Gegevenswoordenboeken

In diverse sectoren (domeinen/ketens) van de Nederlandse overheid hebben organisaties afspraken gemaakt om te komen tot eenduidige gegevensbeschrijvingen. Deze sets met eenduidige beschrijvingen vallen onder de brede noemer 'gegevenswoordenboek.' Achter die term gaat een wereld aan variaties schuil in aard en vorm, zie Wat is een gegevenswoordenboek?. Het thema Gegevensmanagement geeft daarom het advies om van bestaande gegevenswoordenboeken duidelijk te maken in hoeverre ze overeenkomen met de vier types modellen die in het MIM (Metamodel voor informatiemodellen) worden beschreven. Als je je eigen woordenboek goed genoeg beschrijft is ook voor anderen duidelijk wat ze er aan hebben.

De NORANederlandse Overheid Referentie Architectuur biedt een overzicht van reeds bekende gegevenswoordenboeken. Hier kun je de definities van de verschillende sectoren vinden, en/of de contactgegevens van de beheerder van het gegevenswoordenboek om meer informatie te krijgen. Een klik op de naam van een gegevenswoordenboek in het overzicht brengt je bij de detailpagina, met onder 'externe verwijzing' een link naar het eigenlijke gegevenswoordenboek.

Ken je een gegevenswoordenboek dat hier mist, of heb je een verbetering op de hier getoonde, neem dan even contact op via nora@ictu.nl.

	Werkingsgebied	Beschrijving
Aquo-lex en Aquo Objecten Catalogus	Waterbeheer	Aquo-lex (het ‘waterwoordenboek') bevat circa 7.500 definities voor termen. De fouten die bij gegevensuitwisseling optreden, ontstaan vaak door verschil in betekenis. Door deze ‘standaardtaal' te gebruiken, wordt spraakverwarring tussen mensen en/of informatiesystemen voorkomen. Aquo-lex wordt geïntegreerd in de Aquo Objecten Catalogus (Aquo OC). Deze catalogus bevat relaties tussen de begrippen uit Aquo-lex. De gebruikerIedere persoon, organisatie of functionele eenheid die gebruik maakt van een informatiesysteem ervan kan snel termen vinden en in hun context plaatsen.
BGT Gegevenscatalogus	Geo, BOR	De BGT vormt de kern (verplichtende deel) van het informatiemodel geografie (IMGeo). De verdiepingsslag van de BGT die in IMGeo is vastgelegd als het optionele deel, is bedoeld voor het opslaan en uitwisselen van beheer- en plustopografie. IMGeo zorgt ervoor dat wie de optionele informatie wil beheren en/of uitwisselen, dit volgens een landelijke standaard kan doen. IMGeo biedt ook voor 3D uitwisseling van grootschalige topografie een optionele standaard en baseert zich hiervoor op de internationale standaard CityGML.
DUO gegevenswoordenboek	Onderwijs	Het gegevenswoordenboek van DUO vormt sinds 2008 de semantische kern van wettelijke uitvoeringstaken in het onderwijs. Registraties en uitwisselingen tussen DUO, onderwijsinstellingen en andere uitvoeringsorganisaties kunnen worden geduid aan de hand van dit gegevenswoordenboek. Hergebruik is de regel. Modellen voor registraties en uitwisselingen kunnen gebruik maken van dezelfde elementen uit het gegevenswoordenboek. Het gegevenswoordenboek van DUO is gepubliceerd als linked data api.
Dataland gegevenswoordenboek	Gemeenten	Gegevenswoordenboek over alle gebouwde objecten. Allereerst wordt een toelichting gegevenWeergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat op de gebruikte terminologie bij de gegevensspecificaties. Vervolgens wordt het gebouwde object gedefinieerd waarop de DataLand-gegevens betrekking hebben. Daarna wordt elk DataLand-gegevenWeergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat gespecificeerd. Kenmerkend daarvoor is dat DataLand per gegevenWeergave van een feit, begrip of aanwijzing, geschikt voor overdracht, interpretatie of verwerking door een persoon of apparaat, uitzonderingen daargelaten, een voorkeur-specificatie kent en tevens één of meer alternatieve specificaties onderkent.
Definities Geostandaarden	GEO	Ook wel genoemd de NEN 3610 conceptenbibliotheek. Hier vindt u definities van concepten die gebruikt worden in NEN 3610 informatiemodellen. Op dit moment zijn dit IMGeo, NEN3610 en IMRO beheerd door Geonovum en IMBRT beheerd door het Kadaster.
EAR begrippenlijst	Rijksoverheid	Begrippen gebruikt in de EAR (EnterpriseArchitectuur Rijksdienst).
Gegevenswoordenboek Strafrechtsketen	Justitie, Strafrechtsketen	Gegevenswoordenboek Strafrechtsketen.
Gegevenswoordenboek stedelijk waterbeheer (GWSW)	Gemeenten, Ondergrond, Geo, Waterschappen, Infrastructuur, Water(beheer), Ruimte	Eenduidige definities van objecten in stedelijk waterbeheer en riolering (zowel ondergronds als bovengronds), met daaraan toegevoegd de beschikbare informatie (kennis) over hun kenmerken en hun onderlinge relaties. De ontologie is in RDF/RDF/OWL-2 (Turtle) opgebouwd, waarbij een uitwisselformaat oroX is gedefinieerd (een eigen specificatie op basis van RDF-relaties). De semantische server waarop de GWSW ontologie en ruim 60 daarop gebaseerde gemeentelijke datasets geserveerd worden, is op meerdere manieren benaderbaar: data.gwsw.nl voor bekijken van de ontologie en aanroepen van individuele concepten (bijvoorbeeld Rioolput geeft alle informatie van het concept Rioolput) apps.gwsw.nl biedt meerdere toepassingen voor gebruik van de ontologie en GWSW-datasets (validatie, conversies, GIS-presentatie) sparql.gwsw.nl, het SPARQL end point voor queries en machine-machine communicatie review.gwsw.nl/webprotege voor commentaar via Webprotege Voor specifieke toepassingen zijn ook enkele RESTful API's beschikbaar.
Gegevenswoordenboek vreemdelingenketen	Vreemdelingenketen, Justitie	Het Gegevenswoordenboek vreemdelingenketen (GVK) wordt beheerd door de redactiecommissie GVK, die bestaat uit vertegenwoordigers van alle ketenpartners. Het doel van het GVK is het ondersteunen van het op een juiste manier interpreteren van informatie die wordt uitgewisseld in en/of gerapporteerd over de vreemdelingenketen. Verschillende interpretaties leiden tot miscommunicatie en dus potentieel tot verkeerd handelen. De website GVK Online is ontwikkeld om het gebruik van het GVK te vergemakkelijken. Zo kunnen gebruikers bijvoorbeeld snel definities van gegevens opzoeken of naar informatie refereren door te 'linken'.
Gegevenswoordenboeken justitie Elektronisch BerichtenVerkeer	Justitie, strafrechtketen, vreemdelingenketen	Gegevenswoordenboeken voor de vreemdelingenketen en strafrechtketen.
Geografische Thesaurus Zorg en Welzijn	Zorg, Gezondheidszorg, Welzijn, Geo	De Geografische Thesaurus Zorg en Welzijn bevat de indeling van Nederland in provincies met alle bijbehorende gemeenten en de daarbij behorende plaatsen. De plaatsen zijn te koppelen aan de postcodetabel. Daarnaast bevat de Geografische TZW regionale indelingen zoals GGD-regio’s, veiligheidsregio’s, centrumgemeenten maatschappelijke opvang, AMK-regio’s, arrondissementen enz. Exports kunnen worden ingelezen in informatiesystemen waarin geografische informatie een rol speelt, zoals voor het aangeven van de werkingsgebieden van organisaties in sociale kaarten.
IMgeo (Informatiemodel Geografie)		IMgeo beschrijft informatie over de buitenruimte - wegen, sloten, groenvoorziening, verkeerslichten - in Nederland. het bevat de gegevenscatalogus van de wettelijk verplichte BGT (Basisregistratie Grootschalige Topografie) en een uitbreiding daarop.
Informatiemodel Kadaster		Het informatiemodel is de basis waarop specifieke productmodellen worden gebaseerd, waarmee het kadaster informatie uitwisselt met andere organisaties. Deze informatieuitwisseling vindt plaats met berichten in XML-formaat dat gebaseerd is op een XML schema(XSD). De XSD wordt gegenereerd op basis van het klassenmodel dat in de PDF wordt bescheven.
Informatiemodel Zaken (RGBZ) 2.0	Gemeenten	Het informatiemodel RGBZ specificeert de gegevens en hun samenhang die gemeenten, daarmee samenwerkende organisaties en hun klanten minimaal nodig hebben om voldoende op de hoogte te zijn van lopende en afgeronde zaken.
Jeugdstrafrecht gegevenswoordenboek	Strafrechtsketen, Jeugd, Justitie	Dit gegevenswoordenboek wordt niet meer beheerd en er is geen werkende link meer van beschikbaar.
Kenniscentrum Digitaal erfgoed	Archiefwezen	Lijst met metadatastandaarden (structurele metadata, technische metadata en administratieve metadata).
Kernmodel Onderwijs Informatie (KOI)	Onderwijs: PO, VO, MBO, HO	Het Kernmodel Onderwijsinformatie (KOI) zorgt ervoor dat organisaties in het onderwijs sectoroverstijgend gegevens kunnen uitwisselen. Om meer gemeenschappelijkheid in informatiehuishoudingHet totaal aan regels en voorzieningen gericht op de informatiestromen en –opslag of archivering ter ondersteuning van de primaire processen. te realiseren, wordt gewerkt aan een Kernmodel Onderwijsinformatie: een relationeel model waarin begrippen op het hoogste niveau in samenhang worden gebracht en dat de basis vormt voor sectoroverstijgende gegevensuitwisseling in het onderwijsdomein. Het kernmodel biedt inzicht in de globale structuur van het onderwijs binnen Nederland.
NEN 3610		Het basismodel geo-informatieAlle informatie-objecten die een plaatsgebonden kenmerk hebben: gegevens met een directe of indirecte referentie naar een plaats op het aardoppervlak. (NEN3610) vereenvoudigt de uitwisseling van geo-informatieAlle informatie-objecten die een plaatsgebonden kenmerk hebben: gegevens met een directe of indirecte referentie naar een plaats op het aardoppervlak. tussen partijen en informatiesystemen en maakt het gebruik van deze geo-informatieAlle informatie-objecten die een plaatsgebonden kenmerk hebben: gegevens met een directe of indirecte referentie naar een plaats op het aardoppervlak. eenduidig en betekenisvol. NEN3610 bevat de gemeenschappelijke basis van de verschillende onderliggende sectorale informatiemodellen. Met behulp van dit basismodel kan er in alle sectoren tot op detailniveau worden gemodelleerd.
Nationaal Georegister (NGR)	Geo	Dit is een catalogus van de online geo-informatieAlle informatie-objecten die een plaatsgebonden kenmerk hebben: gegevens met een directe of indirecte referentie naar een plaats op het aardoppervlak. in Nederland. Bronhouders registreren hier hun gegevens. Gebruikers ontdekken hier wat er beschikbaar is. Het Nationaal Georegister maakt het zoeken en vinden van locatiegegevens makkelijker. Het is ook het Nederlandse INSPIRE portaal. Het Nationaal Georegister bevat meer dan 3.500 verwijzingen naar Nederlandse datasets waaronder zo’n 800 webservices van verschillende aanbieders.
Nederlandse Taxonomie	Financiële sector	De Nederlandse Taxonomie is het woordenboek met definities van gegevens die nodig zijn voor het samenstellen van rapportages gebaseerd op wetten en regels ten aanzien van jaarrekeningen, belastingaangiften en statistiekverplichtingen. Er kunnen extensies op de NT worden gemaakt: een rapportageproces maakt dan als basis gebruik van de NT, maar heeft voor specifieke rapportagedoeleinden een (beperkt) aantal andere definities nodig om tot de juiste rapportages te komen. Rapportage vragende partijen en software en servicesleveranciers gebruiken de Nederlandse Taxonomie Architectuur (NTA) om de NT op de juiste wijze te implementeren. Zie de NTA Wiki.
Onderwijsbegrippenkader (OBK)	Onderwijs	Het OnderwijsBegrippenKader of kortweg OBK is dé gemeenschappelijke online database met alle onderwijsbegrippen en hun onderlinge relaties – te beginnen met het curriculum. Het OnderwijsBegrippenKader bevat onderwijsbegrippen zoals ‘Nederlands’; ‘havo’; ‘kerndoel’; ‘competentie’ en ‘kwalificatiedossier’. Dus er staan begrippen in van alle onderwijssoorten, van alle kerndoelen, van alle vakken, van alle competenties in de kwalificatiestructuur van het mbo, van alle referentieniveaus Taal en Rekenen. En uiteraard ook begrippen uit het administratieve domein, zoals ‘onderwijsvolger’ of ‘entreetoets’. Het OnderwijsBegrippenKader kun je beschouwen als een modelmatige weergave van het Nederlandse onderwijs. Het OBK is volledig gebaseerd op Linked Open Data en wordt beheerd door Edustandaard, het samenwerkingsplatform in het onderwijs voor beheer en gebruik van standaarden. Het OBK met zijn gestandaardiseerde termen is gelinked met specifieke woordenboeken zoals het DUO Gegevenswoordenboek. Kennisnet verzorgt de dienstverlening voor het OBK.
RIHa (Referentie Informatiemodel Handhaving)		Een basisstructuur voor Relaties, Objecten en Locaties ten behoeve van de rijksinspecties voor informatie-uitwisseling in het kader van hun handhavingactiviteiten. De relatie tot de basisregistraties, andere registers en andere referentie informatiemodellen is hierin meegenomen.
RINIS Gegevenswoordenboeken	Sociale zekerheid	Alle definities, berichtstandaarden en berichtelementen, die worden gebruikt door de deelnemende sectoren. In het gegevenswoordenboek vindt u bij de toelichting de algemene informatie over standaarden, berichtformaten, tekensets en dergelijke. Om snel te kunnen zien met wie elke sector uitwisselt, is een schema opgenomen. Klikt u in het schema op een sector, dan krijgt u het overzicht van de berichten van deze sector. Een totaal overzicht van alle berichten die via RINIS worden uitgewisseld vindt u bij berichten. Elk bericht heeft een link naar de berichtdefinitie, inclusief tekenset en berichtformaat.
ROSA gegevenswoordenboek	Onderwijs	Gegevenselementen die in onderwijsketens gebruikt worden.
Referentiemodel Gemeentelijke Basisgegevens Zaken (RGBZ)	gemeenten	Het model specificeert de gegevens en hun samenhang die gemeenten, daarmee samenwerkende organisaties en hun klanten minimaal nodig hebben om voldoende op de hoogte te zijn van lopende en afgeronde zaken. Op basis van het model kunnen betrokkenen bij, en geïnteresseerden in een zaakEen samenhangende hoeveelheid werk met een welgedefinieerde aanleiding en een welgedefinieerd eindresultaat, waarvan kwaliteit en doorlooptijd bewaakt moeten worden geïnformeerd worden. Dit loopt van ex- en interne initiatoren van een zaakEen samenhangende hoeveelheid werk met een welgedefinieerde aanleiding en een welgedefinieerd eindresultaat, waarvan kwaliteit en doorlooptijd bewaakt moeten worden via medebehandelaars daarvan en belangstellenden in de publicatie van de zaakEen samenhangende hoeveelheid werk met een welgedefinieerde aanleiding en een welgedefinieerd eindresultaat, waarvan kwaliteit en doorlooptijd bewaakt moeten worden of het resultaat daarvan, tot management dat behoefte heeft aan sturingsinformatie. Met de gegevens in het model moet men ook (achteraf) een zaakEen samenhangende hoeveelheid werk met een welgedefinieerde aanleiding en een welgedefinieerd eindresultaat, waarvan kwaliteit en doorlooptijd bewaakt moeten worden kunnen verantwoorden, zowel inhoudelijk (is de zaakEen samenhangende hoeveelheid werk met een welgedefinieerde aanleiding en een welgedefinieerd eindresultaat, waarvan kwaliteit en doorlooptijd bewaakt moeten worden goed afgehandeld) als qua proces (is de zaakEen samenhangende hoeveelheid werk met een welgedefinieerde aanleiding en een welgedefinieerd eindresultaat, waarvan kwaliteit en doorlooptijd bewaakt moeten worden op de juiste wijze afgehandeld), en desgewenst de (behandeling van de) zaakEen samenhangende hoeveelheid werk met een welgedefinieerde aanleiding en een welgedefinieerd eindresultaat, waarvan kwaliteit en doorlooptijd bewaakt moeten worden kunnen reconstrueren.
Referentiemodel Stelsel van Gemeentelijke Basisgegevens (RSGB)	gemeenten	De invoering van een overheidsbreed Stelsel van Basisregistraties is één van de meest ingrijpende ontwikkelingen waarmee gemeenten te maken hebben. Het Referentiemodel Stelsel van Gemeentelijke Basisgegevens (RSGB) biedt gemeenten en hun leveranciers houvast bij het invoeren en het gebruiken van deze gegevens. Dit objectenmodel voor de gemeentelijke basisgegevens presenteert de samenhang tussen basisregistraties op een logische wijze.
SUWI Gegevensregister (SGR)	Sociale zekerheid	Het SUWI Gegevensregister (SGR) is de standaard die binnen het Suwi-domein wordt gehanteerd voor het uitwisselen van gegevens tussen de Suwi-partners. Het Suwi-domein wordt gevormd door de activiteiten van CWI, UWV en GSD’s. De betekenis van de gegevens die tussen de Suwi-partijen worden uitgewisseld en de wijze waarop de gegevens worden vastgelegd (gecodeerd) bij de uitwisseling, dienen eenduidig en ondubbelzinnig te zijn.
Serviceregister Digikoppeling		Het Digikoppeling Serviceregister is een online catalogus van informatiediensten die een overheidsorganisatieNORA doelt met het begrip 'overheidsorganisaties' zowel op overheden als op semi-overheid- en private organisaties met een publieke taak. via Digikoppeling kan afnemen. Het register is beschikbaar als webapplicatie en is slechts toegankelijk voor geregistreerde gebruikers. In het Serviceregister zijn o.a. XML-schema's (xsd's) opgenomen, met technische specificaties van leverbare gegevens, bedoeld voor gebruik door applicaties.
Stelselcatalogus		De Stelselcatalogus is de primaire kennisbron voor informatie over welke gegevens er in het Stelsel van Basisregistraties beschikbaar zijn en wat deze gegevens betekenen (semantiek). Met die informatie kunnen gebruikers gegevens uit de basisregistratieEen bij wet als basisregistratie aangemerkte registratie.(s) makkelijk inpassen in hun eigen werkprocessen. De definities in de Stelselcatalogus zijn overgenomen uit de verschillende basisregistraties. De beheerders van de basisregistraties onderhouden de definities zelf.
Stelselpedia	Stelsel van basis- en kernregistraties gemeente Amsterdam	De Stelselpedia is de centrale informatiebron over het Amsterdamse stelsel van basisinformatie. Deze kennisbank omvat informatie over alle basisregistraties en kernregistraties (hierna: basis- en kernregistraties), de relaties daartussen en de samenhang van het stelsel.
Thesaurus Politiekunde	Politie, OOV	Begrippen die gebruikt worden in het uitvoeren van politietaken.
Thesaurus Zorg en Welzijn	Zorg, Gezondheidszorg, Welzijn	Meer dan 35.000 termen op het gebied van zorg en welzijn, zowel vaktaal als de taal van de burger, voor metadatering in informatiesystemen zoals systemen voor cms of dms, voor verbetering van de prestaties van zoekmachines door het meenemen van synoniemen in de zoekvraag en voor vastlegging van de terminologie. Met hiërarchische relaties, synoniemen, zie ook-relaties en definities. Bestrijkt onder meer gezondheidszorg (ook ziektetermen), gehandicaptenzorg, ouderenzorg, jeugdzorg, sociale zekerheid, onderwijs, welzijn.
Zorg Informatie Bouwstenen (ZIB)	Cure (ziekenhuizen)	Voor de uitwisseling van patiëntinformatie binnen of buiten een ziekenhuis is het belangrijk dat beide partijen (en hun ICT-systemen) dezelfde term op dezelfde manier interpreteren: zaken als lichaamsgewicht, bloeddruk of mobiliteit moeten op dezelfde manier worden getest en vastgelegd. De Zorg InformatieBetekenisvolle gegevens. Bouwstenen is een verzameling van veelgebruikte medische en verpleegkundige termen die semantisch beschreven zijn. ZIB's zijn in eerste instantie ontwikkeld binnen ziekenhuizen, maar kunnen ook in het bredere Domein Gezondheid en zorg gebruikt worden.