NORA Gebruikersraad/2016-04-13

Nieuws & Agenda

Contact

NORA Beheer

nora@ictu.nl

Status

Inhoud Nieuws & Agenda

• Nieuwsberichten
• Agenda
• Laatste wijzigingen
• Op de hoogte blijven
  • Nieuwsbrieven NORA
  • RSS-feeds NORA
  • Persoonlijke volglijst aanmaken

Bijeenkomst van NORA Gebruikersraad op woensdag 13 april 2016, 13.00-17.00, locatie: ICTU, Wilhelmina van Pruisenweg 104 te Den Haag (tegenover Station LNOI) - zaal EL1-2/4. .

Deze bijeenkomst stond in het teken van twee thema’s die op Nationaal niveau de nodige aandacht van architecten vragen. Vanwege deze sterk inhoudelijke thema's waren naast de gebruikelijke leden ook experts en andere geïnteresseerden uit de publieke sector uitgenodigd.

Formele samenwerking met Nationaal Archief aan Duurzame Toegankelijkheid

Het thema Duurzame Toegankelijkheid is inmiddels live, als opvolger van Digitale Duurzaamheid. De inhoudelijke kennis wordt geleverd vanuit het Nationaal Archief en die samenwerking is op 17 maart j.l feestelijk gevierd en formeel bekrachtigd met het ondertekenen van een samenwerkingsovereenkomst. Bij de bijeenkomst waren zo'n 60 aanwezigen uit de hele publieke sector die naast een hapje en een drankje ook meer uitleg kregen over het nieuwe normenkader voor duurzame toegankelijkheid, DUTO (Normenkader Duurzaam Toegankelijke Overheidsinformatie). Erik Saaman van DUTO gaf een presentatie, die te bekijken is op pleio.

Participatie in EIRA

Eric Brouwer heeft recentelijk een presentatie gegeven op het startcongres van ISA2, de opvolger van ISA. In reactie hierop en op de review comments op de European Interoperability Reference Architecture (EIRA) is hij uitgenodigd om namens NORA deel uit te maken van een workgroup die het change en configuration management van de EIRA verder op zal pakken. Het is nog onduidelijk wat die uitnodiging precies inhoudt, maar NORA staat zeker open voor een rol als vertegenwoordiger van de Nederlandse digitale community in de EIRA. Zodra meer bekend is over de vraag vanuit het programma en de manier waarop NORA daar invulling aan kan geven communiceren we hierover.

→ Presentatie Eric Brouwer op startcongres ISA2, Filmopname presentatie. (Alle speeches en filmpjes congres.)

Omgevingswet

Architectuur van het Digitale Stelsel Omgevingswet

Peter Visser (Interne Bedrijfsvoering Ministerie Infrastructuur en Milieu) en Stephen Oostenbrink (lead-architect Digitale Stelsel Omgevingswet) presenteren (PDF, 742 kB) het Digitale Stelsel Omgevingswet en de ontwikkelingen de komende jaren.

Peter begint met een weergave hoe werken onder architectuur is vormgegeven: een staffel aan documenten volgt elkaar op, waarin telkens just-enough architectuur staat voor dat niveau. Een DG wordt niet geholpen met een Archimate-plaat en de grote lijnen moeten vastgesteld zijn voordat de details worden ingevuld. Elke stap is gekoppeld aan het interne proces en er is een overgang van de bestuurskern van het ministerie (de eerste drie blokken links) naar de uitvoering. Omdat de implementatie van de wet alle bestuurlagen raakt is er een interbestuurlijke governance opgezet voor het programma. De Minister is en blijft verantwoordelijk voor de wet zelf, maar over het 'hoe' kan meegepraat worden.

Vraag vanuit ROSA: In het oorspronkelijke Visiedocument stond heel veel over het 'hoe,' is dat losgelaten? Een aantal van de keuzes in de visie hebben impact voor de aansluiting van Informatiehuizen, liggen die keuzes al vast en zijn ze uitgewerkt in aansluitvoorwaarden? Zo lijkt gebruik van LinkedData te worden uitgesloten. Antwoord: De oorspronkelijke Visie was voornamelijk vanuit het ministerie opgesteld. Op het moment wordt gewerkt om dit meer interbestuurlijk op te zetten. De Informatiehuizen zijn daarin een bijzonder geval, omdat ze deels in het Stelsel vallen, maar ook hun eigen verantwoordelijkheden hebben en houden. Insteek is daarom om ze relatief los te koppelen met het stelsel, waarbij alleen de voorwaarden voor de koppeling relevant zijn. Gebruikmaking van LinkedData is daarbij uitdrukkelijk een optie. Vraag: Wordt informatie uiteindelijk aangeboden op een kaart of door vragen te beantwoorden? Antwoord: Er wordt uiteindelijk geen verschil meer gemaakt, beide worden ondersteund. Dit kwam in de oude visie minder goed naar voren, daaraan wordt gewerkt.

Vraag naar aanleiding van de sheets: Kan ik in de architectuurplaat zien of de aangeleverde adviezen ook worden bewaard? Antwoord: In principe worden adviezen niet bewaard. Ze worden wel opgenomen in het werkdossier, dat wordt opgeruimd als de zaak is afgehandeld, en in de eigen processystemen van de behandelaars, maar niet centraal opgeslagen. De archiefplicht blijft dus liggen bij het bevoegd gezag. Er is wel eens gekeken naar het combineren met eDepots, zodat het gelijk is op te slaan, maar dit heeft ook nadelen: het gaat slechts om een deel van het verhaal, de afhandeling vindt grotendeels plaats in de eigen processen van de behandelaars.

Vraag: Hoe zit het met de historie: als ik bij een controle een jaar na dato claim dat ik gecheckt heb of ik vergunningsplichtig was en het systeem aangaf dat dit niet zo was, kan het bevoegd gezag dan controleren of dat klopt? Inmiddels zijn er waarschijnlijk al weer regels veranderd, waardoor een check vandaag wellicht een ander resultaat oplevert. Antwoord: Nee, je kunt wel checken of iets op een bepaalde datum zou mogen, maar niet of de burger dat wist. Hij kan bijvoorbeeld de verkeerde vraag hebben gesteld of gegevens verkeerd hebben ingevuld in een formulier. Dat is overigens niet anders dan voor de invoering: ook aan een loket kun je vragen verkeerd interpreteren. Het gaat er dan om of de burger bij het geven van het antwoord ten goede trouw was of bewust fraudeerde, waarbij het laatste in veel gevallen moeilijk is aan te tonen.

De achterliggende processen bij het bevoegd gezag en andere organisaties die advies moeten leveren is niet vastgelegd in het Stelsel. De informatie die uit die processen komt is echter wel te harmoniseren en die harmonisatie is dan ook in de wet vastgelegd. De gebruiker gaat naar het loket en checkt of voor een bepaalde handeling op een bepaalde locatie vergunningen et cetera nodig zijn. Is dat het geval, dan kan hij die ter plekke aanvragen - ook als het er meerdere zijn. De aanvraag wordt gebundeld en één bevoeghd gezag aangewezen, die van eventuele andere organisaties die over de aanvraag gaan advies krijgt. Bij tegengestelde adviezen hakt het bevoegd gezag de knoop door.

De informatie over de plicht, het aanvragen en de procedure wordt in het loket zichtbaar gemaakt, dus je hoeft niet langs de website van de instantie. Wel krijg je te horen welk bevoegd gezag je aanvraag bahandelt en kun je daar rechtstreeks contact mee opnemen. In het loket zie je ook de voortgang van je aanvraag. Helaas is het nog niet mogelijk in het loket ook het resultaat van de aanvraag te tonen: die komt in je berichtenbox terecht. Vanuit het Stelsel gezien is dat jammer, ze staan open voor integratie. Ook de andere kant uit: het omgevingsloket integreren in een andere applicatie kan ook.

Vraag: bieden jullie ook regie op het proces, zeker wanneer er meerdere organisaties aan een aanvraag werken? Antwoord: nee.

Vraag: Zijn alle mogelijke combinaties van acties en locatie automatiseerbaar? Wat doen jullie met uitzonderingen? Antwoord: Bij zeer complexe, weinig gebruikte of onverwachte combinaties krijg je te horen dat de aanvraag niet digitaal mogelijk is en volgt een doorverwijzing naar een telefoonnummer of adres. De verwachting is dat het grootste deel van de aanvragen wel te automatiseren is (80-20 regel).

Een belangrijk onderdeel van de digitalisatie is het omzetten van wet- en regelgeving in vragenbomen. Waar die al voorhanden zijn zoeken ze naar een manier om wijzigingen in wetgeving sneller te verwerken in de vragenbomen. Het zou een hoop tijd schelen als alle wetgeving in een gestandaardiseerde tool wordt geschreven, die de koppeling tussen vragenboom en wetgeving legt en bij wijzigingen aangeeft wie er waar en per wanneer de vragenboom moet aanpassen. Hier willen juristen voorlopig nog niet aan, maar er is via Kennis- en Exploitatiecentrum Officiële Overheidspublicaties (KOOP) wel een traject in gang gezet om een aantal zaken te standaardiseren. Zo zou het al helpen als aan elke regel of wet de GEO-locatie waarbinnen het geldig is wordt toegevoegd. In principe zou er één informatiemodel moeten komen voor alle wet- en regelgeving, waarbinnen zowel de tekst als de GEO-locatie zijn opgenomen. KOOP gaat dit nu eerst opzetten voor het DSO, maar in principe zou het voor alle domeinen kunnen worden uitgerold. Op dit moment zijn er echter nog twee werelden: de wereld van de vorderingen in tekst, zonder koppeling aan werkingsgebied, en de wereld van de bestemmingsplannen die uit kaarten bestaat. Als elke regel een werkingsgebied krijgt en het model de mogelijkheid biedt een waarde (bijv. de toegestane hoogte van een dak) te variëren voor een deel van het werkingsgebied, kun je beide werelden koppelen. Door aan regels en objecten relevante betekenissen (tags) mee te geven kun je groeperen en sorteren wat relevant is voor een bepaalde activiteit in een bepaald type object op een bepaalde locatie. Het vergezicht is één bak waar alle regels en de consequenties daarvan zitten, die je vervolgens intelligent kunt bevragen.

Vraag: Kijken jullie hierbij ook naar al bestaande informatiemodellen? Antwoord: Ja, we gebruiken ze als input. Vraag: Ga je hier ook gelijk in LinkedData vocabulaires/ontologieën werken? Antwoord: Ja, het wordt LinkedData by design.

Dit model geeft houvast. Suggestie:zou je niet beter ook zo naar de koppeling kijken (met bijvoorbeeld informatiehuizen), liever dan te denken vanuit een loket et cetera? Harmonisatie van begrippen/betekenissen is nog een zorgpunt, realisatie hiervan kan moeilijk worden. In LinkedData is op GEO-gebied al het een en ander aan ervaringen om uit te putten, maar dat geldt niet voor alle domeinen van wet- en regelgeving.

Vraag: Hoe internationaal gaan jullie proberen aan te sluiten? Antwoord: Vanuit KOOP kijken ze al naar andere modellen, onder andere in het Afrikaans. In de EU zijn ze nog niet zover als het programma had gehoopt. Vraag: Is INSPIRE niet juist een grote EU-drijver van harmonisatie? Antwoord: Op het gebied van Ruimtelijke Ordening wel, maar daarbuiten is er nog weinig harmonisatie.

Opmerking: Het is een prachtig programma, dat in potentie voor veel gemak en effectiviteit voor de burger kan zorgen. Voor burgers is de beleving echter het belangrijkste, niet het achterliggende model. Gaat de ervaring voor de burger hiermee ook merkbaar verbeteren? In eerste instantie was 'de burger staat centraal' maar een losse zin. Die is nu gegroeid tot een alinea, maar daarmee zijn we er nog niet. Er is een deelprogramma (ketens, interaction design, look & feel) waar dit is belegd. Daarnaast worden de gegevens en de functionaliteiten open, dus maatschappelijke en commerciële app-bouwers kunnen waardetoevoegende diensten ontwikkelen. Maar wat biedt je straks dan meer aan de burger dat er nu nog niet is? Dat is de vraag aan architectuur op het hoogste niveau. Het gaat dan voornamelijk om extra mogelijkheden om de omgeving te tonen aan de burger: in 3d en 4d (inclusief historie). Architecten werken veelal in 3d, maar het aanvraagproces vereist platgeslagen tekeningen in pdf, die vervolgens weer in een 3d bestemmingsplan geplaatst moeten worden.

NORA review

De Regieraad Interconnectiviteit heeft de NORA gevraagd om voor de concrete casus van de Omgevingswet aan te geven wat de meerwaarde is van NORA in complexe programma's (zie ook vorige bijeenkomst NORA Gebruikersraad/2016-02-16). Paul van Raaij heeft daarom een review uitgevoerd op een aantal architectuurdocumenten en de relatief nieuwe NORA-instrumenten van Visualisatie en het Vijflaagsmodel gebruikt om de voorgestelde veranderingen uit te werken en weer te geven. Het resultaat is een plaat waar direct reacties op kwamen vanuit het veld. Normaal gesproken zou je zo'n plaat overigens maken op basis van workshops met betrokkenen, dat is hier niet het geval.

Toch is zo'n afbeelding een stuk toegankelijker dan de losse architectuurdocumenten. Zelfs voor collega-architecten is een verzameling architectuurdocumenten niet altijd zonder hulp te doorgronden, zoals ook in deze review bleek: Paul miste in de documenten informatie die bij een ander project bleek te liggen, waarvan hij de documentatie niet voor handen had. De voorlopige reviewresultaten in de Presentatie (PDF, 1,09 MB) lijken daardoor wat negatief: bepaalde onderwerpen zijn duidelijk relevant voor het programma, maar hij kon uit de documentatie niet opmaken of ze zijn meegenomen of niet. Deze resultaten zullen dus nog worden aangevuld, in overleg met de betrokken architecten.

In de discussie over de review blijkt dat de verwachting vanuit het Digitale Stelsel Omgevingswet over de NORA-review anders was dan wat ze in de praktijk ervoeren. Voor hun gevoel lag de nadruk te veel op de aan- en afwezigheid van bepaalde documenten en hoofdstukken en te weinig op de vraag of het te realiseren Stelsel Digitale Omgevingswet deugdelijk is en de aansluiting op de verdere digitale structuren van de overheden is geborgd. Verschillende leden van de Gebruikersraad ondersteunen de wens vanuit het programma: Het Vijflaagsmodel en de andere middelen die de laatste jaren ontwikkeld zijn moeten slechts als instrumenten gezien worden, die de architect kunnen helpen bij het ontwerp, niet als auditlijst van verplichte onderdelen. Dit komt ook overeen met de boodschap die de NORA-wiki uit probeert te stralen: het gaat er om dat je er over na hebt gedacht, niet om hoe je je conclusies hebt verwerkt in documenten.

In de terugkoppeling van het uiteindelijke rapport naar de Regieraad moet daarom goed onderscheid worden gemaakt tussen de meerwaarde van het inhoudelijk toepassen van de NORA-afspraken in het programma zelf en de meerwaarde van een NORA-review van het programma.

De meerwaarde van de inhoud onderschrijft het programma van harte:

1. Doordat bepaalde zaken al afgesproken waren in NORA hoefde in het overleg tussen de verschillende bestuurslagen en domeinpartners een stuk minder gediscussieerd te worden: het gaat zo omdat we dat nu eenmaal zo hebben afgesproken.
2. Voor de bv Nederland is het belangrijk dat een programma met deze omvang, complexiteit en impact qua interoperabiliteit en uniformiteit niet uit de pas loopt.

De meerwaarde van deze review voor het programma zal de komende tijd nog moeten blijken. Een leerpunt voor de NORA zelf is in ieder geval dat het gesprek met de betrokkenen over hun verwachtingen en behoeften meer tijd en aandacht verdient, zeker waar de opdrachtgever en de te reviewen oraganisatie niet dezelfde zijn.

Stelsel van Overheidsgegevens

Michiel Borgers geeft een inkijkje in zijn rol als kwartiermaker voor het Stelsel van Overheidsgegevens en vraagt ons hem te helpen dit concreet te maken. Hij is bewust als kwartiermaker ingestapt en niet als programmamanager, omdat er nog een hoop vraagtekens in uitreoptekens moeten veranderen voordat de zaak serieus vand e grond kan komen. In essentie zou dit Stelsel de randvoorwaarden moeten bieden om

Vraagstukken die eerder al bij de Basisregistraties speelden, krijgen een andere dimensie door een (inter)nationale invalshoek te kiezen bij het registreren, uitwisselen en (her)gebruiken van álle gegevens die nodig zijn voor de dienstverlening van de overheid. Michiel Borgers neemt ons mee in het Veranderplan 2016-2012, dat op 17 maart is voorgelegd aan de Regieraad Gegevens.

Verslag volgt. Presentatie Michiel Borgers (PDF, 2,62 MB)

Houdt in dat informatie vindbaar, interpreteerbaar en uitwisselbaar is.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

Een samenhangende hoeveelheid werk met een welgedefinieerde aanleiding en een welgedefinieerd eindresultaat, waarvan kwaliteit, voortgang en doorlooptijd inzichtelijk zijn en bewaakt worden.

Iedere persoon, organisatie of functionele eenheid die gebruik maakt van een informatiesysteem

Het domein (organisatorisch, taakvelden) binnen de overheid waarin het element (principe, standaard, voorziening..) wordt of kan worden toegepast. Bijvoorbeeld: gemeenten, provincies, waterschappen, Rijk, zorginstellingen, primair onderwijs.

Interoperabiliteit is het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving