Begrippenkader/voorstellen
- Onderdeel van
- Lijsten & Verwijzingen
- Contact
- NORA Beheer
- nora@ictu.nl
- Status
- Actueel
- Inhoud Lijsten & Verwijzingen
Onderstaand zijn de voorstellen voor begrippen om op te nemen in NORA's Begrippenkader. Deze hebben status 'concept'.
| Begrip | Definitie | Synoniem | Toelichting | Is onderdeel van | Is gerelateerd aan | Heeft bron |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Authenticatiemiddel | Het middel waarmee een persoon zijn of haar identiteit kan aantonen c.q. laten verifiëren. | Identificatiemiddel Legitimatiebewijs | Hierbij moet gedacht worden aan bv paspoort, rijbewijs of ID-kaart.
Forum Standaardisatie: | NORA | ||
| Betrouwbaarheid | De mate waarin de organisatie zich voor de informatievoorziening kan verlaten op een informatiesysteem. De betrouwbaarheid van een informatiesysteem is daarmee de verzamelterm voor de begrippen beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid. | Aan dit begrip hing historisch gezien een cluster van Afgeleide Principes, deze zijn per 1-1-2023 komen te vervallen in het RFC Bindende architectuurafspraken 2022. | VIR (Voorschrift Informatiebeveiliging Rijksdienst) | |||
| Bevoegdheid | Bevoegdheid is het bezitten van toestemming om een handeling te mogen verrichten, al dan niet in naam van een andere natuurlijke persoon of een rechtspersoon. | Wie deze toestemming niet heeft is onbevoegd. Als hij of zij toch de handeling verricht, dan staan daar sancties op. Het burgerlijk recht kent tevens het begrip misbruik of overschrijding van bevoegdheid door een rechtssubject. Zie verder https://nl.wikipedia.org/wiki/Bevoegdheid | Wikipedia | |||
| Bouwsteen (Begrip) | Een afspraak, standaard, organisatorische of technische voorziening of een combinatie hiervan ten behoeve van de realisatie van de digitale overheid. | |||||
| Informatie | Betekenisvolle gegevens. | Er zijn veel verschillende soorten informatie die de overheid deelt. Een aantal voorbeelden (niet limitatief):
| NEN-ISO 9000 | |||
| Machtiging | Een machtiging is een wilsverklaring waarbij iemand de bevoegdheid aan een ander verleent om in zijn of haar naam bepaalde feitelijke handelingen te verrichten. Zo'n machtiging geldt niet voor rechtshandelingen: daartoe dient de volmacht. | Een volmacht is een meestal schriftelijke verklaring, waarbij iemand een ander de bevoegdheid geeft om namens hem of haar bepaalde rechtshandelingen uit te voeren. Juridisch gezien is het een vorm van vertegenwoordiging. Het verlenen van een volmacht kan niet stilzwijgend plaatsvinden. Het verschil met een machtiging is, dat een machtiging anders dan de volmacht geen rechtshandelingen maar feitelijke handelingen betreft. Zie ook https://nl.wikipedia.org/wiki/Machtiging en https://nl.wikipedia.org/wiki/Volmacht_(juridisch) In de ROSA: | ||||
| Ontologie | Een ontologie is een datastructuur die alle relevante entiteiten en hun onderlinge relaties en regels binnen dat domein bevat. | Wikipedia | ||||
| Thesaurus | Een thesaurus is een naslagwerk met de exacte woorden voor een bepaalde vakterm of een woord met de gewenste connotatie. | Een thesaurus is vaak vanuit de taalkunde opgesteld als een logisch-systematisch en ook alfabetisch, maar niet verklarend woordenboek: de begrippen van een taal zijn daarbij gecategoriseerd en vergeleken met verwante begrippen:
| Wikipedia |
Laatst aangepaste begrippen[bewerken]
| Begrip | Definitie | Synoniem | Toelichting | Is gerelateerd aan | Heeft bron | Status actualiteit | Wijzigingsdatum |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Thesaurus | Een thesaurus is een naslagwerk met de exacte woorden voor een bepaalde vakterm of een woord met de gewenste connotatie. | Een thesaurus is vaak vanuit de taalkunde opgesteld als een logisch-systematisch en ook alfabetisch, maar niet verklarend woordenboek: de begrippen van een taal zijn daarbij gecategoriseerd en vergeleken met verwante begrippen:
| Wikipedia | Concept | 24 april 2024 14:40:40 | ||
| Ontologie | Een ontologie is een datastructuur die alle relevante entiteiten en hun onderlinge relaties en regels binnen dat domein bevat. | Wikipedia | Concept | 24 april 2024 14:14:00 | |||
| Procesarchitectuur | Onderdeel van de bedrijfsarchitectuur met principes en afspraken voor het inrichten van bedrijfsprocessen. | De procesarchitectuur dient als basis/kapstok voor meer gedetailleerde procesbeschrijvingen en zorgt ervoor dat deze een duidelijke samenhang hebben en een soortgelijk abstractieniveau. | NORA | Actueel | 23 april 2024 12:55:21 | ||
| Capability | Synoniem voor 'Generieke functie (Begrip)' | Een term uit (onder andere) ArchiMate, die we in NORA hebben vertaald met Generieke functie (Begrip). | 24 maart 2024 21:09:14 | ||||
| Solution-architectuur | Beschrijving van de gewenste oplossing van een specifiek probleem, of het eindresultaat van een project. | Een solution-architectuur (ookwel 'solutionarchitectuur') komt na een PSA (Project Startarchitectuur) en is een deel-oplossing om te komen tot de doelarchitectuur.
Zie ook | NORA Beheer | 4 maart 2024 09:26:52 | |||
| Doelarchitectuur | Beschrijving van de gewenste situatie in architectuur ("Soll"). Kan van toepassing zijn op een domein of organisatie en is de tegenhanger van de beschrijving van "gestolde" architectuur ("Ist"-situatie). | De PSA (Project Startarchitectuur) houdt rekening met een doelarchitectuur als kaderstellend document om verdere uitwerking te geven in een solution-architectuur voor een project.
Zie ook | NORA Beheer | 4 maart 2024 09:25:26 | |||
| Informatie-architectuur | De informatie-architectuur beschrijft de inhoudelijke relaties en samenhang tussen toepassingen (applicaties) en gegevensverzamelingen onderling. | Door deze informatie-architectuur worden de relaties met informatie en communicatie als bedrijfsmiddelen/productiefactoren van een organisatie inzichtelijk. De informatie-architectuur is daarmee een onderdeel van de informatievoorziening binnen een organisatie. Er is geen algemeen erkende definitie voor het begrip informatie-architectuur. Andere, gerelateerde termen voor het begrip informatie-architectuur zijn digitale architectuur en architectuur van de informatievoorziening. Zie verder https://nl.wikipedia.org/wiki/Informatie-architectuur | Wikipedia | Actueel | 3 november 2023 15:39:54 | ||
| Bedrijfsfunctiemodel | Een bedrijfsfunctiemodel is een model van de bedrijfsfuncties van een organisatie en beschrijft wat een organisatie doet onafhankelijk van hoe het wordt uitgevoerd. | Een bedrijfsfunctiemodel kijkt naar een organisatie als een verzameling van activiteiten die worden uitgevoerd en clustert deze tot logische eenheden op basis van bepaalde criteria (doorgaans de kennis, competenties en/of bedrijfsmiddelen die daartoe nodig zijn). Het model vormt een neutraal referentiekader waarin nog geen organisatie-specifieke keuzen staan. Aangezien organisaties in tijd meestal dezelfde activiteiten blijven uitvoeren is het model daardoor stabiel van aard. Veranderingen vinden vooral plaats op het niveau van bedrijfsprocessen, waarin bedrijfsfuncties op een specifieke manier worden ingevuld en met elkaar gecombineerd tot een stroom van activiteiten. Dit maakt het bedrijfsfunctiemodel structureel anders dan een procesmodel. Een procesmodel legt de nadruk op het afhandelen van gebeurtenissen door een specifieke volgordelijkheid van activiteiten aan de hand van specifieke bedrijfsregels. En het maakt het bedrijfsfunctiemodel ook wezenlijk anders dan een organogram van overheidsorganisaties. De organieke structuur, zoals vastgelegd in een organogram, verandert relatief vaak, niet in de laatste plaats door de wisselende politieke coalities en programma’s. De toepassingsmogelijkheden van een bedrijfsfunctiemodel zijn breed. Vanwege de stabiliteit van het model is het erg geschikt om gebruikt te worden als algemeen ankerpunt om andere modellen aan te relateren waarbij in eerste instantie nog niet gesproken wordt over organisatie- en IT-inrichting. Dit zou bijvoorbeeld een strategische discussie kunnen zijn over wat onderscheidende en niet-onderscheidende kerncompetenties zijn van organisaties om zo inzicht te geven in kansen voor uitbesteding. Daarnaast kunnen kosten, baten, risico’s en knelpunten worden geplot op dit model waardoor inzicht ontstaat waar prioriteiten voor verandering liggen. Gegeven de prioriteiten is het dan bijvoorbeeld mogelijk om de impact op de bedrijfsprocessen en de informatievoorziening te bepalen. Hiervoor is het nodig dat die modellen zijn gekoppeld aan het bedrijfsfunctiemodel. Het bedrijfsfunctiemodel vormt daarmee ook een instrument voor impactanalyses. Een bedrijfsfunctie geeft tevens aan waar logische eenheden en grenzen bestaan in de organisatie, processen en informatie- voorziening. Het model biedt een lijst van functies die allemaal in één of meer afdelingen moeten zijn belegd. Daarmee biedt het een hulpmiddel bij het uitvoeren van reorganisaties. Een bedrijfsfunctiemodel kan ook programma- en projectportfoliomanagement ondersteunen; door (mogelijke) programma’s en projecten te plotten op het bedrijfsfunctiemodel ontstaat inzicht in waar de veranderingen zitten (en waar dus ook niet), hoe ze geclusterd kunnen worden en of ze beslag leggen op dezelfde verandercapaciteit. Zie het uitgewerkte Bedrijfsfunctiemodel Rijksdienst (RORA).
Zie het uitgewerkte Bedrijfsfunctiemodel voor gemeenten (GEMMA). Zie het uitgewerkte Bedrijfsfunctiemodel voor Provincies (PETRA). Zie het uitgewerkte Bedrijfsfunctiemodel voor Waterschappen (WILMA). | NORA | Actueel | 3 november 2023 15:39:53 | ||
| API (begrip) | Afkorting van 'application programming interface': een manier om twee of meer computerprogramma's met elkaar te laten communiceren. Het is een soort software-interface die een dienst aanbiedt aan andere stukjes software. | Zie ook uitleg bij het thema API | Wikipedia | Actueel | 3 november 2023 15:39:52 | ||
| Requirement | Een eis waaraan de architectuur moet voldoen. | Eis Vereiste | Oorspronkelijk, vanuit ArchiMate 3.1: A requirement represents a statement of need that must be met by the architecture. | ArchiMate | Actueel | 3 november 2023 15:39:52 | |
| Locatie (begrip) | De geografische positie en de vorm (geometrie), of een kenmerk waarvan elders de vorm en de positie bekend is. | Bij PETRA: Beschrijving van de ruimtelijke dimensie of ruimtelijke afbakening van een regel of van een objecttype die in de regel beschreven wordt. Toelichting: De locatie duidt de ruimtelijke ligging. Het werkingsgebied van de artikelen en leden is de relatie tussen de regeltekst en de locatie. In het geval dat een locatie rechtstreeks wordt geduid via een bevoegd gezag gaat dit over het ambtsgebied van het bevoegd gezag. | NEN 3610 | Actueel | 3 november 2023 15:39:51 | ||
| Intermediair | Actor of applicatie die bemiddelt tussen aanbieders en afnemers. | NORA | Actueel | 3 november 2023 15:39:51 | |||
| Informatie | Betekenisvolle gegevens. | Er zijn veel verschillende soorten informatie die de overheid deelt. Een aantal voorbeelden (niet limitatief):
| NEN-ISO 9000 | Actueel | 3 november 2023 15:39:50 | ||
| Notificatie | De door een aanbieder aan afnemers verstrekte gegevens over binnen zijn domein plaatsgevonden gebeurtenissen. | Kennisgeving | Notificeren over gebeurtenissen past binnen het concept van eenmalige vastlegging en meervoudig gebruik. Denk daarbij aan een generieke functie (capability) als Notificeren aan belanghebbenden van gebruik van machtigingen. | NORA | Actueel | 3 november 2023 15:39:50 | |
| Project Start Architectuur (PSA) | Een PSA is een concreet en doelgericht ICT-architectuurkader waarbinnen een project moet worden uitgevoerd. In de PSA zijn de architectuurvisie, enterprise-architectuur en overige architecturen van de stakeholders vertaald naar aan het resultaat te stellen eisen. | Een PSA is een van de Types architecturen in NORA-familie. | NORA | Actueel | 3 november 2023 15:39:50 | ||
| BIV-classificatie | Een indeling die binnen de informatiebeveiliging wordt gehanteerd, waarbij de Beschikbaarheid (continuïteit), de Integriteit (betrouwbaarheid) en de Vertrouwelijkheid (exclusiviteit) van informatie en systemen wordt aangegeven. | Zie voor verdere uitleg https://nl.wikipedia.org/wiki/BIV-classificatie | Wikipedia | Actueel | 3 november 2023 15:39:49 | ||
| Bouwsteen (Begrip) | Voorziening die deel uitmaakt van de infrastructuur van de e-overheid. | In de context van de GDI-Architectuur hanteren we een meer specifieke betekenis: Een afspraak, standaard, organisatorische of technische voorziening of een combinatie hiervan ten behoeve van de realisatie van de digitale overheid. | GDI-Architectuur (GA) | Actueel | 3 november 2023 15:39:49 | ||
| Bedrijfsfunctie | Een bedrijfsfunctie beschrijft datgene wat gedaan moet worden om een bedrijfsdoelstelling te behalen, onafhankelijk van de inrichting van de organisatie en haar processen. | Een bedrijfsfunctie kan je zien als een ontwerp van architecten waarbij ze activiteiten groeperen omdat daarvoor vergelijkbare bedrijfsmiddelen, kennis of competenties nodig zijn. De term Bedrijfsfunctie ligt dicht aan tegen de term Capability, maar deze omvat ook alles wat nodig is om de bedrijfsfunctie uit te voeren zoals mensen, processen, middelen, data en technologie. Oorspronkelijk gedefinieerd als: Een bedrijfsfunctie is een gedragselement dat gedrag groepeert op basis van een bepaalde verzameling criteria (zoals vereiste bedrijfsmiddelen en/of competenties). Een bedrijfsservice is een dienst die voorziet in de behoefte van een klant binnen of buiten de organisatie. Uit ArchiMate:"A business service exposes the functionality of business roles or collaborations to their environment. This functionality is accessed through one or more business interfaces. A business service is realized by one or more business processes, business functions, or business interactions that are performed by the business roles or business collaborations, respectively. It may access business objects. | ArchiMate | Actueel | 3 november 2023 15:39:48 | ||
| Interface | Een interface is een koppelvlak waarmee twee systemen met elkaar communiceren. Dat kunnen 2 computersystemen zijn, maar ook 2 mensen of 1 computer en 1 mens. | Koppelvlak | Een API (begrip) definieert de interface tussen twee computerapplicaties. Zie verder https://nl.wikipedia.org/wiki/Interface | Wikipedia | Actueel | 3 november 2023 15:39:47 | |
| Vertrouwensraamwerk | Stelsel van afspraken op juridisch, organisatorisch, financieel, communicatief, semantisch en technisch gebied, zodat partijen op een veilige en efficiënte manier kunnen samenwerken. | Trustframework | Algemene term die vaak wordt gebruikt om: 1. een juridisch afdwingbare reeks specificaties, regels en overeenkomsten te beschrijven die 2. een meerpartijenstelsel regelen dat is opgezet voor een gemeenschappelijk doel, 3. ontworpen voor het uitvoeren van specifieke transacties tussen een groep van deelnemers, 4. en gebonden aan een gemeenschappelijke reeks vereisten. Voorbeelden: Het Vertrouwensraamwerk voor het delen van gegevens en het Vertrouwensraamwerk voor Regie op Gegevens. | NORA | Actueel | 3 november 2023 15:39:47 | |
| Applicatie-architectuur | Een beschrijving van de structuur en interactie van de applicaties die belangrijke bedrijfsfuncties ondersteunen en gegevens beheren. | Bij GEMMA: De Applicatie-architectuur vormt samen met de data-architectuur de informatie-architectuur. Zie ook ISOR:Applicatie-architectuur | TOGAF | Actueel | 3 november 2023 15:39:47 | ||
| Betrouwbaarheid | De mate waarin de organisatie zich voor de informatievoorziening kan verlaten op een informatiesysteem. De betrouwbaarheid van een informatiesysteem is daarmee de verzamelterm voor de begrippen beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid. | Aan dit begrip hing historisch gezien een cluster van Afgeleide Principes, deze zijn per 1-1-2023 komen te vervallen in het RFC Bindende architectuurafspraken 2022. | VIR (Voorschrift Informatiebeveiliging Rijksdienst) | Actueel | 3 november 2023 15:39:46 | ||
| Keten | Een samenwerkingsverband tussen organisaties die naast hun eigen doelstellingen, één of meer gemeenschappelijk gekozen (of door de politiek opgelegde) doelstellingen nastreven. Deze ketenpartners zijn zelfstandig, maar zijn ook afhankelijk van elkaar waar het gaat om het bereiken van de gezamenlijke doelstellingen. | Voor overheidsorganisaties zijn die doelstellingen altijd gerelateerd aan de overheidsdienstverlening en de bijbehorende maatschappelijke toegevoegde waarde (bij voorkeur uitgedrukt in Kwaliteitsdoelen). | NORA | Actueel | 3 november 2023 15:39:45 | ||
| Actor | Een actor is een persoon (individu, groep of organisatie) die een handeling uitvoert. | Overgenomen van de beschrijving van SKOS, zie Actor | SKOS-Lex | Actueel | 3 november 2023 15:39:45 | ||
| Applicatie | Een computerprogramma om een specifieke taak uit te voeren die geen betrekking heeft op de werking van de computer zelf. | App | Een applicatie (letterlijk: "toepassing"; vaak ook afgekort als app) is een computerprogramma dat bedoeld is voor eindgebruikers. Dit in tegenstelling tot een servertaak of andere taken die door een besturingssysteem op de achtergrond worden uitgevoerd. | Wikipedia | Actueel | 3 november 2023 15:39:44 | |
| Referentie architectuur | Een referentie architectuur is een herbruikbare architectuur, gebaseerd op best-practices, die als een sjabloon dient voor het opstellen van specifieke architecturen, zoals doel-architecturen, enterprise architecturen en oplossingsarchitecturen. | Model architectuur | Het opstellen van een specifieke architectuur wordt daarmee een kwestie van het selecteren van herbruikbare principes, modellen en beschrijvingen, en het aanpassen aan en aanvullen op de specifieke situatie. Dit zorgt voor een grote versnelling van het architectuurontwerpproces. Zie ook Een definitie van referentie architectuur | NORA | Actueel | 3 november 2023 15:39:43 | |
| Bericht | Een bericht is een afgeronde hoeveelheid informatie (met een begin en een eind), die van een verzender naar een ontvanger verstuurd wordt. | Er kan een zeker tijdsverloop zijn tussen het opstellen van het bericht door de verzender en het kennisnemen van het bericht door de ontvanger. De verzender hoeft bij bijvoorbeeld een schriftelijke overdracht er niet zeker van of en wanneer de ontvanger van zijn bericht zal kennisnemen. De verzender zal daarom voor de volledigheid en begrijpelijkheid van zijn bericht moeten zorg dragen. Er zijn verschillende methodes om een bericht te versturen en te ontvangen. Berichten werden of worden bijvoorbeeld mondeling 'verzonden' (overgebracht) of verzonden per koerier, postduif of een postbedrijf. Tegenwoordig worden berichten vaak elektronisch verstuurd, bijvoorbeeld per sms of e-mail, of als post op een internetforum of sociale netwerksite.
| Wikipedia | Actueel | 3 november 2023 15:39:43 | ||
| Koppelvlak | Interface, die volgens een bepaalde standaard de uitwisseling van gegevens tussen informatiesystemen verzorgt. Het aanleverende systeem is verantwoordelijk voor de vertaling van gegevens naar die standaard. Het afnemende systeem zorgt voor omzetting naar haar eigen omgeving. | Interface | Zie NEN-ISO 27002 definitie 833. | NEN-ISO/IEC 27002 | Actueel | 3 november 2023 15:39:42 | |
| Informatiemodel | Gestructureerde beschrijving van de structuur, semantiek en de eigenschappen van informatie over dingen in de werkelijkheid. | Zie de verdere toelichting bij https://docs.geostandaarden.nl/mim/mim/#wat-is-een-informatiemodel | MIM | Actueel | 3 november 2023 15:39:41 | ||
| Architectuurprincipe (Begrip) | Een normatieve uitspraak die richting geeft aan het in samenhang ontwerpen en realiseren van overheidsdiensten voor burgers en bedrijven. | Principe | Een stelling over een gewenste eigenschap waar architectuur invulling aan moet geven.
| Pilot Beleidskaders | 26 september 2023 07:07:31 | ||
| Architectuur | Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen. | Het samengestelde geheel kan een domein of keten zijn, maar ook een organisatie of een enkel
informatiesysteem, een netwerk, etc. Een architectuur wordt gebruikt als sturingsinstrument wanneer het onvoldoende is om alleen op de losse onderdelen te sturen. Zo wordt de GDI-Architectuur gebruikt als stuurinstrument voor de doorontwikkeling van de GDI. Wanneer het grotere geheel zeer complex is (zoals 'de overheid'), volstaat één enkele architectuur niet, maar is een set van samenhangende architecturen nodig, elk op een ander niveau. Zie ook Overheidsarchitectuur. Zo is NORA meestal niet rechtstreeks toe te passen bij de ontwikkeling van een dienst in een specifieke context, bijvoorbeeld binnen een gemeente. In die gevallen beschrijft een domeinarchitectuur de architectuur van een bepaald deel van de overheid. Voorbeelden van zulke domeinen en ketens zijn Werk & Inkomen, Strafrechtketen en Jeugdzorg, maar ook bestuurslagen zoals de gemeenten en de provincies. Domeinarchitecturen geven verdere invulling aan de NORA-principes, maar maken er geen deel van uit. Ook voor projecten van enige omvang is het gebruikelijk om een architectuur op te stellen die het projectresultaat beschrijft. Aan het begin van een project wordt dan een zogenoemde 'PSA (Project Startarchitectuur)' opgesteld. Dit is een vertaling van de architectuur op het bovenliggende niveau naar projectspecifieke richtlijnen. Deze beschrijving houdt zich aan de definitie in TOGAF. Een uitgebreide beschrijving van de rol van architectuur als sturingsinstrument is te vinden in het boek: Architectuur, besturingsinstrument voor adaptieve organisaties (2003). | NORA 3.0 katern Strategie TOGAF | 26 september 2023 07:07:20 | |||
| Datadienst | Een dienst die specifiek is gericht op het uitwisselen van gegevens. | Dataservice | GDI-Architectuur (GA) | GA | 26 september 2023 06:50:53 | ||
| In control statement | Een verklaring dat de hoogste leiding ‘in control’ is. | ‘In Control’ kan gedefinieerd worden als ‘de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden, gericht op een effectieve en efficiënte realisatie van strategische en operationele doelstellingen alsmede het hierover op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van belanghebbenden’. In het statement wordt verwezen naar een set van normen waaraan de mate van beheersing getoetst is. Tevens zijn in het statement de aangetroffen tekortkomingen ten aanzien van de beheersing en de in de processen opgenomen internal controls, de oorzaken ervan en de voorgenomen maatregelen om de knelpunten op te lossen, opgenomen. Oorspronkelijke bron: Drs. A.J.G. Driessen RO CIA en drs. R. Kamstra, "Grip op bedrijfsprocessen met het ‘In Control Statement’" | 26 september 2023 06:38:10 | ||||
| Generieke voorziening | Een voorziening die generiek is en dus breed gebruikt kan worden. | Voor generieke voorzieningen geldt dat de afspraak is dat alle overheidsorganisaties deze binnen het toepassingsgebied daarvan gebruiken als ondersteuning voor dienstverlening aan burgers en bedrijven of voor samenwerking met andere organisaties. Een generieke voorziening kan onderdeel zijn van de GDI. Er zijn echter ook generieke voorzieningen buiten de GDI zoals bijvoorbeeld PDOK. | GDI-Architectuur (GA) | GDI-Architectuur (GA) | 26 september 2023 06:04:21 | ||
| GDI-Voorziening | Een generieke voorziening die onderdeel is van de GDI. | Afnemer Klant | GDI-Architectuur (GA) | GDI-Architectuur (GA) | 26 september 2023 06:03:26 | ||
| Standaard (begrip) | Uitgefaseerd | 22 september 2023 10:54:23 | |||||
| Bouwsteen (Begrip) | Een afspraak, standaard, organisatorische of technische voorziening of een combinatie hiervan ten behoeve van de realisatie van de digitale overheid. | Concept | 22 september 2023 08:34:09 | ||||
| Generiek | Voor alle gevallen geldend, niet specifiek. | Dit wordt vooral gebruikt als kernbegrip van de GDI-Architectuur, om het verschil tussen generiek en Gemeenschappelijk te duiden. Denk aan generieke functies of generieke voorzieningen. | GDI-Architectuur (GA) | Van Dale | 22 september 2023 06:30:02 | ||
| Niet-natuurlijk persoon | Een rechtspersoon of een samenwerkingsverband zonder rechtspersoonlijkheid. | Het CBS verstaat onder een niet-natuurlijk persoon: Een rechtspersoon of een samenwerkingsverband zonder rechtspersoonlijkheid. De NORA expertgroep IAM verstaat onder een niet-natuurlijk persoon: | CBS | 22 september 2023 06:28:00 | |||
| Natuurlijk persoon | Een mens van vlees en bloed. | De NORA expertgroep IAM verstaat onder natuurlijk persoon: Een persoon van vlees en bloed die rechten en plichten kan hebben. Er zijn meerdere soorten te onderkennen, een daarvan is het onderscheid tussen personen die ingezetene zijn van Nederland en zij die dat niet zijn. Het CBS verstaat onder een natuurlijk persoon: Maar is dit nu de menselijke maat? Dat een mens alleen erkend wordt op basis van “het recht”? | Afstemming NORA en GA | 22 september 2023 06:27:40 | |||
| Toegang (Begrip) | Toegang tot de dienstverlening van de overheid. | Alle uitwisselingen vanuit de GDI om “burger en bedrijf” uniek te identificeren en authentiseren ten behoeve van autorisatie. Tevens kan de bevoegdheid tot het digitaal handelen namens een persoon worden vastgesteld. | GA Identificatie en Authenticatie | 21 september 2023 18:08:43 | |||
| Persoon (Begrip) | Een mens van vlees en bloed. | Natuurlijk persoon | Dit sluit aan bij het dagelijkse gebruik van het woord "persoon", waarmee burgers doorgaans een “natuurlijk persoon” bedoelen.
Vanuit de overheid wordt het woord "persoon" ook regelmatig gebruikt voor een niet-natuurlijke persoon, zoals een rechtspersoon of organisatie. Vanuit ordening van begrippen en het gebruik van generalisatie / specialisatie, is het logisch om naast het begrip Persoon ook het begrip Rechtspersoon en/of Niet-natuurlijke Persoon op te nemen. | Van Dale | 21 september 2023 18:04:41 | ||
| Self Sovereign Identity (Begrip) | Een wereldwijd concept, in de vorm van een mogelijk afsprakenstelsel met standaarden en voorzieningen, voor regie op gegevens door (wereld)burgers. | Het concept van Self Sovereign Identity (SSI) legt de controle en de macht over een digitale identiteit volledig bij de entiteit die deze digitale identiteit representeert. Dit vereist volledige onafhankelijkheid van een centraal register of centrale autoriteit. Zie ook Self Sovereign Identity en uitleg over SSI op wikipedia. | Afstemming NORA en GA | 21 september 2023 18:03:15 | |||
| Wallet | Een voorziening in de vorm van een online service of softwareprogramma dat vertrouwelijke gegevens kan bevatten, zoals persoonlijke attributen, identificatiegegevens, inloggegevens en bankpassen, en dat de bezitter in staat stelt digitale transacties uit te voeren, zoals aantonen van zijn identiteit, attributen verstrekken en betalingen te doen. | Er zijn diverse benamingen voor deze wallets, zoals e-wallet, digital wallet (EU) en digitale portemonnee. | 21 september 2023 18:03:00 | ||||
| Infrastructuur (Begrip) | Het geheel van voorzieningen dat nodig is om een land of organisatie, zoals een bedrijf of een instelling, goed te laten functioneren. | Zoals internet. Infrastructurele voorzieningen hebben de volgende basiskenmerken: ze zijn tot op zekere hoogte blijvend of voortdurend beschikbaar, ze functioneren in belangrijke mate onafhankelijk van specifiek gebruik, ze zijn bestemd voor algemeen en gemeenschappelijk gebruik. Denk aan alle voorzieningen die behoren tot de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI). | GDI-Architectuur (GA) | Afstemming NORA en GA | 21 september 2023 14:44:01 | ||
| Domein (Begrip) | Een inhoudelijk verwante verzameling van publieke dienstverlening. | GDI-Domein | Binnen de context van de GDI zijn dit: Toegang, Interactie, Gegevensuitwisseling en Infrastructuur.
Het domein Toegang bestaat uit twee subdomeinen. Het subdomein Identificatie & authenticatie omvat de bouwstenen vanuit de GDI om burger, bedrijf, instelling, intermediair uniek te identificeren en authenticeren ten behoeve het verlenen van toegang tot publieke diensten. Het subdomein Machtigen & vertegenwoordigen omvat de bouwstenen om de bevoegdheid tot het digitaal handelen namens een ander vast te stellen. Het domein Interactie omvat de bouwstenen van de GDI ten behoeve van elektronische informatie-uitwisseling met burgers, bedrijven, instellingen, intermediairs en hun gemachtigden. Uitwisseling ten behoeve van Toegang is hiervan uitgezonderd. Het domein Gegevensuitwisseling omvat de bouwstenen van de GDI voor uitwisseling van gegevens tussen informatiesystemen van overheidsorganisaties onderling en met informatiesystemen van andere organisaties. Het domein Infrastructuur omvat de bouwstenen van de GDI die van algemeen belang (ofwel: infrastructureel) zijn voor de GDI en die veelal een basis vormen voor de bouwstenen van de andere drie domeinen. | GDI-Architectuur (GA) | GDI-Architectuur (GA) | 21 september 2023 14:27:17 | |
| Viewpoints | Dwarsdoorsnede van NORA voor een specifiek publiek of doel. Een viewpoint bestaat uit een selectie van elementen en relaties tussen elementen. Een viewpoint het kan een subset van de elementtypen uit het kennismodel bevatten (bv alleen beleidskaders en basisprincipes), maar ook een selectie binnen een elementtype (bv alleen elementen die over beveiliging gaan). | ArchiMate 2.0 | 21 september 2023 14:23:29 | ||||
| Toepassingsgebied | De omschrijving van het functionele gebruik van de voorziening | FS 36-02-06A1 (Toetsingsprocedure en criteria Basisvoorzieningen) FS 36-02-06A1 (Forum Standaardisatie Toetsingsprocedure en criteria voor Erkende Voorzieningen) | 21 september 2023 14:23:08 | ||||
| Validiteit | De mate waarin gegevens voldoen aan de verwachte structuur en opslagvorm. | Raamwerk gegevenskwaliteit | 21 september 2023 14:22:50 | ||||
| Registraties | Dit zijn systematische en meestal in een informatiesysteem opgeslagen beschrijvingen van instanties van concepten. | Ze komen technisch voor op de vierde laag van het Vijflaagsmodel van de NORA, de Applicatielaag, maar ze hebben ook een informatiekundige tegenhanger op de derde laag, de Informatielaag. Zo kan een bepaalde referentietabel voorkomen in een logisch of technisch informatiemodel én in een applicatie waarin de waarden van de tabel machine-raadpleegbaar beschikbaar zijn. Bij een concept als ‘Vreemdelingenrecht’ in de migratieketen bijvoorbeeld kan een lijst gegeven worden van alle Europese en Nederlandse wetten en regelgeving die de omgang van de overheid met vreemdelingen reguleren. Dit zijn dan de instanties, de concrete verschijningsvormen, van het concept. In het onderwijsdomein komen vergelijkbare lijsten van opleidingen en eindtermen (instanties van de concepten 'Opleiding' en 'Eindterm') voor die een sterk conceptualiserende en structurerende functie hebben binnen het domein, bijvoorbeeld als metadata van leerobjecten. Zij hebben de technische vorm van een registratie maar fungeren in de praktijk min of meer als een logisch informatie- of gegevensmodel. | Expertgroep Gegevensmanagement | 21 september 2023 14:22:03 | |||
| ... meer resultaten | |||||||
De mate waarin de organisatie zich voor de informatievoorziening kan verlaten op een informatiesysteem. De betrouwbaarheid van een informatiesysteem is daarmee de verzamelterm voor de begrippen beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid.