Expertgroep gegevensmanagement april 2024
Bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 4 april 2024, 10.00-12:30 uur, locatie: digitaal via Teams.
Doel: Verdere uitwerking Thema Gegevensmanagement
Doelgroep: Leden en aspirant-leden van de expertgroep
Contactpersoon: Arjen Santema .
Verslag toegevoegd in concept 4-4-2024.
Welkom en mededelingen[bewerken]
Aanwezig zijn Andre van Brussel, Petra Adema, Eric Brouwer, Arjen Santema, Radboud van der Linden, Marieke Vos, Wim Stolk (deels). Er zijn een aantal zieken en afmeldingen i.v.m. conflicterende verplichtingen.
- Eric heeft vanmiddag een overleg van de werkgroep Metadatastandaarden en is een plaatje aan het maken voor de context van metadata standaarden, waar ook het plaatje van de informatielaag uit het NSV-stuk in is verwerkt. Dat moet je eigenlijk weer zien in een groter geheel van de informatiehuishouding van de overheid. En dat moet je weer zien in het grote geheel van overheidsdienstverlening. En dat is weer onderdeel van levensgebeurtenissen in onze samenleving. En dat kan je dan weer een Europese relatie en een wereldwijde relatie leggen. Een plaatje die dat alles laat zien ontbreekt nog. Eric heeft het wel eens geschetst maar wil dat nu uit gaan werken omdat je daarmee toch elke keer weer naar dezelfde dingen kunt gaan verwijzen.
- Marieke maakt het verslag, zet je eigen actiepunten nog even in de chat dan is de formulering zo dat je het zelf ook nog herkent tegen de tijd dat je het uit wilt voeren...
Verslag en actiepunten vorige keer[bewerken]
- Actiepunt G4: Radboud laat weten dat Jeroen Cuppens bereid is om in deze expertgroep zijn ervaringen te delen met het opstellen van dataprincipes, gebaseerd op de NORA bindende architectuurafspraken. Hij zal daartoe in het volgende overleg aanschuiven (16 mei) vanaf 11 uur. Arjen reserveert een uur ruimte: ca 25 minuten presentatie, 25 minuten discussie en 10 minuten besluitvorming rond vervolgacties om de Principes van gegevensmanagement zoals die nu op noraonline staan te actualiseren of te archiveren.
- Actiepunt G6: John is niet aanwezig, maar heeft inmiddels het aanbod gekregen van de programmamanager van Grip op Gegevens om kennis te maken en te zien hoe we elkaar op de hoogte kunnen houden. Arjen ziet dat dit programma (o.a.?) twee themaweken per jaar organiseert, waarvan de eerste dit jaar van 11-18 april (zie programma op vng.nl). Er ligt wellicht een mooie kans om in de editie van november 2024 kennis vanuit de expertgroep Gegevensmanagement te presenteren aan de deelnemers vanuit de gemeenten. Arjen gaat samen met John op zoek naar de mogelijkheden.
- De nieuwe actiepunten uit dit overleg zijn toegevoegd vanaf G9.
| Actiepunten Expertgroep Gegevensmanagement | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| ID | Actiehouder | Onderwerp actie | Beschrijving | Status vorige keer | Huidige status |
| G4 | Radboud | Principes | Ervaring van Jeroen Cuppens van provincie Gelderland met dataprincipes op basis van de nieuwe NORA inschakelen. | Radboud zal contact opnemen, vraagt of Jeroen dit wil komen presenteren. | Jeroen Cuppens zal in mei aansluiten en zijn ervaringen presenteren. Afgerond |
| G6 | John & Arjen | Samenwerking | Samenwerking met Programma Grip op Informatie borgen | Rechtstreeks contact gelegd tussen John en programmamanager | Arjen gaat met John kijken of en hoe de expertgroep inbreng kan hebben in de tweede Week van de Grip op Informatie in november 2024 |
| G7 | Wim | Informatielaag | Verder brengen integrale visie op en acties voor Semantiek, Informatiemodellering en het zicht hebben op de authentieke bron van elke gegeven en de datasets waar die gegevens worden hergebruikt. | Nieuwe versie op agenda in april. | Afgerond en omgezet in nieuwe actiepunten |
| G8 | Arjen | Kaart van Data Nederland | Omwerken tot jaaragenda Expertgroep Gegevensmanagement | Kijken of we een EGGM-jaarplan kunnen ontlenen aan de items die op de Kaart van Data-Nederland staan | Niet besproken, wel jaaragenda op hoofdlijnen |
| G9 | Eric | Plaatje context (meta-)gegevens | Context duiden van (meta)gegevens: informatiehuishouding van de overheid - overheidsdienstverlening - NL samenleving - EU-aspecten en Wereldwijde aspecten | nieuw | |
| G10 | Arjen, Wim | NSV | Arjen gaat het NSV-stuk presenteren bij CDO-Raad zodra Wim dat opportuun acht | nieuw | |
| G11 | Wim | rapport Hooghiemstra / CDO | Wim deelt het rapport van Hooghiemstra waar hij aan refereert met de expertgroep en als daar behoefte aan is komt het bespreken er van op de agenda te staan van deze expertgroep | nieuw | |
| G12 | Arjen | NSV | Maken nieuwe versie op basis van laatste opmerkingen expertgroepleden | nieuw | |
| G13 | Arjen, Eric, Marieke | NSV | Publiceren nieuwe versie op noraonline | nieuw | |
| G14 | Arjen | NSV | Voorbereiden backlog / uitvoeringsplan om aan te vullen in Expertgroep: wat wordt waar al uitgewerkt en waar moeten we nog achteraan? | nieuw | |
| G15 | Arjen | NSV | Breed communiceren dat het NSV gepubliceerd is, o.a. via nieuwsberichtje noraonline/digitaleoverheid, MeetUp Data et cetera |
Stand van zaken CDO Rijk (Wim)[bewerken]
Afgelopen dinsdag was er weer een CDO-Raad. Het NSV-stuk stond nog niet op de volle agenda, maar Wim is wel aan het zoeken naar een goede aanvliegroute om die daar te krijgen. Wellicht weekt hij het zelf eerst voor en kan Arjen het dan komen presenteren.
Wel op de agenda o.a. een reactie op een rapport van Hooghiemstra, daarin werd de vraag gesteld zouden de CIO's niet het goede voorbeeld moeten geven en interoperabiliteit in de uitvoering afdwingen? Ja, dat moeten we doen. Maar het is wel zo breed dat daar een slag aan vooraf moet gaan. Ook op de agenda het handen en voeten geven aan het federatief data stelsel en opvolger van het stelsel van basisregistraties. Goed om te zien dat het besef er is dat de tering naar de nering gezet moet worden.
Wat betreft het CDO-Stelsel wordt er eind april een addendum gemaakt op het CIO besluit, met een zevental nieuwe punten die CDO-stelsel moeten verrijken. Een andere verrijking die wordt voorbereid is een nieuwe profielschets van de CTO, CDO en CISO, gericht op de departementen waarin de taakinhoud verkleind is tot wat er interdepartementaal gemeenschappelijk is. Dat zou de departementen en individuele CIO's meer ruimte moeten geven om deze rollen (al dan niet als functies) in te vullen en zo de eigen C-suite in te richten. Daar hangen zowel voor als nadelen aan en de grootste zorg is dat een CIO met meer invloed op de rollen onder zich weinig kan als de positionering nog niet in orde is en hij/zij niet aan de bestuurstafel zit. De vorming van het CDO-Stelsel kent zijn eigen momentum.
De expertgroep uit verbazing dat het momentum tot samenwerking op bestuursniveau lijkt stil te vallen, terwijl die in de uitvoering juist sterk te voelen is. Er kan een situatie ontstaan waarin de CDO vanuit de business alsnog aan het werk gaat en de bestuurders of in ieder geval de CIO gepasseerd wordt door de uitvoeringswerkelijkheid.
Acties vanuit de discussie:
- Arjen gaat het NSV-stuk presenteren bij CDO-Raad zodra Wim dat opportuun acht
- Wim deelt het rapport van Hooghiemstra waar hij aan refereert met de expertgroep en als daar behoefte aan is komt het bespreken er van op de agenda te staan van deze expertgroep
Metadata (Eric)[bewerken]
Er komt schot in een Stelsel van Metadatastandaarden. Binnenkort komt er een publicatie over hoe dat stelsel er uit moet zien. Alle standaarden houden hun eigen eigenaar en beheer, maar daarnaast wordt BZK de eigenaar van het stelsel. Zo kunnen ze sturen op samenhang, de relaties tussen standaarden aangeven en welke standaard je wanneer toe moet passen. Als deze informatie er is kan het een deel van de content die de NORA Expertgroep nu beheert vervangen: lijstje met metadatastandaarden, visie op metadata et cetera. Dat betekent hopelijk ook dat de mensen die daar aan gewerkt hebben voor de expertgroep dat nu via het Stelsel gaan of blijven doen.
Er moet ook nog een beheerder komen voor het Stelsel en de informatie, die actief mensen bij elkaar brengt. Eric stuurt er op aan dat dit NORA Beheer wordt in samenwerking met het Forum Standaardisatie en gevoed vanuit de Expertgroep en nog een aantal andere groepen. Met oog op de toepassing van de ‘oude’, de 'huidige' en de 'nieuwe' standaard om iets te doen. Als je kunt laten zien waar toepassing helpt, wat je daar dan toe moet passen en hoe je het toepast gaat adoptie groeien. De eigenaar stuurt op het totaal en de beheerder gaat in gesprek met de huidige beheerders van de standaarden.
Actiepunt vanuit de discussie: Eric gaat Lexi Rowland (Kadaster) uitnodigen voor de gezamenlijke werkgroep Metadata.
Semantiek (Arjen)[bewerken]
Volgende week vindt een intake met Bureau Forum Standaardisatie plaats om de Standaard voor Begrippen toe te voegen aan hun lijst.
MIM (Dick)[bewerken]
Geen update bij afwezigheid Dick
Gegevensmodellering (Bas)[bewerken]
Geen update, Arjen zal contact opnemen met Bas.
Principes (Merijn)[bewerken]
Geen update bij ziekte van Merijn. Wel staat dit voor het volgende overleg op de agenda, met inbreng van Jeroen Cuppens.
Nationaal Semantisch Vlak (Arjen, Eric)[bewerken]
Arjen heeft per mail opmerkingen gekregen van Dick en Andre, de aanwezigen hier hebben bijna allemaal meegewerkt aan het stuk of input gegeven. Alleen Petra staat er nog redelijk blanco in. Arjen presenteert het stuk nog even snel:
- Kern van het verhaal is dat alles nu gebeurt in losse procesjes en klusjes, maar dat we om meerwaarde van data te creëren moet combineren en verbinden.
- De uitwerking van de afbeelding van de verschillende 'werkelijkheden' (administratieve werkelijkheid et cetera) kan nog wat scherper.
- Mooi aan het stuk is dat er links in zitten naar alle bronnen, dat betekent wel dat je niet alle links kunt volgen en de bronnen bestuderen zonder een paar dagen kwijt te zijn.
- Je kunt de afbeelding nog iets vereenvoudigen, maar geeft wel houvast en laat zien dat er op al die vlakken al ontwikkelingen zijn en dat we er mee bezig zijn. Wat nieuw is dat je deze bouwstenen ook semantisch verbindt. We geven in het MIM al wel aan hoe we informatiemodellen verbinden met begrippen en we beginnen in het begrippenkader begrippen te verbinden met een grondslag. Maar de verbinding met dataset beschrijvingen en data services, die moeten we nog semantisch beschrijven. De lijntjes zijn er wel, maar die zitten nog niet in alle standaarden zelf.
Reacties:
- Het overzicht is duidelijk en nuttig.
- Dit is ook belangrijk, zeker nodig voor het federatief datastelsel.
- Ik kan het begrijpen, ik zie de verbanden. Ik denk dat het heel veel werk is om dit ook echt praktisch toe te passen.
Vraag: Waarom heet het een 'vlak' - is het bedoeld als een koppelvlak? Antwoord: eigenlijk bedoeld als koppelpunt, begrippen modellen grondslagen en dergelijke dingen kun je ook als netwerk van begrippen benoemen. Dit is de samenhangende top van begrippen van gegevensmanagement. Als je ze gaat uitwerken kom je tot een metadataonthologie met een datamodel van alle dingen die hier in zitten. Dat heeft Danny al een paar keer laten zien. Dat helpt natuurlijk bij de gegevensuitwisseling van het FDS.
Vraag: Dat praktisch toepassen, is daar FDS voor, stap voor stap? Antwoord Eric: Dit is het uiterste van wat we kunnen toepassen en moeten blijven toepassen. De organisatorische laag mist nu, in de processen. Die valt nu buiten scope, terwijl daar de crux ligt, de informatiehuishouyding van de overheid: Op één plek verzamelen en elders gebruiken, dat komt nu nog niet genoeg naar voren.
Als we dit beeld helder hebben en het in de hoofden van anderen kunnen krijgen kunnen we grote stappen maken. Blijft wel moeilijk, zowel in hoofden krijgen als daadwerkelijk omgooien van oude manier van werken naar nieuwe. Beslissers zien het risico van bedrijfscontinuïteit – en hoe meer we afhankelijk zijn van elkaar hoe kwetsbaarder we zijn en hoe minder je je zelf in control kunt voelen.
André: De adoptie van standaarden wordt gerekend als ongeveer 2% per jaar. Je moet al aan de slag gaan (verbouwing op probleem of opdracht) om dit mee te nemen. Het zal niet erg snel gaan.
Petra: Maar er is al wel veel aandacht voor data in de maatschappij, bij de overheid lopen we relatief achter. Dan is het mooi als je de standaarden al hebt, nu data als waarde (asset) ook bij overheden opkomt. Die standaarden kunnen je als hulpmiddel verder helpen. De UWV als datafabriek heeft zelf al een hoop van opgezet, we hebben een GAP analyse nodig om te zien of we al in lijn zitten of het toch anders hebben gedaan. Maar als je nog niets hebt staan dan kun je gelijk profiteren van de kennis die in dit stuk verzameld wordt.
Arjen: Bij de uitvoerders is al veel bewustzijn. We moeten zorgen dat je dit niet als extra werk ziet, maar als efficiënter omdat je dubbel werk voorkomt en effectiever omdat de combinatie de meerwaarde creëert. Bij programma’s die data willen gebruiken op plekken waar dat nu niet gebeurt heb je dit bovendien nodig. Dan hebben we geen 5 jaar tijd, maar moet je snel gaan werken om het bij elkaar te brengen. Anders kijken naar de aanpak en samenwerking, om echt op basis van data te kunnen werken. En wij zijn de plek waar we moeten beginnen: vertegenwoordigers van flink veel uitvoerders.
Radboud: Als je concreet als veranderaar aan de slag wil binnen een overheidsorganisatie, waar moet ik dan mee beginnen, wat is er al, verwijzingen et cetera. Ik ben blij met het document, maar in een architectuur kan ik niet wonen: wie gaat welk stukje ook echt bouwen? Dat heb je ook nodig om het belang duidelijk te maken, de voordelen moeten concreet worden door voorbeelden van echte toepassing. Waar ik ook wel meerwaarde zie is als de verschillende overleggroepen een bijna gelijke opdracht vertstrekken aan verschillende groepen, waar je uit de pas met elkaar gaat lopen en dubbel werkt. Hopelijk kan dit ook helpen om die interbestuurlijke afstemming te richten.
Andre: Ik kan dit document zeker gebruiken in de FDS-ontwikkelingen. Er is inzicht in de samenhang tussen standaarden et cetera nodig, dat is er nu en dat is winst.
Arjen: We beschrijven in het NSV bouwstenen en we kunnen expliciet maken hoe die bouwstenen doorontwikkeld worden. Maar waar beleggen we het sturen en beheren op de samenhang van die bouwstenen? Eric gaat in Stelsel Metadatastandaarden daarvan een deel oppakken, maar welk stuk? Wat blijft er dan over en waar gebeurt al iets? Dat is ook een vervolgstap om dat steeds concreter te maken en in te vullen.
Besluiten en acties vervolg[bewerken]
- We gaan de feedback van de expertgroep nog verwerken in een nieuwe versie en die publiceren we op noraonline.
- Zodra die er is kunnen we breed communiceren - het is nooit af en feedback is welkom, maar het stuk dat er nu ligt is gedragen en daar kunnen we mee voor de dag komen.
- Eigenaarschap en governance van het stuk ligt bij de expertgroep Gegevensmanagement. De linking pins naar Federatief Datastelsel et cetera zijn al in de expertgroep geborgd, anderen mogen aansluiten. Bijvoorbeeld via Eric om het metadataverhaal uit te laten werken in de werkgroep van metadatsatandaarden. Via André naar FDS enzovoorts.
- We werken in het komende overleg een backlog uit van acties in de uitvoering van het NSV, waarin helder wordt welk stukje waar is belegd, waar acties liggen en of/hoe die worden opgepakt. Dat hoeft niet per se een actielijst te worden, ook ‘geen actie nodig want prima verzorgd’ kan genoeg zijn.
- De expertgroep als geheel is eigenaar van het stuk en stuurt waar nodig op acties, maar acties kunnen heel goed buiten de expertgroep belegd zijn/worden.
W.V.T.T.K.[bewerken]
In de volgende overleggen besteden we iets minder tijd aan de statusupdates per onderwerp en maken zo ruimte voor een thema per overleg dat we verder uitdiepen. Conceptgenda voor de volgende overleggen:
- mei: backlog N.S.V. en Principes
- juni: begrippen
- augustus: informatiemodellering
- oktober: dataset en dataservices
- november: digitale duurzaameid
Aan het einde van het jaar hebben we dan en passant het beeld van het NSV al een stuk verder uitgewerkt.
- NORA Beheer begint aan een redesign-traject voor de website noraonline. Om zeker te zijn dat we de behoeften van de verschillende gebruikersgroepen goed in kaart hebben bereiden we op dit moment een lijstje voor met onze aannames van die behoeften, gebaseerd op gesprekken, gebruikersonderzoek et cetera. Je kunt een verzoek verwachten om die aannames eens kritisch te bekijken en je eigen aanvullingen te doen als dat nodig is: Jullie zijn als leden van een expertgroep een belangrijke gebruikersgroep, omdat je inhoud ontwikkelt, aanpast en beheert (al dan niet rechtsstreeks in de wiki).