Informatielaag: verschil tussen versies

Versie van 17 apr 2024 16:36

Deze pagina is een View over het onderwerp Informatielaag. Views zijn pagina's waarop bestaande wiki-content verzameld worden die raken aan een specifiek onderwerp. Mist u een pagina in dit overzicht, voegt u deze dan niet handmatig toe maar neem contact op met NORA Beheer via nora@ictu.nl.

Vijflaagsmodel

Laag 3: Informatielaag (onderdeel van het Vijflaagsmodel)

Een belangrijke basis voor samenwerking, is het delen van taal en begrippen (woorden), zodat we elkaar kunnen begrijpen en voor het uitwisselen en (her)gebruiken van elkanders informatie. Er is (nog) geen uitputtend overzicht beschikbaar van de informatie en gegevens die voor de informatiehuishouding van de overheid relevant zijn. Doorgaans wordt voor elk systeem, organisatie of domein, een afzonderlijk gegevenswoordenboek en/of gegevensmodel gehanteerd.

Toelichting op de Laag 3: Informatielaag[bewerken]

De Informatielaag kan je beschouwen als een afbeelding c.q. beschrijving van de constructie (architectuur) van de informatiehuishouding van de overheid. Het beschrijft de onderdelen en hun samenhang, te weten:

Begrippen en -kaders
Informatieobjecten en -modellen
Metagegevens
DCAT-Beschrijvingen van datasets

De kern ervan is de manier waarop wij objecten (bijvoorbeeld een woonwijk, of een gebouw) en gebeurtenissen (bijvoorbeeld de sleuteloverdracht bij de aankoop van een huis) uit onze leefomgeving, de fysieke werkelijkheid, vertalen naar begrippen en beschrijvingen als informatieobjecten met attributen. Daarmee creëren we de administratieve "werkelijkheid" van de overheid. Denk aan ons als mensen (begrip) die we afbeelden c.q. beschrijven als persoon (informatieobject) met attributen als naam, geboortedatum en gewicht.
Alle voor de overheid relevante begrippen, informatieobjecten en attributen worden op die manier afgebeeld c.q. beschreven via gegevens (data).
Zie verdere uitleg hierover bij Best Practices for meaningful connected computing (bp4mc2.org).

Begrippen en Begrippenkaders
Begrippen gaan direct of indirect over de fysieke werkelijkheid, maar hebben altijd een grondslag in de juridische werkelijkheid, namelijk in wet- en regelgeving, beleid, richtlijnen, (nationale) programma’s of bestuursopdrachten. Het is van belang om de bron van een begrip te kennen, want diverse begrippen zijn beschreven in meer dan 1 bron, waarbij zowel de betekenis als de beschrijving kan verschillen.
De afzonderlijke begrippen worden bij voorkeur beschreven op basis van de standaard NL-SBB en de relevante relaties tussen die begrippen worden opgenomen in begrippenkaders (een Ontologie of een Thesaurus).
Welke begrippen en begrippenkaders we al beschikbaar hebben binnen de Nederlandse overheid, is zo goed als mogelijk bij elkaar gebracht in het Nationaal Semantisch Vlak.

Informatieobjecten en Informatiemodellen
De informatiebehoefte in de processen van de overheidsdienstverlening wordt beschreven met informatiemodellen. Dat gebeurt doorgaans vanuit de invalshoek van de wettelijke taken en informatiebehoefte van de betreffende overheidsorganisatie of samenwerkende organisaties, waarbij wordt aangesloten op begrippen die in die specifieke context van belang zijn (zoals in de bouw, de zorg of het onderwijs, of zoals overeengekomen tussen organisatie A en organisatie B). Hierdoor zijn in de praktijk 1000’en, informatiemodellen ontstaan waar overheidsorganisaties gebruik van maken bij hun dienstverlening aan burgers en bedrijven.
Bij deze informatiemodellen zijn over het algemeen 2 categorieën te onderscheiden: informatiemodellen die gericht zijn op de informatiebehoefte van (een deel van) een specifieke overheidsdienst binnen een bepaald domein (sector) en informatiemodellen die gericht zijn op het her-gebruik van algemene, veelgebruikte informatieobjecten die van belang zijn voor verschillende domeinen (sectoren). Die generieke informatiemodellen beschouwen we als onderdeel van de NORA Informatielaag, omdat we daar Nationaal afspraken over hebben gemaakt.

uitgangspunt is dat daarbij zo veel mogelijk her-gebruik kan worden gemaakt van reeds beschikbare beschreven begrippen en informatieobjecten (zie NAP10 Neem gegevens als fundament, IMP001 Beschrijf informatieobjecten in een model en IMP048 Leg de context van een informatieobject vast in metadata, IMP058 Stel voor ieder gegeven de unieke bron vast en IMP046 Stel één verantwoordelijke vast voor ieder gegeven).

De informatieobjecten, inclusief de bijbehorende attributen, en de relevante relaties daartussen worden beschreven met informatiemodellen (zie IMP001 Beschrijf informatieobjecten in een model), en dat gebeurt bij voorkeur op basis van de standaard MIM.

Om het her-gebruik van gegevens(beschrijvingen) binnen de overheid mogelijk te maken is van belang dat de gegevensbeschrijvingen zo goed als mogelijk worden geharmoniseerd dan wel geüniformeerd en dat de FAIR-dataprincipes worden toegepast (zie NAP08 Standaardiseer waar mogelijk en IMP047 Pas de FAIR dataprincipes toe).

Metagegevens

DCAT-Beschrijvingen van datasets
De gegevens (lees: de typeringen ervan) die nodig zijn om in die informatiebehoefte te voorzien, worden beschreven als onderdeel van de Informatielaag (op basis van de standaard DCAT), maar worden geregistreerd in 1 of meer datasets als onderdeel van de Applicatielaag.
Uitgangspunt is dat zo veel mogelijk her-gebruik kan worden gemaakt van reeds beschikbare gegevens en in principe vanuit de authentieke bron (zie IMP021 Bevorder hergebruik van gegevens, IMP049 Draag zorg voor juiste en actuele en volledige informatie, IMP044 Hanteer bewaartermijnen voor informatie, IMP051 Leg auditlogs vast bij de bronregistratie van het gegeven, IMP003 Maak zoveel mogelijk data beschikbaar als open data, IMP052 Sla informatie op in een duurzaam toegankelijk bestandsformaat, IMP073 Stel van ieder gegeven de kwaliteit vast en IMP002 Voorkom verlies van informatie).
En om de gegevens vanuit die registratie(s) op de juiste plek te krijgen binnen de processen van de overheidsdienstverlening, worden ze via de ICT-infrastructuur op een integere en veilige manier beschikbaar gesteld (zie IMP050 Maak gegevens herleidbaar tot de bron (herkomst)).

Alle pagina's uit de wiki in de Informatielaag[bewerken]

De onderstaande lijst zijn alle pagina's uit de wiki die handmatig gemarkeerd zijn als deel van de Informatielaag. Help ons deze lijst te verbeteren door ons te wijzen op pagina's die eigenlijk in dit view thuishoren.

@@ Regel 24: / Regel 24: @@
 De kern ervan is de manier waarop wij objecten (bijvoorbeeld een woonwijk, of een gebouw) en gebeurtenissen (bijvoorbeeld de sleuteloverdracht bij de aankoop van een huis) uit onze leefomgeving, de fysieke werkelijkheid, vertalen naar begrippen en beschrijvingen als informatieobjecten met attributen. Daarmee creëren we de administratieve "werkelijkheid" van de overheid. Denk aan ons als mensen (begrip) die we afbeelden c.q. beschrijven als persoon (informatieobject) met attributen als naam, geboortedatum en gewicht. <br>
 Alle voor de overheid relevante begrippen, informatieobjecten en attributen worden op die manier afgebeeld c.q. beschreven via gegevens (data).<br>
-Zie verdere uitleg hierover bij [https://bp4mc2.org/20181107/#drie-werkelijkheden Best Practices for meaningful connected computing (bp4mc2.org)].<br>
+Zie verdere uitleg hierover bij [https://bp4mc2.org/20181107/#drie-werkelijkheden Best Practices for meaningful connected computing (bp4mc2.org)].
-=== Begrippen en Begrippenkaders ===
+'''Begrippen en Begrippenkaders'''<br>
+Begrippen gaan direct of indirect over de fysieke werkelijkheid, maar hebben altijd een grondslag in de juridische werkelijkheid, namelijk in wet- en regelgeving, beleid, richtlijnen, (nationale) programma’s of bestuursopdrachten. Het is van belang om de bron van een begrip te kennen, want diverse begrippen zijn beschreven in meer dan 1 bron, waarbij zowel de betekenis als de beschrijving kan verschillen.<br>
 De afzonderlijke begrippen worden bij voorkeur beschreven op basis van de standaard [https://profielstelselcatalogus.pldn.nl/ NL-SBB] en de relevante relaties tussen die begrippen worden opgenomen in begrippenkaders (een [[Ontologie]] of een [[Thesaurus]]).<br>
 Welke begrippen en begrippenkaders we al beschikbaar hebben binnen de Nederlandse overheid, is zo goed als mogelijk bij elkaar gebracht in het [[Nationaal Semantisch Vlak]].
-=== Informatieobjecten en Informatiemodellen ===
+'''Informatieobjecten en Informatiemodellen'''<br>
-De informatieobjecten, inclusief de bijbehorende attributen, en de relevante relaties daartussen worden beschreven met informatiemodellen (zie IMP001 [[Beschrijf informatieobjecten in een model]]), en dat gebeurt bij voorkeur op basis van de standaard [https://www.noraonline.nl/wiki/FS:Mim MIM]. <br>
+De informatiebehoefte in de processen van de overheidsdienstverlening wordt beschreven met informatiemodellen. Dat gebeurt doorgaans vanuit de invalshoek van de wettelijke taken en informatiebehoefte van de betreffende overheidsorganisatie of samenwerkende organisaties, waarbij wordt aangesloten op begrippen die in die specifieke context van belang zijn (zoals in de bouw, de zorg of het onderwijs, of zoals overeengekomen tussen organisatie A en organisatie B). Hierdoor zijn in de praktijk 1000’en, informatiemodellen ontstaan waar overheidsorganisaties gebruik van maken bij hun dienstverlening aan burgers en bedrijven. <br>
-Bij de overheid worden deze afbeeldingen gemaakt vanuit de invalshoek van de wettelijke taken en informatiebehoefte van de betreffende overheidsorganisatie of samenwerkende organisaties, waarbij wordt aangesloten op begrippen die in die context van belang zijn (zoals in de bouw, de zorg of het onderwijs, of zoals overeengekomen tussen organisatie A en organisatie B). Hierdoor zijn in de praktijk 1000’en, informatiemodellen ontstaan waar overheidsorganisaties gebruik van maken bij hun dienstverlening aan burgers en bedrijven. <br>
 Bij deze informatiemodellen zijn over het algemeen 2 categorieën te onderscheiden: informatiemodellen die gericht zijn op de informatiebehoefte van (een deel van) een specifieke overheidsdienst binnen een bepaald domein (sector) en informatiemodellen die gericht zijn op het her-gebruik van algemene, veelgebruikte informatieobjecten die van belang zijn voor verschillende domeinen (sectoren). Die generieke informatiemodellen beschouwen we als onderdeel van de NORA Informatielaag, omdat we daar Nationaal afspraken over hebben gemaakt.<br>
-Om het her-gebruik van gegevens(beschrijvingen) binnen de overheid mogelijk te maken is van belang dat de gegevensbeschrijvingen zo goed als mogelijk worden geharmoniseerd dan wel geüniformeerd en dat de FAIR-dataprincipes worden toegepast (zie NAP08 [[Standaardiseer waar mogelijk]] en IMP047 [[Pas de FAIR dataprincipes toe]]).
-=== Metagegevens ===
+ uitgangspunt is dat daarbij zo veel mogelijk her-gebruik kan worden gemaakt van reeds beschikbare beschreven begrippen en informatieobjecten (zie NAP10 [[Neem gegevens als fundament]], IMP001 [[Beschrijf informatieobjecten in een model]] en IMP048 [[Leg de context van een informatieobject vast in metadata]], IMP058 [[Stel voor ieder gegeven de unieke bron vast]] en IMP046 [[Stel één verantwoordelijke vast voor ieder gegeven]]).<br>
-=== DCAT-Beschrijvingen van datasets ===
+De informatieobjecten, inclusief de bijbehorende attributen, en de relevante relaties daartussen worden beschreven met informatiemodellen (zie IMP001 [[Beschrijf informatieobjecten in een model]]), en dat gebeurt bij voorkeur op basis van de standaard [https://www.noraonline.nl/wiki/FS:Mim MIM]. <br>
+Om het her-gebruik van gegevens(beschrijvingen) binnen de overheid mogelijk te maken is van belang dat de gegevensbeschrijvingen zo goed als mogelijk worden geharmoniseerd dan wel geüniformeerd en dat de FAIR-dataprincipes worden toegepast (zie NAP08 [[Standaardiseer waar mogelijk]] en IMP047 [[Pas de FAIR dataprincipes toe]]).
+'''Metagegevens'''<br>
-Maar, de Informatielaag is dus méér dan alleen het NSV: het betreft de gehele informatiehuishouding van de overheid en omvat zowel het NSV, als de relaties daarvan met de andere 4 lagen (views).
-'''Relatie met Grondslagen'''<br>
-Begrippen gaan direct of indirect over de fysieke werkelijkheid, maar hebben altijd een grondslag in de juridische werkelijkheid, namelijk in wet- en regelgeving, beleid, richtlijnen, (nationale) programma’s of bestuursopdrachten.<br>
-'''Relatie met Organisatie'''<br>
-De informatiebehoefte in de processen van de overheidsdienstverlening wordt beschreven in een informatiemodel: uitgangspunt is dat daarbij zo veel mogelijk her-gebruik kan worden gemaakt van reeds beschikbare beschreven begrippen en informatieobjecten van het NSV (zie NAP10 [[Neem gegevens als fundament]], IMP001 [[Beschrijf informatieobjecten in een model]] en IMP048 [[Leg de context van een informatieobject vast in metadata]], IMP058 [[Stel voor ieder gegeven de unieke bron vast]] en IMP046 [[Stel één verantwoordelijke vast voor ieder gegeven]]).<br>
-'''Relatie met Applicaties'''<br>
+'''DCAT-Beschrijvingen van datasets'''<br>
-De gegevens die nodig zijn om in die informatiebehoefte te voorzien, worden beschreven als onderdeel van de Informatielaag (op basis van de standaard [https://www.noraonline.nl/wiki/FS:Dcat DCAT]), maar worden geregistreerd in 1 of meer datasets als onderdeel van de Applicatielaag. Uitgangspunt is dat zo veel mogelijk her-gebruik kan worden gemaakt van reeds beschikbare gegevens en in principe vanuit de authentieke bron (zie IMP021 [[Bevorder hergebruik van gegevens]], IMP049 [[Draag zorg voor juiste en actuele en volledige informatie]], IMP044 [[Hanteer bewaartermijnen voor informatie]], IMP051 [[Leg auditlogs vast bij de bronregistratie van het gegeven]], IMP003 [[Maak zoveel mogelijk data beschikbaar als open data]], IMP052 [[Sla informatie op in een duurzaam toegankelijk bestandsformaat]], IMP073 [[Stel van ieder gegeven de kwaliteit vast]] en IMP002 [[Voorkom verlies van informatie]]).<br>
+De gegevens (lees: de typeringen ervan) die nodig zijn om in die informatiebehoefte te voorzien, worden beschreven als onderdeel van de Informatielaag (op basis van de standaard [https://www.noraonline.nl/wiki/FS:Dcat DCAT]), maar worden geregistreerd in 1 of meer datasets als onderdeel van de Applicatielaag.<br>
+Uitgangspunt is dat zo veel mogelijk her-gebruik kan worden gemaakt van reeds beschikbare gegevens en in principe vanuit de authentieke bron (zie IMP021 [[Bevorder hergebruik van gegevens]], IMP049 [[Draag zorg voor juiste en actuele en volledige informatie]], IMP044 [[Hanteer bewaartermijnen voor informatie]], IMP051 [[Leg auditlogs vast bij de bronregistratie van het gegeven]], IMP003 [[Maak zoveel mogelijk data beschikbaar als open data]], IMP052 [[Sla informatie op in een duurzaam toegankelijk bestandsformaat]], IMP073 [[Stel van ieder gegeven de kwaliteit vast]] en IMP002 [[Voorkom verlies van informatie]]).<br>
+En om de gegevens vanuit die registratie(s) op de juiste plek te krijgen binnen de processen van de overheidsdienstverlening, worden ze via de ICT-infrastructuur op een integere en veilige manier beschikbaar gesteld (zie IMP050 [[Maak gegevens herleidbaar tot de bron (herkomst)]]).
-'''Relatie met ICT-infrastructuur'''<br>
-En om de gegevens vanuit die registratie(s) op de juiste plek te krijgen binnen die processen van de overheidsdienstverlening, worden ze via de ICT-infrastructuur op een veilige manier beschikbaar gesteld (zie IMP050 [[Maak gegevens herleidbaar tot de bron (herkomst)]]).
 ==Alle pagina's uit de wiki in de {{PAGENAME}}==
 De onderstaande lijst zijn alle pagina's uit de wiki die handmatig gemarkeerd zijn als deel van de {{PAGENAME}}. Help ons deze lijst te verbeteren door ons te wijzen op pagina's die eigenlijk in dit view thuishoren.
 {{View laag|3}}

Informatielaag: verschil tussen versies

Versie van 17 apr 2024 16:36

Toelichting op de Laag 3: Informatielaag[bewerken]

Alle pagina's uit de wiki in de Informatielaag[bewerken]

Navigatiemenu

Zoeken