Sandbox:Lagen

Vijflaagsmodel op nationaal niveau

Vijflaagsmodel

Vlak 1: Grondslagen laag

Deze laag bevat de wet- en regelgeving die van toepassing is voor het vraagstuk of project. Er is een publiek en uitputtend overzicht van de Nederlandse nationale wet- en regelgeving. De Grondslagenlaag is binnen de NORA-wiki te vinden in Beleidskaders. Meer lezen over deze laag

Vlak 2: Organisatorische laag

Er is een publiekelijk en uitputtend overzicht van de Nederlandse overheidsorganisaties. Er zijn naast deze publieke organisaties echter ook vele private organisaties die publieke taken uitvoeren. Doorgaans is dat in materiewetten geregeld. Daarbij wordt een indeling aangehouden naar domeinen en sectoren. Een uitputtend overzicht van de producten en diensten van al deze organisaties is niet beschikbaar: elke organisatie beheert zelf de producten en diensten die zij levert. Je kunt wel in al deze producten en diensten te zoeken via een gemeenschappelijke zoekmachine. In de NORA-wiki is de organisatielaag binnenkort terug te vinden in het architectuurelement Organisatietype.

Er zijn ook grensoverschrijdende producten en diensten. Aangezien daar allerlei extra zaken bij komen kijken, zoals internationaal recht, taalverschillen en (internationale) standaarden, behoeft dat extra aandacht vanuit de architectuur. Meer informatie hierover in het thema Architectuur Internationaal. Meer lezen over deze laag

Vlak 3: Informatielaag

Er is geen uitputtend overzicht beschikbaar van de informatie en gegevens die voor de informatiehuishouding van de overheid relevant zijn. Doorgaans wordt voor elk systeem, organisatie of domein, een afzonderlijk gegevenswoordenboek en / of gegevensmodel gehanteerd. NORA werkt aan het zogenaamde Nationaal Semantisch Vlak (NSV), dat inzicht geeft in de reeds bekende gegevenswoordenboeken en gegevensmodellen binnen Nederland. Binnen de wiki is dit terug te zien in een lijst van Gegevenswoordenboeken, informatiemodellen en thesauri. Meer lezen over deze laag

Vlak 4: Applicatielaag

Binnen deze laag vallen registers en softwarematige functies. 13 Basisregistratie en 147 Sectorale registraties) zijn in de NORA-wiki terug te vinden in het thema Stelsel van Overheidsgegevens. Van de softwarematige functies is geen uitputtend overzicht beschikbaar voor de publieke sector. Wel geeft de NORA-wiki overzichten van generieke Bouwstenen en Voorzieningen, die voor hergebruik beschikbaar zijn gesteld.Meer lezen over deze laag

Vlak 5: Technische laag

Binnen deze laag vallen de netwerken, middle ware, knooppunten en infrastructuur die nodig is om systemen te laten draaien. Gaat informatieuitwisseling over internet, (semi-) besloten netwerken of een netwerk in eigen beheer? Welke standaarden en andere afspraken komen voort uit die keuze? Binnen de NORA-wiki verwijzen we naar Diginetwerk, een afsprakenstelsel voor het koppelen van besloten netwerken van de overheid en naar [[RINIS] (Routerings Instituut (inter)Nationale InformatieStromen), een knooppunt voor het elektronisch uitwisselen van gegevens in het publieke domein. Daarnaast zijn er verschillende Standaarden die van toepassing zijn op verkeer over het Internet, zoals IP6 en IP4. Meer lezen over deze laag

Doel en achtergrond Vijflaagsmodel

Architectuur analyseert maatschappelijke vraagstukken vanuit diverse invalshoeken. Bij de overheid gaat het dan vooral om vraagstukken omtrent de dienstverlening aan burgers en bedrijven. Bij die analyse gebruiken architecten vaak het zogenaamde Negenvlaksmodel, al dan niet aangevuld met twee extra vlakken voor Beveiliging & Privacy en Beheer.

Bestand:NORA negenvlaksmodel plus twee.jpg

.

De vlakken dienen hier om een vraagstuk te definiëren en te duiden, waarbij oplossingsrichtingen gezocht kunnen worden binnen één of meerdere vlakken. De dimensies Beveiliging & Privacy lopen door alle vlakken heen. De NORA gebruikt deze opzet ook, zo zijn in het verleden voor elk vlak (Afgeleide) Principes geformuleerd, waaraan oplossingsrichtingen binnen dat vlak moeten voldoen.

De laatste jaren groeit de behoefte om de analyse van architecten beter te kunnen delen en bespreken met “niet-architecten,” zoals beleidsmedewerkers, projectleiders en ambtenaren die de dienstverlening moeten besturen of uitvoeren. Dit komt met name door de snelle ontwikkeling van informatiesystemen via een Agile / Scrum aanpak waarbij de directe interactie met de diverse stakeholders bij het vraagstuk een grotere rol is gaan spelen. De NORA wil op deze behoefte inspelen door het klassieke negenvlaksmodel (plus twee) zo rechtstreeks mogelijk te verbinden met de diensten waar burgers, bedrijven en ook ambtenaren mee te maken hebben.

Hiervoor gaan we uit van een nieuw Vijflaagsmodel, aansluitend bij de modellen in de EIRA , met aanvullend enkele thema’s. Voor elke laag en thema’s willen we als NORA zoveel mogelijk inzicht geven in de actuele situatie en waar mogelijk een doorkijkje naar ontwikkelingen (projecten e.d.) die daar spelen.

Een voordeel van de vijf lagen is dat je elk project of elk maatschappelijk vraagstuk met een informatie-component kunt analyseren en visualiseren vanuit deze lagen. Je vult de vlakken in met een mix van unieke aspecten voor dit project, gemeenschappelijke aspecten uit het domein en de bestuurslagen waarbinnen het project valt en de landelijke afspraken die we binnen de hele publieke sector hebben gemaakt. Voor elk project krijg je zo een ‘praatplaat’ waarover je het gesprek kunt aangaan met de mensen die er mee te maken hebben. Afhankelijk van de gesprekspartner focus je meer op de ene laag of de andere, hanteer je meer of minder jargon – maar de boodschap blijft hetzelfde.

Relatie Domeinen en Lagen

Binnen de NORA Familie bestaan verschillende architecturen, sets van afspraken die relevant zijn binnen een bepaald domein, bestuurslaag of keten. De afspraken en bronnen die binnen deze architecturen beschikbaar zijn kunnen architecten en projectleiders helpen bij het vullen van de vijf lagen voor projecten die (deels) binnen dat domein vallen. Als NORA willen we hierbij helpen door aan te geven of inzichten in de wiki generiek zijn (landelijk van toepassing / relevant, aangegeven met een landkaart van Nederland) of domeingebonden (aangegeven met een afbeelding uit het relevante domein). Weergave vijf lagen in Nederland (o.i.d. qua titel) Klik op de titel van een domein voor een weergave van de vijf lagen uit het Vijflaagsmodel binnen dat domein.

Eerste prototype, nog niet doorklikbaar

• Domein Belastingen
• Domein Bouwen, wonen en leefomgeving
• Domein Cultuur, sport en vrije tijd
• Domein Defensie
• Domein Economie en ondernemen
• Domein Familie, jeugd en gezin
• Domein Financiën
• Domein Zorg en Welzijn
• Domein Immigratie, integratie en inburgering
• Domein Internationale- en ontwikkelingssamenwerking
• Domein Landbouw, natuur en voedsel
• Domein Milieu, ruimte en water
• Domein Onderwijs en wetenschap
• Domein Openbare orde en veiligheid
• Domein Overheid, bestuur en koninkrijk
• Domein Rechtspraak
• Domein Reizen, wonen en werken in het buitenland
• Domein Subsidies, uitkeringen en toeslagen
• Domein Verkeer en vervoer
• Domein Werk en loopbaan

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

Het totaal aan regels en voorzieningen gericht op de informatiestromen en –opslag of archivering ter ondersteuning van de primaire processen.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

een voorziening of organisatie die het afnemers makkelijk maakt aan te sluiten op beschikbare gegevensbronnen, waaronder de basisregistraties.

Alle belanghebbenden van overheidsdienstverlening in de ruimste zin van het woord.