Leidraad Regelbeheer Van wet naar loket
|
|
Vele handen maken zwaar werk[bewerken]
Wetsuitvoering ligt in vele handen: een afdeling voorlichting maakt folders en websites, uitvoeringsspecialisten behandelen bijzondere gevallen, handhavers sporen fraude en oneigenlijk gebruik op, ICT’ers maken software voor geautomatiseerd beslissen, medewerkers handelen bezwaren af of vertegenwoordigen de uitvoeringsorganisatie in beroepszaken. Deze mensen staan rechtstreeks in contact met de doelgroep en voeren allen de wet uit.
Doordat de verschillende uitvoerders veelal zelf de wet interpreteren en uitvoeren, bestaat er een reële kans dan deze interpretaties niet consistent zijn. Burger en bedrijf worden daardoor blootgesteld aan verschillende antwoorden afhankelijk van het kanaal dat ze gebruiken of ze zijn helemaal niet op de hoogte van een alternatief (het zogenaamde piepsysteem).
Met al die handen is het erg lastig voor uitvoeringsorganisaties om de wet rechtmatig, consistent en wendbaar uit te voeren en uit te leggen. Regelbeheer maakt dit echter veel eenvoudiger te realiseren door de vastlegging van één authentieke interpretatie van de wet. De uitvoeringsorganisatie kan de verschillende uitvoeringsvormen ijken op deze interpretatie.
In de beeldspraak ontwikkelt de organisatie zich dan van 'vele handen' naar 'één hand met vijf vingers', waarbij de vingers symbool staan voor elk één uitvoeringsvorm.
De hand met de vijf vingers[bewerken]
Zoals in bovenstaande figuren te zien is, acteren de vingers op basis van eenduidige interpretatie van de wet (normen), vastgelegd in bedrijfsregels en gegevensdefinities, hier weergegeven in de pols.
De arm zelf staat symbool voor het voortbrengingsproces van bedrijfsregels en gegevensdefinities. Dit proces wordt uitgewerkt in Zoet, M. e.a. (2014) en wordt hier het BRM-referentieproces genoemd, omdat het de praktijk bij meerdere uitvoeringsorganisaties beschrijft.
Het BRM-referentieproces is onderverdeeld in zes deelprocessen: het analyseproces, het ontwerpproces, het acceptatieproces, het uitrolproces, het uitvoeringsproces en het beheerproces.
Vanuit een wetsanalyse wordt op basis van de (geannoteerde/geanalyseerde) wet het ontwerpproces uitgevoerd, waarbij conceptuele modellen, bedrijfsregels en voorbeelden worden opgeleverd.
Na acceptatie van modellen, regels en voorbeelden worden de implementatieonafhankelijke bedrijfsregels getransformeerd naar implementatieafhankelijke bedrijfsregels. Implementatieafhankelijke bedrijfsregels zijn executeerbaar als software. Het uitvoeringsproces is het proces waarbij de regels zijn uitgerold en in productie zijn. Het beheerproces ziet toe op governance op de voortbrenging van analyseren tot en met uitvoering.
Op punt 1 in bovenstaande afbeelding vindt overdracht plaats van (wijzigingen) in wet- of regelgeving naar de uitvoeringsorganisatie. De punten aangeven met een 2 zijn de overdrachtsmomenten waarin regelanalisten, beleidsmedewerkers en materiespecialisten samenwerken om bedrijfsregels en gegevensdefinities op te stellen waarmee de (wijzigingen) in wet- of regelgeving tot uitvoering kunnen worden gebracht. Op punt 3 gaan de inmiddels tot implementatieafhankelijke regels getransformeerde regels in productie.
Naast deze processen (niet afgebeeld in de figuur) ziet het BRM-referentieproces ook het evaluatieproces waarbij mechanismes worden ingebouwd ter controle of beoogd resultaat per deelproces bereikt is.
Multi-disciplinaire samenwerking[bewerken]
Het traject van Wet naar Loket kan effectief en efficiënt worden uitgevoerd als de verschillende rollen in de voortbrenging in een multi-disciplinair voortbrengingsteam samenwerken.
De wetsjurist werkt samen met de regelanalist, gegevensontwerper en procesontwerper om wet- en regelgeving vanuit de wettekst te vertalen naar uitvoerbare regels. In bijgaand figuur is het multi-disciplinair voortbrengingsteam gevisualiseerd door de rollen te projecteren op de voortbrenging (zie figuur)
Van wetgevende organisatie naar wetsjurist naar proces-, gegevens, regelanalist en ICT-deskundige wordt de betekenis van de wet- en regelgeving in dialoog gemodelleerd tot implementeerbare regels. Dit samenwerkingsverband noemen we het multi-disciplinair voortbrengingsteam ("multi" in de zin van meerdere disciplines welke vanuit verschillende invalshoeken kijken de voorliggende wet- en regelgeving en regels).
Context bij figuur het functioneren van het multi-disciplinaire voortbrengingsteam:
De tekstbollen in het figuur staan voor de continue afstemming tussen rollen met verschillende expertise die aan wetsartikel en / of kennismodel werken.
- Rode bol 1: de wetgevende organisatie heeft beleidsdoelen die in samenwerking met de wetsjuristen worden vertaald naar wet- en regelgeving; de beleidsvormende dialoog. De beleidsvormende dialoog is buiten scope geplaatst voor de leidraad regelbeheer.
- Rode bol 2: de wetgevende organisatie heeft wet- en regelgeving ontwikkeld en gaat in dialoog met wetsjuristen over de implementatie van wet- en regelgeving.
- Rode bol 3: de samenwerking tussen wetsjurist en regelanalist/gegevensontwerper/procesontwerper waarbij de annotaties op de wetsartikelen worden vastgelegd in een kennis model dat de kennis en semantiek modelleert van het aandachtsgebied/ wetsartikelen.
- Rode bol 4: de samenwerking tussen regelanalist, gegevensontwerper, ICT -deskundige en uitvoeringsspecialisten om de wet(svernieuwing) te vertalen van bedrijfsregels naar een implementeerbare service.
- Rode bol 5: de samenwerking tussen procesontwerper, ICT-deskundige en uitvoeringsspecialisten om de wet(svernieuwing) te vertalen van procesregels naar een implementeerbaar en onderhoudbaar proces in de uitvoering.
- Rode bol 6: de consultatie en evaluatie van het effect van de wet-/ en regelgeving op de doelgroepen richting wet- en regelgeving is een factor van belang om te toetsen of de beoogde verandering wordt bereikt.
Deze consultatie en evaluatie zijn buiten scope van de leidraad regelbeheer.
Visie: integrale ontwikkeling van specificaties voor regel-, gegevens- en procesbeheer[bewerken]
De werkgroep regelbeheer ziet twee relevante ontwikkelingen voor de toekomst van regelbeheer binnen verschillende uitvoeringsorganisaties: de samenhang tussen regels, gegevens en processen EN het integraal uitvoeren van bronanalyse, specificatiefase en simulatie.
Samenhang regels, gegevens en processen[bewerken]
De eerste ontwikkeling is het uitgangspunt van de samenhang tussen regelbeheer, gegevensbeheer en procesbeheer. De samenhang wordt geschetst aan de hand van een voorbeeld:
"Uitgenodigd tot het doen van aangifte wordt de natuurlijke persoon die als binnenlandse belastingplichtige is aangemerkt en die over het vorige belastingjaar negatieve belastbare inkomsten uit eigen woning heeft genoten" (wettekst uit de Inkomstenbelasting).
De regels maken gebruik, in zichzelf, van gegevensdefinities; de gegevensdefinities drukken op de regels. De gegevens en de bijbehorende gegevensdefinities in bovenstaand voorbeeld kunnen niet los worden gezien van daaruit voortvloeiende regels voor regelbeheer: regels en gegevens zijn "brothers in arms". De processtappen om een binnenlands belastingplichtige een uitnodiging te versturen kunnen worden afgeleid uit de bijbehorende wettekst.
De gegevens en processen zijn in onderstaand perspectief met stippellijnen weergegeven om te duiden dat het onderdelen zijn van een toekomstvisie.
Integraal uitvoeren specificatie- en simulatiefase[bewerken]
De tweede ontwikkeling is om de specificaties voor regelbeheer in samenhang te modelleren met het specificeren van gegevens / gegevensdefinities en het specificeren van de processen: een integrale specificatiefase. Het voorliggende kennismodel (als product van bronanalyse) kan worden gebruikt voor de specificaties van de regels in de context, echter ook voor het specificeren van de benodigde gegevens en gegevensdefinities en de processtappen.
In de toekomst zou dan ook het simuleren van gewijzigde specificaties regels, gegevens en processen een simulatiemodel kunnen opleveren waarbij de impact van de nieuwe of gewijzigde specificaties kan worden gesimuleerd.
De simulatie-fase wordt verder beschreven in deel 2 van de Leidraad Regelbeheer.
De specificatie- en simulatie-fase zijn in onderstaand perspectief met stippellijnen weergegeven om te duiden dat het onderdelen zijn van de toekomstvisie van de werkgroep regelbeheer. Met andere woorden onderstaand perspectief is een schets van de gewenste situatie: een stip op de horizon.
Business-doelen[bewerken]
Business doelen: rechtmatig, consistent, uitlegbaar, wendbaar
Hieronder vindt een uitwerking plaats van de eerder genoemde kernvraag:
Wat heeft een uitvoeringsorganisatie nodig om de wet rechtmatig te interpreteren, consistent toe te passen en uit te leggen en om hierin wendbaar te zijn?
In onderstaande afbeelding is het traject van wet- en regelgeving naar uitvoering – via procesmanagement, gegevensmanagement en regelbeheer - schematisch weergegeven. De business-doelen ‘Rechtmatig’, ‘Consistent’, ‘Uitlegbaar’ en ‘Wendbaar’ zijn in de afbeelding gepositioneerd binnen dit traject “van wet naar loket”.
Hieronder zijn links* te vinden naar de business-doelen. Per business-doel wordt weergegeven welke aspecten en bouwblokken er nodig zijn om deze business-doelen te realiseren.
NB* De links zullen op een later moment worden toegevoegd