NORA Gebruikersraad/2022-06-07
Bijeenkomst van NORA Gebruikersraad op dinsdag 7 juni 2022, 14.00-17.00 uur, locatie: online (Teams).
Doel: Besluit- en visievorming
Doelgroep: Leden van de NORA Gebruikersraad (architecturen & stakeholders) .
14.00 Opening en mededelingen[bewerken]
Eric Brouwer zal de de NORA Gebruikersraad voorzitten zolang nog geen opvolger van Nadeem Taverne beschikbaar is.
Nieuws over de vertegenwoordiging door leden:
- Guus van den Berg zal voortaan aanwezig zijn namens het CIP voor de thema's Privacy en Beveiliging en vervangt daarmee Annemieke de Wit.
- Chandro Kandiah neemt voortaan deel namens EZK en vervangt daarmee onze oud-voorzitter Nadeem Taverne.
- Ron Beemster (IenW) neemt deze keer waar voor Paul Leunissen.
- Rinus Braak (DICTU) gaat per 1 juli naar de ADR, en zoekt naar opvolging vanuit DICTU en naar de mogelijkheid om vanuit ADR actief te blijven deelnemen aan de NORA community.
Paul Zeef (BZK) geeft aan de hand van een slide een update over de volgende ontwikkelingen:
- De hoofdlijnenbrief Digitalisering wordt op 22 juni a.s. aan de orde gesteld in de Tweede Kamer. De Werkagenda Digitalisering 2023-2025 en de Wet Digitale Overheid zijn onlangs behandeld in de Tweede Kamer. Daarna gaat het door naar de Eerste Kamer.
- Over AI was er in de afgelopen week een debat in de Tweede Kamer. Er zijn moties ingediend, onder meer naar aanleiding van het digitale EU ID.
- Op Europees vlak is er op dit moment veel beweging. Vrijdag jongstleden vond de Telecomraad EU plaats waarin de EDI aan de orde kwam. Ook het nieuwe OOTS voorstel SDG met draagvlak, de voorbereiding LS pilots EDI zijn naar 17 augustus doorgeschoven. Op AI is het een en ander in de maak.
- In de middag van 7 juni vindt ook het overleg plaats van de Architectuurraad GDI. Stukken zijn beschikbaar via een Pleio-omgeving: GDI-Architectuur
- Op bestuurlijk niveau is het belang onderkend van een goede afstemming en wederzijdse versterking tussen NORA en GDI. In juli 2022 zal daarom de governance en positionering van de GDI-Architectuur in relatie tot de NORA worden besproken in een select gezelschap van BZK DS / NORA, Architectuurraad GDI en CIO Rijk / EAR. Daar zal ook het (plv) voorzitterschap van de NORA Gebruikersraad ter sprake komen en eventuele personele unies.
14.10 Ontwikkelingen Dienstverleningsconcept[bewerken]
Marieke Vos en Eric Brouwer lichten de stand van zaken toe, waaronder de uitwerking in de NORA en de gesprekken voor bestuurlijk draagvlak. Er komen twee versies van het Dienstverleningsconcept: de eerste in heldere taal voor bestuurders en burgers en de tweede in ArchiMate voor architecten. Daarbij kijken we naar wat we moeten verstaan onder overheidsdienstverlening en naar hoe het werkt. De belangrijkste uitgangspunten hierbij zijn:
- Diensten zijn er voor de burgers;
- De burgers zijn volwaardig gesprekspartner van de overheid;
- Diensten voldoen aan de publieke waarden van onze rechtsstaat.
Zie ook Een stabiele basis leggen voor overheidsdienstverlening en Dienstverleningsconcept
NB. Deze beschrijvingen zijn nog niet goed op elkaar afgestemd, maar geven wel een indruk in welke richting we denken.
Dit is tevens de basis voor het gesprek dat we voeren met Arre Zuurmond (Regeringscommissaris Informatiehuishouding Overheid) en Toine van Oosterhout (adviseur en architect).
Daarnaast moet het Dienstverleningsconcept ook integreren met de kernwaarden en architectuurprincipes, en de rest van NORA en haar familieleden.
Van belang lijkt ook de samenhang tussen het Dienstverleningsconcept, Werken aan Uitvoering (WaU) -waaronder 1 loket- en het onderdeel Interactie van de GDI-Architectuur. Hoe vinden de leden van de NORA Gebruikersraad dat die 3 sporen bij elkaar moeten worden gebracht?
14.20 Relaties tussen de thema’s Privacy, Beveiliging en IAM[bewerken]
Fatema Al Tae, afstudeerder van de Haagse Hoge School,
presenteert (PDF, 939 kB)
haar bevindingen en geeft een advies voor vervolgstappen.
Vertrekkend vanuit het Dienstverleningsconcept, en de acht daarbij behorende capabilities, heeft ze in totaal 10 invalshoeken afgetast voor relaties tussen deze 3 thema's. De experts zijn van mening dat IAM geheel onderdeel is van Privacy en Beveiliging en in de kern daarvan zit: autorisatie (vaak ook Toegang genoemd) hoort bij alle drie de thema's thuis. Ze heeft de experts via Venn-diagrammen en met het beschrijven van de relaties tussen elkaars thema's laten zien dat ze samen tot nieuwe inzichten kwamen over de relaties tussen deze 3 thema's !
Haar conclusie is dat meer resultaat mogelijk is met een betere samenwerking en kennisdeling tussen thema's onderling, dat de thematrekkers en experts daarbij een belangrijke rol spelen en dat het kan lonen om ook buiten de kerngroep van experts te kijken. Zie ook NORA-thema's samenhang, Online Whiteboard for Visual Collaboration (miro.com)
De vraag die we onszelf kunnen stellen is of onze invalshoeken wel kloppen en waarom? De blik van buiten en het gezamenlijk aftasten van de verschillende invalshoeken in thema's en het daarbij komen tot nieuwe inzichten, is de grootste meerwaarde van dit onderzoek.
De conclusie van de Gebruikersraad is dat de ervaring met deze 3 thema's kan worden gebruikt voor ook andere thema's.
ACTIE NORA Beheer zal de opvolging van het advies begeleiden, als onderdeel van de uitvoering van het reeds op 6 april 2021 goedgekeurde Implementatieplan
14.40 Stand van zaken Kwaliteitsdoelen en NAP’s[bewerken]
Robert van Wessel licht in zijn presentatie (PDF, 640 kB) de stand van zaken toe, waaronder de plenaire terugkoppeling van de openbare review op 17 mei j.l. en de plannen voor de komende maanden. Daarbij stelt hij de vraag wat de Gebruikersraad het belangrijkste vindt dat moet gebeuren? Dit leidt tot het volgende advies:
- op het vlak van communicatie: voer de wijzigingen breed in en maak het breed kenbaar;
- qua samenwerking: stem af op de door-ontwikkeling van de GDI, onder aansturing van MIDO en de Architectuurraad GDI;
- qua inhoud: ga aan de slag met thema's en update het Begrippenkader.
Paul Zeef merkt op dat Arre Zuurmond (de Regeringscommissaris) zoekt naar verbanden tussen primaire processen in overheidsorganisaties en andersoortige balansen en karakteristieken in de informatiehuishouding (en daarmee andere principes en kernwaarden). Ook vraagt hij om reflectie op zijn aanpak. Mogelijk zou ook vanuit NORA zo'n reflectie kunnen worden gegeven? Deels is dat al gedaan in het gesprek met hem op 3 mei j.l. over het Dienstverleningsconcept ;-)
Diverse leden, waaronder de Belastingdienst, geven aan zeer tevreden te zijn met deze aanpassing van de NORA.
Op vragen van leden over de mate waarin organisaties NORA compliant moeten zijn, is het standaard uitgangspunt aangehaald: Voor de toepassing van de NORA geldt "pas toe of leg uit" en dat is vergelijkbaar met de toepassing van andere afspraken en het gebruik van open standaarden: afwijken kan, mits er een goede uitleg voor is.
De Gebruikersraad gaat akkoord met de opgeleverde beschrijvingen van Kwaliteitsdoelen en Architectuurprincipes en met de overdracht van deze resultaten van de Werkgroep Kernwaarden aan NORA Beheer.
De Werkgroep zal de implicaties van de NAP's nog nader uitwerken en relateren aan het Vijflaagsmodel en dat voor akkoord inbrengen bij de bijeenkomst van 13 september 2022.
In Q4 2022 wordt het beheer van de Kwaliteitsdoelen en Architectuur Principes geborgd bij de leden van de NORA Gebruikersraad.
15.25 PAUZE[bewerken]
15.30 Ontwikkelingen GDI[bewerken]
Tom Peelen van het Bureau MIDO licht in zijn presentatie (PDF, 2,41 MB) de ontwikkelingen toe van de governance van de GDI en gaat onder meer in op de Architectuurraad GDI en de pool van architecten die wordt samengesteld voor de door-ontwikkeling van de GDI-Architectuur. De Programmaraad GDI bepaalt het WAT (met een plan dat het OBDO vaststelt) en de Programmeringstafels werken dat uit naar een HOE. De Architectuurraad GDI zorgt voor het ontwerp voor het WAT en het HOE, via werkgroepen die worden samengesteld uit de pool van architecten. Na een openbare review keurt de Architectuurraad een ontwerp goed (maar stelt niet vast). Dat laatste gebeurt in de Programmaraad GDI of het OBDO. De GDI is nu met name een bestemmingsplan, een doelarchitectuur.
Welke rol zal de NORA hierin nemen?
Zodra er een openbare review GDI komt, zetten we deze uit binnen de NORA community, waaronder de leden van de NORA Gebruikersraad. Wie daarnaast wil meewerken, kan zich ook persoonlijk melden voor de werkgroepen van de GDI. De suggestie wordt gedaan om het belang van de NORA als kader van de GDI te communiceren naar CIO's en het niveau daarboven, dat zou dingen wel makkelijker kunnen maken. De NORA is immers een (bestuurlijk) onderdeel van de GDI, maar dan gericht op alle onderdelen en de samenhang van het totaal.
Zie ook GDI-Architectuur (GA)
ACTIE De leden van de NORA Gebruikersraad worden opgeroepen om collega's uit de achterban deel te laten nemen in deze door-ontwikkeling van de GDI.
15.25 Actiepunt Afstemming Principes en Begrippen van GA en NORA[bewerken]
Zie NORA Gebruikersraad/2022-04-05 - NORA Online
In de afgelopen maanden hebben Tom Peelen en Eric Brouwer de afstemming van de Begrippen met elkaar besproken en zij delen nu hun bevindingen. Zie de notitie (PDF, 300 kB) terzake. Deze architectuurbegrippen zijn een aanvulling op de bestaande begrippen en daar waar voor eenzelfde begrip verschillende beschrijvingen bestaan vanuit verschillende bronnen, dan is het verschil daartussen toegelicht. Bijvoorbeeld als de ene bron zich beperkt tot digitale aspecten en de andere bron daarnaast ook fysieke aspecten beschouwt.
De Gebruikersraad stemt in met de nieuw opgenomen begrippen.
Mede gezien de aandacht die Larissa Zegveld als voorzitter van het FS recent weer vroeg over de afstemming van begrippen, zie haar blog Een verdachte in een rode polo, is het gewenst dat nog meer begrippen worden afgestemd.
ACTIE De leden van de NORA Gebruikersraad is verzocht om de begrippen aan te (laten) vullen vanuit hun eigen achterban. Dit zal in een komende Gebruikersraad weer worden besproken.
De afstemming van de Principes is nog in volle gang.
ACTIE Tom Peelen zal daar een volgende keer toelichting op geven.
15.30 Actiepunt Analyseren Kamerbrief hoofdlijnen beleid voor digitalisering[bewerken]
Zie NORA Gebruikersraad/2022-04-05 - NORA Online
In een 1e bijeenkomst op 10 mei 2022 is de aanpak besproken.
De opzet in de NORA is te lezen via Kamerbrief Hoofdlijnen beleid voor digitalisering - NORA Online
Vooruitgeschoven naar rond oktober, een volgende Gebruikersraad.
15.40 Actiepunt rondje langs de Familieleden[bewerken]
Zie NORA Gebruikersraad/2022-04-05
Douwe Pieter van den Bos (JenV, 11 mei), Ralph Barten (SVB, 31 mei) en Peter Ammerlaan (Veiligheidsregio’s, 3 juni) doen kort verslag van de ervaringen. Van de bezoeken zijn verslagen gemaakt en inmiddels worden diverse actiepunten in gezamenlijkheid opgepakt.
NB. De WILMA (Roel van den Berg) is nog niet bezocht: de afspraak staat gepland op 9 juni a.s.
Vooruitgeschoven naar de volgende Gebruikersraad.
Zijn er nog meer gegadigden? Tony Johnson stelt voor om een afspraak te regelen bij de PETRA.
16.00 Afsluiting Besluitvormende gedeelte met korte PAUZE[bewerken]
Het laatste uur van deze bijeenkomst wordt gebruikt voor inspiratie en kennisdeling (waar geen besluitvorming voor nodig is).
Hier kunnen dus ook makkelijk collega’s aansluiten uit de achterban die geïnteresseerd zijn in de onderwerpen die worden besproken.
16.05 Architectuur Internationaal / Europa[bewerken]
Marijke Salters en Menno Gmelig Meijling lichten toe hoe vanuit de vakgroep Europa van ICTU het thema Internationaal is en wordt bijgewerkt.
Daarbij is ook tijd ingeruimd om reflecties vanuit de aanwezigen op te halen. Uit de toelichting van Menno en Marijke blijkt dat de ontwikkelingen vanuit Europa leiden tot een veelheid aan verordeningen die op overheidsorganisaties af komen. Tijdig op de hoogte zijn maakt veel uit voor de voorbereidingstijd. De EU pagina's van NORA zijn er, maar worden nog niet zoveel gebruikt als we zouden willen. Wie ze gebruikt is daar echter wel tevreden mee. Vanuit NORA stellen we de vraag hoe we met de vakgroep EU succesvol over Europa kunnen rapporteren? Hierover gaat een uitvraag plaatsvinden, waarop we in het najaar terug zullen komen om de uitkomsten met elkaar te bespreken.
Vanuit de leden wordt de vraag gesteld of we ook iets kunnen teruggeven aan Europa? Dat zou op verschillende plekken kunnen, bijvoorbeeld in de publieke consultatie, of binnen BZK via de beleidsambtenaren die vanuit verschillende directies actief zijn in de EU. De ervaring is dat er over het algemeen een beperkte gelegenheid is om te reageren op ontwikkelingen in de EU, dus het is van belang om daar een goede kennis van te hebben om daarop in te kunnen spelen.
Daarnaast zullen ze de Interoperability act meenemen als 1 van de voorbeelden qua ontwikkelingen in de EU.
Zie ook Architectuur internationaal
16.40 Bespreking van het Coalitieakkoord[bewerken]
Tijdens de vorige bijeenkomst is dit stuk besproken en de hoofdlijnen daarvan zijn te lezen via Coalitieakkoord 2021-2025: Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst
Ditmaal gaan we samen aan de slag:
- We bepalen samen welke onderdelen we het meest relevant vinden voor architectuur
- Voor elk onderdeel stellen we een advies op hoe architecten daar het beste mee om kunnen gaan
Onze bevindingen nemen we op in de NORA voor her-gebruik door anderen. Wie wil hieraan meedoen?