NORA Gebruikersraad 2024-09-10
Bijeenkomst van NORA Gebruikersraad op dinsdag 10 september 2024, 15.00-17.00 uur, locatie: hybride (fysiek bij ICTU, zaal EL1-02 en online via MS Teams).
Doel: Besluit- en visievorming
Doelgroep: Leden van de NORA Gebruikersraad (beheerders van architecturen & andere stakeholders) .
15.00-15.05 Opening en mededelingen[bewerken]
- Eric Brouwer opent de vergadering en heet iedereen van harte welkom. De eerste NORA Gebruikersraad vond plaats op 19 april 2012 en dat is nu dus al ca. 12½ jaar geleden. Minister Donner heeft toenmalig vanuit de Bestuurlijke Regiegroep (BRG) verklaard dat BZK namens alle overheden de eigenaar is van de NORA en dat de deelnemers zorgen voor de inhoudelijke doorontwikkeling. De inhoud en het gebruik van de NORA groeit nog steeds goed. Vanuit NORA Beheer zijn we blij dat we daarbij goed kunnen ondersteunen.
- Er zijn totaal 36 aanwezigen: 8 fysiek op locatie en 28 via de e-meeting.
- Ron Beemster (IenW) is lid van de werkgroep Toegang van de DO/GDI en vervangt deze keer Paul Leunissen.
- Mark Bos (VRNHN) gaat per 1 oktober werken bij de gemeente Leeuwarden; zijn opvolger namens de veiligheidsregio's / VeRA is inmiddels bekend: Martijn Veurink van Veiligheidsregio Noord- en Oost Gelderland (VNOG).
- Anita Potters (gemeente Tilburg) gaat per 1 oktober starten als Enterprise Architect op Bonaire bij de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).
- Er zijn weer enkele nieuwe vertegenwoordigers van overheidsarchitecturen aanwezig, zodat we een kort voorstelrondje doen. Nieuw zijn:
- Pascal Fransen - het CBS wil de banden met de NORA aanhalen en haar EA verbeteren
- Ronny Kennes (BKWI) - is de interim beheerder van de KARWEI (de opvolger van Willem Kossen)
- Edwin Habraken (RVO) - sluit aan n.a.v. het DNA-onderzoek
- Peter Sciamanda (RDW) - is lid van de Overkoepelende Werkgroep Architectuur van de GDI/DO en sluit aan n.a.v. het DNA-onderzoek
- Marcel van den Bos (Aedesstandaarden) - sluit aan voor de VERA (Volkshuisvesting) n.a.v. het DNA-onderzoek
- Bart Verdaasdonk (provincie Groningen) - sluit aan n.a.v. het DNA-onderzoek
- De agendapunten inzake de presentatie over de VeRA en de Architectuur(functie) binnen de overheid, zijn op verzoek omgewisseld.
- Op 5 september was weer een Open Huis van de Architectuur: ditmaal in het teken van de transitie naar quantumveilige cryptografie. Het verslag en de presentaties zijn inmiddels beschikbaar.
- Op 24 september is de 5e DEMO-dag van de NORA redesign: volg het NORA-nieuws en komt dat horen en zien !
- Op 20 november vanaf 13.30 uur is er een bijeenkomst over de samenhang tussen overheidsarchitecturen, waar we dieper ingaan op het delen van DNA van de NORA Familie en waar Remco Overvelde (ArchiXL) zijn afstudeerscriptie van de TU Twente presenteert over mogelijkheden om meer samenhang te brengen tussen referentie-architecturen van de Overheid. We roepen alle beheerders van overheidsarchitecturen op om deze middag alvast in de agenda te reserveren !
- De Kennismodellen van NORA Familieleden zijn gepubliceerd.
15.05-15.10 Goedkeuring van het verslag van vorige keer[bewerken]
==> De NORA Gebruikersraad heeft het verslag van de NORA Gebruikersraad 4 juni 2024 vastgesteld zonder verdere op- of aanmerkingen.
15.10-15.15 Stand van zaken Actiepunten[bewerken]
Actiepunt 2024-06-04/A: NORA Beheer: De naam Netwerklaag vervangen door IT-infrastructuur en toelichten. is voltooid, zie IT-Infrastructuurlaag.
Actiepunt 2024-06-04/B: NORA Beheer: Een bijeenkomst organiseren waarbij Remco zijn onderzoek presenteert aan de NORA Familie om daarna samen te discussiëren over de mogelijkheden en vervolgstappen. is voltooid, zie de NORA Agenda: bijeenkomst op 20 november 2024.
Actiepunt 2024-06-04/C: NORA Beheer: Inplannen van de bespreking van de samenwerking met Bureau MIDO / AR GDI/DO en de relatie tussen de ADO 2030 en de NORA. is nog niet voltooid, maar er lopen wel besprekingen met BZK, bMIDO en NORA Beheer, zie ook de toelichting door Patrick Knoester (BZK) tijdens deze bijeenkomst.
Actiepunt 2024-06-04/D: NORA Beheer: Uitwerking maken van de Organisatielaag en van de Grondslagenlaag. is nog niet voltooid: afgesproken is reflecties op te halen, zie ook de toelichting terzake tijdens deze bijeenkomst.
Door persoonlijke omstandigheden kon Ellen van der Steen (gemeente Apeldoorn) nog geen voortgang aangeven over de lopende uitwerking van Levensgebeurtenissen, Multiproblematiek en Persoonlijke Regelingen Assistent (PRA), maar zij zal dat z.s.m. oppakken.
Voor het volledige overzicht van actiepunten, zie de tabel: Actiepunten
15.15-15.45 Voortgang NORA Redesign 2024[bewerken]
Marieke Vos (NORA Beheer) licht de voortgang toe aan de hand van een presentatie (PDF, 928 kB). Daarbij geeft ze aan dat -mede door de inbreng via de brainstormsessies- al keuzes konden worden gemaakt voor de standaard landingspagina's, een inhoudelijke indeling via het Vijflaagsmodel en het Kennismodel, de nieuwe headers en footers van de pagina's en dat we op elke pagina de status-informatie gaan aangeven.
Tegelijkertijd wordt nog gezocht naar optimale uitwerkingen voor de gebruikersprofielen en de beheerregimes en statusblokjes van pagina's.
Je kunt altijd op de hoogte blijven van de ontwikkeling via Alles wat je wilt weten over de Redesign 2024
Daarnaast doet Marieke -namens het gehele Redesign team- een oproep aan allen om mee te helpen bij de gebruikerstesten.
==> De NORA Gebruikersraad stemt in met de Voortgangsrapportage NORA Redesign 2024 per 10 september 2024 en de bijbehorende budgettering en realisatie.
15.45-15.50 Rapportage DNA-onderzoek MFG en 10 grootste gemeenten[bewerken]
Eric Brouwer (NORA Beheer) licht het onderzoek kort toe. Door vakanties zijn de reacties wat vertraagd en nog niet geheel afgerond, maar op 9 september is het concept rapport aan alle deelnemers verstuurd voor een reflectie. Van de 22 aangeschreven beheerders, hebben inmiddels 12 gereageerd en 5 zijn daar nog mee bezig. Zonder te veel in te gaan op de inhoud, valt in elk geval op t.o.v. het eerdere onderzoek in maart, dat het toepassen van standaarden zowel als principe als opgenomen in het Kennismodel bij de MFG en 10 grootste gemeenten hoog is: gemiddeld 90% (bij de andere overheidsarchitecturen was dat gemiddeld 55%).
Op 12 november zal de definitieve rapportage worden besproken in de NORA Gebruikersraad.
En op 20 november zullen beide rapporten van het DNA-onderzoek worden besproken tijdens de bijeenkomst over de samenhang van overheids(referentie)architecturen. Een punt van aandacht zal dan zijn, hoe de afspraken die we vanuit een architectuur-invalshoek maken ook feitelijk worden nageleefd. Immers, we moeten niet alleen kijken naar de opzet (is het architectuur-aspect onderdeel van de overheidsarchitectuur?), maar ook naar het bestaan (zorgt de beheerder voor de toepassing van het architectuuraspect?) en de werking (zijn de effecten van het architectuur-aspect bekend en hoe stuurt de directie/ CIO daar op?).
Zie ook het daaraan voorafgaande DNA-onderzoek.
15.50-16.15 Begrippen(kaders) afstemmen[bewerken]
Toine Schijvenaars (ArchiXL) licht de stand van zaken toe aan de hand van een presentatie (PDF, 257 kB).
Door de expertgroep zijn maar liefst 2500 (architectuur-)begrippen geïnventariseerd die worden bijgehouden door de NORA Familieleden. Redenerend vanuit het NORA Vijflaagsmodel zijn daaruit 105 begrippen onderkend die als basis kunnen dienen voor een consistent en goed her-bruikbaar begrippenkader voor de gehele NORA Familie. De basis-begrippen worden momenteel beschreven volgens de NL-SBB standaard en opgenomen in een Linked Data format in de NORA. En om relaties tussen begrippen te verduidelijken, zijn soms ook visualisaties toegevoegd. Zie NORA-bassbegrippen.
Zowel vanuit de zaal als vanuit de "chat" komen lovende woorden voor deze ontwikkeling.
Daarnaast komen vragen en opmerkingen naar voren als:
- De ADO heeft dit ook en RORA is er ook mee bezig. Hoe wordt dit met elkaar afgestemd? Er wordt al veel overlegd en afgestemd. Het is niet de bedoeling dat alle begrippen geheel geüniformeerd moeten worden en niet mogen afwijken: bij de harmonisatie van het loonbegrip heeft dat immers tot te veel inspanning en te weinig meerwaarde geleid. We moeten vooral kunnen omgaan met verschillen en die juist goed duiden.
- De ADO heeft pdf’s. Hoe wordt dan geborgd dat begrippen in de verspreide pdf's niet zijn verouderd? Dat is niet tegen te gaan als begrippen in de pdf zijn gekopieerd vanuit een bron. Beter zou zijn te verwijzen (met een linkje) naar de bron c.q. de NORA.
- Het is belangrijk dat als we ArchiMate-modellen gaan toevoegen aan de NORA, dat we dan ook kijken naar de begrippen daarvan, omdat die automatisch worden opgenomen.
- Hoe wordt omgegaan met versiebeheer? Hoe kun je aangeven welke versie van het begrippenkader je hebt (her)gebruikt? Bij het overerven van een specifiek begrip kan je altijd naar de relevante versie verwijzen. Hoe dat met gehele begrippenkaders tegelijk gaat, moet nog worden uitgezocht.
De begrippen voor de recente domeinarchitecturen Toegang en Gegevensuitwisseling van de GDI/DO zijn al in lijn gebracht met het NORA Begrippenkader.
==> De NORA Gebruikersraad stelt het beheerproces voor deze architectuur-begrippen vast.
==> Daarnaast stelt de NORA Gebruikersraad de eerste set van 39 begrippen vast conform dat beheerproces.
Dit laatste houdt in dat de leden binnenkort een e-mail ontvangen, waarbij ze een termijn krijgen van 14 dagen om deze begrippen te bespreken met de eigen achterban en waarin is uitgelegd op welke wijze ze opmerkingen kunnen doorgeven (denk aan: smartcomments, overlegpagina of e-mail).
Indien er geen opmerkingen zijn gemaakt over een bepaald begrip, dan is dat begrip op voorhand vastgesteld.
De begrippen waar wel opmerkingen over zijn gemaakt, worden besproken met betrokkenen om tot een verbeterd voorstel te komen dat zo mogelijk meteen de eerstvolgende bijeenkomst van de NORA Gebruikersraad kan worden ingebracht.
Actiepunt 2024-09-10/A: leden NORA Gebruikersraad: Na ontvangst van de e-mail terzake, binnen 2 weken een reflectie geven op de voorgestelde begrippen.
16.15-16.20 Toelichting uitwerking NORA Vijflaagsmodel[bewerken]
Na de eerdere uitwerking van de Informatielaag, is de uitwerking opgepakt van de Grondslagenlaag en de Organisatorische laag.
Dat is gebeurd door NORA Beheer in samenwerking met enkele experts. De bedoeling was e.e.a. daarover toe te lichten en de NORA Gebruikersraad te vragen om een 1e reflectie op deze 2 uitwerkingen. Echter, gezien de uitloop in de tijd en de wens om de volgende agendapunten nog afdoende te kunnen behandelen, is besloten om de reflectie van de leden via de e-mail uit te vragen. Daarnaast zal een aparte bijeenkomst worden georganiseerd om het 5-laagsmodel te bespreken en om te bezien hoe dienstverlening hierbij past.
Actiepunt 2024-09-10/B: NORA Beheer: Een bijeenkomst organiseren om de uitwerking van het NORA Vijflaagsmodel te bespreken.
16.20-16.20 Pauze[bewerken]
Met instemming wordt de pauze overgeslagen en gaan we direct door met het volgende agendapunt.
16.20-16.40 De architectuur(functie) binnen de overheid[bewerken]
De NORA, de ADO, bMIDO, BZK en vele 10-tallen NORA Familieleden vullen allemaal een stukje architectuur(functie) in voor de Nederlandse overheid. Enkele jaren geleden hebben we daar een overzicht van gemaakt, zie Positionering NORA. Vanuit BZK c.q. bMIDO zijn recent enkele stukken opgesteld waarin deze architectuur(functie) nader wordt beschouwd, inclusief de relatie tussen de NORA Gebruikersraad en de Architectuurraad GDI/DO en de benodigde afstemming tussen de NORA en de ADO 2030. De betreffende stukken zijn nog niet gedeeld met de NORA Gebruikersraad en Patrick Knoester (BZK) licht daarom e.e.a. toe aan de hand van een presentatie (PDF, 262 kB), zodat de leden van de NORA Gebruikersraad worden meegenomen in de beweging die is ingezet en daar een eerste reflectie op kunnen geven.
Enkele punten uit die plannen zijn:
- Het inrichten van een Bureau Architectuur bij BZK met het doel om meer samenhang en sturing te kunnen geven aan de diverse digitaliseringsprogramma's en tevens te voldoen aan de verplichting van de EU Interoperability Act om een Nationale bevoegde autoriteit Interoperabiliteit in te richten;
- Het versterken van de positie van de NORA als dé referentiearchitectuur voor de overheid;
- Het opnemen van meer (ver)bindende afspraken in de NORA (in lijn met het beleid van de nieuwe staatssecretaris);
- Integratie van de NORA en de ADO 2030;
- Het (waar nodig) opschonen van de NORA;
- Het samenvoegen c.q. samenwerken van de NORA Gebruikersraad en de Architectuurwerkgroepen van de GDI/DO.
Dit leidt tot diverse vragen en opmerkingen vanuit de deelnemers, zoals:
- Waarom is het Bureau beperkt tot de "digitale" overheid in plaats van de gehele overheid?
- In samenwerking dingen doen is prima, maar als er verplichtingen zouden komen zonder instemming vanuit de domeinen- of ketens, loop je het risico dat er architecturen afhaken.
- De NORA is een referentie-architectuur, bedoeld voor her-gebruik van diverse mogelijke oplossingen/constructies, terwijl de ADO 2030 een architectuur is, bedoeld voor een eenmalige oplossing: hoe zou dat moeten worden samengevoegd?
- Er zal nog veel moeten worden besproken en afgestemd.
- NORA Beheer c.q. de voorzitter van de NORA Gebruikersraad kan wel advies geven, maar kan niet namens de leden van de NORA Gebruikersraad spreken. Het is daarom belangrijk dat de leden van de NORA Gebruikersraad bij deze ontwikkelingen kunnen aanhaken en in gesprek kunnen gaan met BZK en bMIDO.
- Goed dat er een plan ligt: laten we dat z.s.m. met elkaar delen zodat ieder lid van de NORA Gebruikersraad zelf zijn reflectie daarop kan geven, mede namens de achterban.
- Het sturen op het werken met architectuur moet onderdeel zijn van een cyclus waar ook de CIO van de organisatie een rol in heeft.
16.40-17.10 Presentatie van de geactualiseerde VeRA[bewerken]
Afgelopen maanden is hard gewerkt om de Veiligheidsregio referentie architectuur (veraonline.nl) te actualiseren naar een versie 3.0.
Mark Bos (VRNHN) en Jan Schoonderbeek (namens NIPV) lichten dit toe aan de hand van een presentatie (PDF, 1,5 MB).
Dit leidt tot diverse vragen en opmerkingen vanuit de deelnemers, zoals:
- Er is momenteel nog een link naar de "oude" VeRA. Wanneer wordt VeRA 3.0 gepubliceerd? Dat is nog niet bekend: als het "klaar" is. Dat zal nog minimaal een half jaar duren, maar het is wel al te bekijken in de GitHub. Wie toegang wil tot de Github VeRA: stuur een e-mail naar nora@ictu.nl, dan wordt het doorgestuurd naar Mark c.q. Martijn.
- Waarbij hebben jullie hulp nodig? Of hebben jullie zelf al gekeken wie handig zou zijn om mee in gesprek te gaan?
- Maak vooral duidelijk wat "referentie architectuur" voor jullie betekent.
- Waar zit de afstemming in de onderdelen van de VeRA? De volgorde is van boven naar beneden, gehaald uit ArchiMate en Togaf: vanuit strategische drivers naar value streams, naar capabilities.
- Waar zit in het kennismodel de "capability"?
- Als we kijken hoe de architectuur van de VeRA wordt ontwikkeld voor de veiligheidsregio’s, weet dan dat er al 3 veiligheidsregio’s zijn die het basisconcept van dienstverlening toepassen. Dat lijkt te missen in deze referentie architectuur. Daar zijn betrokkenen zich van bewust en ze gaan daar nog naar kijken.
- Binnen de GEMMA wordt daarvoor een combinatie gemaakt van Archi met BPMN.
- Hoe zit het met de relatie van VeRA met de gemeentelijke GEMMA?