail-relay server van het platform e-mail versturen. Deze mail –relay server is niet van buitenaf benaderbaar, daarom kan dit met internet.nl niet getoetst worden. | voldoet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| Digimelding | Digimelding draait op het Logius Managed Services platform. Vanuit de VPC is het niet mogelijk mail direct naar buiten te sturen om te voorkomen dat de applicatiebeheerder of een van haar systemen als spam/malware verstuurder wordt aangemerkt. Alle mail-versturende systemen moeten gebruik maken van de centrale voorziening mail relay als zij mail willen versturen. Digimelding en Digilevering zijn op het Equinix platform geïmplementeerd, de applicaties kunnen alleen via de mail-relay server van het platform e-mail versturen. Deze mail –relay server is niet van buitenaf benaderbaar, daarom kan dit met internet.nl niet getoetst worden. | voldoet niet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| Stelsel Elektronische Toegangsdiensten Idensys EHerkenning | STARTTLS is geïmplementeerd voor eherkenning.nl en idensys.nl. DANE voor SMTP is voor de maildomeinen geïmplementeerd bij de KA-leverancier SSC-ICT. | voldoet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| MijnOverheid | Deze standaard wordt toegepast. | voldoet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| NHR (Basisregistratie Handelsregister) | De voorziening past STARTTLS toe, DANE nog niet (zie: https://internet.nl/mail/kvk.nl/). Op DNS-servers is dit uitgerold maar op de emailservers onder Microsoft niet omdat Microsoft DANE niet ondersteunt. | voldoet deels | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| Ondernemersplein | Aan STARTTLS wordt voldaan, maar aan DANE wordt nog niet voldaan. De KvK geeft zowel in 2018 als in 2019 aan nog te moeten onderzoeken of hieraan voldaan zal worden. Er is nog geen concreet onderzoekstraject gedefinieerd. | voldoet niet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| Standard Business Reporting (SBR) | Aan STARTTLS en DANE wordt nog niet voldaan. Dit stond gepland voor Q1 2019 en nieuwe planning volgt in Q4 2019. | voldoet niet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| DWR (Digitale Werkomgeving Rijksdienst) | STARTTLS en DANE zijn geïmplementeerd. | voldoet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| ODC-Noord | STARTTLS/DANE is voor de mailomgeving rijkscloud.nl onvoldoende veilig geïmplementeerd (niet conform de NCSC richtlijnen). De mailomgeving van DUO, waarop odc-noord.nl en sso-noord.nl worden gehost, is STARTTLS ingericht, maar DANE niet. https://internet.nl/mail/odc-noord.nl/247561/#; https://internet.nl/mail/rijkscloud.nl/247562/#control-panel-16; https://internet.nl/mail/sso-noord.nl/247564/#control-panel-9 | voldoet niet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| Overheid.nl | STARTTLS en DANE zijn geheel geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/mail/overheid.nl/). | voldoet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| P-Direkt | STARTTLS en DANE zijn van toepassing. STARTTLS is wel geïmplementeerd op de Rijks Mail Relay, DANE niet. | voldoet niet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| Rijksoverheid.nl | Verzendende mailservers die STARTTLS ondersteunen, kunnen met ontvangende mailserver(s) een beveiligde verbinding opzetten.
Rijksoverheid.nl voldoet aan DANE (zie: https://internet.nl/mail/rijksoverheid.nl/). Vanwege ontbreken van een aanspreekpunt van het maildomein, heeft geen verdere afstemming plaats gevonden met een beheerder na toetsing van de standaard. Deze statustoekenning is van PBLQ en is niet gevalideerd. | voldoet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| Rijkspas | Rijkspas neemt email dienstverlening af van SSC-ICT, en vanuit deze leverancier is aangegeven dat nog niet alle randvoorwaarden in plaats zijn voor deze standaard.
Eén van deze randvoorwaarden is DNSSEC, waarvan de implementatie afhankelijk is van de verhuizing naar het nieuwe data center. Na deze implementatie zal SSC-ICT opnieuw de mogelijkheden van STARTTLS en DANE analyseren. | voldoet niet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
| TenderNed | STARTTLS en DANE worden ondersteund. | voldoet | van toepassing | Monitor Open Standaarden 2019 | 27 maart 2020 |
