Implicaties van Architectuurprincipes: verschil tussen versies

Uit NORA Online
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(csv toegevoegd, feedbackknop)
(met datatabel en link naar downloadbare tabel met alle implicaties)
 
(14 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
{{Review kernwaarden ongestructureerd
<noinclude>{{Werkversie geïmporteerd Bindende afspraken}}{{RFC 2022 ongestructureerd
|Categorie=Overzichten
|Categorie=Overzichten
|ID=0.9
|ID=0.9
|Tonen=niet
|Onderwerp=Implicaties van Architectuurprincipes
}}</noinclude>
==Wat zijn implicaties?==
Architectuurprincipes zijn normatieve uitspraken die richting geven aan het in samenhang ontwerpen en realiseren van overheidsdiensten voor burgers en bedrijven.
Implicaties maken concreet wat die ingeslagen richting betekent in jouw praktijk (eigen context, project, organisatie): Welke keuzes vallen weg, omdat ze een andere richting uitgaan? Welke keuzes moet je wel maken, omdat je anders een andere weg in slaat?
Implicaties  vormen het vierde niveau van de NORA [[Bindende Architectuurafspraken]]
===Randvoorwaarden implicaties===
* Elk Architectuurprincipe kan verschillende implicaties hebben. Elke implicatie hangt aan één of meer architectuurprincipes.
* Implicaties zijn gekoppeld aan één of meer van de vijf lagen van het [[Vijflaagsmodel]]. Met het Vijflaagsmodel is het mogelijk elk project of elk maatschappelijk vraagstuk te analyseren en visualiseren vanuit de aansprekende invalshoeken. Implicaties verbinden aan de vijf lagen maakt het de architect gemakkelijk om het ontwerp van een dienst uit te werken op één of meer lagen.
* Implicaties dwingen tot actie en de formulering is dan ook actief: Zorg hiervoor, Doe dit, Stel het beschikbaar. Eventueel kan dit ook negatief: Doe het niet, Houdt dit tegen, Weiger.
* Implicaties zijn tot op zekere hoogte contextgebonden. De context waarbinnen een implicatie (in ieder geval) van toepassing is, wordt vermeld bij de implicatie. Staat er geen aparte context bij, dan is de implicatie generiek van toepassing binnen de brede context van overheidsdienstverlening.
* Implicaties worden gemodelleerd als ArchiMate element type Requirement.
==Alle implicaties per laag van het Vijflaagsmodel==
De onderstaande tabellen tonen de implicaties per laag van het [[Vijflaagsmodel]]. Er is ook een [[downloadbare tabel met alle implicaties]] beschikbaar. {{Datatabel}}
==={{Titel laag1}}===
{{#ask:[[Elementtype::Implicatie]][[Status actualiteit::Actueel]][[Laag binnen vijflaagsmodel::1]]
|?ID
|?=Implicatie
|?Beschrijving
|?Realiseert=hoort bij Architectuurprincipe(s)
|format=broadtable
|class=datatable
|limit=200
|mainlabel=-
|default=''Er zijn nog geen implicaties beschikbaar voor deze laag.''
}}
==={{Titel laag2}}===
{{#ask:[[Elementtype::Implicatie]][[Status actualiteit::Actueel]][[Laag binnen vijflaagsmodel::2]]
|?ID
|?=Implicatie
|?Beschrijving
|?Realiseert=hoort bij Architectuurprincipe(s)
|format=broadtable
|class=datatable
|limit=200
|mainlabel=-
|default=''Er zijn nog geen implicaties beschikbaar voor deze laag.''
}}
==={{Titel laag3}}===
{{#ask:[[Elementtype::Implicatie]][[Status actualiteit::Actueel]][[Laag binnen vijflaagsmodel::3]]
|?ID
|?=Implicatie
|?Beschrijving
|?Realiseert=hoort bij Architectuurprincipe(s)
|format=broadtable
|class=datatable
|limit=200
|mainlabel=-
|default=''Er zijn nog geen implicaties beschikbaar voor deze laag.''
}}
}}
==Wat zijn implicaties?==
 
Architectuurprincipes zijn normatieve uitspraken die richting geven aan het in samenhang ontwerpen en realiseren van overheidsdiensten voor burgers en bedrijven. Implicaties maken concreet wat die ingeslagen richting betekent in jouw praktijk (eigen context, project, organisatie): Welke keuzes vallen weg, omdat ze een andere richting uitgaan? Welke keuzes moet je wel maken, omdat je anders een andere weg in slaat?
==={{Titel laag4}}===
==Waarom zijn er alleen nog maar voorbeeld-implicaties?==
{{#ask:[[Elementtype::Implicatie]][[Status actualiteit::Actueel]][[Laag binnen vijflaagsmodel::4]]
Voor elk van de NORA [[Afgeleide principes]] waren implicaties aangegeven. In de [[Publieke review Kernwaarden van Dienstverlening en bijbehorende Kwaliteitsdoelen en Architectuurprincipes|publieke review]] van eind 2021 heeft de [[Werkgroep NORA Architectuur Principes|werkgroep]] besloten om nog geen implicaties op te nemen bij de nieuwe [[Architectuurprincipes]]:
|?ID
* De impact van architectuurprincipes is grotendeels context-gebonden en kan dus beter bepaald worden door architecten uit die diverse contexten. Opstellers en beheerders van een enterprise architectuur of referentiearchitectuur uit de [[NORA Familie]] staat het vrij implicaties toe te voegen, over te nemen vanuit de NORA of een combinatie daarvan.
  |?=Implicatie
* Om implicaties uit te werken die in alle of de meeste contexten van waarde zijn zou de werkgroep langer tijd nodig hebben, met als gevolg vertraging van de review van [[Kwaliteitsdoelen]] en [[Architectuurprincipes]].
|?Beschrijving
* De publieke review is een goede gelegenheid om architecten uit diverse contexten te vragen mee te denken en implicaties aan te leveren ter aanvulling. Zo krijgen we een goede set van generiek toepasbare implicaties, plus aanvullingen voor specifieke contexten.
|?Realiseert=hoort bij Architectuurprincipe(s)
   
|format=broadtable
==Twee voorbeeldimplicaties==
  |class=datatable
Om voor de reviewers een goed beeld te geven van de hele set aan Architectuurafspraken zijn er twee voorbeeldimplicaties opgenomen:
Deze tabel is ook te downloaden als csv in
{{#ask: [[Elementtype::Implicatie]]
|?ID
|?=Naam implicatie
|?Reviewopmerkingen
  |format=csv
  |limit=200
  |limit=200
|headers=show
  |mainlabel=-
  |mainlabel=-
  |link=all
  |default=''Er zijn nog geen implicaties beschikbaar voor deze laag.''
|sort=ID
|searchlabel=verkorte versie
|sep=,
}}
}}
, voor het aanleveren van reviewcomments, of {{#ask: [[Elementtype::Implicatie]]
 
==={{Titel laag5}}===
{{#ask:[[Elementtype::Implicatie]][[Status actualiteit::Actueel]][[Laag binnen vijflaagsmodel::5]]
  |?ID
  |?ID
  |?=Naam implicatie
  |?=Implicatie
  |?Realiseert=Bij Architectuurprincipe
  |?Beschrijving
  |?Laag binnen vijflaagsmodel=Laag Vijflaagsmodel
  |?Realiseert=hoort bij Architectuurprincipe(s)
  |?Implicaties=Beschrijving
  |format=broadtable
  |format=csv
  |class=datatable
  |limit=200
  |limit=200
|headers=show
  |mainlabel=-
  |mainlabel=-
  |link=all
  |default=''Er zijn nog geen implicaties beschikbaar voor deze laag.''
|searchlabel=met alle teksten en relaties
}}
|sep=,
}}.


{{#ask: [[Elementtype::Implicatie]]
==Alle implicaties gerangschikt per architectuurprincipe==
|?ID
{{#ask:[[Elementtype::Implicatie]][[Status actualiteit::Actueel]]
|?=Naam implicatie
|?Realiseert=Architectuurprincipe(s)
|?Realiseert=Bij Architectuurprincipe
|?ID
|?Laag binnen vijflaagsmodel=Laag Vijflaagsmodel
|?=Implicatie
|?Implicaties=Beschrijving
|?Laag binnen vijflaagsmodel=Lagen
|format=wikitable sortable
|?Beschrijving
|sort=ID
|format=broadtable
|class=datatable
|limit=200
|mainlabel=-
|default=''Er zijn nog geen implicaties beschikbaar voor deze laag.''
|sort=Realiseert
}}
}}
==Zelf implicaties aandragen==
==Waar gebruik je implicaties voor?==
Iedereen mag implicaties aandragen die logischerwijs voortkomen uit de [[Architectuurprincipes]] via {{Maillink|to=nora@ictu.nl|subject=publieke review: aandragen implicatie(s) bij architectuurprincipes}}, of via de link {{Feedbackknop review kernwaarden}} op de pagina van het bijbehorende Architectuurprincipe. De aangedragen implicaties worden beoordeeld door de architecten in de [[Werkgroep NORA Architectuur Principes]]. Architecten met interesse in implicaties kunnen toetreden tot die werkgroep, zolang ze werkzaam zijn in de publieke sector.
Architecten gebruiken implicaties als een eerste checklist bij de toepassing van de [[Architectuurprincipes]] bij het (her-)ontwerpen van concrete diensten. Of je nu werkt vanuit de lagen van het Vijflaagsmodel, of de architectuurprincipes in volgorde afgaat, de implicaties beperken de ontwerpruimte tot keuzes die het bereiken van de gestelde kwaliteitsdoelen niet in de weg staan.


Een aangedragen implicatie hoeft nog niet perfect te zijn. Er zal immers altijd een discussie in de werkgroep en waar nodig een redactieslag overheen gaan, voordat ze definitief door de NORA Gebruikersraad kunnen worden vastgesteld.
Je bent er echter nog niet met de generieke implicaties, de unieke omgeving van de dienst of dienstverlening betekent dat er ook nog specifieke implicaties kunnen zijn, die alleen gelden binnen een bepaald domein, een bepaalde organisatie, een bepaald applicatielandschap et cetera.


Wel is het handig om de randvoorwaarden voor implicaties goed door te lezen voordat je de implicatie formuleert en aanlevert. Zo voorkom je dat je belangrijke informatie vergeet te vermelden, zoals bij welk Architectuurprincipe, op welke laag van het [[Vijflaagsmodel]] en in welke context de implicatie thuis hoort.
De lijst met implicaties is dan ook geen alternatief voor het vakmanschap van de architect, maar draagt daar aan bij. Het zorgt dat elke architect meelift op de gedeelde kennis voor wat er overal van toepassing is, zodat deze zich kan concentreren op wat het eigen project uniek maakt.
 
==Voordelen van het gebruiken van Implicaties==
* Implicaties zijn een concretere uitwerking van de [[Architectuurprincipes]] en helpen je deze toe te passen
* Als je de generieke implicaties meeneemt profiteer je van de gedeelde kennis van anderen
* Door je eigen specifieke implicaties toe te voegen voeg je de eigen unieke kennis van de omgeving toe
* De indeling volgens het vijflaagsmodel maakt het mogelijk om bij een wijziging direct te zien waar deze het huidige ontwerp raakt. Zo kan je bij een wijziging in regelgeving, in processen of organisatie, in semantiek of gegevenshuishouding, in het applicatielandschap, of in de infrastructuur gericht op zoek naar de impact.


==Randvoorwaarden implicaties==
* Elk Architectuurprincipe kan meerdere implicaties hebben.
* Implicaties zijn gekoppeld aan één of meer van de vijf lagen van het [[Vijflaagsmodel]].Met het Vijflaagsmodel is het mogelijk elk project of elk maatschappelijk vraagstuk te analyseren en visualiseren vanuit de aansprekende lagen. Implicaties linken aan de vijf lagen maken het de architect gemakkelijk om het ontwerp van een dienst uit te werken op één of meerdere lagen.
* Implicaties dwingen tot actie en de formulering is dan ook actief: Zorg hiervoor, Doe dit, Stel het beschikbaar. Eventueel kan dit ook negatief: Doe het niet, Houdt dit tegen, Weiger.
* Implicaties zijn tot op zekere hoogte contextgebonden. De context waarbinnen een implicatie (in ieder geval) van toepassing is wordt vermeld bij de implicatie. Staat er geen aparte context bij, dan is de implicatie generiek van toepassing binnen de brede context van overheidsdienstverlening. Dit geldt voor beide voorbeeldimplicaties.
* Elke implicatie is genummerd op basis van de relatie met het Architectuurprincipe. NAP02.02 is dus implicatie nr. 2 behorend bij NORA Architectuurprincipe NAP02. Er is geen volgorde van belangrijkheid in de nummering van de implicaties zelf.
* Implicaties worden gemodelleerd als ArchiMate element type Requirement.
[[Categorie:Overzichten]][[Categorie:Review Kernwaarden van Dienstverlening]]
[[Categorie:Overzichten]][[Categorie:Review Kernwaarden van Dienstverlening]]

Huidige versie van 18 jul 2023 om 15:31

Implicaties van Architectuurprincipes
Onderdeel van
Bindende Architectuurafspraken
Contact
NORA Gebruikersraad
nora@ictu.nl
Status
In werking getreden op 1-1-2023, conform RFC 2022. (zie besluit)
Onderdeel van RFC 2022
Deze pagina maakte onderdeel uit van RFC 2022
Alle Overzichten uit RFC 2022

Wat zijn implicaties?[bewerken]

Architectuurprincipes zijn normatieve uitspraken die richting geven aan het in samenhang ontwerpen en realiseren van overheidsdiensten voor burgers en bedrijven.

Implicaties maken concreet wat die ingeslagen richting betekent in jouw praktijk (eigen context, project, organisatie): Welke keuzes vallen weg, omdat ze een andere richting uitgaan? Welke keuzes moet je wel maken, omdat je anders een andere weg in slaat?

Implicaties vormen het vierde niveau van de NORA Bindende Architectuurafspraken

Randvoorwaarden implicaties[bewerken]

  • Elk Architectuurprincipe kan verschillende implicaties hebben. Elke implicatie hangt aan één of meer architectuurprincipes.
  • Implicaties zijn gekoppeld aan één of meer van de vijf lagen van het Vijflaagsmodel. Met het Vijflaagsmodel is het mogelijk elk project of elk maatschappelijk vraagstuk te analyseren en visualiseren vanuit de aansprekende invalshoeken. Implicaties verbinden aan de vijf lagen maakt het de architect gemakkelijk om het ontwerp van een dienst uit te werken op één of meer lagen.
  • Implicaties dwingen tot actie en de formulering is dan ook actief: Zorg hiervoor, Doe dit, Stel het beschikbaar. Eventueel kan dit ook negatief: Doe het niet, Houdt dit tegen, Weiger.
  • Implicaties zijn tot op zekere hoogte contextgebonden. De context waarbinnen een implicatie (in ieder geval) van toepassing is, wordt vermeld bij de implicatie. Staat er geen aparte context bij, dan is de implicatie generiek van toepassing binnen de brede context van overheidsdienstverlening.
  • Implicaties worden gemodelleerd als ArchiMate element type Requirement.

Alle implicaties per laag van het Vijflaagsmodel[bewerken]

De onderstaande tabellen tonen de implicaties per laag van het Vijflaagsmodel. Er is ook een downloadbare tabel met alle implicaties beschikbaar. Binnen deze tabel kun je zoeken, sorteren binnen een kolom en kiezen hoeveel resultaten tegelijk getoond worden. Ook kun je de informatie uit deze tabel rechtstreeks exporteren en downloaden in de formats json, csv, rss en rdf. (Uitleg)

Laag 1: Grondslagenlaag[bewerken]

Laag 2: Organisatorische laag[bewerken]

Laag 3: Informatielaag[bewerken]

Laag 4: Applicatielaag[bewerken]

Laag 5: Netwerklaag[bewerken]

Alle implicaties gerangschikt per architectuurprincipe[bewerken]

Waar gebruik je implicaties voor?[bewerken]

Architecten gebruiken implicaties als een eerste checklist bij de toepassing van de Architectuurprincipes bij het (her-)ontwerpen van concrete diensten. Of je nu werkt vanuit de lagen van het Vijflaagsmodel, of de architectuurprincipes in volgorde afgaat, de implicaties beperken de ontwerpruimte tot keuzes die het bereiken van de gestelde kwaliteitsdoelen niet in de weg staan.

Je bent er echter nog niet met de generieke implicaties, de unieke omgeving van de dienst of dienstverlening betekent dat er ook nog specifieke implicaties kunnen zijn, die alleen gelden binnen een bepaald domein, een bepaalde organisatie, een bepaald applicatielandschap et cetera.

De lijst met implicaties is dan ook geen alternatief voor het vakmanschap van de architect, maar draagt daar aan bij. Het zorgt dat elke architect meelift op de gedeelde kennis voor wat er overal van toepassing is, zodat deze zich kan concentreren op wat het eigen project uniek maakt.

Voordelen van het gebruiken van Implicaties[bewerken]

  • Implicaties zijn een concretere uitwerking van de Architectuurprincipes en helpen je deze toe te passen
  • Als je de generieke implicaties meeneemt profiteer je van de gedeelde kennis van anderen
  • Door je eigen specifieke implicaties toe te voegen voeg je de eigen unieke kennis van de omgeving toe
  • De indeling volgens het vijflaagsmodel maakt het mogelijk om bij een wijziging direct te zien waar deze het huidige ontwerp raakt. Zo kan je bij een wijziging in regelgeving, in processen of organisatie, in semantiek of gegevenshuishouding, in het applicatielandschap, of in de infrastructuur gericht op zoek naar de impact.

Alle belanghebbenden van overheidsdienstverlening in de ruimste zin van het woord.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Het domein (organisatorisch, taakvelden) binnen de overheid waarin het element (principe, standaard, voorziening..) wordt of kan worden toegepast. Bijvoorbeeld: gemeenten, provincies, waterschappen, Rijk, zorginstellingen, primair onderwijs.

Betekenisvolle gegevens.

Betekenisvolle gegevens.

De persoon of organisatie die een dienst in ontvangst neemt. Dit kan een burger, een (medewerker van een) bedrijf of instelling dan wel een collega binnen de eigen of een andere organisatie zijn.

Iedere persoon, organisatie of functionele eenheid die gebruik maakt van een informatiesysteem

Inzicht in de werkwijze die de overheid hanteert.

Communicatiekanaal dat bij de dienstverlening wordt gebruikt. Elk kanaal kent verschillende vormen waarin informatie kan worden gedeeld.

De omschrijving van het functionele gebruik van de voorziening

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

De plaats waar een gegeven of document voor de eerste keer is vastgelegd

Het bekend maken van de identiteit van personen, organisaties of IT-voorzieningen.

Het proces van het toekennen van rechten voor de toegang tot geautomatiseerde functies en/of gegevens in ICT voorzieningen

Begrip dat gebruikt wordt bij elektronische berichtuitwisseling en dat inhoudt dat de zender van een bericht niet kan ontkennen een bepaald bericht te hebben verstuurd en dat de ontvanger van een bericht niet kan ontkennen het bericht van de zender in de oorspronkelijke staat te hebben ontvangen.

Houdt in dat informatie vindbaar, interpreteerbaar en uitwisselbaar is.

Interoperabiliteit is het vermogen van organisaties (en hun processen en systemen) om effectief en efficiënt informatie te delen met hun omgeving

De persoon of organisatie die voorziet in het leveren van een afgebakende prestatie (dienst) aan haar omgeving (de afnemers).

Betekent dat alle procesgebonden informatie is vastgelegd en wordt beheerd die aanwezig zou moeten zijn conform het beheerregime dat voor dat proces is vastgesteld.

Een op zichzelf staand geheel van gegevens met een eigen identiteit. Bijvoorbeeld: document, databasegegeven, emailbericht (met bijlagen), (zaak) dossier, internetsite (of een deel ervan),foto/afbeelding, geluidopname, wiki, blog enz.

De mate waarin de organisatie zich voor de informatievoorziening kan verlaten op een informatiesysteem. De betrouwbaarheid van een informatiesysteem is daarmee de verzamelterm voor de begrippen beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid.

De mate waarin de organisatie zich voor de informatievoorziening kan verlaten op een informatiesysteem. De betrouwbaarheid van een informatiesysteem is daarmee de verzamelterm voor de begrippen beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid.

NORA doelt met het begrip 'overheidsorganisaties' zowel op overheden als op semi-overheid- en private organisaties met een publieke taak.

Overgenomen van "https://www.noraonline.nl/index.php?title=Implicaties_van_Architectuurprincipes&oldid=69404"