Onderzoek naar het DNA van de NORA Familie in 2024

In de periode maart / april 2024 heeft NORA Beheer een kort onderzoek gedaan naar het gebruik van het DNA van de NORA Familie.

Doel
Komen tot inzichten hoe het beheer van het DNA van de NORA Familie structureel is te regelen. En daarbinnen met name aandacht voor de Bindende Architectuurafspraken.

Stand van zaken
Het aantal betrokken overheidsarchitecturen is 51, waarvan per 9 april 2024 al 34 hebben gereageerd, 13 nog aan de slag zijn en 4 hopelijk nog aan de slag gaan.
Deze tussen-resultaten op hoofdlijnen zijn gebaseerd op 31 reacties:

1. Het streven naar meer samenhang tussen al deze overheidsarchitecturen is bij 2/3 van de respondenten (zeer) goed bekend, en tegelijkertijd bij 1/3 slechts redelijk bekend.
2. De 10 onderdelen van het DNA zijn doorgaans (zeer) goed bekend: de 3 meest-bekende onderdelen zijn de Architectuurprincipes (100%), de Implicaties (90%) en de Kwaliteitsdoelen (87%).
3. De 3 minst-bekende onderdelen van het DNA zijn de Generieke Functies (62%), Bouwstenen (71%) en het Begrippenkader (74%).
4. Alle onderdelen van het DNA worden veelvuldig toegepast in de diverse overheidsarchitecturen, variërend van 26% voor de Generieke Functies tot 81% voor de Architectuurprincipes: gemiddeld wordt ca. 53% toegepast.
5. Alle onderdelen van het DNA zijn veelvuldig opgenomen in het Kennismodel van de diverse overheidsarchitecturen, variërend van 32% voor de Thema’s tot 87% voor de Architectuurprincipes: gemiddeld is ca. 51% opgenomen.
6. Tegelijkertijd ontbreekt een Kennismodel (ook wel metamodel genoemd) bij diverse overheidsarchitecturen.
7. Alle onderdelen van het DNA in de NORA worden her-gebruikt in de diverse overheidsarchitecturen, variërend van 10% voor de Generieke Functies tot 55% voor de Architectuurprincipes.
8. Gemiddeld wordt ca. 30% her-gebruikt via overnemen uit de NORA, al dan niet met aanvullingen en/of wijzigingen.
9. Aanvullend wordt bij 32% van de overheidsarchitecturen her-gebruik gemaakt van het DNA in de NORA door er naar te verwezen (dus zonder eigen kopie te maken), dan wel dat géén her-gebruik van de NORA wordt gemaakt maar van een andere referentie-architectuur.
10. De 17 NORA Architectuurprincipes komen in hoge mate overeen met de principes van de diverse overheidsarchitecturen, variërend van 39% voor NAP04 Bundel diensten tot 77% voor zowel NAP07 Bouw diensten modulair op als NAP08 Standaardiseer waar mogelijk: gemiddeld is ca. 58% overeenkomst.
11. Daarnaast is bij 58% van die overheidsarchitecturen nog sprake van principes die niet in de NORA zijn opgenomen: doorgaans zijn die meer gericht op de bedrijfsvoering en onderlinge samenwerking van overheidsorganisaties.
12. Vanuit de beheerders van de betrokken overheidsarchitecturen zijn maar liefst 21 voorstellen gedaan voor het reguliere onderhoud van de Bindende Architectuurafspraken, ofwel de Kernwaarden, Kwaliteitsdoelen, Architectuurprincipes en Implicaties:
    
13. Voorstel 1 - Per DNA onderdeel een “eigenaar” benoemen die dat onderdeel in samenwerking met de stakeholders actueel houdt, inclusief de relatie met andere DNA onderdelen;
14. Voorstel 2 - De DNA onderdelen uitwerken tijdens een (jaarlijkse) Familiedag, met daarnaast ene proces om gedurende het jaar de ideeën voor verbeteringen aan te dragen en te verzamelen;
15. Voorstel 3 - Een expert-team “KW-KD-NAP-IMPs” vormen met wisselende samenstelling per kalanderjaar vanuit leden van de NORA Gebruikersraad, met een liaison-functie t.a.v. input uit NORA Thema’s en NORA Familie en beoordeling van nieuwe beleidsstukken op impact;
16. Voorstel 4 - Als onderdeel van de werkzaamheden van een NORA Thema- / expertgroep input laten leveren aan NORA Beheer ter actualisatie van de Bindende Architectuurafspraken.
17. Voorstel 5 - Idem vanuit de NORA Familie;
18. Voorstel 6 - Richt je op de DNA onderdelen waar de grootste behoefte bij bestaat en probeer daarnaast niet volledig te zijn;
19. Voorstel 7 - Richt je op herbruikbare architectuurpatronen en minder op de DNA onderdelen;
20. Voorstel 8 - Borgen dat: 1) Veranderende overheidsbrede digitaliseringsstrategie, beleidskaders en wet- regelgeving bekend zijn (Beleid / Sturing) en 2) Toegepast worden door de verschillende uitvoeringsorganisaties en dat de daarmee opgedane praktische ervaringen worden teruggekoppeld naar Beleid.
21. Voorstel 9 - Actief bij NORA Familieleden kijken: verschillen in kaart brengen en analyseren, per kwartaal een oploop organiseren waarin bevindingen en wijzigingsverzoeken worden besproken;
22. Voorstel 10 - NORA Familieleden laten presenteren hoe zij de architectuurkaders vertalen naar hun specifieke context;
23. Voorstel 11 - Zodra het beeld ontstaat van een onderdeel (KW, KWD, NAP, IMP) dat veel is veranderd, een werkgroep samenstellen om een review op de actualiteit uit te voeren;
24. Voorstel 12 - Start met de Beleidskaders: bepaal welke beleidskaders moeten worden geanalyseerd en laat een werkgroep per beleidskader bepalen wat de gerelateerde kernwaarde(n), kwaliteitsdoelen, NAPs en IMPs zijn (gebaseerd op een richtlijn om te bepalen of iets een kernwaarde, kwaliteitsdoel etc. is) en die daarbij tevens laat zien welke stappen zijn doorlopen en welke afwegingen zijn gemaakt en dan een review via de NORA Gebruikersraad, gevolgd door bekrachtiging bij OBDO;
25. Voorstel 13 - Laat NORA Beheer met regelmaat (bv jaarlijks) aan de NORA Gebruikersraad aangeven welke DNA onderdelen actualisatie behoeven;
26. Voorstel 14 - Zorg er voor dat iedereen die content creëert in de NORA daarbij tevens expliciet aangeeft welke impact dat heeft op de NAP’s en Implicaties;
27. Voorstel 15 - Organiseer een toetsingscommissie die wijzigingsvoorstellen beoordeelt; daar kunnen dan ook NORA Familieleden in participeren;
28. Voorstel 16 - Regelmatig checken hoe de NORA Familieleden de Kernwaarden, Kwaliteitsdoelen, Architectuurprincipes en Implicaties invullen, en of wij onderhoudsbehoefte zien in de relatie met de NORA;
29. Voorstel 17 - Regelmatige bespreking van de onderhoudsbehoefte in de Gebruikersraad;
30. Voorstel 18 - Vanuit de NORA regelmatig een enquête als deze houden met de gebruikers;
31. Voorstel 19 - Periodiek verplichte actualisatiemomenten inbouwen en de stakeholders betrekken in die periodieke review;
32. Voorstel 20 - Een structurele werkgroep in het leven roepen met enkele deelnemers vanuit NORA, PETRA, GEMMA, WILMA en wellicht uit andere grotere referentiearchitecturen, die eens per kwartaal bij elkaar komt om de check te doen op nieuwe overheidsbrede beleidskaders (incl. die vanuit de EU) of andere kanten is gekomen om die door te vertalen naar nieuwe/aangepaste waarden, doelen, principes of implicaties. Een dergelijke groep zou ook gevoed moeten kunnen worden door het werkveld;
33. Voorstel 21 - Maak een backlog en breng dat met regelmaat onder de aandacht van de NORA Gebruikersraad.
34. Een groot deel van de beheerders van de overheidsarchitecturen (65%) geeft aan bereid te zijn om een -doorgaans tot enkele dagen beperkte- bijdrage te leveren aan het actualiseren van de Bindende Architectuurafspraken.
35. Tegelijkertijd geeft 35% aan daar momenteel geen capaciteit voor te hebben, maar mogelijk wel in de toekomst.
36. In aanvulling op punt 9. wordt voor alle DNA onderdelen een betere afstemming gewenst tussen de NORA en de overheidsarchitecturen, variërend van 23% voor de Kernwaarden van Dienstverlening tot 35% voor zowel de Architectuurprincipes als de Implicaties, het Begrippenkader en de Bouwstenen: gemiddeld is bij ca. 30% verbeterde afstemming gewenst.
37. Daarnaast is bij 26% van die overheidsarchitecturen zo’n verbeterde afstemming niet nodig omdat naar de NORA wordt verwezen, of dat wordt overerft, dan wel dat daar nog weinig zicht op is of dat te weinig capaciteit beschikbaar is om daar invulling aan te geven.
38. In aanvulling op punten 5. en 6. wordt het NORA Kennismodel als afdoende uitgewerkt beschouwd om de afstemming met de diverse overheidsarchitecturen te verbeteren: daartoe is niet méér DNA nodig.
39. Tegelijkertijd zijn nog enkele adviezen meegegeven om het NORA Kennismodel te verbeteren: die worden opgenomen als actiepunten van het operationele beheer in 2024.
40. Als laatste zijn nog diverse adviezen meegegeven ter verbetering van de NORA: die worden opgenomen als actiepunten van het operationele beheer in 2024.

Naast statistische informatie zijn dus ook diverse adviezen ontvangen voor oplossingen naar aanleiding van de open vragen. Die moeten nog nader worden geanalyseerd en de bevindingen en conclusies daaruit worden opgenomen in het eind-rapport.
Dit geldt met name voor het beheer van de Bindende Architectuurafspraken.
Wegens het belang daarvan wordt daar een separaat voorstel voor gedaan, zie ook de bespreking daarvan tijdens de NORA Gebruikersraad op 6 februari 2024.

Afronden en vervolg van dit onderzoek
Het onderzoek was in 1e instantie gericht op (overheidsarchitecturen van) de leden van de NORA Gebruikersraad. Maar in afstemming met de beheerder van de PETRA hebben we aanvullen ook alle beheerders van de provinciale architecturen aangeschreven. Mede daardoor, en vanwege vakanties en ziekte van enkelen, zijn nog niet alle resultaten ontvangen.
Het voorstel is dat we vanuit NORA Beheer nog enkele weken achter de laatste reacties aan gaan en daarna de concept eind-rapport van het onderzoek opmaken en rondsturen voor reflectie.
Daarna verwerken we de laatste reflecties en maken we het eind-rapport definitief.
Dat eind-rapport gebruiken we samen met de individuele invullingen in de komende jaren voor gerichte acties om de afstemming van de overheidsarchitecturen te laten verbeteren.

==> De NORA Gebruikersraad wordt verzocht in te stemmen met deze afronding en het vervolg.

Daarnaast doen we een klein aanvullend onderzoek
Gezien de positieve reacties op het huidige onderzoek, willen we eenzelfde onderzoek gaan uitzetten bij beheerders van overheidsarchitecturen die niet in de NORA Gebruikersraad zijn vertegenwoordigd, zoals diverse leden van de MFG en de 10 grootste gemeenten.
Daarmee krijgen we een bredere “nul-meting” van het her-gebruik van het DNA, hetgeen een goede basis kan zijn voor een vervolg-meting over enkele jaren om na te gaan in hoeverre de verbinding van de vele overheidsarchitecturen daadwerkelijk toeneemt.

==> De NORA Gebruikersraad wordt verzocht in te stemmen met deze uitbreiding van het onderzoek naar overheidsarchitecturen.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

NORA is gebaseerd op bestaand overheidsbeleid (Nationaal en Europees) en op de instrumenten die in het kader van dat beleid zijn ontwikkeld, zoals wetten, regelgeving, Kamerstukken en bestuursakkoorden.