Sjabloon:Track Gebruikersdag 6 juni 2019

Dit sjabloon is bedoeld om de tracks van de NORA Gebruikersdag 6 juni 2019 goed weer te geven in een overzichtspagina per track. Het voegt de categorie Track toe en geeft de belangrijkste informatie weer van de sessies binnen het track per ronde.

Sessies binnen het track

Dit is één van de drie tracks van de NORA Gebruikersdag 6 juni 2019.

Ronde 1 (14.45-15.45 uur)

• HORA - werken onder architectuur binnen het hoger onderwijs (Beschrijving: Het hoger onderwijs in Nederland bestaat uit opleidingen aan hogescholen en universiteiten. Een beperkt aantal actoren, maar wel actoren met een behoorlijke mate van vrijheid. Mark de Jong van hogeschool Inholland vertelde ons waarom die partijen er toch voor kozen samen een ketenarchitectuur af te spreken. En hij nam ons mee in het proces van (door-)ontwikkeling: waar ging het snel, waar moeten ze nog aan werken, wat hebben ze er van geleerd voor de toekomst?

  → Hoger Onderwijs Referentie Architectuur (PDF, 2,04 MB)

  

  Reacties uit de zaal:

  • HORA plaat: wat zit er in de basis, onderste liggende balk zou service management moeten zijn, “ons product is al klaar en voldoet daar helemaal aan”
  • Zou je naast PSA’s ook niet aan het eind moeten toetsen of alles is meegenomen? Identificeren van technical debt. Is heel belangrijk, maar HORA is beperkt tot referentie architectuur, uitwisseling van best practices. Kan nooit voorschrijvend zijn.
  • HOSA: Dit gaat veel meer richting beleid, op zich is gezamenlijke inkoop ook al deels belegd in SURF. Dit raakt niet alleen je ICT, ook je onderwijsbeleid.

  
  Er zijn een aantal vraagstukken waar HOSA wat in kan betekenen, zie sheet Actuele onderwerpen. Genoemde voorbeelden:

  • • Afspraken met leveranciers over eigenaarschap studiedata.
    • Voorkomen van schaduw administraties, gaan registreren & automatiseren. Hoe stel je de waarheid vast? Dat wordt nu veel zichtbaarder. Er komen nu veel meer definities van de werkelijkheid naar boven.
    • Wordt in modellen gegoten, zijn wel complex maar dan kun je wel verschillende werkelijkheden accommoderen.
    • Bij de RIO-dag kwamen er 21 verschillende, officieel erkende varianten naar boven.
  

  Spreker Mark de Jong (Inholland)
  • Hoe leeft dat buiten de architectenwereld? Binnen de instellingen wordt het vooral gebruikt door informatiespecialisten, sommige leveranciers sluiten er actief op aan. Architecten zijn vooral ook de verbinders, de schakel tussen partijen. Vergt ook andere competenties.
  • Datacentric ontwikkelen. Open onderwijs API, de gedachte is dat die voor alles en nog wat ingezet kan worden maar dan moet er nog wel wat mee gebeuren.
  • EduCause identificeert internationale trends, die kunnen we op die manier volgen. Zoals Mobile learning en Blockchain.
  • Governance: je kunt heel veel zaken niet centraal aansturen vanuit OCW, er zijn 9000 instellingen die daarin actief zijn. In sommige ketens kun je wat harder inzetten op standaarden. Je moet vooral op inhoud overtuigen, zo veel mogelijk mensen meenemen.
  • Denk aan de Belastingdienst, je kunt in portfolio management ook architectuur eisen meegeven, dan moet je wel meer gaan (be)sturen.
  • Wat is de impact van agile, meer kortcyclische werkwijzen? Die nieuwe methoden kunnen helpen bij meer sneller, flexibeler ontwikkelen. Meer modulair. Architectuur geeft dan nog steeds kaders, ook als je ontwikkelt in scrum teams. Waar ook over nagedacht wordt, is het hoger onderwijs flexibeler te maken (kiezen, zelfsturend)

  Wat wil je aan het panel meegeven?

  • sturing op architectuur vanuit portfolio management, invloed van agile werken.
  • Hoe toon je de meerwaarde van architectuur aan? De geheimen van architectuur, hoe breng je dat nu verder.
  • Hoe strak moet je de governance regelen om de samenwerking vorm te geven? Als het te strak wordt, raak je partijen kwijt.
  )
• Semantisch gegevenslandschap als voorwaarde voor ketensamenwerking (Beschrijving: Binnen het onderwijsveld wordt de visie uitgedragen dat een gedeeld semantisch gegevenslandschap geen luxe is, maar een voorwaarde als je binnen ketens samen moet werken. Henk Nijstad (Kennisnet) nam ons mee in die visie en liet zien wat de impact is van een gedeeld semantisch landschap op de ketensamenwerking. Hij schetste de gewenste situatie, maar er is natuurlijk nog heel wat werk te verzetten om daar te komen.

  → Presentatie Gedeeld Semantisch Gegevenslandschap (PDF, 1,81 MB)

  

  Spreker Henk Nijstad (Kennisnet)
  

  Een van de stappen die al gezet is, is het ontwikkelen van een informatiemodel Instellingen en Opleidingen. Daarbij was het betrekken van alle stakeholders een belangrijk doel. Jacob Hop van de samenwerking MBO-ICT (saMBO-ICT) vertelde hoe dit in zijn werk is gegaan en wat de rol van het informatiemodel is binnen het semantisch landschap.

  → Ketenarchitectuur RIO (PDF, 1,8 MB)

  

  Spreker Jacob Hop (saMBO-ICT)
  
  )
• Themasessie Handreiking Mobiele App 2.0 (Beschrijving:
  

  Impressie en vervolgstappen

  

  Dennis Brocker (achterste aan de tafel) en Ronald Heukers (daar net voor), auteurs van de Handreiking tijdens de sessie.

  → Presentatie (PDF, 3,76 MB) door Ronald Heukers (DICTU) en Dennis Brocker (Dienst Justitiële Inrichtingen)

  → Handreiking Mobiele App 2.0 (PDF, 3,6 MB)

  → Poster bij Handreiking Mobiele App 2.0 (PDF, 411 kB)

  Ronald en Dennis gaven een uitgebreide toelichting op de herziene versie van de Handreiking. Daarbij gingen ze in op de toenemende behoefte bij overheidspartijen om zelf apps te ontwikkelen. Ze vertelden over de belangrijkste valkuilen en hoe je die kunt vermijden. Ook gingen ze in op relevante wet- en regelgeving en overige kaders. De deelnemers bespraken met elkaar hoe je eigen apps goed kunt promoten en het gebruik kunt testen. De deelnemers werd gevraagd om tips hoe de handreiking ook bij andere overheden bekend kan worden gemaakt. Verschillende deelnemers willen daar een rol in pakken.

  

  Deelnemers en auteurs tijdens de sessie

  De conclusie van de deelnemers was dat de handreiking 2.0 prettig leesbaar is en een goed overzicht biedt voor overheden die aan de slag willen met apps. De herziene uitgave bevat nieuwe informatie over bijvoorbeeld Augmented Reality, Virtual Reality etc. Vanwege de snelheid van ontwikkelingen denken de schrijvers al weer aan nieuwe updates. Vanuit de groep boden zich diverse vrijwilligers aan als reviewer.

  Vervolgstappen

  • Op 27 juni geven de schrijvers van de Handreiking een workshop tijdens het iBestuur Mobility Congres.
  • In het magazine iBestuur is op 29 juni 2018 ook een artikel (PDF, 79 kB) verschenen over de handreiking
  • In het kader van het Overheid Mobility Overleg wordt een nieuwe serie bijeenkomsten gepland, wil je deelnemen neem dan even contact op via omo@ictu.nl

  Oorspronkelijke uitnodiging

  In deze sessie nemen we je mee in de wereld van apps binnen de overheid. Technisch kan er al heel veel, de uitdaging zit in de inbedding in de juiste informatiearchitectuur. En vergeet de software-, integratie-, en infrastructuurarchitectuur niet.

  Dan is het fijn dat je terug kunt vallen op de Handreiking Mobiele App 2.0 (PDF, 3,6 MB). De schrijvers van deze handreiking gaan met ons in gesprek over de architectuur van apps en lichten graag toe wat er vernieuwd is in versie 2.0 van de Handreiking.)
• Themasessie Hoe kunnen we onze gegevens vertrouwen? (Beschrijving:
  

  Sfeerimpressie en vervolgstappen

  

  Veel inbreng vanuit de zaal

  → Presentatie (PDF, 889 kB)

  In een rondje onder de aanwezigen werd duidelijk waarom het steeds belangrijker is om goed te weten wat de kwaliteit is van je gegevens:

  • Meer en meer besluiten worden automatisch genomen op basis van de beschikbare data. En ook waar dat niet zo is bepaalt de kwaliteit van de data steeds meer de kwaliteit van je proces, denk bijvoorbeeld aan het internationaal uitwisselen van patiëntgegevens.
  • Gegevens uitwisselen wordt de norm, waarbij voorspelbare ketens veranderen in dynamische ecosystemen: een partij waar je vorige week nog nooit van gehoord had kan volgende week afhankelijk zijn van jouw gegevens om een publieke taak uit te voeren.

  Voor de gebruiker van de data is duidelijkheid over de kwaliteit vaak nog belangrijker dan de hoogte er van: als je weet hoe betrouwbaar het is bepaal je zelf of dat voor jouw doel genoeg is.

  De expertgroep Gegevensmanagement probeert de komende maanden een handvat te bieden om die te duiden en daarover te communiceren. Een goed begin is het framework dat het Digitaal Stelsel Omgevingswet gebruikt. Dit wordt door de aanwezigen met interesse ontvangen.

  

  Gijsbert Kruithof, lid van de expertgroep Gegevensmanagement en trekker van deze sessie luistert naar de inbreng van een deelnemer.

  De vervolgvraag is nog op welke onderdelen van dit framework NORA iets zou moeten zeggen, en welke onderdelen je als domein, keten of organisatie zelf in vult. Is er bijvoorbeeld zoals bij beveiliging een soort Baseline van kwaliteit aan te geven, waar je niet onder moet zakken, of is het uiteindelijk aan de gebruiker of die Het is bijvoorbeeld denkbaar dat NORA een framework adopteert en stelt dat je over alle onderdelen in ieder geval iets zinnigs moet zeggen, maar niet precies voorschrijft wàt je dan moet zeggen.

  Wel duidelijk is dat je als eigenaar van gegevens onmogelijk het perspectief van alle mogelijke (her-)gebruikers van je gegevens kunt meenemen. Maar je kunt wel inzichtelijk maken vanuit welk perspectief jij het zelf verzamelt hebt. Het is dus zaak om helder weer te geven wat je verzamelt en met welk doel, hoe je het verzamelt (meet je iemands lengte bijvoorbeeld of vraag je er alleen naar?) en hoe je die gegevens ontsluit. Via LinkedData kun je bijvoorbeeld een flink deel van de semantische problemen omzeilen omdat je de context van de data ook aangeeft.

  Vervolgstappen

  Op Raamwerk gegevenskwaliteit komen de NORA-versie van het framework, best practices, tips en wat we nog meer kunnen vinden te staan over dit onderwerp. Zodra we een concept hebben vragen we jullie om feedback, zodat we het direct kunnen verbeteren.

  Oorspronkelijke uitnodiging

  In deze sessie willen we vanuit de Expertgroep Gegevensmanagement een eerste voorstel doen voor kwaliteitscriteria voor gegevens. Graag nodigen we je uit om mee te denken en input te leveren.

  • Wat zijn de kwaliteitscriteria binnen gegevensmanagement?
  • Hoe zorgen we dat onze overheidsgegevens te vertrouwen zijn?
  • En wat zijn de aspecten waar we op moeten letten?
  Deze sessie is een werksessie, waarin we een eerste conceptset aan kwaliteitscriteria zullen reviewen en verder uitwerken.)
• Themasessie Privacy in de Praktijk - ervaringen CBS (Beschrijving:
  

  Impressie en vervolgstappen

  

  Max Booleman (Functionaris Gegevensbescherming CBS)
  Max Booleman van CBSMax Booleman, de Functionaris Gegevensbescherming van het CBS deelde (PDF, 425 kB) met ons hun aanpak van het privacyvraagstuk. Het CBS is een bijzondere organisatie die een eigen wet heeft, en daarmee uitgezonderd is van het inzage en correctierecht.
  

  Max presenteerde in de grote zaal bij het CBS

  Desalniettemin is het CBS heel bewust bezig met privacy. Zowel op organisatorisch gebied als op medewerker niveau wordt structureel aandacht besteed aan privacy. Het is essentieel voor het functioneren van het CBS dat burgers en aanleverende partijen het CBS vertrouwen met de data die aan haar beschikbaar worden gesteld. De AVG levert in de praktijk problemen op voor het CBS om dat partijen soms, ten onrechte, bang zijn om informatie aan het CBS aan te leveren.

  

  Een deel van de aanwezigen
  

  NORA trekker voor het focuspunt Privacy by Design, Marc Gerrard (ICTU)

  Vervolgstappen

  Vanuit het NORA-team stelde Marc Gerrard, trekker van het focuspunt Privacy by Design, de vraag aan de zaal wat men over privacy graag zou willen terugvinden op noraonline en presenteerde (PDF, 98 kB) de plannen voor het vervolg. Een van de ideeën is om het huidige thema Privacy te evalueren met gebruikers: een user test. Wil je daaraan mee doen, of wil je gewoon op de hoogte gehouden worden van de doorontwikkeling van Privacy by Design in NORA, meldt dat dan even via marc.gerrard@ictu.nl

  Oorspronkelijke uitnodiging

  Het Centraal Bureau voor de Statistiek is al 20 jaar structureel bezig met privacy. De implementatie van de AVG zorgde daardoor voor weinig zweetdruppels bij CBS. Wil je weten hoe ze dit voor elkaar gekregen hebben? Max Booleman, functionaris gegevensbescherming bij CBS laat jullie meekijken in de ‘privacykeuken’ van CBS.

  De casus is aanleiding om met de aanwezigen te kijken wat de NORA in het thema Privacy voor best practices, use cases et cetera toe kan voegen om het thema beter aan te laten sluiten bij jullie behoeften.)
• Themasessie Review IAM - wat waren de reacties en hoe gaan we verder? (Beschrijving:
  

  Impressie en vervolgstappen

  →Presentatie "Review IAM" (PDF, 460 kB)

  

  Foto van de zaal tijdens deze sessie
  

  Foto van Eric Brouwer, trekker van het thema IAM, tijdens de sessie.

  Een viertal leden van de Expertgroep IAM gaf een presentatie over de review die recentelijk is gehouden over het onderwerp Identity and Access Management. Eric Brouwer trapte af met een korte introductie hoe de Expertgroep is ontstaan en wat er het afgelopen jaar zoal is gebeurd. Vervolgens is voor elk van de vier deelonderwerpen de trekker aan het woord geweest om aan te geven hoeveel reacties er binnen zijn gekomen, wat voor reacties het waren en hoever ze zijn met het verwerken van de reacties tot nieuwe teksten en inzichten. Ook de openstaande vragen per onderwerp werden aangestipt, waarbij ook de komende maanden hard gewerkt wordt door de betrokkenen om antwoorden te vinden.

  Voor de Kaders van IAM gaf Eric zelf de terugkoppeling: 119 opmerkingen zijn al verwerkt in de pagina's en nog zo'n 42 opmerkingen zullen dat de komende maanden alsnog worden. Vervolgens gaf Bob te Riele de stand van zaken wat betreft Identiteitenbeheer, waarvoor ook al 48 van de 77 binnengekomen opmerkingen en aanvullingen zijn verwerkt. Voor het onderwerp Authenticatie(middelen)beheer stond Erwin Reinhout aan de lat, die inmiddels al 33 van de 46 opmerkingen in de pagina heeft verwerkt. Het onderwerp Impact eIDAS voor Nederland heeft 'slechts' 16 opmerkingen gekregen, die Menno Stigter toelichtte. De verwerking hiervan komt in 2019.

  Op de presentatie kwamen flink wat vragen, die mooie gesprekken en discussies opleverden. Er is duidelijk behoefte aan praktijkvoorbeelden en Eric Brouwer deed ter plekke de oproep aan iedereen om hun eigen voorbeelden vooral te delen met de expertgroep en de NORA Familie. De Expertgroep vertelde ook hoe het thema IAM het komende jaar verder ingevuld zal worden. Zo gaan ze bijvoorbeeld aan de slag met de twee volgende onderwerpen: Bevoegdhedenbeheer (inclusief machtigen) en Toegang verlenen. Maar ook voor de bestaande onderwerpen wordt in 2019 nog flink gewerkt aan de volgende verbeterslag. Eind december 2018 zijn alle ingebrachte opmerkingen en de manier waarop de Expertgroep ze wil oppakken gepubliceerd en teruggekoppeld naar de reviewers.)
• Themasessie Samenwerken in ketens is een vak (Beschrijving: Presentatie, foto en links themasessie "Samenwerken in ketens is een vak" gepubliceerd.)
• Van NORA naar RANBA - adoptie van architectuurprincipes door De Nederlandsche Bank (Beschrijving: De Nederlandsche Bank (DNB) heeft haar architectuurprincipes gebaseerd op de NORA. Deze principes dragen ertoe bij dat de ontwikkeling van DNB’s digitale dienstverlening wordt gebaseerd op kaders en afspraken die breed binnen de overheid gebruikt worden. In deze sessie gaan Gert Eijkelboom (DNB) en Robert van Wessel (ICTU) in op de keuze voor de NORA, het implementatietraject dat is doorlopen en het effectief gebruik van de architectuurprincipes bij DNB. Hoe krijg je zowel directie als medewerkers mee in het omarmen en toepassen van architectuurprincipes die in eerste instantie erg abstract lijken?

  →Introductie RANBA NORA (PDF, 4,08 MB)

  

  De sprekers, Robert van Wessel (links) en Gert Eikelboom (rechts)
  

  Quote van een deelnemer: Waarom doen andere dochters van NORA dat niet op dezelfde manier? Antwoord buurman: Omdat ze zowel een vader als een moeder hebben.

  Vraag deelnemer: Wat is de grootste valkuil waar we als andere dochters rekening mee moeten houden, als we NORA implementeren / adopteren? Antwoord: Dat je niet reëel bent in je inschatting van werk en doorlooptijd. Je kunt het onderschatten, maar ook overschatten is een valkuil.

  Meer lezen? Zie iBestuur artikel DNB kiest voor toekomst met NORA)

“[[Categorie::Track Gebruikersdag 6 juni 2019]]” wordt niet herkend als geldige categorie of waardeannotatie.

Ronde 2 (15.00-16.00 uur)

• Het gegevenslandschap vanuit de perspectieven van DUO en SBB (Beschrijving:
  

  spreker Gerald Groot Roessink
  In de onderwijsketens zijn enorm veel verschillende partijen betrokken, zowel onderwijsinstellingen van klein tot groot als overheidsorganisaties die een bepaalde taak uitvoeren. Omdat ze voor die taak doorgaans gegevens nodig hebben vanuit de onderwijsinstellingen is het belang van een gedeeld gegevenslandschap voor die laatste groep glashelder. We keken in deze sessie mee met de Dienst Uitvoering Onderwijs en de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven: hoe staan zij in het gegevenslandschap?

  Gerald Groot Roessink en Jaap van den Berg (DUO) belichtten de rol van de Dienst Uitvoering Onderwijs binnen het semantisch landschap onderwijs en de stelselcatalogus Sectorregistraties. Zij illustreerden dit met het gegevenswoordenboek DUO register Instellingen en Opleidingen.

  → Gegevenslandschap vanuit DUO-perspectief (PDF, 376 kB)

  
  
  

  Spreker Sam Sevens (SBB)
  Daarna liet Sam Sevens (SBB) het semantisch landschap zien vanuit het perspectief van de Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB). SBB is verantwoordelijk voor de totstandkoming van de kwalificatiedossiers en keuzedelen in het mbo.

  Dit doet SBB in samenwerking met het onderwijs en het bedrijfsleven. Doordat kwalificatiedossiers op een gestandaardiseerde manier zijn vastgelegd zijn onderdelen van bestaande kwalificatiedossiers geschikt voor hergebruik. Hierdoor is het mbo in staat om maatwerk te leveren. Dit gebeurt ook bij volwassenen die willen bijleren of jongeren die niet in staat zijn om een mbo-diploma te halen.

  → Gegevenslandschap vanuit SBB-perspectief (PDF, 726 kB))

• Meetup rond enterprise architectuur (Beschrijving: Naar aanleiding van het verhaal vanuit de Nederlandsche Bank praten we over de manier waarop we zelf werken: wat herkennen we en waar verschilt de eigen praktijk fundamenteel? Hebben we behoefte aan meer kennisdeling als collega’s van verschillende organisaties en zo ja waarover dan? Wat zijn de dingen waar we trots op zijn, die we graag willen showen aan collega’s? En waar kunnen we wel wat hulp van anderen bij gebruiken?

  Marieke Vos (community manager vanuit NORA) begeleidt de sessie, die vooral gericht is op in gesprek gaan met elkaar: waar zien we kansen om elkaar te versterken? Hoe kan NORA daarbij helpen? Uit de gesprekken (in groepjes en plenair) komen een aantal wensen, kansen en vervolgstappen voort.

  

  Marieke maakt aantekeningen van wat er wordt gezegd.

  Vervolgstappen

  • NORA Beheer maakt de pagina Kennisdeling rond enterprise architectuur aan als landingsplaats voor gedeelde kennis / producten (is al gebeurd)
  • NORA Beheer stuurt mailing naar deelnemers om te inventariseren wie mee willen werken in een community of expertgroep (juli)
  • Deelnemers sturen voorbeelden en andere te delen kennis naar nora@ictu.nl of plaatsen het zelf in de wiki
  • NORA Beheer gaat gesprek aan met een aantal deelnemers over gewenste vorm, haalbaarheid en wenselijkheid van een vervolgtraject. Meepraten? Meld je aan via nora@ictu.nl

  Geuite wensen / behoeften

  • meer kennis delen, elkaar meer spreken
    • verzamelen van beautiful failures en succesverhalen (bijvoorbeeld op noraonline)
    • best practices delen
  • beschrijven wat er onder enterprise architectuur valt, zodat je vervolgens gericht kennis kunt delen
  • elkaar helpen in proces na totstandkoming enterprise architectuur: hoe gaan we de organisatie verder helpen met die architectuur?
  • de raakvlakken tussen dochters beter in beeld krijgen en concretere architectuurproducten delen en samen oppakken, zoals bedrijfsfunctiemodel ZIRA, metamodellen van de dochters, zelfde processen, ketens die met meerdere dochters te maken hebben
  • meer zicht en contactmogelijkheden rond wat er voor referentiekaders gebruikt worden in de diverse departementen: een contactlijst voor enterprise architecten

  
  

  

  We zijn in vier groepen het gesprek aangegaan

  Genoemde kansen / aanknopingspunten

  • cyber security als hot topic gebruiken om urgentie rond een community enterprise architectuur op te wekken: veel referentiearchitecturen zijn ontstaan voordat dit issue aandacht kreeg
  • EAR wordt opnieuw bekeken: wat is de behoefte en wat kunnen we ermee?
  • het initiatief onafhankelijkearchitect.nl heeft interessante invalshoeken waar we wellicht over kunnen praten
  • vanuit de Hogeschool Utrecht is wellicht ruimte om hierin een rol te spelen vanuit de behoefte om hun eigen studenten zo goed mogelijk op te leiden en voor te bereiden op een baan
  

  We zijn in vier groepen het gesprek aangegaan

  Deelname in de sessie vanuit de volgende organisaties

  • Academie van wetenschappen
  • CIO Office BZK
  • Kerndepartement VWS
  • PURA (Publieke gezondheid Referentie Architectuur) / Gemeente Amsterdam
  • Haaglanden Medisch Centrum
  • Gemeente Apeldoorn
  • Nijenrode / Hogeschool Leiden (via Sogeti)
  • RIVM
  • Hogeschool Utrecht
  • SSC ICT Rijk
  • Zorginstituut NL
  • ICTU / INZICHT
  • Gemeente Den Haag
  • GEMMA (Gemeentelijke ModelArchitectuur) / VNG Realisatie
  • Bevolve
  • Vrije Universiteit)
  • Themasessie Architectuur bij Toezicht en Inspecties (Beschrijving: Presentatie en vervolgstappen sessie Architectuur bij Toezicht en Inspecties gepubliceerd)
  • Themasessie De app wordt volwassen - kansen en valkuilen (Beschrijving:
    

    Deel van de zaal tijdens de sessie
    Tijdens deze sessie werd ingegaan op diverse aspecten die van belang zijn bij het professioneel ontwikkelen en beheren van apps. In 2018 was er volop aandacht voor de AVG en het gebruik van persoonsgegevens. In de komende periode verschuift de focus naar informatiebeveiliging.

  Om die reden gaf Walter van Wijk van het CIP een uitgebreide presentatie (PDF, 1,83 MB) over de nieuwste ontwikkelingen op dat gebied. Hij schetste het pad naar de totstandkoming van de BIO (Baseline Informatiebeveiliging Overheid) en lichtte toe wat dit betekent voor mobiele toepassingen.

  

  Ludwina van der Wijst, communitymanager OMO

  Daarna nam Ludwina van der Wijst, communitymanager van het Overheid Mobility Overleg (OMO), het stokje over en deelde een aantal nieuwtjes omtrent het ontwikkelen van apps binnen de overheid.
  
  

  Wil je op de hoogte blijven van OMO, neem dan even contact op via omo@ictu.nl.)
• Themasessie Het ABC voor Gegevenswoordenboeken (Beschrijving:
  

  Impressie en vervolgstappen

  

  Henk Nijstad (Kennisnet), lid van de NORA expertgroep Gegevensmanagement en trekker van het onderwerp Gegevenswoordenboeken
  

  Foto van de sessie

  → Presentatie door Henk Nijstad (PDF, 783 kB)

  Dit was een levendige sessie, waar enorm veel kennis aanwezig bleek bij de deelnemers. Die rijkdom wil Henk in de komende maanden verder gaan aanboren, hij is al begonnen met het maken van een kleine enquete. Ook vanuit NORA Beheer zijn we begonnen met vervolgstappen, zo hebben we de informatie bij een aantal gegevenswoordenboeken geactualiseerd en zijn we in gesprek over de mogelijkheden om de semantische wiki noraonline te gebruiken als publicatieomgeving voor gegevenswoordenboeken en informatiemodellen.

  We zullen de mensen die zich ingeschreven hadden voor deze sessie op de hoogte houden van de vervolgstappen. Kon je niet aanwezig zijn, maar wil je wel op de hoogte blijven van dit onderwerp bij NORA of meewerken aan het vervolg? Geef dan even je naam door via h.nijstad@kennisnet.nl

  Oorspronkelijke uitnodiging

  In de Expertgroep Gegevensmanagement komt vaak de meerwaarde van gegevenswoordenboeken naar voren: het gebruik van gegevenswoordenboeken bevordert de samenwerking in ketens of domeinen, voorkomt dat je langs elkaar heen praat en kan je bovendien een hoop dubbel werk besparen. Maar het vinden en gebruiken van de woordenboeken is nog niet altijd even makkelijk.

  Zo heeft NORA een tijd geleden een lijst gemaakt met gegevenswoordenboeken inclusief contactpersonen, maar die lijst is een mix van rijp en groen, gegevenswoordenboeken en informatiemodellen, doorklikbare voorbeelden en dode links. En als je wel een gegevenswoordenboek vindt, hoe maak je er dan gebruik van?

  In deze sessie willen we een eerste aanzet doen om mensen beter wegwijs te maken in gegevenswoordenboeken. Daarvoor gaan we als gebruikers èn beheerders van gegevenswoordenboeken proberen de vragen te beantwoorden die bij ons op komen, zoals:

  • Hoe weet je of er een gegevenswoordenboek beschikbaar is voor de gegevens die jij wilt gebruiken / beschrijven?
  • Wat staat er in een goed gegevenswoordenboek?
  • En hoe gebruik je dat?
  • Wat is het verschil tussen een gegevenswoordenboek en een informatiemodel?
  • Hoe kun je je gegevenswoordenboek het beste ontsluiten zodat het gevonden en gebruikt wordt?
  • Welke informatie zou NORA moeten tonen over gegevenswoordenboeken?)
  • Themasessie Single Digital Gateway - wat komt er op ons af vanuit Europa? (Beschrijving:
    
  

  Angela Imhof en Caroliene Steltenpool (sprekers)
  Door omstandigheden werd deze workshop niet gegeven door Menno Gmelig Meijling en Xander van der Linde, maar door hun ICTU-collega's Jeroen Neerincx (architect), Angela Imhof (projectcoordinator) en Caroliene Steltenpool (business analist). In een korte presentatie (PDF, 2,64 MB) gaven zij een interactieve sessie voor zo'n 25 aanwezigen. Een spoedcursus wat er speelt in Europa, met de grootste nadruk op de Single Digital Gateway. Nadat ze in de presentatie duidelijk maakten dat deze op wel heel veel overheidsdiensten van toepassing is - met een behoorlijke impact op ons werk - gingen we in drie groepjes uiteen.
  

  Jeroen Neerincx (spreker)

  De opdracht voor elke groep was om hun behoefte rond de Europese bouwstenen te formuleren richting NORA: Wat heb je in je werk nodig, bijvoorbeeld aan kennis en contacten? En wat kunnen we samen doen, in het kader van NORA en EIRA?

  De resultaten van de groepjes zijn verzameld en dienen als input voor het werk van de sprekers en Menno en Xander de komende maanden, zoals in advies over de impact van de Single Digital Gateway voor Nederland. Menno Gmelig Meijling gaat de resultaten ook gebruiken bij het terugvoeden van de kennis uit zijn Europese projecten naar het thema Architectuur internationaal in NORA.)
• Themasessie Van Procesgedreven naar Datacentrisch (Beschrijving:
  

  Impressie en vervolgstappen

  

  Paul Grooten (CBS)
  Paul Grooten, architect bij het Centraal Bureau voor de Statistiek, presenteert (PDF, 2,05 MB) zijn ervaringen.
  

  Sessie in de Tinbergenzaal bij CBS Den Haag

  Het CBS stelt zichzelf ten doel om enerzijds data makkelijker bruikbaar te maken voor onderzoekers, en anderzijds om de leveranciers van de data meer controle te geven. Het principe ‘breng de mensen naar de data, en niet de data naar de mensen’ werd ook in de privacy-sessie al aangehaald. Dit is de basis voor de inrichting van de nieuwe informatie-architectuur van het CBS, die een one-stop-shop voor data moet worden.

  Oorspronkelijke uitnodiging

  Het Centraal Bureau voor de Statistiek zou je kunnen beschouwen als een datafabriek, we verzamelen gegevens, bewerken en distribueren deze weer. De organisatie zit midden in een transitie van een procesgedreven aanpak naar een datacentrische benadering. De data architectuur moet gemoderniseerd worden, de rol van het CBS in het delen van informatie met andere organisaties is daarbij een groot punt van aandacht.

  De vraag naar informatie en data neemt enorme proporties aan, het CBS weet daar alles van af. Ook wij zijn, net als een groot aantal andere organisatie, bezig met de transitie van een procesgedreven naar een datacentrische aanpak. Dit betekent in de eerste plaats dat de data architectuur aan een stevige vernieuwing toe is. Ook de manier van data verkrijgen, gebruiken, hergebruiken en delen zal forse aanpassingen van de processen vergen. Daarbij spelen niet alleen inhoudelijke of technische overwegingen een rol maar ook culturele, juridische en politieke aspecten. Naast de interne organisatie rond datagebruik neemt de vraag van buiten om gezamenlijk data te gebruiken enorm toe. Zo zoeken steeds meer universiteiten contact met het CBS om bijvoorbeeld onderzoekdata en CBS data te delen en te combineren. Met de voortdurende focus op privacybescherming en statistische beveiliging is dat geen sinecure.

  In deze presentatie wordt ingegaan op de uitdagingen die het CBS ondervindt bij het datadelen in brede zin en wordt daarnaast getoond hoe ze denken deze uitdagingen het hoofd te bieden. In deze sessie wordt dit besproken vanuit het perspectief van de business aan de hand van een aantal praktijkvoorbeelden. Een van de onderwerpen die meer expliciet toegelicht zal worden is het gebruik van Data Virtualisatie technologie als mogelijke oplossing voor het meer en veilig kunnen delen en (her)gebruiken van data.

  In deze sessie komen de volgende onderwerpen aan bod:

  • Waarom zouden we data überhaupt willen of moeten delen
  • De uitdagingen die een kennisinstituut als het CBS ervaart
  • Welke oplossingen, zowel op architectuurgebied als technologisch, bieden zich aan?
  • Hoe wil het CBS Data Virtualisatie inzetten om dit mogelijk te maken?
  • Welke organisatorische uitdagingen komt men tegen?
  • Hoe ziet de business case voor een dergelijke oplossing er uit?)
  • Themasessie Zaakgericht Werken aan één overheid (Beschrijving:
    
  

  Ellen van der Steen, (gemeente Apeldoorn)contactpersoon NORA Zaakgericht Werken
  Ellen van der Steen (NORA contactpersoon Zaakgericht werken, gemeente Apeldoorn) geeft een korte presentatie (PDF, 1,19 MB), waaruit al direct een levendige discussie ontstaat over wat zaakgericht werken in ketens is, wat het zou moeten zijn en waar vaak spraakverwarring ontstaat. Het belang van zaakgericht samenwerken ligt voor gemeenten in de vele actuele vraagstukken die op hun bordje liggen, waar gemeenten alleen nooit een antwoord op kunnen geven: van loverboys tot klimaatverandering, er is samenwerking nodig om het in beeld te krijgen en aan te pakken. Zaakgericht werken goed inregelen is voor hen een manier om zeker te zijn dat de belangrijkste gesprekken gevoerd zijn met de partners: wat betekent dit bij jou en bij mij, hoe delen we veilig informatie, hoe kan ik bij een vervolgvraag bij de oorspronkelijke informatie en hoe koppelen we terug naar de melder? Het betekent dus meer dan het aan elkaar koppelen van systemen: je moet ook de mensen meenemen. Dat doen ze door mensen letterlijk bij elkaar te zetten en ze elkaar mee te laten nemen in de user journey van een zaak: als ik dit doe bij mij, wat heeft dat dan voor effect bij jou?

  Wat een zaak is en hoe je zaakgericht (samen-)werkt blijkt in de praktijk per organisatie te verschillen en beïnvloed te worden door de techniek (welke generatie zaaksysteem heb je) en je eigen primaire proces. Om samen te werken met andere organisaties, of informatie her te gebruiken uit andere bronnen is het echter nodig om afspraken te maken die breder zijn dan je eigen context. NORA zou een plek kunnen zijn waar de absolute basis van die afspraken te vinden is, zodat we elkaar in verschillende ketens niet tegenspreken.

  

  Rechterkant van de zaal tijdens het inleidende deel van de sessie

  Na de inleiding denken we in groepjes na over vier aspecten van de hoofdvraag: wat zouden we in NORA moeten opnemen over Zaakgericht Werken, aan kennis en afspraken? Ook hier zijn de discussies levendig en de opbrengst is dan ook rijk. Doordat de groepjes doorwisselden naar andere onderwerpen blijkt ook al wat overeenkomst te zijn ontstaan tussen de antwoorden op verschillende deelvragen: er is collectief behoefte aan een gemeenschappelijke taal om het over ZGW te hebben (inclusief definitie wat een zaak is) en een expertisecentrum of expertgroep die verschillende ketens kan helpen om zaakgericht samen te werken. Ook is er behoefte om Zaakgericht Werken meer te benaderen vanuit het perspectief van meerwaarde voor de burger: dienstgericht werken en dienstbaar zijn. Het op een goed manier verantwoorden en terugkoppelen van wat we doen aan de burger, bedrijf of mede-overheid komt dan centraal te staan in plaats van de technische processen.

  De resultaten van de verschillende groepjes zullen de komende maanden worden uitgewerkt in vervolgstappen, voor zover deze haalbaar zijn. De flipovers:

  Vraag 1, Welke aanvullingen zijn nodig in ZGW (NORA) om te werken als één overheid?

  

  Samenvatting centrale terugkoppeling: Waar is behoefte aan? Één taal: geef een referentiekader. Wat zijn de ketens, wat zijn de rollen in de ketens, wie is er de regisseur in de keten? Als de rollen ongeveer hetzelfde zijn kun je mensen opleiden voor een bepaalde rol. Zij kunnen dan sneller aan de slag, ook over ketens heen. Er is een centraal orgaan nodig waar de kennis bij elkaar komt, een expertisecentrum ZGW zoals dat bij King (nu VNG Realisatie) een tijdje het geval was. Nu hebben dit soort initiatieven vaak een tijdelijk karakter. Procesarchitectuur hoort hier bij, maar ook een gedeelde bedrijfs-taal voor de overheid, met een verhaal dat je kunt snappen. Niet alleen architectuur, maar een visie. Nu is samenwerking nog erg pragmatisch: je moet samen werken, dus je gaat er wat mee doen. Het zou meer voort moeten komen uit je eigen passie en drive om dienstgericht te werken, dienstbaar te zijn. Eigenlijk is dienstgericht werken een mooiere term dan zaakgericht, meer verbonden aan de burger waar je het voor doet. We zoeken een enthousiast verhaal.

  Vraag 2, Welke principes ontbreken nu in NORA voor ZGW aan één overheid?

  

  Samenvatting centrale terugkoppeling: Er lag een lijstje met principes van NORA die gerelateerd waren aan ZGW. Die zijn overgenomen op de flipover en in groen zijn degenen gemarkeerd die ZGW echt stimuleren. De in rood gemarkeerde kunnen weg zonder dat dit afdoet aan de drive om of de kwaliteit van Zaakgericht werken.

  Vraag 3, Welke nieuwe ontwikkelingen zou NORA voor ZGW zeker moeten ondersteunen?

  

  Samenvatting centrale terugkoppeling: Als je data maakt dan moet je het ook ontsluiten naar user interface of API’s. Hoe je het zelf intern doet is daarbij irrelevant, je moet afspraken maken over hoe je het ontsluit inclusief metadata en archief. Het gaat hier ook over dienstgericht werken, ten behoeve van de burger/bedrijven. Zij hebben ook baat bij eenduidige afspraken/definities, die bovendien spraakverwarring kunnen voorkomen.

  Vraag 4,Welke bouwstenen en standaarden zijn voor ZGW als 1 overheid absoluut noodzakelijk?

  De onderstaande afbeeldingen tonen de flip-over met daarop de vraag: "Welke bouwstenen en standaarden zijn voor ZGW als 1 overheid absoluut noodzakelijk?" en de memo-velletjes die de bijbehorende brainstorm tonen.

  
  
  
  

  
  

  
  Samenvatting centrale terugkoppeling (krap i.v.m. tijdsnood):

  Berichtendienst (xml), veilig uitwisselen, veilig opslaan/archiveren (edepots). Mogelijkheid om notificaties te krijgen / verzenden , berichtendienst.)
• Triple A (werken onder architectuur in het mbo) & architectuurscan / architectuurbacklog bij ROSA en DERA (Beschrijving:
  

  Spreker Jacob Hop

  Het middelbaar beroepsonderwijs in Nederland bestaat uit grote en kleine scholen, die een breed scala aan opleidingen aanbieden op verschillende niveau's. Jacob Hop van saMBO-ICT, een zelfstandige organisatie van en voor de mbo-instellingen, legde uit hoe zij samenwerken onder de gezamenlijke architectuur Triple A. Wat is voor de scholen het belang om onder architectuur te werken en hoe hebben zij de samenwerking opgepakt?

  → Triple A procesarchitectuur (PDF, 1,97 MB)

  

  Spreker Remco de Boer tijdens de sessie

  In de tweede helft van de sessie zoomden we wat verder uit en keken naar de manier van werken die is ontwikkeld binnen de overkoepelende referentiearchitectuur ROSA en vervolgens is doorgegeven aan het nieuwe 'zusje' binnen het ministerie: de DERA (Digitale Erfgoed Referentie Architectuur). Remco de Boer, die bij beide architecturen betrokken is, legde uit hoe zij werken met een architectuurbacklog en wat zij verstaan onder een architectuurscan.

  → Architectuurbacklog en architectuurscan (PDF, 1,26 MB))

“[[Categorie::Track Gebruikersdag 6 juni 2019]]” wordt niet herkend als geldige categorie of waardeannotatie.

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

Iedere persoon, organisatie of functionele eenheid die gebruik maakt van een informatiesysteem

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Een samenhangende hoeveelheid werk met een welgedefinieerde aanleiding en een welgedefinieerd eindresultaat, waarvan kwaliteit, voortgang en doorlooptijd inzichtelijk zijn en bewaakt worden.

Normatieve en descriptieve documenten die huidige/toekomstige architectuur van een organisatie/domein schetsen.

Het proces van vaststellen van de vereiste betrouwbaarheid van informatiesystemen in termen van vertrouwelijkheid, beschikbaarheid en integriteit alsmede het treffen, onderhouden en controleren van een samenhangend pakket van bijbehorende maatregelen.