PSA (Project Startarchitectuur): verschil tussen versies

Uit NORA Online
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(categorie NORA instrumenten toegevoegd)
(→‎NORA PSA Format: verwijzing naar ISO 42010)
 
(36 tussenliggende versies door 9 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{concept|}}{{kaderrechts|
{{Werkversie geïmporteerd Bindende afspraken}}{{Vakmanschap
Ga direct naar: [[PSA (Project Startarchitectuur)/Sjabloon|NORA sjabloon PSA en voorbeelden]]
|Status actualiteit=Actueel
|Status toelichting=
|Contactpersoon=Bas Kaptijn
|Contactgegevens={{Maillink|to=nora@ictu.nl|cc=bas.kaptijn@ictu.nl|linktext=nora@ictu.nl|subject=PSA op noraonline}}
|Afbeelding=PSA NORA Familie.png
|Onder inhoudsopgave=
;PSA Format
* {{Bestand met info|NORA PSA format.odt|PSA Format}}
* {{Bestand met info|NORA-handleiding voor het opstellen van een PSA.odt|Handleiding opstellen PSA}}
* [[Webversie PSA Format]]
* [[Webversie PSA Handleiding]]
}}
}}
__NOTOC__
__TOC__
Een '''Project StartArchitectuur (PSA)''' is een projectdocument dat als hulpmiddel bij een project wordt ingezet om veranderingen te faciliteren. De PSA richt zich daarbij op kaders die op een project van toepassing zijn en de impact van deze kaders op de beoogde verandering.
Een '''Project Start Architectuur (PSA)''' is een hulpmiddel dat bij een project wordt ingezet om veranderingen van A naar Beter te faciliteren. De PSA richt zich daarbij op de kaders die op een project van toepassing zijn en wat de oplossing bijdraagt aan het realiseren van de gewenste, toekomstige architectuur, wat de implicaties zullen zijn voor bestaande voorzieningen en waar het project zal afwijken van bestaande beelden. Met de PSA wordt een concreet en doelgericht ICT-architectuurkader opgesteld, waarbinnen het project moet worden uitgevoerd.<br>
De PSA kan je daardoor zien als de belichaming van het daadwerkelijk werken met architectuur. De PSA maakt concreet wat architectuur voor een project betekent.<br><br>
==NORA PSA Format==
De NORA heeft een PSA Format ontwikkeld dat is gebaseerd op formats die bij diverse private- en overheidsorganisaties in gebruik zijn en tegelijkertijd conformeert aan de [[ISO 42010]], [https://www.iso.org/standard/74393.html geactualiseerd per 2022], en omvat zaken als:
* Een beschrijving van de beoogde verandering op hoofdlijnen<br />De doelen en ambities waaraan het project bijdraagt en invulling geeft. Dus niet de projectdoelen en –ambitie !
* De betrokken stakeholders en de belangen die ze bij deze verandering hebben en inbrengen;
* Een analyse en beschrijving van de kaders en randvoorwaarden van het project<br />De visie en strategie van de betrokken organisatie(s), architectuurvisie <ref>Architecture Vision, TOGAF</ref>, afspraken, relevante delen van de enterprise- en/of domein-architectuur, [[NORA-principe|principes]], richtlijnen, [[standaarden]] en normen, die richting geven aan de oplossing die een project gaat realiseren;
* Een schets van de context en afbakening van de oplossingsmogelijkheden en de samenhang met bestaande en te realiseren diensten;
* Keuzemogelijkheden bij het ontwerp van de oplossing, zoals voor de samenhang in de informatievoorziening, interoperabiliteit van informatie, herbruikbaarheid van de oplossing en afnemende beheerlasten;
* Een explicitering van de impact van keuzes t.a.v. de oplossing en een verantwoorde onderbouwing van afwijkingen (zo borgt de PSA dat toekomstvaste en duurzame besluiten worden genomen).


De PSA is een belichaming van daadwerkelijk werken onder architectuur. De PSA maakt concreet wat architectuur voor een project betekent.
Een PSA kan 'dun' of 'dik' worden opgesteld, afhankelijk van de uitgangssituatie van het project. Sommige projecten starten met een groene weide met slechts enkele globale kaders. Het is dan aan het project om de context, afbakening en impact van keuzes verder uit te werken en af te stemmen. Dan kan een PSA dun zijn (in het ideale geval zo dun dat een samenvatting overbodig is). In andere situaties zijn de wensen en verwachtingen veel verder gespecificeerd en is het landschap waarop aangesloten moet worden complexer. In zo'n situatie kan een wat dikkere PSA nodig zijn.<br>


==Waarom een PSA?==
De PSA beschrijft in elk geval niet de werking van de voorziening en hoe de door de voorziening te leveren diensten worden gebouwd. Dit komt later aan bod, bij de doorontwikkeling van de PSA naar de [[Solution-architectuur]].<br>
Met een PSA maak je een vliegende start en voorkom je dat het project op verrassingen stuit, waarvan de informatievoorziening in meest brede zin later last kan krijgen.
In de praktijk blijkt de samenhang tussen de PSA en Solution Architectuur (SA) soms tot vragen en discussies te leiden, zoals: ga je een aparte solution architectuur uitwerken of ga je ‘gewoon’ de PSA detailleren? <br>
Wellicht is het handig dat we in de toekomst de samenhang tussen een PSA en een SA nader uitwerken. Bij voorbeeld door ook een sjabloon te maken voor een Solution Architectuur en criteria voor wanneer een PSA te detailleren dan wel een aparte SA uit te werken.<br>
Zie ook [[Types architecturen in NORA-familie]].


Voor elke stakeholder levert een PSA iets op:
==Direct naar PSA Format & Handleiding==
* Een bestuurder heeft met een PSA alle ‘ins’ en ‘outs’ beschikbaar om een verantwoord besluit te nemen over een project.
De nieuwste versie van het PSA Format en de handleiding zijn te downloaden als .odt bestand, zodat je gemakkelijk zaken over kunt nemen in je eigen documenten. Publicatie van documenten is echter niet altijd even toegankelijk, dus publiceren we ook een web-versie van beide documenten.
* De projectmanager kan met een PSA, aan de hand van kaders en randvoorwaarden, richting van een project duidelijk maken. Dit geeft inzicht in de oplossing waar aan gedacht wordt en welke consequenties (en risico's) er aan gekozen voorstellen vastzitten. Dit vergemakkelijkt de uitvoering.
* {{Bestand met info|NORA PSA format.odt|PSA Format}}
* De professionals kunnen met een PSA gerichter aan de slag om concrete, passende oplossingen voor te stellen die passen in de PSA; ''werken onder architectuur''.
* {{Bestand met info|NORA-handleiding voor het opstellen van een PSA.odt|Handleiding opstellen PSA}}
De PSA zorgt er uiteindelijk voor dat een [[solution-architectuur]] opgesteld kan worden die aansluit op de wensen van gebruikers.
* [[Webversie PSA Format]]
* [[Webversie PSA Handleiding]]


Overigens is een PSA bij het Rijk verplicht voor grote projecten met een ICT-component vanaf €20 miljoen en met een publiek afbreukrisico. Een PSA is zeker ook zinvol voor kleinere projecten.
==Waarom een PSA?==
Het is de bedoeling dat alle betrokkenen, dus zowel architecten als niet-architecten, met een PSA de essentie van een project snel kunnen doorgronden. Dit maakt de PSA –samen met de PID– een belangrijk instrument dat inzicht geeft in de implicaties van de door het project te realiseren resultaten. Daarbij dient de PSA twee hoofddoelen:
# Ondersteuning van besluitvorming bij het starten van het project (gericht op adviseurs en beslissers).
# Kaderstellend en richtinggevend voor architecten en ontwikkelaars tijdens de uitvoering van het project.  


==Wat mag je van een PSA verwachten?==
Met een PSA maak je daardoor een vliegende start en voorkom je dat het project op verrassingen stuit, waarvan de informatievoorziening in de meest brede zin later last kan krijgen.
Een PSA ondersteunt besluitvorming met:
* De analyse en beschrijving van de kaders en randvoorwaarden van het project (o.a. visie en strategie van de organisatie, architectuurvisie <ref>Architecture Vision, TOGAF</ref> afspraken, [[principes]], richtlijnen, [[standaarden]] en normen) die richting geven aan de oplossing die een project gaat realiseren en schetst de implicaties ervan voor de oplossing.
* Een schets van de context en afbakening van de oplossing en de samenhang met bestaande en te realiseren generieke diensten, voorzieningen en [[:Categorie:Bouwstenen|bouwstenen]] (alle drie lagen van het [[negenvlaksmodel]] dus, inclusief beheer & beveiliging). Het nut van gebruik en inzet van generieke diensten, voorzieningen en bouwstenen wordt hiermede bevorderd.
* Een explicitering van de impact van keuzes t.a.v. de oplossing en verantwoorde onderbouwing van afwijkingen. Zo borgt de PSA dat toekomstvaste en duurzame besluiten worden genomen.
* Sturing aan het ontwerp van de oplossing. Denk aan zaken als: samenhang in informatievoorziening, interoperabiliteit van informatie, herbruikbaarheid van de oplossing en afnemende beheerslasten.


Een PSA kan 'dun' of 'dik' worden opgesteld, afhankelijk van de uitgangssituatie van het project. Sommige projecten starten met een groene weide met slechts enkele globale kaders. Dan kan een PSA 'dun' zijn, in het ideale geval zo 'dun' dat een samenvatting overbodig is. In andere situaties zijn de wensen en verwachtingen veel verder gespecificeerd en is het landschap waarop aangesloten moet worden complexer. In zo'n situatie kan een 'dikke' PSA nodig zijn.
Voor elke stakeholder levert een PSA iets op:
* Een bestuurder heeft met een PSA alle ‘ins’ en ‘outs’ beschikbaar om een verantwoord besluit te nemen over een project;
* De projectmanager kan aan de hand van de kaders en randvoorwaarden van de PSA, de context en richting van een project duidelijk maken en ruimte bieden voor oplossingsmogelijkheden, hetgeen de uitvoering vergemakkelijkt;
* De professionals kunnen met een PSA gerichter aan de slag om concrete, passende oplossingen voor te stellen die passen binnen de kaders van de PSA: ''werken met architectuur''.
De PSA zorgt er uiteindelijk voor dat een [[solution-architectuur]] opgesteld kan worden die aansluit op de wensen van alle stakeholders.


Op basis van een [[doelarchitectuur]], dat is de architectuur van de uiteindelijk gewenste situatie, geeft een PSA richting aan de (technische) oplossing, die een project gaat realiseren. Vervolgens wordt in een [[solution-architectuur]] de voorgestelde oplossing uitgewerkt.
Volgens [[NORA_Familie#De_NORA_als_referentie-architectuur_voor_de_gehele_overheid|Kabinetsbeleid]] moet voor elk nieuw groot ICT-project een PSA worden opgesteld in lijn met de NORA.<br>
Bij het Rijk is het daarom verplicht voor grote projecten met een ICT-component vanaf €20 miljoen en met een publiek afbreukrisico een PSA op te stellen. Maar een PSA is zeker ook zinvol voor kleinere projecten !


==Wanneer pas je een PSA bij een project toe?==
==Wanneer pas je een PSA bij een project toe?==
Een PSA wordt voor de start van een project (in de initiatiefase) ter besluitvorming aangeboden. Opdracht voor het maken van een PSA wordt na het Projectmandaat<ref>[http://pinkacademy.nl/prince2/opstarten-van-een-project/ Projectmandaat] is een term uit de PRINCE2 projectmanagementmethodiek</ref> gegeven, tegelijkertijd met de opdracht voor het maken van een plan van aanpak (PID<ref>Projectinitiatiedocumentatie, ook een PRINCE2-term</ref>). De PSA is bedoeld om meer inzicht te geven in de onderbouwing van de business case bij het opstellen van een projectplan/PID. Daarmee is de PSA onderdeel van de PID en voorkom je dat er doublures optreden.
Een PSA wordt voor de start van een project (wat bij Prince2 de initiatiefase wordt genoemd) ter besluitvorming aangeboden. Opdracht voor het maken van een PSA wordt na het Projectmandaat<ref>[https://www.pinkelephant.nl/kennisbank/prince2/opstarten-van-een-project/?hilite=%27Projectmandaat%27 Projectmandaat] is een term uit de PRINCE2 projectmanagementmethodiek</ref> gegeven, tegelijkertijd met de opdracht voor het maken van een plan van aanpak (PID<ref>Projectinitiatiedocumentatie, ook een PRINCE2-term</ref>). De PSA is bedoeld om meer inzicht te geven in de onderbouwing van de business case bij het opstellen van een projectplan/PID. Daarmee is de PSA onderdeel van de PID en voorkom je dat doublures optreden.


Hoewel in voorgaande gerefereerd wordt aan PRINCE2 als voorbeeld, kan een PSA ook van toepassing zijn bij andere projectmanagementmethoden, zoals Agile.
Hoewel hier dus wordt gerefereerd aan PRINCE2 (als voorbeeld), kan een PSA ook van toepassing zijn bij andere projectmanagementmethoden, zoals Agile.


==Hoe ontwikkel je een PSA?==
==Wanneer pas je een PSA in een Agile omgeving toe?==
Er zijn verschillende methodieken om architectuur te ontwikkelen; NORA doet geen uitspraken over de te gebruiken methode. Het schrijven van een projectstartarchitectuur maakt een integraal onderdeel uit van het ontwikkelen van een architectuur.
Een PSA richt zich van oorsprong op projectmatige veranderingen. Toch is het van belang om ook in een agile omgeving een PSA toe te passen. Immers, ook in een agile omgeving is het nodig om besluitvorming over een of meer epics te ondersteunen en om vooraf kaders mee te geven aan de ontwikkeling daarvan. <br>
Het veel toegepaste Scaled Agile Framework (SAFe) spreekt over het zoeken van balans tussen Intentional Architecture en Emergent Design<ref> zie [https://www.scaledagileframework.com/agile-architecture/ SAFe agile architecture]</ref>. Een PSA biedt dan het vehikel om die kaders mee te geven die essentieel zijn en vrijheid te behouden waar dat nuttig is. <br> <br>
Als je wilt weten hoe je in een Agile omgeving het architectuur gedachtengoed effectief kan combineren, lees dan het artikel [https://www.researchgate.net/publication/370960006_Scaling_Agile_Company-Wide_The_Organizational_Challenge_of_Combining_Agile_Scaling_Frameworks_and_Enterprise_Architecture_in_Service_Companies#fullTextFileContent Agile en Architectuur].Hierin staan praktische tips vanuit agile perspectief richting Enterprise en Solution architectuur als andersom in relatie tot de rol en samenwerking van architecten in agile teams, coördinatiemethoden binnen en tussen agile teams en het balanceren van “emerging”  en doel architecturen.


Een PSA wordt in een vroeg stadium van het project gebruikt. Het is in die fase belangrijk om een korte doorlooptijd te hanteren. Door verschillende disciplines te betrekken bij het schrijven van een PSA, wordt de kans op witte vlekken verkleind en zijn alle partijen vanaf het begin aangehaakt.
==Hoe stel je een PSA op?==
Er zijn verschillende methodieken om architectuur te ontwikkelen. De NORA doet geen uitspraken over een daartoe te gebruiken methode. Het opstellen van een PSA maakt integraal onderdeel uit van het ontwikkelen van een architectuur.<br>
Een PSA wordt in een vroeg stadium van het project gebruikt. Het is in die fase belangrijk om een korte doorlooptijd te hanteren. Door de stakeholders en verschillende disciplines te betrekken bij het schrijven van de PSA, wordt de kans op witte vlekken verkleind en zijn alle partijen vanaf het begin aangehaakt.<br>
De opdrachtgever/producteigenaar keurt de uiteindelijke PSA goed. Deze partij kan toezien op naleving van de PSA in vervolgproducten.


De opdrachtgever/producteigenaar keurt de uiteindelijke PSA goed. Deze partij kan toezien op naleving van de PSA in vervolgproducten.
In het voorjaar van 2023 is door een werkgroep van de NORA een nieuwe opzet gemaakt van het {{Bestand met info|NORA-format van een PSA - versie 6 juni 2023 def.pdf|PSA-format}}, op basis van de nieuwe ISO 42010:2022 (dat was voorheen de versie uit 2011) én afgestemd op de nieuwe NORA Architectuurprincipes. Naast het PSA-format is ook de {{Bestand met info|NORA-handleiding voor het opstellen van een PSA - versie 6 juni 2023 def.pdf|PSA-handleiding}} geactualiseerd.<br>
Zie de achtergrond en bespreking daarvan tijdens de bijeenkomst van de NORA Gebruikersraad op [https://www.noraonline.nl/wiki/NORA_Gebruikersraad_2023-06-06#15.30_u._-_Vaststellen_nieuw_PSA-format_en_-handleiding 6 juni 2023].


Het [[PSA (Project Startarchitectuur)/Sjabloon|PSA-sjabloon van NORA]] helpt de professional snel op weg om een degelijk PSA op te stellen, waarin aan alle relevante aspecten aandacht wordt besteed. Dit sjabloon is samengesteld op basis van PSA's uit verschillende organisaties en geeft als het ware een 'grootste gemene deler' weer. Het basisidee is dat iedere professional het PSA-sjabloon van NORA als uitgangspunt neemt. In de praktijk blijkt dat organisaties weliswaar uitgaan van dezelfde inhoud maar deze op uiteeenlopende wijze ordenen. Naast het NORA-sjabloon zijn op de pagina over het PSA-sjabloon ook voorbeelden te vinden van uitgewerkte PSA's en PSA-sjablonen uit de praktijk van verschillende organisaties, die tot uitdrukking brengen dat de inrichting/ordening heel verschillend kan zijn.
Met deze 2 stukken verwachten we de professional snel op weg te helpen om een degelijke PSA op te stellen, waarin aan alle relevante aspecten aandacht wordt besteed. Ze zijn gebaseerd op ervaringen vanuit verschillende (grote) organisaties en geven als het ware de 'goede voorbeelden' weer. Het basisidee is dat iedere professional het PSA-sjabloon van NORA als uitgangspunt neemt. In de praktijk blijkt dat organisaties weliswaar uitgaan van dezelfde inhoud, maar deze op uiteenlopende wijze ordenen, afgestemd op de behoefte en ervaring van de gebruikers binnen hun organisatie.


==Contact==
==Contact==
Vragen en suggesties kunnen worden gestuurd naar Jacques Verdaas, [mailto:architectuur@ictu.nl architectuur@ictu.nl].
Vragen en suggesties kunnen worden gestuurd naar Bas Kaptijn (ICTU), via {{Maillink|to=nora@ictu.nl|cc=bas.kaptijn@ictu.nl|linktext=nora@ictu.nl|subject=Doorontwikkeling PSA}}.


==Zie ook==
==Referenties==
<references />
<references />
[[Categorie:Instrumenten]][[Categorie:NORA instrumenten]]
[[Categorie:Instrumenten]][[Categorie:NORA instrumenten]]
[[Categorie:PSA]]

Huidige versie van 18 feb 2024 om 18:32

NORA-instrumenten
Contact
Bas Kaptijn
nora@ictu.nl
Status
Actueel


PSA Format

Een Project Start Architectuur (PSA) is een hulpmiddel dat bij een project wordt ingezet om veranderingen van A naar Beter te faciliteren. De PSA richt zich daarbij op de kaders die op een project van toepassing zijn en wat de oplossing bijdraagt aan het realiseren van de gewenste, toekomstige architectuur, wat de implicaties zullen zijn voor bestaande voorzieningen en waar het project zal afwijken van bestaande beelden. Met de PSA wordt een concreet en doelgericht ICT-architectuurkader opgesteld, waarbinnen het project moet worden uitgevoerd.
De PSA kan je daardoor zien als de belichaming van het daadwerkelijk werken met architectuur. De PSA maakt concreet wat architectuur voor een project betekent.

NORA PSA Format[bewerken]

De NORA heeft een PSA Format ontwikkeld dat is gebaseerd op formats die bij diverse private- en overheidsorganisaties in gebruik zijn en tegelijkertijd conformeert aan de ISO 42010, geactualiseerd per 2022, en omvat zaken als:

  • Een beschrijving van de beoogde verandering op hoofdlijnen
    De doelen en ambities waaraan het project bijdraagt en invulling geeft. Dus niet de projectdoelen en –ambitie !
  • De betrokken stakeholders en de belangen die ze bij deze verandering hebben en inbrengen;
  • Een analyse en beschrijving van de kaders en randvoorwaarden van het project
    De visie en strategie van de betrokken organisatie(s), architectuurvisie [1], afspraken, relevante delen van de enterprise- en/of domein-architectuur, principes, richtlijnen, standaarden en normen, die richting geven aan de oplossing die een project gaat realiseren;
  • Een schets van de context en afbakening van de oplossingsmogelijkheden en de samenhang met bestaande en te realiseren diensten;
  • Keuzemogelijkheden bij het ontwerp van de oplossing, zoals voor de samenhang in de informatievoorziening, interoperabiliteit van informatie, herbruikbaarheid van de oplossing en afnemende beheerlasten;
  • Een explicitering van de impact van keuzes t.a.v. de oplossing en een verantwoorde onderbouwing van afwijkingen (zo borgt de PSA dat toekomstvaste en duurzame besluiten worden genomen).

Een PSA kan 'dun' of 'dik' worden opgesteld, afhankelijk van de uitgangssituatie van het project. Sommige projecten starten met een groene weide met slechts enkele globale kaders. Het is dan aan het project om de context, afbakening en impact van keuzes verder uit te werken en af te stemmen. Dan kan een PSA dun zijn (in het ideale geval zo dun dat een samenvatting overbodig is). In andere situaties zijn de wensen en verwachtingen veel verder gespecificeerd en is het landschap waarop aangesloten moet worden complexer. In zo'n situatie kan een wat dikkere PSA nodig zijn.

De PSA beschrijft in elk geval niet de werking van de voorziening en hoe de door de voorziening te leveren diensten worden gebouwd. Dit komt later aan bod, bij de doorontwikkeling van de PSA naar de Solution-architectuur.
In de praktijk blijkt de samenhang tussen de PSA en Solution Architectuur (SA) soms tot vragen en discussies te leiden, zoals: ga je een aparte solution architectuur uitwerken of ga je ‘gewoon’ de PSA detailleren?
Wellicht is het handig dat we in de toekomst de samenhang tussen een PSA en een SA nader uitwerken. Bij voorbeeld door ook een sjabloon te maken voor een Solution Architectuur en criteria voor wanneer een PSA te detailleren dan wel een aparte SA uit te werken.
Zie ook Types architecturen in NORA-familie.

Direct naar PSA Format & Handleiding[bewerken]

De nieuwste versie van het PSA Format en de handleiding zijn te downloaden als .odt bestand, zodat je gemakkelijk zaken over kunt nemen in je eigen documenten. Publicatie van documenten is echter niet altijd even toegankelijk, dus publiceren we ook een web-versie van beide documenten.

Waarom een PSA?[bewerken]

Het is de bedoeling dat alle betrokkenen, dus zowel architecten als niet-architecten, met een PSA de essentie van een project snel kunnen doorgronden. Dit maakt de PSA –samen met de PID– een belangrijk instrument dat inzicht geeft in de implicaties van de door het project te realiseren resultaten. Daarbij dient de PSA twee hoofddoelen:

  1. Ondersteuning van besluitvorming bij het starten van het project (gericht op adviseurs en beslissers).
  2. Kaderstellend en richtinggevend voor architecten en ontwikkelaars tijdens de uitvoering van het project.

Met een PSA maak je daardoor een vliegende start en voorkom je dat het project op verrassingen stuit, waarvan de informatievoorziening in de meest brede zin later last kan krijgen.

Voor elke stakeholder levert een PSA iets op:

  • Een bestuurder heeft met een PSA alle ‘ins’ en ‘outs’ beschikbaar om een verantwoord besluit te nemen over een project;
  • De projectmanager kan aan de hand van de kaders en randvoorwaarden van de PSA, de context en richting van een project duidelijk maken en ruimte bieden voor oplossingsmogelijkheden, hetgeen de uitvoering vergemakkelijkt;
  • De professionals kunnen met een PSA gerichter aan de slag om concrete, passende oplossingen voor te stellen die passen binnen de kaders van de PSA: werken met architectuur.

De PSA zorgt er uiteindelijk voor dat een solution-architectuur opgesteld kan worden die aansluit op de wensen van alle stakeholders.

Volgens Kabinetsbeleid moet voor elk nieuw groot ICT-project een PSA worden opgesteld in lijn met de NORA.
Bij het Rijk is het daarom verplicht voor grote projecten met een ICT-component vanaf €20 miljoen en met een publiek afbreukrisico een PSA op te stellen. Maar een PSA is zeker ook zinvol voor kleinere projecten !

Wanneer pas je een PSA bij een project toe?[bewerken]

Een PSA wordt voor de start van een project (wat bij Prince2 de initiatiefase wordt genoemd) ter besluitvorming aangeboden. Opdracht voor het maken van een PSA wordt na het Projectmandaat[2] gegeven, tegelijkertijd met de opdracht voor het maken van een plan van aanpak (PID[3]). De PSA is bedoeld om meer inzicht te geven in de onderbouwing van de business case bij het opstellen van een projectplan/PID. Daarmee is de PSA onderdeel van de PID en voorkom je dat doublures optreden.

Hoewel hier dus wordt gerefereerd aan PRINCE2 (als voorbeeld), kan een PSA ook van toepassing zijn bij andere projectmanagementmethoden, zoals Agile.

Wanneer pas je een PSA in een Agile omgeving toe?[bewerken]

Een PSA richt zich van oorsprong op projectmatige veranderingen. Toch is het van belang om ook in een agile omgeving een PSA toe te passen. Immers, ook in een agile omgeving is het nodig om besluitvorming over een of meer epics te ondersteunen en om vooraf kaders mee te geven aan de ontwikkeling daarvan.
Het veel toegepaste Scaled Agile Framework (SAFe) spreekt over het zoeken van balans tussen Intentional Architecture en Emergent Design[4]. Een PSA biedt dan het vehikel om die kaders mee te geven die essentieel zijn en vrijheid te behouden waar dat nuttig is.

Als je wilt weten hoe je in een Agile omgeving het architectuur gedachtengoed effectief kan combineren, lees dan het artikel Agile en Architectuur.Hierin staan praktische tips vanuit agile perspectief richting Enterprise en Solution architectuur als andersom in relatie tot de rol en samenwerking van architecten in agile teams, coördinatiemethoden binnen en tussen agile teams en het balanceren van “emerging” en doel architecturen.

Hoe stel je een PSA op?[bewerken]

Er zijn verschillende methodieken om architectuur te ontwikkelen. De NORA doet geen uitspraken over een daartoe te gebruiken methode. Het opstellen van een PSA maakt integraal onderdeel uit van het ontwikkelen van een architectuur.
Een PSA wordt in een vroeg stadium van het project gebruikt. Het is in die fase belangrijk om een korte doorlooptijd te hanteren. Door de stakeholders en verschillende disciplines te betrekken bij het schrijven van de PSA, wordt de kans op witte vlekken verkleind en zijn alle partijen vanaf het begin aangehaakt.
De opdrachtgever/producteigenaar keurt de uiteindelijke PSA goed. Deze partij kan toezien op naleving van de PSA in vervolgproducten.

In het voorjaar van 2023 is door een werkgroep van de NORA een nieuwe opzet gemaakt van het PSA-format (PDF, 380 kB), op basis van de nieuwe ISO 42010:2022 (dat was voorheen de versie uit 2011) én afgestemd op de nieuwe NORA Architectuurprincipes. Naast het PSA-format is ook de PSA-handleiding (PDF, 944 kB) geactualiseerd.
Zie de achtergrond en bespreking daarvan tijdens de bijeenkomst van de NORA Gebruikersraad op 6 juni 2023.

Met deze 2 stukken verwachten we de professional snel op weg te helpen om een degelijke PSA op te stellen, waarin aan alle relevante aspecten aandacht wordt besteed. Ze zijn gebaseerd op ervaringen vanuit verschillende (grote) organisaties en geven als het ware de 'goede voorbeelden' weer. Het basisidee is dat iedere professional het PSA-sjabloon van NORA als uitgangspunt neemt. In de praktijk blijkt dat organisaties weliswaar uitgaan van dezelfde inhoud, maar deze op uiteenlopende wijze ordenen, afgestemd op de behoefte en ervaring van de gebruikers binnen hun organisatie.

Contact[bewerken]

Vragen en suggesties kunnen worden gestuurd naar Bas Kaptijn (ICTU), via nora@ictu.nl.

Referenties[bewerken]

  1. ↑ Architecture Vision, TOGAF
  2. ↑ Projectmandaat is een term uit de PRINCE2 projectmanagementmethodiek
  3. ↑ Projectinitiatiedocumentatie, ook een PRINCE2-term
  4. ↑ zie SAFe agile architecture

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Interoperabiliteit is het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving

Overgenomen van "https://www.noraonline.nl/index.php?title=PSA_(Project_Startarchitectuur)&oldid=72188"