NORA Gebruikersraad 2024-02-06
Bijeenkomst van NORA Gebruikersraad op dinsdag 6 februari 2024, 15.00-17.00 uur, locatie: hybride (fysiek bij ICTU, zaal EL1-02/04 en online via MS Teams).
Doel: Besluit- en visievorming
Doelgroep: Leden van de NORA Gebruikersraad (beheerders van architecturen & andere stakeholders) .
15.00-15.05 - Opening en mededelingen[bewerken]
- Er zijn totaal 33 aanwezigen: 10 fysiek op locatie en 23 via de e-meeting.
- Mark Bos (VRNHN) volgt Peter Ammerlaan op als vertegenwoordiger van de VeRA.
- Peter Ammerlaan is per 1 februari j.l. de nieuwe Strategisch Enterprise Architect en volgt Rogier van Dam op als vertegenwoordiger van Logius
- Sebastiaan Kommers vervangt deze keer Margriet Cox (EZK/LNV).
- Mede naar aanleiding van het Open Huis van de Architectuur van 3 december 2023 inzake Europa, hebben we een nieuwe overzichtspagina gemaakt: Hoofdlijnen van de EU-Architectuur.
- De expertgroep Standaarden heeft een 1e versie van het Kennismodel Standaarden gepubliceerd en geïnteresseerden in deze expertgroep kunnen zich aanmelden bij Hans Laagland (FS) of Joris Dirks (NORA Beheer). Een idee is om standaarden te gaan relateren aan het NORA Vijflaagsmodel en aan Generieke Functies. Wat nu opvalt is dat nog weinig standaarden beschikbaar zijn voor de organisatorische aspecten van de dienstverlening.
- De gebruiksstatistieken over 2023 (PDF, 305 kB) zijn gepubliceerd en laten een gestage stijging zien van het aantal unieke gebruikers (+6%) en een sterke groei (+77%) van de totale tijd die alle gebruikers met elkaar in de NORA informatie verwerkten (toevoegen, actualiseren, hergebruiken en lezen).
15.05-15.10 – Goedkeuring van het verslag van vorige keer[bewerken]
Het verslag van de NORA Gebruikersraad 2023-11-14 is zonder aanpassingen vastgesteld.
15.10-15.15 – Stand van zaken Actiepunten[bewerken]
Vanuit de invalshoek om alleen de meest belangrijke actiepunten van de lijst door te nemen (en de rest niet), zijn geen opmerkingen gemaakt.
Diverse actiepunten staan nog op de status "bezig", maar zijn al afgrond. Actiepunt 2024-02-06/A: NORA Beheer: Z.s.m. de status van de lopende actiepunten actualiseren.
Het actiepunt van NORA Beheer om meer ruchtbaarheid te geven aan het Basisconcept van Dienstverlening is overgenomen door de nieuwe en zeer actieve expertgroep bcDV.
Voor het volledige overzicht van actiepunten, zie de tabel: Actiepunten
15.15-15.30 - Goedkeuring om NORA geschikt te maken voor het delen van ArchiMate-modellen[bewerken]
In het verlengde van de reflectie op onze samenwerking binnen de NORA Familie, is vanuit diverse deelnemers de behoefte geuit om de NORA geschikt te maken voor het delen van ArchiMate-modellen. Ook voor het beheer van bepaalde onderdelen van de NORA (zoals Standaarden en Begrippen) is dit handig. ArchiMate wordt dan gebruikt als modelleertaal voor de informatie in de NORA en tevens als uitwisselformaat (koppelvlak) tussen de (bron-)bestanden van afnemers en leveranciers van die informatie in de NORA.
Destijds is door Marco Deterink vanuit de Werkgroep NORA Architectuur Principes al een ArchiMate-model opgeleverd. Dat kan als een basis dienen om mee verder te werken, zie GitHub - Werkmodel van de NORA werkgroep Architectuur Principes.
Deze uitbreiding van de NORA-wiki zal jaarlijks extra technische beheerkosten vergen van ca. € 15.000. Daarnaast zal ook ondersteuning en begeleiding van het gebruik moeten plaatsvinden. Vanuit NORA Beheer zal daartoe structureel capaciteit worden vrijgemaakt in overleg met de technisch beheerder ArchiXL.
Gezien de ambitie om onze overheidsarchitecturen meer en beter op elkaar af te stemmen, hetgeen met deze standaard ArchiMate wordt bevorderd, heeft de NORA Gebruikersraad hiermee ingestemd.
15.30-15.40 - Goedkeuring Jaarverantwoording 2023[bewerken]
Eric Brouwer (programmamanager NORA) geeft aan de hand van de Verantwoording Jaarplan 2023 (PDF, 237 kB) een korte toelichting op de werkzaamheden en resultaten van afgelopen jaar:
- we hebben wederom meer familieleden,
- we delen meer kennis en besteden samen ook meer tijd om informatie in de NORA te actualiseren,
- we hebben meer draagvlak verkregen, ook op bestuurlijk niveau,
- we zijn binnen budget gebleven en hebben een nieuwe 4-jarige overeenkomst met BZK voor het beheer t/m 2027.
De leden van de NORA Gebruikersraad hebben de Jaarverantwoording 2023 goedgekeurd en decharge verleend voor het beheer in 2023.
15.40-16.10 - Oproep voor hulp bij het uitwerken van het onderhoud van de NAP's en hun implicaties[bewerken]
Afgelopen jaren is met een grote groep collega's hard gewerkt om de NORA Architectuur Principes (NAP's) en hun implicaties te actualiseren. En in het kader van het DNA van de NORA Familie hebben we al regelmatig met elkaar gesproken over het meer structureel regelen van het beheer daarvan. Toch komt dat nog beperkt van de grond. Wellicht doordat we nog geen goed afgestemde aanpak daarvoor hebben. Eric Brouwer (ICTU) heeft na overleg met Marco Deterink (DNB) en Robert van Wessel (ICTU) een overzicht gemaakt wat hier zo al speelt: Voorstel aanpak onderhoud NAPs en IMPs.pdf (PDF, 139 kB).
Enerzijds werd gedacht aan een aanpak waarbij een werkgroep jaarlijks rouleert en jaarlijks updates beheert. Die kan dan bv diverse aspecten van de architectuur digitale overheid 2030 opnemen in de implicaties. Ook kan het Open Huis van de Architectuur op 5 maart a.s. over metadata worden gebruikt als input. Anderzijds speelde de gedachte om eerst een korte enquête te houden bij de beheerders van de overheidsarchitecturen welke NAP's en implicaties voor hen het meeste van belang zijn voor het overerven e.d. en welke bijdragen zij daar zelf aan willen leveren e.d.
Duidelijk is evenwel dat elke beheerder van een overheidsarchitectuur een bijdrage aan dat beheer zal moeten leveren.
Er volgt een levendige discussie over de mogelijkheden. Zo hebben ze bij de Politie een roulerend schema gemaakt om te kijken naar alle uitspraken die ouder zijn dan 3 jaar, waarbij 1x per jaar de redactieraad samenkomt om ze door te nemen. Dat zou voor de NORA betekenen dat bv elk jaar 6 principes worden geactualiseerd in ca. 1 dag. Vanuit de Werkgroep wordt nog opgemerkt dat de vorige keer is gewerkt met groepjes die de implicaties voor enkele lagen beheerden: dat werkte wel prettig. Ellen van der Steen (gemeente Apeldoorn) doet daar graag weer aan mee.
Actiepunt 2024-02-06/B: Marco Deterink, Robert van Wessel en Eric Brouwer: Een voorstel doen hoe het beheer van de NAP's en hun implicaties kan worden aangepakt.
16.10-16.15 – Bepalen en prioriteren onderwerpen door-ontwikkeling 2024[bewerken]
Door NORA Beheer zijn de aangedragen onderwerpen bekeken en op een rijtje gezet met een voorstel voor prioritering en budget. Zie het MIRO-bord: onderwerpen voor de door-ontwikkeling van de NORA. Uit de analyse blijkt dat diverse aangedragen onderwerpen al worden besproken door een expertgroep of een programma: in dat geval is daar naar verwezen. Daarnaast zijn 5 nieuwe thema's benoemd, waarbij tenminste 2 personen zich beschikbaar hebben gesteld voor een 1e uitwerking. Het gaat om:
- Levensgebeurtenissen
- Multiproblematiek
- Persoonlijke Regelingen Assistent (PRA)
- Self Sovereign Identity (SSI)
- Generieke Functies
Voor elk van deze 5 thema's is een ondersteuningsbudget van € 10.000 beschikbaar gesteld. De overige € 50.000 van het door-ontwikkelingsbudget wordt achter de hand gehouden voor nieuwe thema's, dan wel voor de vervolguitwerking van deze 5 thema's.
Actiepunt 2024-02-06/C: NORA Beheer: Betrokkenen benaderen en ondersteunen, opdat voor de volgende bijeenkomst van de NORA Gebruikersraad de uitwerkingen van de door-ontwikkelthema's afdoende zijn om te kunnen worden toegelicht.
16.15-16.20 - Pauze[bewerken]
16.20-17.10 - De Architectuur Digitale Overheid 2030[bewerken]
Guido Bayens (Architectuurraad Digitale Overheid) schetst aan de hand van een presentatie over de Architectuur Digitale Overheid 2030.pdf (PDF, 1,36 MB) de context (en niet zozeer de inhoud) van deze nieuwe overheidsarchitectuur: de Architectuur Digitale Overheid 2030.
Dit document slaat een brug tussen bestuurders en architecten en geeft een concreet beeld van de situatie waar zij de komende 6 jaar naar toe willen groeien. In de bijlage van het document zijn 80 Bouwstenen genoemd die daarbij kunnen worden gebruikt.
Via architectuurwerkgroepen wordt dit document nog op diverse onderdelen nader uitgewerkt. Kleine wijzigingen worden verwerkt via bureau MIDO, grote wijzigingen via de Architectuurraad Digitale Overheid. Bureau MIDO houdt de vinger aan de pols, coördineert zaken. Het meest actuele document is te downloaden via www.pgdi.nl/ado.
De heldere presentatie werd goed ontvangen.
Tegelijkertijd spelen nog vele vragen. Zo kunnen diverse beheerders van bestaande domein- en ketenarchitecturen van de overheid nog niet goed doorgronden wat deze nieuwe overheidsarchitectuur voor hun architectuur gaat betekenen.
Daarnaast is is opgemerkt dat in de figuur met het overzicht toch vooral een technisch plaatje wordt gezien: waar zijn de juridische en organisatorische bouwstenen? De wetsanalyse, de regels, de semantiek?
Ook is aangegeven dat in de NORA een methodische aanpak is opgenomen voor 'beheer en exploitatie' dat bekend staat onder de naam Basisconcept van Dienstverlening. Het voorstel is om dat expliciet op te nemen in de Architectuur Digitale Overheid 2030.
In de wetenschap dat we nog vaker met elkaar van gedachten zullen gaan wisselen over de relatie van de Architectuur Digitale Overheid 2030 met de rest van de NORA Familie, wordt dit punt afgesloten.
17.10-17.15 - Overige punten en afsluiting[bewerken]
- Harro Kremer (DJI): Het begrippenkader IAM is inmiddels 3 jaar oud, maar is in de aandacht sterk gestegen. We zijn er druk mee bezig en hopen na de zomer een geactualiseerde versie voor te kunnen leggen. Dat zal worden afgestemd met de expertgroep Begrippenkader die momenteel de basisbegrippen gaat laten vaststellen, zodat daarna de specialisaties beter geduid kunnen worden. De volgende keer wordt hier nog op terugkomen met procesvoorstel.
- De vraag komt naar voren of een aantal kernstukken van de NORA Engelstalig kunnen worden gemaakt? Diverse leveranciers zijn Engelstalig en voor aanbestedingen e.d. is het handig als je naar een Engelstalige NORA kunt verwijzen. Uit de discussie komt de keuze naar voren: wil je de verantwoordelijkheid van een vertaling naar je toehalen of laten liggen bij de gebruikers? Wellicht kunnen we hier een verkenning doen of dit breder wordt gevoeld? Wie behoefte heeft aan een Engelstalige NORA of delen ervan, stuurt even een email aan NORA Beheer, zodat die wensen de volgende keer besproken kunnen worden.
- In aanvulling hierop kan Jan van Bon alvast uit ervaring meedelen: vertalen is prima mogelijk -ook in MediaWiki- maar het vergt wel een zelflerende vertaalmachine, anders creëer je al snel inconsistenties. Hij werkt daar veel mee, in casu DeepL, maar dat vergt een kundige beheerder (of meerdere taal-officers) plus diverse vertaallijsten van kernbegrippen.