Afspraken voor standaarden voor generieke voorzieningen

 

Een richtinggevende uitspraak over een generiek eigenschap die systemen moeten hebben - maar alleen van toepassing binnen een aspectgebied van informatievoorziening. Kan nevengeschikt of ondergeschikt zijn aan bestaande NORA Bindende Architectuurafspraken, meestal een Kwaliteitsdoel of Architectuurprincipe. Kan uitgroeien tot een Architectuurprincipe, als het relevant geacht wordt voor de gehele doelgroep van NORA.

Eigenschappen

ID	GA-BP-5
Stelling	De generieke functies in de digitale basisinfrastructuur worden ingevuld door afspraken, standaarden en voorzieningen. Daarbij gaan afspraken boven standaarden en gaan standaarden boven voorzieningen.
Rationale	Uitvoeringsorganisaties hebben vaak een andere populatie van burgers en bedrijven en andere wetgeving waarbinnen zij hun taken uitvoeren. Het maken van afspraken is een flexibele manier om binnen een diverse overheid tot resultaten te komen. Het biedt dienstverleners maximale vrijheid om in hun dienstverlening de optimale invulling voor burgers en bedrijven te realiseren. Verder is er een tendens waarbij burgers en bedrijven steeds vaker autonomie vragen om eigen middelen (bijvoorbeeld voor authenticatie of beheer van persoonlijke gegevens) te kunnen toepassen. Dat vraagt om een overheid die middelen accepteert die de burger al heeft en voorwaarden stelt waaronder dat mogelijk is. Dat betekent dus minder overheidsvoorzieningen maken en meer afsprakenstelsels om aan te sluiten. In het belang van burgers en bedrijven en uitvoering van de wet kan het noodzakelijk zijn naast afspraken ook standaarden of ook generieke voorzieningen toe te passen. Gebruik van generieke voorzieningen door (deels) autonome organisaties kan binnen het Nederlandse bestuurlijk bestel in de praktijk leiden tot grote uitdagingen. De functies van de GDI worden daarom bij voorkeur gerealiseerd via generieke afspraken en standaarden. Als de beoogde doelen hiermee niet worden bereikt, worden voorzieningen geïntroduceerd. Een voorziening die juist vrijheden geeft (door ontkoppeling volgens GA-BP-4 Gebruik van flexibele en ontkoppelde functies helpt bij deze uitdagingen. Een verdere rationale voor dit architectuurprincipe en de implicaties die hieruit voortkomen is te vinden in: Beleidskader Digitale Basisinfrastructuur D en I (paragraaf 3.1 van de Bron) [De WHY van de Generieke Digitale Infrastructuur] S en U (paragraaf 3.4 van de Bron)
Implicaties	Diensten worden in eerste instantie door dienstverleners geleverd op basis van afspraken. Als wetgeving of beleidsafspraken dit nodig maken worden hier standaarden bij afgesproken. De functies van de GDI worden bij voorkeur gerealiseerd via generieke afspraken en standaarden. Als de beoogde doelen hiermee niet worden bereikt, worden voorzieningen geïntroduceerd. Wanneer slechts een deel van alle dienstverleners behoefte heeft aan een bepaalde voorziening is deze niet een generiek en per definitie door iedereen te gebruiken onderdeel van de GDI. Deze kan wel in overleg met betrokken partijen gezamenlijk worden gerealiseerd en optioneel onderdeel van de GDI zijn. Als de GA een voorziening als niet-generiek ziet, kan deze nog wel zich moeten conformeren aan afspraken en/of standaarden die deel uitmaken van de betreffende generieke functie. GA doet geen uitspraak of een dergelijke (niet-generieke) voorziening onder de GDI (governance en/of financiering) valt; dat is een bestuurlijk vraagstuk. Dienstverleners moeten mogelijk aanpassingen doorvoeren om te voldoen aan afspraken en standaarden of om gebruik te kunnen maken van een generieke voorziening. Alle afspraken, standaarden en generieke voorzieningen die partijen overeenkomen passen zij ook toe.
Voorbeelden	Voor alle overheidsorganisaties geldt de afspraak dat op iedere website een toegankelijkheidsverklaring wordt gepubliceerd. Zie toegankelijksheidsverklaring Overheidsbreed wordt gebruik gemaakt van de DCAT-AP-NL standaard zodat partijen gestandaardiseerd metadata met elkaar kunnen uitwisselen. Zie DCAT-AP-NL Overheidsbreed wordt voor authenticatie van burgers gebruik gemaakt van DigiD als generieke voorziening. Een dienstverlener raadpleegt een generieke bereikbaarheid/profiel-service om op te vragen via welk telefoonnummer een klant een sms-bericht wil ontvangen.
RelatieToelichting	Bij de NORA is het Kwaliteitsdoel KD01 Transparant (Doel) belangrijk voor de afspraak tussen overheid en burger / bedrijf en daarmee de daaraan gerelateerde Architectuurprincipes NAP01, NAP02 en NAP09. Afspraken tussen overheidsorganisaties onderling om diensten te verlenen, zullen dus in het verlengde liggen van deze afspraken met burgers en bedrijven. Over de prioriteit van principes zijn geen afspraken gemaakt in de NORA. Architectuurprincipes hebben “in principe” geen prioriteit: ze moeten gegeven een bepaalde context in samenhang worden beschouwd. Dit principe van GA heeft wel consequenties voor de prioriteit waarmee bepaalde architectuurprincipes en NORA-onderdelen door GA worden toegepast: Eerst kijken naar Beleidskaders en Afsprakenstelsels; Daarna naar standaarden; Daarna naar Bouwstenen (waaronder Voorzieningen). De implicatie dat generieke voorzieningen pas worden ontwikkeld als dat grote voordelen oplevert e.d. lijkt evident. Dat was immers ook de uitkomst van de al sinds het jaar 2000 lopende discussie over de balans tussen aanbodgericht en vraaggestuurd ontwikkelen van voorzieningen. Mogelijk dat de NORA daarom met dit aspect kan worden uitgebreid: “Afspraken gaan vóór standaarden, standaarden gaan vóór generieke voorzieningen”. NB. Een punt van aandacht daarbij is, dat een Afspraak ook een standaard kan zijn en een generieke voorzieningen idem dito, zie Norm (standaard) - Wikipedia: “een document met erkende afspraken, specificaties of criteria over een product, een dienst of een methode”. Vandaar dat NAP08 Standaardiseer waar mogelijk daar geen onderscheid in maakt. Dit doen we in de implicaties: Afspraken (laag 2), standaarden (bv ISO normen – laag 2/3/4/5) generieke voorzieningen (laag 3/4/5). Voorstel: we kunnen de stelling van GO-BP-5 opnemen bij NAP08 als onderdeel van de Rationale. In het Begrippenkader specificeren we vervolgens wat er wordt verstaan onder ‘Afspraken’, ‘Standaarden’ en ‘generieke voorzieningen’. NB. Ook zien we nog een relatie met NAP16 Voorkom onnodige complexiteit Gebruik van generieke voorzieningen door (deels) autonome organisaties kan binnen het Nederlandse bestuurlijk bestel in de praktijk leiden tot grote uitdagingen en complexiteit. De functies van de GDI worden daarom bij voorkeur gerealiseerd via generieke afspraken en standaarden. Als de beoogde doelen hiermee niet worden bereikt, worden voorzieningen geïntroduceerd. Een voorziening die juist vrijheden geeft helpt bij deze uitdagingen.
Status actualiteit	Actueel

Relaties

Vertrekpunt	Relatie	Eindpunten
Afspraken voor standaarden voor generieke voorzieningen	Heeft bron	GA Basisprincipes (Bron)
Afspraken voor standaarden voor generieke voorzieningen	Is gerelateerd aan	Standaardiseer waar mogelijk (Architectuurprincipe) Voorkom onnodige complexiteit (Architectuurprincipe) GDI-Architectuur (GA) (Dochterarchitectuur)

Afgeleide relaties

Vertrekpunt	Relatie	Eindpunt

Toelichting relaties:

Relatiesoort	Eindpunt	Toelichting
Is gerelateerd aan	Standaardiseer waar mogelijk	Vandaar dat NAP08 Standaardiseer waar mogelijk daar geen onderscheid in maakt. Dit doen we in de implicaties: Afspraken (laag 2), standaarden (bv ISO normen – laag 2/3/4/5) generieke voorzieningen (laag 3/4/5). Voorstel: we kunnen de stelling van GO-BP-5 opnemen bij NAP08 als onderdeel van de Rationale. In het Begrippenkader specificeren we vervolgens wat er wordt verstaan onder ‘Afspraken’, ‘Standaarden’ en ‘generieke voorzieningen’.
Is gerelateerd aan	Voorkom onnodige complexiteit

licht relaties toe

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Alle belanghebbenden van overheidsdienstverlening in de ruimste zin van het woord.

De persoon of organisatie die voorziet in het leveren van een afgebakende prestatie (dienst) aan haar omgeving (de afnemers).

NORA Kwaliteitsdoelen beschrijven de gewenste kenmerken van overheidsdienstverlening vanuit het perspectief van de wensen van de samenleving, de burgers en bedrijven (het wat).