Informatielaag

Uit NORA Online
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Deze pagina is een View over het onderwerp Informatielaag. Views zijn pagina's waarop bestaande wiki-content verzameld worden die raken aan een specifiek onderwerp. Mist u een pagina in dit overzicht, voegt u deze dan niet handmatig toe maar neem contact op met NORA Beheer via nora@ictu.nl.
GrondslagenlaagOrganisatorische laagInformatielaagApplicatielaagIT-Infrastructuurlaag
Vijflaagsmodel
Tekst Informatielaag in parallellogram

Laag 3: Informatielaag (onderdeel van het Vijflaagsmodel)

Deze laag bevat algemene architectuurcomponenten die relevant zijn voor het maken van een architectuur waarin de aspecten van informatie (Zoals begrippen en informatiemodellen) in balans worden gebracht met de afgesproken overheidsdiensten.

Toelichting op de Laag 3: Informatielaag[bewerken]

De Informatielaag beschrijft met welke methoden en standaarden een architect invulling kan geven aan de informatie-architectuur van het vraagstuk waarvoor een oplossing wordt gezocht. Het gaat hierbij om de volgende onderdelen en hun samenhang:

  • Begrippen en -kaders
  • Informatieobjecten en -modellen
  • DCAT-Beschrijvingen van datasets
  • Metagegevens

De kern van de informatiekundige view is de manier waarop wij objecten (bijvoorbeeld een woonwijk, of een gebouw) en gebeurtenissen (bijvoorbeeld de sleuteloverdracht bij de aankoop van een huis) uit onze leefomgeving, de fysieke werkelijkheid, vertalen naar begrippen en beschrijvingen als informatieobjecten met attributen. Daarmee creëren we de administratieve "werkelijkheid" van de overheid. Denk aan ons als mensen (begrip) die we afbeelden c.q. beschrijven als persoon (informatieobject) met attributen als naam, geboortedatum en gewicht.
Alle voor de overheid relevante begrippen, informatieobjecten en attributen worden op die manier afgebeeld c.q. beschreven via gegevens (data).
Zie verdere uitleg hierover bij Best Practices for meaningful connected computing (bp4mc2.org).

Begrippen en Begrippenkaders[bewerken]

Begrippen gaan direct of indirect over de fysieke werkelijkheid, maar hebben altijd een grondslag in de juridische werkelijkheid, namelijk in wet- en regelgeving, beleid, richtlijnen, (nationale) programma’s of bestuursopdrachten. Het is van belang om de bron van een begrip te kennen, want diverse begrippen zijn beschreven in meer dan 1 bron, waarbij zowel de betekenis als de beschrijving kan verschillen. Er is dus sprake van homoniemen en synoniemen.
Om het her-gebruik van gegevens(beschrijvingen) binnen de overheid mogelijk te maken is van belang dat de gegevensbeschrijvingen zo goed als mogelijk worden geharmoniseerd dan wel geüniformeerd. Daartoe zijn afspraken gemaakt vanuit het architectuurprincipe NAP08 Standaardiseer waar mogelijk en IMP047 Pas de FAIR dataprincipes toe. De kern daarvan is dat we het aantal synoniemen zo beperkt mogelijk willen houden en dat we slim zullen moeten omgaan met homoniemen. Die homoniemen zijn nooit te vermijden of geheel weg te werken, zodat we de betekenis in de verschillende contexten zo duidelijk mogelijk moeten maken.
De afzonderlijke begrippen worden bij voorkeur beschreven op basis van de standaard NL-SBB en de relevante relaties tussen die begrippen worden opgenomen in begrippenkaders: een Ontologie of een Thesaurus.

Welke begrippen en begrippenkaders we al beschikbaar hebben binnen de Nederlandse overheid, is zo goed als mogelijk bij elkaar gebracht in deze versie van het Nationaal Semantisch Vlak.

Informatieobjecten en Informatiemodellen[bewerken]

De informatiebehoefte in de processen van de overheidsdienstverlening wordt vastgelegd in informatiemodellen met daarin de relevante informatieobjecten, inclusief de bijbehorende attributen, en de relevante relaties. Dat gebeurt doorgaans vanuit de invalshoek van de wettelijke taken en informatiebehoefte van de betreffende overheidsorganisatie of samenwerkende organisaties, waarbij wordt aangesloten op begrippen die in die specifieke context van belang zijn (zoals in de bouw, de zorg of het onderwijs, of zoals overeengekomen tussen organisatie A en organisatie B). Hierdoor zijn in de praktijk 1000’en, informatiemodellen ontstaan waar overheidsorganisaties gebruik van maken bij hun dienstverlening aan burgers en bedrijven.
Bij deze informatiemodellen zijn over het algemeen 2 categorieën te onderscheiden: informatiemodellen die gericht zijn op de informatiebehoefte van (een deel van) een specifieke overheidsdienst binnen een bepaald domein (sector) en informatiemodellen die gericht zijn op het her-gebruik van algemene, veelgebruikte informatieobjecten die van belang zijn voor verschillende domeinen (sectoren).
Alleen die generieke informatiemodellen beschouwen we als onderdeel van de NORA Informatielaag, omdat we daar Nationaal afspraken over hebben gemaakt.

Over het opstellen van informatiemodellen zijn afspraken gemaakt vanuit het architectuurprincipe NAP010 Neem gegevens als fundament, zodat zo veel mogelijk her-gebruik kan worden gemaakt van reeds beschreven informatieobjecten, waaronder met name:

Informatiemodellen worden bij voorkeur beschreven op basis van de standaard MIM.

Welke informatieobjecten en informatiemodellen we al beschikbaar hebben binnen de Nederlandse overheid, is niet "centraal" bekend: elke overheidsorganisatie of samenwerkingsverband maakt haar eigen model(len) en slechts enkele informatiemodellen daarvan zijn publiekelijk gepubliceerd.

DCAT-Beschrijvingen van datasets[bewerken]

De gegevens (lees: typeringen ervan) die nodig zijn om in die informatiebehoefte te voorzien, worden als onderdeel van de Informatielaag beschreven. Die gegevens(waarden) worden geregistreerd in 1 of meer datasets, die beschouwd worden als onderdeel van de Applicatielaag.
Vanuit het architectuurprincipe NAP010 Neem gegevens als fundament, zijn diverse afspraken gemaakt over het (her-)gebruik en het beheer van gegevens in datasets, waaronder met name:

Metagegevens[bewerken]

Gegevens kan je pas goed interpreteren als je de juiste context kent. Zo zegt het getal 1961 je waarschijnlijk niet veel. En krijgt het meer betekenis als je weet dat het mijn geboortejaar is, of het aantal gewonnen medailles op een WK enz.
Hoe we bij de overheid omgaan met metagegevens is op hoofdlijnen beschreven bij Visie metadatamanagement.
Over het gebruik van metagegevens zijn afspraken gemaakt op basis van IMP048 Leg de context van een informatieobject vast in metadata vanuit het architectuurprincipe NAP10 Neem gegevens als fundament. Welke metadata vastgelegd worden is natuurlijk afhankelijk van de situatie, maar welke standaarden je daarbij kunt toepassen is aangegeven bij Standaarden metadatamanagement.

Afstemming met andere lopende ontwikkelingen[bewerken]

Bij het uitwerken van deze Informatielaag hebben we gemerkt dat nog verdere afstemming nodig is met enkele andere lopende ontwikkelingen. Daarbij beogen we het verbeteren van de toepassing van architectuurprincipes, van her-gebruik van reeds beschikbare informatie en van wederzijdse verwijzingen. Het gaat met name om:

  1. Het Raamwerk van het Federatief Data Stelsel (FDS).
  2. Het Stelsel van Metadatastandaarden. Dit Stelsel wordt momenteel nog uitgewerkt door de Werkgroep Metagegevens Overheidsinformatie en zal zo veel mogelijk her-gebruik maken van reeds in de NORA Familie beschikbare informatie.
  3. De Architectuur Digitale Overheid 2030. En daarvan met name uit deel 1 de paragraaf Data en datadeling van H3 en uit deel 2 de paragraaf 6.2 Informatie-architectuur.
  4. De uitwerking van de architectuur voor Gegevensuitwisseling, als onderdeel van de GDI-Architectuur c.q. Architectuur Digitale Overheid 2030.

Relaties met de andere 4 lagen[bewerken]

Hoe de relatie wordt gelegd tussen de Grondslagen (W&R en Beleidskaders) en de informatie-architectuur, is aangegeven in de Grondslagenlaag.

Welke organisatorische- en proces-aspecten van belang zijn voor de informatie-architectuur, is beschreven in de Organisatorische laag.

Met welke architectuur de gegevensregistratie en -verwerking kan worden geregeld, is beschreven in de Applicatielaag.

Er is geen directe relatie met de IT-infrastructuur.

Alle pagina's uit de wiki in de Informatielaag[bewerken]

De onderstaande lijst zijn alle pagina's uit de wiki die handmatig gemarkeerd zijn als deel van de Informatielaag. Help ons deze lijst te verbeteren door ons te wijzen op pagina's die eigenlijk in dit view thuishoren.

Nederlandse Overheid Referentie Architectuur.

Ga naar de pagina met de definitie van 'NORA'

Een beschrijving van een complex geheel, en van de principes die van toepassing zijn op de ontwikkeling van het geheel en zijn onderdelen.

Ga naar de pagina met de definitie van 'architectuur'

NORA doelt met het begrip 'overheidsorganisaties' zowel op overheden als op semi-overheid- en private organisaties met een publieke taak.

Ga naar de pagina met de definitie van 'overheidsorganisatie'

Gegevens die context, inhoud, structuur en vorm van informatie en het beheer ervan door de tijd heen beschrijven.

Ga naar de pagina met de definitie van 'metagegevens'
Overgenomen van "https://www.noraonline.nl/index.php?title=Informatielaag&oldid=74940"