Informatielaag

De printervriendelijke versie wordt niet langer ondersteund en kan weergavefouten bevatten. Werk uw browserbladwijzers bij en gebruik de gewone afdrukfunctie van de browser.

Deze pagina is een View over het onderwerp Informatielaag. Views zijn pagina's waarop bestaande wiki-content verzameld worden die raken aan een specifiek onderwerp. Mist u een pagina in dit overzicht, voegt u deze dan niet handmatig toe maar neem contact op met NORA Beheer via nora@ictu.nl.

Vijflaagsmodel

Laag 3: Informatielaag (onderdeel van het Vijflaagsmodel)

Een belangrijke basis voor samenwerking, is het delen van taal en begrippen (woorden), zodat we elkaar kunnen begrijpen en voor het uitwisselen en (her)gebruiken van elkanders informatie. Er is (nog) geen uitputtend overzicht beschikbaar van de informatie en gegevens die voor de informatiehuishouding van de overheid relevant zijn. Doorgaans wordt voor elk systeem, organisatie of domein, een afzonderlijk gegevenswoordenboek en/of gegevensmodel gehanteerd.

Toelichting op de Laag 3: Informatielaag[bewerken]

De Informatielaag kan je beschouwen als een beschrijving van de informatiekundige view op de informatiehuishouding van de overheid. Het beschrijft de onderdelen en hun samenhang, te weten:

Begrippen en -kaders
Informatieobjecten en -modellen
Metagegevens
DCAT-Beschrijvingen van datasets

De kern hiervan is de manier waarop wij objecten (bijvoorbeeld een woonwijk, of een gebouw) en gebeurtenissen (bijvoorbeeld de sleuteloverdracht bij de aankoop van een huis) uit onze leefomgeving, de fysieke werkelijkheid, vertalen naar begrippen en beschrijvingen als informatieobjecten met attributen. Daarmee creëren we de administratieve "werkelijkheid" van de overheid. Denk aan ons als mensen (begrip) die we afbeelden c.q. beschrijven als persoon (informatieobject) met attributen als naam, geboortedatum en gewicht.
Alle voor de overheid relevante begrippen, informatieobjecten en attributen worden op die manier afgebeeld c.q. beschreven via gegevens (data).
Zie verdere uitleg hierover bij Best Practices for meaningful connected computing (bp4mc2.org).

Begrippen en Begrippenkaders
Begrippen gaan direct of indirect over de fysieke werkelijkheid, maar hebben altijd een grondslag in de juridische werkelijkheid, namelijk in wet- en regelgeving, beleid, richtlijnen, (nationale) programma’s of bestuursopdrachten. Het is van belang om de bron van een begrip te kennen, want diverse begrippen zijn beschreven in meer dan 1 bron, waarbij zowel de betekenis als de beschrijving kan verschillen.
Om het her-gebruik van gegevens(beschrijvingen) binnen de overheid mogelijk te maken is van belang dat de gegevensbeschrijvingen zo goed als mogelijk worden geharmoniseerd dan wel geüniformeerd. Daartoe zijn afspraken gemaakt vanuit het architectuurprincipe NAP08 Standaardiseer waar mogelijk en IMP047 Pas de FAIR dataprincipes toe.
De afzonderlijke begrippen worden bij voorkeur beschreven op basis van de standaard NL-SBB en de relevante relaties tussen die begrippen worden opgenomen in begrippenkaders: een Ontologie of een Thesaurus.
Welke begrippen en begrippenkaders we al beschikbaar hebben binnen de Nederlandse overheid, is zo goed als mogelijk bij elkaar gebracht in het Nationaal Semantisch Vlak.

Informatieobjecten en Informatiemodellen
De informatiebehoefte in de processen van de overheidsdienstverlening wordt vastgelegd in informatiemodellen met daarin de relevante informatieobjecten, inclusief de bijbehorende attributen, en de relevante relaties. Dat gebeurt doorgaans vanuit de invalshoek van de wettelijke taken en informatiebehoefte van de betreffende overheidsorganisatie of samenwerkende organisaties, waarbij wordt aangesloten op begrippen die in die specifieke context van belang zijn (zoals in de bouw, de zorg of het onderwijs, of zoals overeengekomen tussen organisatie A en organisatie B). Hierdoor zijn in de praktijk 1000’en, informatiemodellen ontstaan waar overheidsorganisaties gebruik van maken bij hun dienstverlening aan burgers en bedrijven.
Bij deze informatiemodellen zijn over het algemeen 2 categorieën te onderscheiden: informatiemodellen die gericht zijn op de informatiebehoefte van (een deel van) een specifieke overheidsdienst binnen een bepaald domein (sector) en informatiemodellen die gericht zijn op het her-gebruik van algemene, veelgebruikte informatieobjecten die van belang zijn voor verschillende domeinen (sectoren).
Alleen die generieke informatiemodellen beschouwen we als onderdeel van de NORA Informatielaag, omdat we daar Nationaal afspraken over hebben gemaakt.

Over het opstellen van informatiemodellen zijn afspraken gemaakt vanuit het architectuurprincipe NAP010 Neem gegevens als fundament, zodat zo veel mogelijk her-gebruik kan worden gemaakt van reeds beschreven informatieobjecten, waaronder met name:

IMP001 Beschrijf informatieobjecten in een model
IMP058 Stel voor ieder gegeven de unieke bron vast
IMP046 Stel één verantwoordelijke vast voor ieder gegeven

Informatiemodellen worden bij voorkeur beschreven op basis van de standaard MIM.

Metagegevens
Gegevens kan je pas goed interpreteren als je de juiste context kent. Zo zegt het getal 1961 je waarschijnlijk niet veel. En krijgt het meer betekenis als je weet dat het mijn geboortejaar is, of het aantal gewonnen medailles op een WK enz.
Hoe we bij de overheid omgaan met metagegevens is op hoofdlijnen beschreven bij Visie metadatamanagement. Tegelijkertijd is een overheidsbrede werkgroep Metagegevens Overheidsinformatie aan de slag om daar nog beter inzicht in te geven via het actualiseren van de Richtlijn Metagegevens Overheidsinformatie en het uitwerken van wat we het Stelsel van Metadatastandaarden noemen.
Over het gebruik van metagegevens zijn afspraken gemaakt op basis van IMP048 Leg de context van een informatieobject vast in metadata vanuit het architectuurprincipe NAP10 Neem gegevens als fundament.

DCAT-Beschrijvingen van datasets
De gegevens (lees: typeringen ervan) die nodig zijn om in die informatiebehoefte te voorzien, worden als onderdeel van de Informatielaag bij voorkeur beschreven op basis van de standaard DCAT), maar worden geregistreerd in 1 of meer datasets als onderdeel van de Applicatielaag.
Vanuit het architectuurprincipe NAP010 Neem gegevens als fundament, zijn diverse afspraken gemaakt over het (her-)gebruik en het beheer van gegevens in datasets, waaronder met name:

IMP021 Bevorder hergebruik van gegevens
IMP049 Draag zorg voor juiste en actuele en volledige informatie
IMP044 Hanteer bewaartermijnen voor informatie
IMP051 Leg auditlogs vast bij de bronregistratie van het gegeven
IMP003 Maak zoveel mogelijk data beschikbaar als open data
IMP052 Sla informatie op in een duurzaam toegankelijk bestandsformaat
IMP073 Stel van ieder gegeven de kwaliteit vast
IMP002 Voorkom verlies van informatie).

Om de gegevens vanuit die registratie(s) op de juiste plek te krijgen binnen de processen van de overheidsdienstverlening, worden ze via de ICT-infrastructuur op een integere en veilige manier beschikbaar gesteld, waarbij de gebruiker van die gegevens moet kunnen vertrouwen op naleving van de afspraak IMP050 Maak gegevens herleidbaar tot de bron (herkomst).

Alle pagina's uit de wiki in de Informatielaag[bewerken]

De onderstaande lijst zijn alle pagina's uit de wiki die handmatig gemarkeerd zijn als deel van de Informatielaag. Help ons deze lijst te verbeteren door ons te wijzen op pagina's die eigenlijk in dit view thuishoren.

Informatielaag

Toelichting op de Laag 3: Informatielaag[bewerken]

Alle pagina's uit de wiki in de Informatielaag[bewerken]

Navigatiemenu

Zoeken