Gegevensbeschrijvingen/Metagegevensmodel
{metakader|De openbare review van het Afgeleide Principe 17 'Informatie-objecten systematisch beschreven' en de bijbehorende handreiking is afgerond. Een overzicht van de ontvangen opmerkingen en de verwerking daarvan vindt u op de review-pagina.}}
Sjabloon:Menu handreiking semantiek
De metagegevens in de handreiking beschrijving informatieobjecten zijn ondergebracht in een gegevensmodel met verschillende gegevensgroepen. Al naargelang de informatiebehoefte kan een keuze gemaakt worden die relevant is in een specifieke situatie. Als het alleen om de betekenis van begrippen te doen is, zonder verdere details over de bron, registratie en de syntax van voorkomens daarvan, dan volstaan de groepen 'Termtype en 'Concepttype'.
Begrip = Concept + term[bewerken]
De metagegevens in het onderdeel 'Concepttype' betreffen de betekenis van opgenomen begrippen en indien van toepassing, verwijzingen naar de verantwoordelijke autoriteit voor de definitie, naar de wetgeving en de authentieke catalogus waarin het begrip is opgenomen. Voor het benoemen van een concept is een aparte entiteit 'Term' opgenomen, die tezamen met het concept het begrip vormt. Hiermee wordt de mogelijkheid geboden om naast de catalogusterm ook synoniemen (andere namen voor hetzelfde concept) op te nemen. Homoniemen (termen die twee of meer verschillende concepten aanduiden) dienen te worden voorkomen om verwarring te vermijden, door toevoeging van een onderscheidend achtervoegsel in de term, dat kenmerkend is voor het bedoelde concept. De eigenlijke betekenis van het concept wordt in de definitie door middel van tekst beschreven, bijvoorbeeld door de naast hogere generalisatie te benoemen plus het kenmerkende verschil met andere specialisaties daarvan (intensionele definitie volgens Aristoteles[1]). Zo zou een ingezetene (van Nederland) kunnen worden gedefinieerd als een levend natuurlijk persoon (generalisatie) met een woonadres in een gemeente in Nederland. (verschil met levende natuurlijke personen die geen ingezetene zijn). Deze definitie kan worden gemodelleerd door twee relaties naar andere begrippen:
- een relatie 'is specialisatie van' naar 'natuurlijk persoon'.
- een relatie 'heeft woonadres in' (is gerelateerd aan) naar 'Gemeente '(in Nederland).
Deze twee relaties naar andere begrippen verschijnen op metaniveau als relaties van het concepttype naar zichzelf en zijn in het model zichtbaar als 'oortjes' (headscratchers) op de entiteit 'Concepttype'. Naast deze beide relaties zijn ook 'Onderdeel van' en 'Instantie van' gemodelleerd. De omgekeerde relaties van 'Specialisatie van', 'Instantie van' en 'Onderdeel van', te weten 'Generalisatie van', respectievelijk 'Klasse van' en 'Compositie van' zijn impliciet gemodelleerd door de pijl in omgekeerde richting te lezen. Naast de definitie is ook een veld 'Toelichting' opgenomen, waarin bijvoorbeeld de reden voor deze vorm van definitie of de intentie van de definitiegever kan worden toegelicht. Een extentionele definitie (definitie door opsomming van de mogelijke voorkomens ervan) kan worden gemodelleerd door de voorkomende waarden als concept op te nemen in de catalogus met een relatie 'Is instantie van' naar het desbetreffende concept. Als het concept als attribuut is opgenomen in een gegevensregistratie kunnen in een enumeratie of referentielijst verwijzingen naar deze voorkomende waarden worden opgenomen.
Gegevenstype[bewerken]
Als van het concepttype voorkomens geregistreerd worden kunnen de metagegevens daarvan worden opgenomen in het gegevenstype, dat hier als specialisatie van het concepttype is gemodelleerd.
De basis van het model wordt gevormd door de gebruikelijke elementen in een gegevencatalogus: objecttype, relatietype en attribuuttype. In de VN-standaard CCTS worden deze met 'Core Components' aangeduid. In navolging van het Relationeel Model zijn relaties (associaties) als attribuuttypen gemodelleerd (foreign keys)[2]. Om meervoudige voorkomens van gelijknamige metagegevens bij deze typen te voorkomen zijn deze genormaliseerd naar de supertypen 'Gegevenstype', 'Concept' en 'Term'. Het supertype 'Gegevenstype' betreft de metagegevens over de registratie van object-, gegevensgroep-, attribuut-, en gebeurtenistypen.
Vervolgens is 'Gebeurtenis' toegevoegd en via 'Mutatie' gekoppeld aan 'Gegevenstype'. Daaraan is op verzoek van betrokken organisaties een modellering van de wijzigingen van gegevens toegevoegd op basis van het 'Whitepaper Gebeurtenissen'[3] van R. Onink ea. Deze modellering is beperkt gehouden tot het gegevensdeel om overlap met procesmodellen en zaaktypecatalogi te beperken.De koppeling kan betrekking hebben op een object, gegevensgroep of (relatie)attribuut. Gebeurtenis is zelf een subtype van concept, met alle attributen en relaties van dien. De verschillende betrokkenen bij een gebeurtenis zijn via een n:m-relatie 'Rol' gemodelleerd conform het zakenmodel van gemeenten. Tenslotte zijn 'Distributie' en 'Registratie' toegevoegd conform ADMS.
Vaker gebruikte metagegevens zijn in de bijlage Referentienamen definities en standaarden (ODF-spreadsheet, 25 kB) vet afgedrukt. Omdat metagegevens onder verschillende benamingen en met verschillende definities voorkomen zijn ze aangeduid met referentienamen en -definities, indien het naar de geest om een overeenkomstig metagegeven handelt. Bij de metagegevens zijn in de bijlage 'Referentienamen definities en standaarden' verwijzingen opgenomen naar mogelijk van toepassing zijnde standaarden. Aanbevolen wordt om aan te sluiten bij de voor het beoogde doel meest relevante standaard en de namen en definities daarvan.
Bijlage waardelijsten[bewerken]
Conditietype[bewerken]
- preconditie
- postconditie
- invariant
Datatype[bewerken]
- tekst (string)
- Id
- URI
- booleaans getal (boolean)
- duur (duration)
- datum (date)
- datum_tijd (dateTime)
- jaar (gYear)
- jaar_maand (gYearMonth)
- geheel getal (integer)
- natuurlijk getal (nonNegativeInteger)
- reëel getal (decimal)
- reëel getal (float)
- reëel getal (double)
- punt (GM_Point)
- lijn (GM_Curve)
- vlak (GM_Surface)
- multivlak (GM_Multisurface)
- volume (GM_Solid)
- getal hexadecimaal (hexBinary)
- getal 64 binair (base64Binary)
- keuze (choice)
- samengesteld (union)
Datatype (samengesteld)[bewerken]
- (tekst|ID|URI) (<lengte>|<minimale lengte>..<maximale lengte) <codering>? <beperking>? <taal>?
- getal <lengte><.decimalen>? <eenheid>?
- (hex|binair 64) (<lengte>|<minimale lengte>..<maximale lengte) <eenheid>?
- (datum|datumTijd|jaar|jaarMaand|duur|float|double|punt|lijn|vlak|multivlak|volume)
- booleaans getal
- lijst (list) (<lengte>|<minimale lengte>..<maximale lengte) <formaat>
- samengesteld (union) <datatype> …
- keuze (choice) <datatype> …
Legenda:
- (a|b): keuze tussen a of b
- <element>?: facultatief element
Formaat (Distribution)[bewerken]
- RDF/XML
- XSD
- HTML
- ZIP
Lengte[bewerken]
- (<lengte>|<minimale lengte>..<maximale lengte)
- <lengte><.decimalen>?
Minimum: (<minInclusiv>waarde|<minExclusiv>waarde)
Maximum: (<maxInclusiv>waarde|<maxExclusiv>waarde)
Licentietype[bewerken]
- openbaar: zonder restricties
- openbaar: met restricties
- autorisatie: doelbinding wettelijk
- autorisatie: doelbinding autorisatiebesluit of certificaat
Mutatietype[bewerken]
- opvoeren
- wijzigen
- beëindigen
Rol[bewerken]
- actor
- agent
- bronhouder
- registratiehouder
- overige (Zie zaaktype)
Referenties[bewerken]
| ⇠ Vorige pagina: Standaarden voor gegevensbeschrijvingen | Volgende pagina: Lijst referentienamen en -definities ⇢ |