Eigenschap:Toelichting
Naar navigatie springen
Naar zoeken springen
Type eigenschap
:
Tekst
Geldige waarden
:
Meerdere waarden toegestaan
:
Nee
Weergave op formulieren
:
Tekstvak
Initiële waarde
:
Verplicht veld
:
Nee
Toelichting op formulier
:
Deze eigenschap kan worden gebruikt om elementen te voorzien van een uitgebreide toelichting.
Subeigenschap van
:
Geïmporteerd uit
:
Formatteerfunctie externe URI
:
Klik op de button om een nieuwe eigenschap te maken:
E
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op donderdag 23 januari 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op donderdag 27 februari 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op woensdag 25 maart 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op donderdag 23 april 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op donderdag 28 mei 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op woensdag 24 juni 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op woensdag 30 september 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op woensdag 28 oktober 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op woensdag 25 november 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 15 december 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op woensdag 27 januari 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 16 januari 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 20 februari 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 20 maart 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 17 april 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 19 juni 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 17 juli 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 21 augustus 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 25 september 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 23 oktober 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 20 november 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 5 februari 2019 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op maandag 18 maart 2019 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op maandag 30 augustus 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op vrijdag 12 februari 2021 is gepubliceerd. +
BIJEENKOMST GEANNULEERD I.V.M. CORONA-MAATREGELEN +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op dinsdag 26 mei 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op maandag 10 mei 2021 is gepubliceerd. +
Hoe ziet de toekomst van gegevensgebruik en -uitwisseling in NL en de publieke sector er uit en wat betekent dat voor jouw gegevensmanagement?
Op [[Gegevensmanagement/workshop 7|30 oktober]] komt de [[Expertgroep Gegevensmanagement|NORA expertgroep Gegevensmanagement]] van NORA bij elkaar rondom dit onderwerp om te kijken of onze visie op gegevensmanagement toekomstbestendig is. Met de leden van de expertgroep (o.a. UWV, DUO, Gemeente Breda, Kamer van Koophandel, VNG, Raad van de Kinderbescherming) en wat speciale gasten gaan we hier mee aan de slag.
De uitkomst van deze workshop delen we graag, sterker nog, daar willen we graag ook jouw reactie op. We publiceren de halffabricaten en de uiteindelijke visie op [[Gegevensmanagement]] én in de [https://www.linkedin.com/groups/1596087/ Linkedingroep NORA] +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 26 januari 2022 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 25 januari 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 24 januari 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 30 maart 2022 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 22 maart 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 27 maart 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 25 mei 2022 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 24 mei 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 22 mei 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 23 november 2022 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 22 november 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 27 november 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 28 september 2022 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 27 september 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 25 september 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 24 februari 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 28 april 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 23 juni 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 22 september 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 27 oktober 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep IAM op woensdag 15 december 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep NORA Begrippenkader op dinsdag 3 oktober 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep NORA Begrippenkader op woensdag 11 oktober 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep NORA Begrippenkader op woensdag 8 november 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep NORA Begrippenkader op donderdag 30 november 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep NORA Begrippenkader op woensdag 24 januari 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep NORA Begrippenkader op dinsdag 2 april 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op dinsdag 25 januari 2022 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op donderdag 14 april 2022 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op donderdag 29 augustus 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op dinsdag 27 februari 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op donderdag 2 juni 2022 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op woensdag 21 juni 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op woensdag 27 maart 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op donderdag 30 mei 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op woensdag 29 november 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op donderdag 26 oktober 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 6 april 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 4 april 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 29 augustus 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 21 december 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 29 februari 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 26 januari 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 25 januari 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 15 juni 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 20 juni 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 2 maart 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 11 mei 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 16 mei 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 19 november 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op vrijdag 26 november 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 16 november 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 7 november 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 12 oktober 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 3 oktober 2024 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op dinsdag 22 september 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 7 september 2023 is gepubliceerd. +
F
In deze nieuwsbrief [[media:NORA Familienieuws mei 2020.pdf|nieuwsbrief (PDF, 126 kB)]] onder andere:
*Het Informatiehuis Water is bezig om de [[Aquo-standaard]] als Linked Data beschikbaar stellen via een semantische wiki. Hiermee wordt een belangrijke stap gezet in de toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid van de Aquo-standaard.
*[[BRM]] (Business Rules Management) is een nieuw thema binnen de NORA. De groep Regelbeheer vraagt anderen om mee te denken en zelfs aan te sluiten bij de groep.
*[[Cloud Computing (Cloud)]] is een thema in wording. Kennis, feedback en vragen zijn van harte welkom en kun je sturen naar [mailto:nora@ictu.nl nora@ictu.nl].
*En....wonderlijk nieuws vanuit het NORA-team zelf...
Belangstelling en inschrijven voor de nieuwsbrief?
Kijk voor meer informatie op [[Nieuwsbrieven NORA|Nieuwsbrieven NORA]].
[[Afbeelding:Printscreen NORA nieuwsbrief mei 2020.png|thumb|left|350px|[[media:NORA Familienieuws mei 2020.pdf|NORA Familienieuws mei 2020.pdf, volg de link voor leesbare versie (PDF, 126 kB)]]]] +
De afgelopen maanden hebben we gewerkt aan de ontsluiting van [[de Privacy Baseline]] van het [[Centrum Informatiebeveiliging en Privacybescherming (CIP)]] via noraonline. Het is een voorloper van een serie normenkaders van het CIP op het gebied van informatiebeveiliging die ontsloten gaan worden als de [[ISOR (Information Security Object Repository)]]. De Privacy Baseline is opgesteld volgens dezelfde structuurprincipes als die welke worden gehanteerd in de nog te publiceren beveiligingskaders, ontleend aan de [[SIVA-methode]].
Voordat we breed ruchtbaarheid geven aan de ontsluiting willen we graag feedback van gebruikers, om een zo 'af' mogelijk product op te kunnen leveren. We horen graag je [mailto:nora@ictu.nl?subject=feedback%20ontsluiting%20van%20de%20Privacy%20Baseline%20via%20noraonline&cc=Ruud.deBruijn@cip-overheid.nl feedback] over:
* Layout, structuur en navigatie: is dit overzichtelijk, mis je verbindingen, is de balans tekst/visueel goed?
* Uitleg van termen, indelingen et cetera: is dit zo afdoende, of begrijpen jullie iets niet?
* Fouten en bugs: zie je een typefout, werkt een link niet, is een afbeelding niet goed te bekijken? Het is mogelijk tekst binnen een pagina open- en dicht te klikken, werkt dat voor jou?
Alle feedback zullen we zo veel mogelijk direct verwerken. Inhoudelijke feedback is zeker welkom, maar zal meestal niet onmiddellijk verwerkt kunnen worden.
==Waar begin ik met de review?==
Als je op [[de Privacy Baseline]] klikt kom je op de hoofdpagina van dat normenkader. Hier kun je met een klik de inhoudelijke hoofdstukken lezen, of doorklikken naar de dertien Privacyprincipes binnen het normenkader. Naast deze pagina's zijn er uitleg- en overzichtspagina's die je kunt bereiken door op links en/of plaatjes te klikken.
==Wat is het verband tussen de Privacy Baseline en het thema Privacy?==
NORA heeft het thema [[Privacy]] als een speerpunt benoemd in het [[Jaarplanning|jaarplan 2018]]. De trekker, Marc Gerrard ([mailto:marc.gerrard@ictu.nl?subject=NORA-thema%20Privacy%20by%20design&cc=nora@ictu.nl marc.gerrard@ictu.nl]), heeft als doel de behoefte van de NORA community aan kennis over Privacy by Design en het aanbod aan kennis met elkaar in balans te brengen. De Privacy Baseline maakt deel uit van dat aanbod, maar is zeker niet de enige kennisbron.
==Is de Baseline van NORA of van CIP?==
De Privacy Baseline is een product van de CIP-community. De CIP-domeingroep Privacy zal de pagina's beheren en inhoudelijke wijzigingsvoorstellen beoordelen en verwerken. NORA is verantwoordelijk voor de verbinding van de Baseline met andere onderwerpen in de NORA, zoals het thema [[Privacy]] en de NORA [[Principes]].
==Actuele versie van de Privacy Baseline==
De 3.1 versie van de Baseline in de NORA wordt vervangen door versie 3.2, waarin de Uitvoeringswet AVG is verwerkt. Inhoudelijke feedback in deze reviewronde zal meegenomen worden bij het maken van die nieuwe versie. Naar verwachting zal de omwerking naar de 3.2 versie in het voorjaar van 2020 in de NORA zijn gerealiseerd. Je kunt ondertussen het originele pdf-document downloaden vanaf [https://www.cip-overheid.nl/productcategorieën-en-worshops/producten/gegevens-bescherming/#privacy-baseline de site van het CIP.]
Het verslag van de bijeenkomst van Werkgroep NORA Architectuur Principes op dinsdag 17 mei 2022 is gepubliceerd. +
Deze maatregel betreft het opslaan van feiten in een administratie; een administratie die de bron vormt voor de input van de gegevens voor regelbeheer. Zie voor nadere toelichting het artikel [https://www.tenderned.nl/tenderned-web/aankondiging/detail/documenten/document/a53342ebca41fb988455a4295db03926/pageId/D909C/huidigemenu/aankondigingen/map/a07276e21d21f0aa1f17d8c8878733d0/akid/0275d6570ea61ca0617f3b2a0d7ef46f/da/false/actie/aa274b487977199c90ed89bf7fb5b3adf319e66f5d0d86ee89d634f7ec8ea825b560366cc6cb9e9ed68ee310df42c04f1cc1862341c2128997415317b39e2617b100d520d07b4e25519806451311da19/cid/57331;jsessionid=EC8DFA7A31F8664EA8970C83D9ACD048.node6 Gestructureerd Nederlands voor feiten en regels] (artikel wordt gedownload bij het klikken op de link). +
Het verslag van de bijeenkomst van op vrijdag 4 juni 2021 is gepubliceerd. +
Dit gaat over of de gegevens voldoen aan het afgesproken formaat; of ze syntactisch correct zijn. Zijn alle symbolen overeenkomstig het verwachte formaat? +
<br>''Toelichting''<br>
* De AP houdt een openbaar register bij van FG's.
* Eisen aan de FG:
** ''Bereikbaarheid''. Een concern kan één FG benoemen, op voorwaarde dat de FG vanuit elke vestiging makkelijk te contacteren is. Wanneer de verwerkingsverantwoordelijke of de verwerker een overheidsinstantie of overheidsorgaan is, kan met inachtneming van hun organisatiestructuren en omvang één FG worden aangewezen voor verschillende dergelijke instanties of organen.
** ''Voor een of meerdere organisaties''. De FG kan optreden voor verenigingen en andere organen die categorieën van verwerkingsverantwoordelijken of verwerkers vertegenwoordigen.
** ''Professionele kwaliteiten''. De FG wordt aangewezen op grond van zijn professionele kwaliteiten en in het bijzonder zijn deskundigheid op het gebied van de wetgeving en de praktijk inzake gegevensbescherming. Hij moet bijvoorbeeld over toereikende kennis beschikken van de organisatie, van de gegevensverwerkingen die zich binnen de organisatie afspelen, van de belangen die daarbij betrokken zijn en uiteraard kennis van de privacywetgeving die op de verwerkingen binnen zijn organisatie van toepassing is. Hij moet betrouwbaar zijn en het vermogen hebben alle bij de verwerkingen betrokken belangen op een onafhankelijke wijze tegen elkaar te kunnen afwegen. Hij moet met name de volgende taken kunnen vervullen:
*** Informeren en adviseren van de verwerkingsverantwoordelijke of de verwerker en de werknemers die verwerken over hun verplichtingen uit hoofde van de AVG en andere wettelijke gegevensbeschermingsbepalingen;
*** Toezien op het naleven van de AVG, van andere wettelijke gegevensbeschermingsbepalingen en van het beleid van de verwerkingsverantwoordelijke of de verwerker met betrekking tot de bescherming van persoonsgegevens, met inbegrip van de toewijzing van verantwoordelijkheden, bewustmaking en opleiding van het bij de verwerking betrokken personeel en de betreffende audits;
*** Desgevraagd verstrekken van advies met betrekking tot de DPIA en het toezien op de uitvoering daarvan;
*** Samenwerken met de AP;
*** Optreden als contactpunt voor de AP inzake met verwerking verband houdende aangelegenheden, met inbegrip van de voorafgaande raadpleging ten behoeve van de gegevensbeschermingseffectbeoordeling (DPIA - zie [[ISOR:Risicomanagement- Privacy by Design en de GEB|PRIV_B.03 Risicomanagement, Privacy by Design en de DPIA]]) en waar passend, overleg plegen over enige andere aangelegenheid.
*** Naar behoren rekening houden met de aan verwerkingen verbonden risico's en met de aard, de omvang, de context en de verwerkingsdoeleinden.
** ''Positie''. De FG kan een personeelslid van de verwerkingsverantwoordelijke of de verwerker zijn, of de taken op grond van een dienstverleningsovereenkomst verrichten. De FG vervult zijn taken in onafhankelijkheid waarbij de verwerkingsverantwoordelijke de FG ondersteunt om de taken naar behoren uit te kunnen voeren. Dit betekent onder meer dat hem daartoe de benodigde menskracht en middelen ter beschikking worden gesteld. De FG geniet ontslagbescherming voor de wijze waarop hij invulling geeft aan de taakuitvoering. De FG is in het algemeen met betrekking tot de uitvoering van zijn taken binnen de geldende wetgeving gehouden tot geheimhouding of vertrouwelijkheid. Hij heeft in het bijzonder ook een geheimhoudingsplicht ten aanzien van hetgeen hem of haar op grond van een klacht of een verzoek van een betrokkene is bekend geworden, tenzij de betrokkene toestemt in bekendmaking<sup class="noot">UAVG Art. 39</sup>.
** ''Andere Taken''. De FG kan andere taken en plichten vervullen. Deze taken of plichten mogen niet tot een belangenconflict leiden.
Specificeert de structuur en eigenschappen van de technologie waarin de informatie wordt vastgelegd of uitgewisseld. Dit is sterk afhankelijk van de gebruikte opslagtechnologie zoals een specifieke database of de servicetechnologie zoals XML, GML, SOAP, REST, (Geo)JSON, LinkedData e.d. Het kan tevens informatie bevatten over de manier waarop berichten ‘verpakt’ worden, het (internet)protocol en de logistiek van het berichtenverkeer. De technische specificaties worden over het algemeen zoveel als mogelijk gegenereerd uit het logisch informatiemodel. Deze specificaties worden opgesteld voor ‘machines’, te gebruiken door software-ontwikkelaars. +
G
De GDI-Architectuur is uitgebreid beschreven, zie [[GDI-Architectuur (GA)]]<br>
De GA gaat alleen over de GDI.<br>
Maar er is dus meer overheidsarchitectuur, zie [[NORA Familie]] +
Harmonisatie en standaardisatie zijn de leidende gedachten geweest bij het inrichten van de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI) van de overheid (voorheen digitale basisinfrastructuur) voor het contact met burgers en bedrijven én het realiseren van een efficiënte overheid.<br>
De GA zorgt er voor dat deze leidende gedachten blijvend worden gerealiseerd.
Deze generieke functie GDI-Architectuur is als hoogste abstractieniveau toegevoegd: ter ordening en structurering van de generieke functies van de GA.
==Kaders==
Deze kaders zijn bepalend voor GA:
* [[Lijst Open Standaarden voor Pas Toe of Leg Uit]]
* [[Instructie rijksdienst bij aanschaf ICT-diensten of ICT-producten]]
* [[Digitale Basisinfrastructuur]]
* [[Wet Digitale Overheid]] (WDO)
* [[Algemene Wet Bestuursrecht]]
* [[NL DIGIbeter]]
* [[UAVG (Uitvoeringswet AVG)]]
* [[Regeling voorzieningen GDI]]
* [https://wetten.overheid.nl/BWBR0037987/2021-07-01 Besluit verwerking persoonsgegevens GDI]
* [[Cybersecuritywet]]
* [[Archiefwet]] van 2015 wordt vervangen door [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/archieven/documenten/kamerstukken/2021/11/18/archiefwet-2021-wettekst-met-mvt Archiefwet 2021]
* [[Brede maatschappelijke heroverweging Rijksfinancien]]
== Generieke Functies ==
De volgende [[Generieke_functie_(begrip)|generieke functies]] maken deel uit van GA:
<ul>
<li>[[Interactie|Interactie]]</li>
<li>[[Gegevensuitwisseling_(Generieke_Functie)|Gegevensuitwisseling]]</li>
<li>[[Toegang]] <span class="mw-customtoggle-myDivisionToegang
" style="text-decoration:underline;color:#0645ad"> '"`UNIQ--nowiki-00002249-QINU`"'</span>
<ul class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-myDivisionToegang">
<li>[[:Identificatie en authenticatie|Identificatie en authenticatie]]</li><li>[[:Machtigen en vertegenwoordigen|Machtigen en vertegenwoordigen]]</li></ul>
<li>[[Identificatie en Authenticatie van burgers en bedrijven]] <span class="mw-customtoggle-myDivisionIdentificatie_en_Authenticatie_van_burgers_en_bedrijven
" style="text-decoration:underline;color:#0645ad"> '"`UNIQ--nowiki-0000224A-QINU`"'</span>
<ul class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-myDivisionIdentificatie_en_Authenticatie_van_burgers_en_bedrijven">
<li>[[:Authenticeren|Authenticeren]]</li><li>[[:Instaan voor betrouwbaarheid en veiligheid|Instaan voor betrouwbaarheid en veiligheid]]</li><li>[[:Inzage geven|Inzage geven]]</li><li>[[:Voorzien in identificatiemiddelen|Voorzien in identificatiemiddelen]]</li></ul>
<li>[[Machtigen en vertegenwoordigen]] <span class="mw-customtoggle-myDivisionMachtigen_en_vertegenwoordigen
" style="text-decoration:underline;color:#0645ad"> '"`UNIQ--nowiki-0000224B-QINU`"'</span>
<ul class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-myDivisionMachtigen_en_vertegenwoordigen">
<li>[[:Beheer van vertegenwoordigingsbevoegdheden|Beheer van vertegenwoordigingsbevoegdheden]]</li><li>[[:Diensten beschikbaar maken voor vertegenwoordiging|Diensten beschikbaar maken voor vertegenwoordiging]]</li><li>[[:Gebruiken van vertegenwoordigingsbevoegdheden|Gebruiken van vertegenwoordigingsbevoegdheden]]</li><li>[[:Overzicht en inzicht van vertegenwoordigingsbevoegdheden|Overzicht en inzicht van vertegenwoordigingsbevoegdheden]]</li></ul>
<li>[[Infrastructuur]] <span class="mw-customtoggle-myDivisionInfrastructuur
" style="text-decoration:underline;color:#0645ad"> '"`UNIQ--nowiki-0000224C-QINU`"'</span>
<ul class="mw-collapsible mw-collapsed" id="mw-customcollapsible-myDivisionInfrastructuur">
<li>[[:Digitaal datatransport (connectiviteit)|Digitaal datatransport (connectiviteit)]]</li><li>[[:Voorkomen detecteren en delen netwerkdreigingen|Voorkomen detecteren en delen netwerkdreigingen]]</li></ul>
</ul>
Deze generieke functies hebben nog niet een consistente uitwerking. Een deel is op basis van de pressurecooker opgenomen en zal GA verder concretiseren en harmoniseren.
In december 2023 is er een tevredenheidsonderzoek gedaan onder de gemeentelijke gebruikers van de GEMMA Softwarecatalogus. De deelnemende gemeenten en samenwerkingen gaven de catalogus gemiddeld een 6.9.
De [https://www.softwarecatalogus.nl/ GEMMA Softwarecatalogus] bevat een overzicht van het huidige en toekomstige softwareaanbod van aangemelde ICT-leveranciers. Alle applicaties worden geregistreerd onder een referentiecomponent. Gemeenten kunnen hun applicatielandschap invoeren en zo kennis en informatie uitwisselen en gebruikte software vergelijken met andere gemeenten. Deze informatie is vertrouwelijk en alleen zichtbaar voor deelnemende gemeenten. +
<br>''Toelichting''<br>
In aanvulling van de maatregelen ter bescherming van het gerechtvaardigd belang van de betrokkene wordt de betrokkene de logica meegedeeld die ten grondslag ligt aan de geautomatiseerde verwerking van hem betreffende gegevens<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] Art. 38 lid 3</sup>. +
<br>''Toelichting''<br>
*De betrokkene dient het recht te hebben niet te worden onderworpen aan een louter op geautomatiseerde verwerking gebaseerd besluit<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] overweging 66</sup>.
*Het begrip 'besluit' in de zin van de AVG dient hierbij ruimer te worden gelezen dan het besluitbegrip uit de ABW; ook private partijen vallen onder de reikwijdte van deze bepaling wanneer ze gebruik maken van geautomatiseerde besluitvorming.
*Wanneer sprake is van uitoefening van gebonden bevoegdheden met geringe beoordelingsruimte, heeft menselijke tussenkomst bij besluitvorming in beginsel geen meerwaarde. De risico's die de verordening beoogt in te dammen doen zich hier feitelijk niet voor<sup class="noot">Toelichting AVG op AVG Art. 38</sup>. Ook de private sector heeft enige ruimte om, bij de vervulling van wettelijke verplichtingen, gebruik te maken van geautomatiseerde besluitvorming, anders dan op basis van profilering, zonder menselijke tussenkomst<sup class="noot">Toelichting AVG bij AVG Art. 38</sup>.
*De negatieve kenmerken van een bepaalde groep mogen niet tegengeworpen worden aan een individu. Het individu hoeft deze kenmerken namelijk helemaal niet te hebben.
*Kinderen hebben met betrekking tot hun persoonsgegevens recht op specifieke bescherming, aangezien zij zich allicht minder bewust zijn van de betrokken risico's, gevolgen en waarborgen en van hun rechten in verband met de verwerking van persoonsgegevens. Die specifieke bescherming moet met name gelden voor het gebruik van persoonsgegevens van kinderen voor marketingdoeleinden of voor het opstellen van persoonlijkheids- of gebruikersprofielen en het verzamelen van persoonsgegevens over kinderen bij het gebruik van rechtstreeks aan kinderen verstrekte diensten. In de context van preventieve of adviesdiensten die rechtstreeks aan een kind worden aangeboden is de toestemming van de persoon die de ouderlijke verantwoordelijkheid draagt niet vereist<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] overweging 38</sup>.
*Indien de geautomatiseerde individuele besluitvorming, anders dan op basis van profilering, is toegestaan bij de wet- en regelgeving is dit toegestaan, omdat dit noodzakelijk is om te voldoen aan een wettelijke verplichting die op de verwerkingsverantwoordelijke rust of noodzakelijk is ter uitvoering van een taak van algemeen belang<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] Art. 38 lid 1 ; UAVG Art. 40 lid 1</sup>.
Geautomatiseerde besluitvorming; passende maatregelen m.b.t. rechten en vrijheden en gerechtvaardigde belangen +
<br>''Toelichting''<br>
De maatregelen zijn passend ter bescherming van het gerechtvaardigd belang van de betrokkene<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] Art. 38 lid 2 ; UAVG Art. 40 lid 2</sup>. +
Forum Standaardisatie is geregeld op zoek naar gebruikers van de (kandidaat-)standaarden op hun lijsten om te helpen beoordelen of en in welke variant ze aanbevolen of verplicht gesteld moeten worden. Dit keer gaat het over twee standaarden: DCAT en SETU.
: → [https://forumstandaardisatie.nl/nieuws/dcat-en-setu-experts-gezocht oorspronkelijke nieuwsbericht Forum Standaardisatie]
==DCAT op Pas-Toe-Of-Leg-Uit==
Er ligt een voorstel om een variant van de standaard [https://forumstandaardisatie.nl/open-standaarden/dcat-ap-donl Data Catalog Vocabulary (DCAT)] te plaatsen op de pas-toe-of-leg-uit lijst van het Forum Standaardisatie. Het Forum zoekt gebruikers of experts van deze standaard, die hen kunnen helpen dit voorstel te beoordelen.
Op het moment staat DCAT op de lijst met aanbevolen standaarden, het voorstel gaat over het toepassingsprofiel DCAT-AP-DONL 1.1,dat de Nederlandse overheid heeft ontwikkeld op basis van het Europese toepassingsprofiel DCAT-AP-EU 1.1. Dit zou dus verplicht worden in de gehele publieke sector.
Wil je meepraten over de inhoud of de impact van dit voorstel? Meld je dan snel via [mailto:info@forumstandaardisatie.nl?subject=aanmelding%20expertmeeting%20DCAT info@forumstandaardisatie.nl] of 070-8887776, want de expertmeeting is al op 27 januari.
==SETU wijziging opgenomen deelspecificaties==
[https://forumstandaardisatie.nl/open-standaarden/setu SETU] is een open standaard voor de uniformering van het elektronisch berichtenverkeer tussen aanbieders en afnemers (inleners) van tijdelijk personeel (flexibele arbeid). De standaard is al opgenomen op de ‘Pas toe of leg uit’-lijst. Het voorstel is om de versies van de deelspecificaties te vernieuwen en een nieuwe deelspecificatie (SETU Standard for Vacancies v1.1) aan SETU toe te voegen.
Het Forum zoekt dan ook gebruikers en experts van SETU voor een meeting op 16 februari, aanmelding weer via [mailto:info@forumstandaardisatie.nl?subject=aanmelding%20expertmeeting%20SETU info@forumstandaardisatie.nl] of 070-8887776.
Het verslag van de bijeenkomst van op dinsdag 21 november 2023 is gepubliceerd. +
Dit gaat zowel over de groepen die de gegevens gebruiken als over hun precieze gebruik (de doelen waarvoor de gegevens worden gebruikt). De laatste vraagt het loggen van het gebruik en het inzichtelijk maken van deze logging in de vorm van statistieken. +
<br>''Toelichting''<br>
Het publiek heeft toegang tot persoonsgegevens in officiële documenten die voor de uitvoering van een taak van algemeen belang in het bezit zijn van een overheidsinstantie, een overheidsorgaan of een particulier orgaan. Deze gegevens mogen door de instantie of het orgaan in kwestie worden bekendgemaakt in overeenstemming met het wettelijke recht dat op de overheidsinstantie of het orgaan van toepassing is teneinde het recht van toegang van het publiek tot officiële documenten in overeenstemming te brengen met het recht op bescherming van persoonsgegevens uit hoofde van de AVG. +
Voor meer informatie over de bron, zie http://labyrinth.rienkjonker.nl/content/archiefterminologie-voor-nederland-en-vlaanderen +
Dit begrip is omschreven in de context van [[Gegevensmanagement]]. In andere contexten heeft dit begrip wellicht een andere betekenis.
Gegevensmanagement betreft het integraal en beheerst verwerken van gegevens in een organisatie zowel op strategisch tactisch als operationeel niveau met als doel de gewenste kwaliteit en beschikbaarheid te realiseren.<br> +
<br>''Toelichting''<br>Het recht op gegevenswissing ('recht op vergetelheid') is niet van toepassing voor zover verwerking nodig is:
#Voor het uitoefenen van het recht op vrijheid van meningsuiting en informatie;
#Voor het nakomen van een in een het wettelijke recht neergelegde wettelijke verwerkingsverplichting die op de verwerkingsverantwoordelijke rust of voor het vervullen van een taak van algemeen belang of het uitoefenen van het openbaar gezag dat aan de verwerkingsverantwoordelijke is verleend;
#Om redenen van algemeen belang op het gebied van volksgezondheid;
#Met het oog op archivering in het algemeen belang, wetenschappelijk of historisch onderzoek of statistische doeleinden, voor zover het recht op gegevenswissing de verwezenlijking van de doeleinden van die verwerking onmogelijk dreigt te maken of ernstig in het gedrang dreigt te brengen;
#Voor de instelling, uitoefening of onderbouwing van een rechtsvordering<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] Art. 17 lid 3</sup>. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op maandag 11 maart 2019 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 30 november 2017 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 1 februari 2018 is gepubliceerd. +
Op 3 oktober was er een workshop gegevensmanagement om te bepalen in hoeverre de kennis over gegevensmanagement in GEMMA een goede basis is voor een generiek NORA thema Gegevensmanagement en welke vervolgstappen nodig zijn om zo'n thema in te richten. Besloten is om naast de GEMMA katernen ook kennis vanuit andere domeinen mee te nemen en dit te ordenen naar mate van behoefte: welke kennis is op NORA-niveau nodig om als organisatie tot een overkoepelend gegevensmanagement te komen? De gloednieuwe [[Expertgroep Gegevensmanagement|NORA Expertgroep Gegevensmanagement]], voornamelijk gevuld door de aanwezigen bij de workshop, zal de komende tijd aan het werk gaan om die vraag te beantwoorden. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 5 april 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 11 oktober 2018 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op donderdag 17 januari 2019 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Gegevensmanagement op woensdag 30 oktober 2019 is gepubliceerd. +
Dit omvat dus zowel de digitale gegevensuitwisseling (via informatiesystemen) als niet-digitale gegevensuitwisseling.
Vanuit het oogpunt van efficiëntie en privacy wordt gestreefd naar minimalisatie van gegevensuitwisseling. Dus zo min mogelijk "rond-pompen van gegevens". +
Het Beleidskader Digitale Infrastructuur licht gemeenschappelijk als volgt toe:<br>
Voor ‘gemeenschappelijke functies’ en ‘gemeenschappelijke voorzieningen’ geldt dat ze door meerdere (minimaal 2) organisaties toegepast worden. Daarmee omvat dit behalve generieke functies/voorzieningen met name ook functies/voorzieningen die door een deel van de organisaties samen (gemeenschappelijk) is ingericht.
Vanuit de GDI wordt gemeenschappelijk als volgt geïnterpreteerd:<br>
De GDI is beperkt tot generieke functies. Daarnaast zijn er niet-generieke functies die voortkomen uit andere – gemeenschappelijke of individuele - behoeften van beleid en dienstaanbieders. Voor de invulling van die niet-generieke functies zijn zij zelf verantwoordelijk, al dan niet in een coalitie van partijen. De intentie bij de inrichting van deze functies is dat hergebruik in bredere zin mogelijk moet zijn, waarbij (vanzelfsprekend) tegemoetgekomen wordt aan architectuurprincipes en geldende standaarden.<br>
Gemeenschappelijk impliceert vaak dat iets niet-generiek is. Aangezien dit impliciet is, wordt de voorkeur gegeven aan ‘niet-generiek’ waar dit onderscheid wezenlijk is.<br>
Zie ook [[Generiek]]
In aanvulling hierop onderkent NORA ook nog het begrip [[Gemeenschappelijk gegevensgebruik]].<br>
Ook zou je nog gemeenschappelijke processen kunnen onderkennen, voor samenwerking.<br>
Gemeenschappelijk is dan in feite de organisatie-vorm van iets: je kunt het alleen doen, of samen, vrijwillig of verplicht e.d. Die organisatie-vorm kan je expliciet duiden. +
Het verslag van de bijeenkomst van op vrijdag 28 mei 2021 is gepubliceerd. +
De [[GEMMA (Gemeentelijke ModelArchitectuur)|GEMMA]] is de modelarchitectuur voor gemeenten, waar gemeenten hun eigen architectuur op kunnen baseren. Omdat lang niet alle gemeenten daar de kennis en capaciteit voor in huis hebben proberen ze dit zo makkelijk mogelijk te maken. Zo kun je als gemeente inmiddels een eigen architectuurmodel samenstellen en downloaden op basis van de GEMMA en je eigen softwarepakketten. Die softwarepakketten staan in de Softwarecatalogus en zijn uniform beschreven qua globale functionaliteit, standaarden et cetera, waardoor ze automatisch geplot worden op GEMMA referentiecomponenten. Zo ontstaat een consistent en op de eigen gemeente toegespitst model.
==Wat is de GEMMA Softwarecatalogus?==
De [https://www.softwarecatalogus.nl/ GEMMA Softwarecatalogus] is een instrument waarmee de softwarepakketten die een gemeente gebruikt kunnen worden geregistreerd. In dit online informatiesysteem staat het (verwachte) softwareaanbod voor gemeenten en het gebruik door gemeenten. Per softwareproduct is aangegeven wat de globale functionaliteit is, wat de productplanning is en welke standaarden worden ondersteund.
===Wat kunnen gemeenten met de Softwarecatalogus?===
Gemeenten kunnen de Softwarecatalogus gebruiken bij ICT-vervangings- of investeringsvraagstukken binnen de gemeente of samenwerkingsverband. Gemeenten kunnen ingevoerde applicatielandschap en koppelingen vergelijken met andere gemeenten en contact zoeken met vergelijkbare gemeenten. Bijvoorbeeld bij:
* marktoriëntatie voor nieuwe of vervangende software;
* vergelijken met andere gemeenten;
* contact leggen met gemeenten met interessant productportfolio;
* het plannen van ICT vervangingen;
* het opstellen van een programma van eisen;
* het beoordelen van offertes;
* het bespreken van meningsverschillen met hun leverancier over wat is afgesproken en wat is geleverd.
===Wat hebben leveranciers aan de Softwarecatalogus?===
ICT-leveranciers kunnen dankzij de Softwarecatalogus hun aanbod op elkaar afstemmen en inspelen op ondersteuning van nieuwe standaarden en functionaliteiten.
==Mogelijkheid om software te plotten op GEMMA views==
In de GEMMA-softwarecatalogus wordt ook de functionaliteit geboden het gemeentelijk landschap af te beelden op de GEMMA views zoals deze in GEMMA Online worden aangeboden. Zo kan een gemeente zijn applicatielandschap plotten een het gemeentelijk sociaal domein of op de nieuwe functionaliteit zoals deze geboden moet worden als gevolg van de invoering van de omgevingswet. De softwarepakketten worden automatisch geplot op de bijbehorende GEMMA-referentiecomponenten.
===GEMMA API===
Desgewenst kan men ook de complete GEMMA-referentiearchitectuur [https://www.gemmaonline.nl/index.php/GEMMA_Architectuurrepository downloaden] inclusief de alle views waarin referentiecomponenten staan waarop de gemeentelijke softwarepakketten geplot kunnen worden. GEMMA Online heeft een API waarmee de GEMMA views en export gerealiseerd kunnen worden. De export wordt gedaan in het ArchiMate Exchange File Format (AMEFF) voor ArchiMate versie 2.1 en binnenkort ook voor versie 3.01. Op deze manier kan een gemeente versneld aan de gang met haar eigen architectuurmodellen. Momenteel werkt VNG aan de mogelijkheid om modellen te updaten voor als er een nieuwe GEMMA versie verschijnt, zodat uitbreiding op het gemeentelijk model intact blijven.
==Contact==
Wil je meer weten, of heb je suggesties voor GEMMA, neem dan even contact op met Toine Schijvenaars (Informatie Architect) bij VNG Realisatie (de beheerorganisatie van GEMMA) : [mailto:gemmaonline@vng.nl gemmaonline@vng.nl].
Dit wordt vooral gebruikt als kernbegrip van de GDI-Architectuur, om het verschil tussen generiek en [[Gemeenschappelijk]] te duiden. Denk aan generieke functies of generieke voorzieningen. +
Het Generiek waarderingsmodel Rijksoverheid is een sterk ingedikt generieke selectielijst gebaseerd op de MARIJ (Model Architectuur Rijksdienst). Het dient niet als de wettelijke selectielijst, maar als een model dat zorgdragers kunnen gebruiken om uiteindelijk een eigen selectielijst samen te stellen. +
De GDI bestaat uit de kern van de digitale overheid die niet organisatie-, sector- of domein specifiek is en die wordt begrensd door de Generieke functies. <br>
De GDI omvat tevens de functies van de in de [[Wet Digitale Overheid]] genoemde voorzieningen. Het wetsvoorstel hiervoor (de eerste tranche van de Wet Digitale Overheid) regelt nu het voor authenticatie relevante deel van de infrastructuur bij bestuursorganen en aangewezen organisaties, zodat burgers met een toegelaten identificatiemiddel van het juiste betrouwbaarheidsniveau toegang hebben tot de digitale dienstverlening van alle bestuursorganen en aangewezen organisaties.
Zie voor nadere toelichting [[GDI-Architectuur (GA)]] +
==ArchiMate-vertaling==
;Capability (Competentie, Vermogen, Capaciteit).
:<div class="inspring">The current or desired abilities of an organization, realized by its people, processes, information, and technology. They are focused on specific business outcomes, and are used for strategic planning purposes.</div>
===Rationale in vertaling en verbijzondering ===
We hebben bewust niet gekozen voor het Archimate element "Business Function" maar voor het Archimate element "Capability". Dit omdat daarbij expliciet staat dat het ook gaat om gewenste vaardigheden en gericht zijn op specifieke gewenste effecten /doelen (outcome). Ook zijn Capability's meer generiek, in plaats van afgestemd op het functioneren van de organisatie.
<br><br>
Verder is bewust gekozen voor de term "Generieke Functie" in plaats van een vertaling van het Engelse capability. De term "Generieke Functie" is ingeburgerd bij bestuurders en wordt door hen beter begrepen. Ervaringen hiermee in de context van GA zijn zeer positief en leiden tot positieve reacties in de Architectuurraad van MIDO, Programmeringsraad GDI (PGDI) en het Overheidsbreed Beleidsoverleg Digitale Overheid (OBDO).
<div class="inspring pijl">[[Generieke functie|Element met relaties in kennismodel]]</div>
===Toelichting uit ArchiMate===
Een generieke functie vertegenwoordigt een vaardigheid die bv een organisatie, persoon of systeem, bezit.
Op het gebied van zakendoen levert strategisch denken en plannen: strategieën en doelstellingen op hoog niveau op, die vaak niet direct implementeerbaar zijn in de architectuur van een organisatie. Deze langetermijn- of generieke plannen moeten worden gespecificeerd en uitvoerbaar gemaakt op een manier waar zowel bedrijfsleiders als organisatiearchitecten zich mee kunnen identificeren, en op een relatief hoog abstractieniveau.
Generieke functies helpen deze kloof te verkleinen door te focussen op bedrijfsresultaten. Enerzijds geven ze een hoogstaand beeld van de huidige en gewenste capaciteiten van een organisatie, in relatie tot haar strategie en haar omgeving. Aan de andere kant worden ze gerealiseerd door verschillende elementen (mensen, processen, systemen, enzovoort) die kunnen worden beschreven, ontworpen en geïmplementeerd met behulp van Enterprise Architectuur-benaderingen. Generieke functies kunnen ook 'bedient'-relaties hebben; bijvoorbeeld om aan te geven dat de ene mogelijkheid bijdraagt aan de andere.
* Generieke functies worden uitgedrukt in algemene termen en termen op hoog niveau, en worden doorgaans gerealiseerd door een combinatie van organisatie, mensen, processen, informatie en technologie. Bijvoorbeeld: marketing, klantcontact of uitgaande telemarketing.
* Generieke functies zijn doorgaans gericht op het bereiken van een bepaald doel of het leveren van waarde door een resultaat te realiseren.
* Generieke functies worden vaak gebruikt voor op capaciteiten gebaseerde planning, om hun evolutie in de tijd te beschrijven. Om dergelijke zogenaamde capaciteitsverhogingen te modelleren, kan de specialisatierelatie worden gebruikt om aan te geven dat een bepaalde capaciteitsverhoging een specifieke versie van die capaciteit is.
* De naam van een Generieke functie moet de nadruk leggen op "wat we doen" in plaats van "hoe we het doen". Typisch moet het worden uitgedrukt als een samengesteld zelfstandig naamwoord of het infinitief van een werkwoord; bijv. "Projectbeheer", "Marktontwikkeling", "Productontwikkeling' enz.
(Afkomstig [https://pubs.opengroup.org/architecture/archimate3-doc/chap07.html uit ArchiMate 3.1], vertaald naar het Nederlands en ontdaan van enkele technische ArchiMate-toelichtingen)
== GDI ==
Binnen de GDI wordt gebruik gemaakt van Generieke functies om de doelen van de GDI te bereiken. De GDI-Architectuur werkt die Generieke functies uit in afspraken, standaarden en voorzieningen die in alle gevallen van toepassing zijn en gebruikt worden.
Voor generieke voorzieningen geldt dat de afspraak is dat alle overheidsorganisaties deze binnen het toepassingsgebied daarvan gebruiken als ondersteuning voor dienstverlening aan burgers en bedrijven of voor samenwerking met andere organisaties.
Een generieke voorziening kan onderdeel zijn van de GDI. Er zijn echter ook generieke voorzieningen buiten de GDI zoals bijvoorbeeld PDOK. +
Dit gaat over onder meer de gridgrootte en aantal decimalen van coördinaten. Er wordt in de context van rasterdata ook wel gesproken over resolutie; het scheidend vermogen van een optisch apparaat. +
Dit gaat over attributen die een geometrie bevatten. De verzameling punten die onderdeel uitmaken van deze geometrie moeten aan specifieke voorwaarden voldoen. Zo mogen zij bijvoorbeeld niet in een incorrecte ringvolgorde zitten, geen dubbele punten bevatten, het juiste aantal punten bevatten en geen onnodig korte lijnen. +
Gemiddeld eens in de twee jaar is er rond het onderwerp [[Geo]] zoveel gebeurd, dat het de hoogste tijd is om iedereen bij te praten. Geonovum doet dit door de Open Geodag te organiseren. Op 2 oktober vertellen de medewerkers van Geonovum je het laatste nieuws over de standaarden, komen hun samenwerkingspartners aan het woord over de laatste ontwikkelingen en praten ze iedereen bij vanuit de verschillende innovatieplatforms.
Veel aandacht gaat er ook naar de ontwikkelingen in het kader van SDI.Next; de noemer waaronder geodata beter bruikbaar gemaakt wordt voor developers.
==Deelname en aanmelden==
Als altijd is de Open Geodag net zo open als de GEO-standaarden: iedereen mag aanschuiven en toegang is gratis. Aanmelden bij Geonovum kan nu al via de pagina van [https://www.geonovum.nl/over-geonovum/agenda/open-geodag-sdinext Open Geodag 2019] of direct in het [https://fd10.formdesk.com/geonovum/opengeodag19 aanmeldformulier].
==Programma & Impressie eerdere edities==
Het programma is nog niet definitief vastgesteld, wie zich aanmeld krijgt hier meer informatie over. Na elke Open Geodag deelt Geonovum een impressie op hun website, de [https://www.geonovum.nl/themas/open-geodag impressies] van de afgelopen jaren geven je een goed beeld van wat je op 2 oktober kunt verwachten.
==Suggestie voor het programma==
Heb je zelf een (niet commercieel) verhaal over actuele ontwikkelingen in jouw organisatie of sector die je op 2 oktober wilt delen met de geo-community? Neem dan contact op met de [mailto:y.verdonk@geonovum.nl?subject=suggestie%20programma%20Open%20Geodag organisatie]. +
De afnemer moet weten wat de definitie van een gegeven in een basisregistratie is om te kunnen beoordelen of het wel of niet klopt. +
Dit begrip is omschreven in de context van [[Gegevensmanagement]]. In andere contexten heeft dit begrip wellicht een andere betekenis.
Gegevensmanagement betreft het integraal en beheerst verwerken van gegevens in een organisatie zowel op strategisch tactisch als operationeel niveau met als doel de gewenste kwaliteit en beschikbaarheid te realiseren.<br> +
''NB: ID PRIV_U.03.03.02 wordt niet opgevuld (ivm verwijzing naar deze ID nummers in gerelateerde cip-documenten).'' +
''NB: ID aangepast naar PRIV_U.03.03.05 was PRIV_U.03.03.06'' +
De specifieke governance van NORA is door de jaren heen een paar keer gewijzigd, maar de uitgangspunten vanuit dit memo bleven gelijk:
* Beheer onder verantwoordelijkheid van gemandateerd opdrachtgever ministerie van BZK
* Beheer belegd bij stichting ICTU
* Doorontwikkeling gezamenlijke verantwoordelijkheid van de verschillende overheidslagen
* Gebruikersraad met vertegenwoordigers van de verschillend overheidsarchitecturen en verdere stakeholders
* Inzet op transparantie en de gemeenschap van architecten +
# [[Grip op Secure Software Development/Voorwoord en leeswijzer|Voorwoord en leeswijzer]]
# [[Grip op Secure Software Development/Inleiding|Inleiding (algemene inleiding)]]
# [[Grip op Secure Software Development/Uitleg van de opzet van de beveiligingseisen|Uitleg van de opzet van de beveiligingseisen (specifieke inleiding)]]
# [[Grip op Secure Software Development/Structuur beveiligingseisen|Structuur beveiligingseisen (specifieke inleiding)]]
# [[Grip op Secure Software Development/De SIVA-methode voor het opstellen van beveiligingseisen|De SIVA-methode voor het opstellen van beveiligingseisen (toelichting)]]
# [[Grip op Secure Software Development/Wijzigingen ten opzichte van de versie 2|Wijzigingen ten opzichte van de versie 2 (toelichting)]]
+
Vandaag is de [[Publieke review Kernwaarden van Dienstverlening en bijbehorende Kwaliteitsdoelen en Architectuurprincipes|publieke review]] gestart van de meest ingrijpende veranderingen aan de NORA in 10 jaar. De feedback die in de review verzameld wordt zal in 2022 als input gelden voor de [[Werkgroep NORA Architectuur Principes]] om hun wijzigingsvoorstel af te ronden en in te dienen bij de [[NORA Gebruikersraad]].
Dit is dus het moment om mee te praten! Lees meer over de wijzigingsplannen op de pagina [[Publieke review Kernwaarden van Dienstverlening en bijbehorende Kwaliteitsdoelen en Architectuurprincipes]].
==Welke onderdelen van NORA gaan wijzigen?==
De wijziging gaat over de bindende afspraken van de NORA: de [[Basisprincipes]] en [[Afgeleide principes]] veranderen in deze vorm en daarvoor in de plaats komen [[Kernwaarden van Dienstverlening]], [[Kwaliteitsdoelen]] en [[Architectuurprincipes]].
==Wie gaan geraakt worden door deze wijzigingen?==
Iedereen die in een overheidsdienst (her-)ontwerpt is verplicht de bindende afspraken van de NORA toe te passen. Deze wijziging raakt dus:
* Beleidsmedewerkers op het vlak van digitale dienstverlening
* Opdrachtgevers & uitvoerders van diensten
* Architecten die diensten (her-)ontwerpen
* Enterprise architecten en anderen die de NORA Principes (deels) overnemen en gebruiken in de architectuur van dienst, organisatie, keten, domein of sector.
==Hoe lang staat de review open?==
Reacties zijn welkom t/m '''31 januari 2022'''. +
H
Het verslag van de bijeenkomst van op donderdag 6 juni 2019 is gepubliceerd. +
In het Handelsregister (HR) staan alle ondernemers en rechtspersonen in Nederland geregistreerd. Ook groepen die voorheen geen inschrijfplicht hadden, zoals eenmanszaken in de landbouw en beoefenaars van vrije beroepen. Ook gemeenten zijn verplicht per 2010 in het Handelsregister geregistreerd te staan. +
HTTP Strict Transport Security (HTTPS) bestaat uit het gebruik van HTTP over een met TLS beveiligde verbinding.
HSTS zorgt ervoor dat een browser eist dat een website altijd HTTPS blijft gebruiken na het eerste contact over HTTPS.
Door HTTPS samen met HSTS te gebruiken wordt het gebruik van beveiligde verbindingen naar zoveel mogelijk afgedwongen. Dit maakt het voor hackers en cybercriminelen moeilijker om verkeer om te leiden naar valse websites, en om de inhoud van webverkeer te onderscheppen. +
We gaan gebruikers een nadrukkelijke ‘stem’ geven in het richten en prioriteren van de doorontwikkeling van de manier waarop we de BIO Thema-uitwerkingen en andere kennis vanuit het CIP ontsluiten op noraonline.nl.
==Wat gaan we doen?==
Vanaf aanvang 2023 gaan we met een kleine taskforce vanuit CIP en NORA in een scrum-achtige aanpak werken aan verbeteringen.
Geert-Jan van de Ven, directeur CIP, zal optreden als Product Owner en zoekt een gevarieerde groep van gebruikers die hun ervaringen en behoeften delen, helpen kiezen tussen oplossingsrichtingen en bij demonstraties feedback geven op de (tussen-)resultaten.
We zien deze aanpak als een pilot, zowel voor latere verbeteringen aan de thema’s Beveiliging en Privacy, als voor een bredere Redesign die NORA later in 2023 hoopt te starten.
===Waarom doen we dat?===
Kennis is alleen waardevol als je die kunt gebruiken. En dat kan alleen als je weet dat het bestaat, je er bij kunt, het voor jou begrijpelijk is en het past bij jouw eigen praktijk. Daar willen we graag voor zorgen.
Wat moeten we anders doen om de kennis van het CIP voor jou bruikbaar te maken? Verschilt dat voor verschillende gebruikerstypes? Hoe voorkomen we dat wat de ene gebruiker helpt, de ander in de weg zit?
We willen een gevarieerde gebruikersgroep om ons heen verzamelen, die ons helpt de juiste keuzes te maken in het verbeteringstraject.
===Wie zijn wij?===
Het Centrum Informatiebeveiliging en Privacybescherming (CIP) is een kenniscentrum en netwerk van overheidsprofessionals die zich bezig houden met de onderwerpen beveiliging en privacy. De NORA (Nederlandse Overheid Referentie Architectuur) is de community van architecten en architecturen in de publieke sector, met als kennisplatform noraonline.nl.
==Wie zoeken wij?==
Hoe gevarieerder de groep, hoe beter het resultaat aansluit bij de wensen van toekomstige gebruikers. We zoeken daarom in ieder geval:
* Beginnende architecten en ervaren architecten voor wie beveiliging een nieuw aandachtsgebied is/wordt;
* Experts op (deelgebieden van) beveiliging die de ontsluiting op noraonline willen gebruiken, hetzij als naslagwerk/referentiebron, hetzij om informatie te exporteren en in te lezen in de eigen systemen;
* Projectleiders, beleidsmedewerkers en anderen die noraonline zo nu en dan gebruiken als informatiebron en dat ook voor de BIO Thema-uitwerkingen willen kunnen doen;
* Beheerders van architecturen in de publieke sector, die beveiliging nu als thema hebben opgenomen of dat overwegen.
===Wat vragen wij?===
#Een serieuze poging om te kijken naar de content zoals we die nu ontsluiten. (Reken 1 uur voor een serieuze verkenning, plus 1 uur om na te denken en je bevindingen te formuleren.)
## is de content begrijpelijk en sluit die aan bij jouw praktijkbehoefte?
## Voor welk doel zou je het (willen) gebruiken en is het daar in deze vorm bruikbaar voor?
## Wat zou jou helpen om je doel makkelijker te bereiken?
# Deelname aan een online sessie om gedeelde behoeften te vinden en prioriteiten te stellen. Dit kost je circa anderhalf uur.
# Naar eigen keuze deelname aan een of meer uitwerkingssessies om te kiezen tussen mogelijke oplossingsrichtingen voor die gedeelde behoeften. Reken hiervoor anderhalf uur per sessie.
# Meekijken met (online) demonstratie van de tussenresultaten en feedback geven. Reken 45 minuten, één keer per 6 weken.
===Wat bieden wij?===
# (Hernieuwd) kennis maken met BIO Thema-uitwerkingen, waarbij je direct vragen kunt stellen over de inhoud, structuur, status en vorm.
# De kans om mede richting te geven aan de ontsluitingswijze, zodat die goed aansluit bij jouw (toekomstige) behoeften en die van je collega’s.
==Scope van het gebruikerspanel en samenwerking met Expertgroep Beveiliging==
Naast het gebruikerspanel is er ook een NORA-CIP [[Expertgroep Beveiliging]], die de inhoudelijke doorontwikkeling van het thema en de samenhang met de BIO Thema- uitwerkingen oppakt.
Het gebruikerspanel kan inhoudelijke bevindingen doorzetten naar de Expertgroep en de Expertgroep kan het Gebruikerspanel gebruiken als klankbord om hun inhoud zo goed mogelijk te laten landen in de praktijk.
Het gebruikerspanel geeft feedback over de manier waarop de inhoud ontsloten wordt:
* Taalgebruik en uitleg van termen
* Gewenste overzichten en uitlegpagina’s
* Duiding van de samenhang met andere veelgebruikte bronnen
* Navigatie en layout
* Structuur en indelingen
* Aangeboden exportmogelijkheden en queries
Gebruikerswensen die niet binnen budget of scope van de pilot gerealiseerd kunnen worden, zullen we inbrengen in de later startende verbetertrajecten.
Dit gaat vooral over het beschikbaar zijn van informatie over de herkomst van gegevens en het pad dat zij hebben gevolgd. Dit is onderdeel van 'data lineage'. Het vraagt een audit trail waarin dergelijke gegevens beschikbaar zijn. In tegenstelling tot een meer algemene audit trail is deze onderdeel van de gegevens zelf. Het detailniveau van de audit trail is op het niveau van handelingen van subjecten. +
Het verslag van de bijeenkomst van op dinsdag 25 mei 2021 is gepubliceerd. +
Het Programma van de NORA Gebruikersweek is definitief - 3 sessies toegevoegd sinds de uitnodiging +
Het Programma voor de [[NORA Gebruikersweek 25 mei tot 4 juni 2021|NORA Gebruikersweek]] van 25 mei tot 4 juni 2021 is definitief rond: 18 interactieve sessies propvol inhoud, discussie, ontmoetingen en inspiratie. Wie zich inschrijft via [https://noracommunity.pleio.nl/events/view/2c45455d-65ca-47a5-86d6-b51a6943bbf0/nora-gebruikersweek pleio.nl] ontvangt op 20 mei een mail met alle inloggegevens voor alle sessies. NB: Schrijf je je op of na 20 mei in, doe dat dan wel tenminste 24 uur vóór de eerste sessie die je wilt bezoeken: wij versturen maximaal 1x per dag inloggegevens naar nieuwe deelnemers.
Er zijn drie nieuwe sessies sinds het versturen van de uitnodiging: op 31 mei openen twee expertgroepen hun reguliere overleg voor een presentatie van de stand van zaken en op 4 juni sluiten we de Gebruikersweek af met een spetterende finale.
==31 mei: Stand van zaken vernieuwing NORA architectuurprincipes==
Weet jij al wat Kernwaarden zijn in de context van NORA? En dat de [[Principes]] van de NORA worden aangepast om daar bij aan te sluiten? Of het je nu nog niets zegt, of je vooral benieuwd bent naar de praktische uitwerking, lees de informatie op [[Stand van zaken vernieuwing NORA architectuurprincipes]] en laat je bijpraten op 31 mei van 15.00-15.30 uur.
==31 mei: Presentatie nieuwe versie Raamwerk Gegevenskwaliteit==
In maart eindigde de reviewperiode voor het raamwerk gegevenskwaliteit waar de [[Expertgroep Gegevensmanagement]] aan heeft gewerkt. De reacties waren niet alleen positief, maar ook zo prikkelend dat de kerngroep gelijk een nieuwe versie heeft gemaakt. Op 31 mei om 15.45 is de [[Presentatie nieuwe versie Raamwerk Gegevenskwaliteit|presentatie]] en daagt de expertgroep je uit om het raamwerk verder te verrijken met jouw ervaringen en voorbeelden.
==4 juni finale met spelshow: hoe goed spreken architecten de taal van bestuurders, afdelingshoofden en projectleiders?==
In de [[Finale NORA Gebruikersweek mei 2021]] willen we op een ludieke manier aandacht besteden aan een terugkerende verzuchting uit NORA bijeenkomsten: hoe verkopen we onze architectuur nu effectief aan anderen, zodat organisatie en projecten ook echt onder architectuur gaan werken? Teams van architecten strijden onder het oog van een vakjury van Plaatsvervangend Directeur, Afdelingshoofd en Projectleider om de 'Praatbokaal:' Wie geeft de jury kort en helder uitleg en maakt hen duidelijk waarom en wanneer ze eigenlijk architecten nodig hebben?
==Volledige programma==
Op [[NORA Gebruikersweek 25 mei tot 4 juni 2021]] vind je meer uitleg over de week en het thema Samen. Ook zijn het doel en de doelgroep van elke sessie daar aangegeven. Of klik in het onderstaande overzicht op de naam van de sessie voor een uitgebreide beschrijving.<table class="sortable wikitable smwtable"><th class="Datum"><span class="smw-highlighter" data-type="1" data-state="inline" data-title="Eigenschap" title="“Datum (Date)” is een type en voorgedefinieerde eigenschap, geleverd door Semantic MediaWiki, om datumwaarden weer te geven."><span class="smwbuiltin">[[:Eigenschap:Date|Datum]]</span><span class="smwttcontent">“Datum <span style="font-size:small;">(Date)</span>” is een [[Special:Types/Date|type]] en voorgedefinieerde eigenschap, geleverd door [https://www.semantic-mediawiki.org/wiki/Help:Special_properties Semantic MediaWiki], om datumwaarden weer te geven.</span></span></th><th class="sessie">sessie</th><tr data-row-number="1" class="row-odd"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459359.9583333">25 mei 2021 11:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Oefensessie Miro gebruiken|Oefensessie Miro gebruiken]]</td></tr><tr data-row-number="2" class="row-even"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459360.0208333">25 mei 2021 12:30:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Start NORA Gebruikersweek mei 2021|Start NORA Gebruikersweek mei 2021]]</td></tr><tr data-row-number="3" class="row-odd"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459360.0833333">25 mei 2021 14:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Het Nederlandse Dienstverleningsconcept|Het Nederlandse Dienstverleningsconcept]]</td></tr><tr data-row-number="4" class="row-even"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459361.0416667">26 mei 2021 13:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Verhalen vertellen bij het kampvuur (startsessie)|Verhalen vertellen bij het kampvuur (startsessie)]]</td></tr><tr data-row-number="5" class="row-odd"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459361.125">26 mei 2021 15:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Presentatie ReadID in Expertgroep IAM|Presentatie ReadID in Expertgroep IAM]]</td></tr><tr data-row-number="6" class="row-even"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459362">27 mei 2021 12:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Meetup Architecten met de voeten in de klei|Meetup Architecten met de voeten in de klei]]</td></tr><tr data-row-number="7" class="row-odd"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459362.0833333">27 mei 2021 14:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Bring Your Own PSA (sessie 1)|Bring Your Own PSA (sessie 1)]]</td></tr><tr data-row-number="8" class="row-even"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459362.9166667">28 mei 2021 10:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur GDI (introductie en overzicht)|Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur GDI (introductie en overzicht)]]</td></tr><tr data-row-number="9" class="row-odd"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459362.9583333">28 mei 2021 11:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Deep-Dive in de Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur (GO)|Deep-Dive in de Gemeenschappelijke Overheidsarchitectuur (GO)]]</td></tr><tr data-row-number="10" class="row-even"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459366.125">31 mei 2021 15:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Stand van zaken vernieuwing NORA architectuurprincipes|Stand van zaken vernieuwing NORA architectuurprincipes]]</td></tr><tr data-row-number="11" class="row-odd"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459366.15625">31 mei 2021 15:45:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Presentatie nieuwe versie Raamwerk Gegevenskwaliteit|Presentatie nieuwe versie Raamwerk Gegevenskwaliteit]]</td></tr><tr data-row-number="12" class="row-even"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459367.0833333">1 juni 2021 14:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Bring Your Own PSA (sessie 2)|Bring Your Own PSA (sessie 2)]]</td></tr><tr data-row-number="13" class="row-odd"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459367.1666667">1 juni 2021 16:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Het zelf-likkende ijsje en andere metaforen die je niet meer uit je hoofd krijgt|Het zelf-likkende ijsje en andere metaforen die je niet meer uit je hoofd krijgt]]</td></tr><tr data-row-number="14" class="row-even"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459368">2 juni 2021 12:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Meetup Leerlingen en gezellen|Meetup Leerlingen en gezellen]]</td></tr><tr data-row-number="15" class="row-odd"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459368.0833333">2 juni 2021 14:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Erven bij leven - de NORA Familie deelt haar mooiste meubilair|Erven bij leven - de NORA Familie deelt haar mooiste meubilair]]</td></tr><tr data-row-number="16" class="row-even"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459369">3 juni 2021 12:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Meetup van de werkvloer tot de boardroom - hoe laat je je architectuur landen?|Meetup van de werkvloer tot de boardroom - hoe laat je je architectuur landen?]]</td></tr><tr data-row-number="17" class="row-odd"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459369.0416667">3 juni 2021 13:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Verhalen vertellen bij het kampvuur (slotsessie)|Verhalen vertellen bij het kampvuur (slotsessie)]]</td></tr><tr data-row-number="18" class="row-even"><td class="Datum smwtype_dat" data-sort-value="2459370.0416667">4 juni 2021 13:00:00</td><td class="sessie smwtype_wpg">[[:Finale NORA Gebruikersweek mei 2021|Finale NORA Gebruikersweek mei 2021]]</td></tr></table>
<br>''Toelichting''<br>
* Een DPIA wordt in een zo vroeg mogelijk stadium uitgevoerd; in ieder geval voordat wordt overgegaan tot de verwerking van persoonsgegevens. Zo kunnen gegevensbeschermings¬maatregelen vooraf al in het ontwerp worden meegenomen. Dit voorkomt dat achteraf blijkt dat de gegevensverwerking niet voldoet aan de verplichtingen die volgen uit de AVG inzake het treffen van passende technische en organisatorische maatregelen om onrechtmatige gegevensverwerkingen te voorkomen. Op deze manier kunnen ook kosten worden bespaard: het meenemen van beveiligingsmaatregelen bij de ontwikkeling van een ICT-systeem is goedkoper dan het achteraf aanpassen ervan. Bovendien kunnen schadevergoedingen worden vermeden, omdat adequate maatregelen zijn genomen om te voorkomen dat voorzienbare risico's zich daadwerkelijk voordoen.
* Eén beoordeling kan een reeks vergelijkbare verwerkingen bestrijken die vergelijkbare hoge risico's inhouden.
* De DPIA bevat ten minste:
#Een systematische beschrijving van de beoogde verwerkingen en de verwerkingsdoeleinden, waaronder, in voorkomend geval, de gerechtvaardigde belangen die door de verwerkingsverantwoordelijke worden behartigd;
#Een beoordeling van de noodzaak en de evenredigheid van de verwerkingen met betrekking tot de doeleinden;
#Een beoordeling van de hierboven genoemde risico's, en:
#De beoogde maatregelen om de risico's aan te pakken; waaronder waarborgen, veiligheidsmaatregelen en mechanismen om de bescherming van persoonsgegevens te garanderen en aan te tonen dat aan de AVG is voldaan, met inachtneming van de rechten en gerechtvaardigde belangen van de betrokkenen en andere personen in kwestie.
* Een DPIA in verband met een hoog risico is met name vereist in de volgende gevallen c.q. bij de volgende risico's<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] art. 35 lid 3.</sup>:
#Een systematische en uitgebreide beoordeling van persoonlijke aspecten van natuurlijke personen, die is gebaseerd op geautomatiseerde verwerking, waaronder profilering en waarop besluiten worden gebaseerd waaraan voor de natuurlijke persoon rechtsgevolgen zijn verbonden of die de natuurlijke persoon op vergelijkbare wijze wezenlijk treffen;
#Grootschalige verwerking van bijzondere categorieën persoonsgegevens (U.01/04 of AVG Art. 9, lid 1) of van gegevens met betrekking tot strafrechtelijke veroordelingen en strafbare feiten (U.04/05) of AVG Art. 10), of:
#Stelselmatige en grootschalige monitoring van openbaar toegankelijke ruimten..
* Dit dient met name te gelden voor grootschalige verwerkingen die bedoeld zijn voor de verwerking van een aanzienlijke hoeveelheid persoonsgegevens op regionaal, nationaal of supranationaal niveau, waarvan een groot aantal betrokkenen gevolgen kan ondervinden en die bijvoorbeeld vanwege hun gevoelige aard een hoog risico met zich kunnen brengen wanneer conform het bereikte niveau van technologische kennis een nieuwe technologie op grote schaal wordt gebruikt, alsmede voor andere verwerkingen die een groot risico voor de rechten en/of vrijheden van de betrokkenen inhouden, met name wanneer betrokkenen als gevolg van die verwerkingen hun rechten moeilijker kunnen uitoefenen.
* Een DPIA dient ook te worden uitgevoerd wanneer persoonsgegevens worden verwerkt met het oog op het nemen van besluiten met betrekking tot specifieke natuurlijke personen na een systematische en uitgebreide beoordeling van persoonlijke aspecten van natuurlijke personen die is gebaseerd op de profilering van deze gegevens of na de verwerking van bijzondere categorieën persoonsgegevens, biometrische gegevens of gegevens betreffende strafrechtelijke veroordelingen en strafbare feiten of daarmee verband houdende veiligheidsmaatregelen.
* Een DPIA is ook nodig voor de grootschalige bewaking van openbaar toegankelijke ruimten, met name wanneer optisch elektronische apparatuur wordt gebruikt of voor alle andere verwerkingen waarover de AP oordeelt dat zij waarschijnlijk een groot risico inhouden voor de rechten en vrijheden van betrokkenen, met name omdat betrokkenen als gevolg van deze verwerkingen een recht niet kunnen uitoefenen of geen beroep kunnen doen op een dienst of een overeenkomst of omdat deze verwerkingen systematisch op grote schaal worden uitgevoerd.
* De verwerking van persoonsgegevens mag niet als een grootschalige verwerking worden beschouwd als het gaat om de verwerking van persoonsgegevens van patiënten of cliënten door een individuele arts, een andere zorgprofessional of door een advocaat. In die gevallen mag een DPIA niet verplicht worden gesteld.
<br>''Toelichting''<br>
Wanneer de verwerkingsverantwoordelijke de AP raadpleegt, verstrekt hij informatie over<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] Art. 36 lid 3.</sup>:
# Voor zover van toepassing: de respectieve verantwoordelijkheden van de verwerkingsverantwoor-delijke, bij de verwerking betrokken gezamenlijke verwerkingsverantwoordelijken en verwerkers, in het bijzonder voor verwerking binnen een concern;
# De doeleinden en de middelen van de voorgenomen verwerking;
# De maatregelen en waarborgen die worden geboden ter bescherming van de rechten en vrijheden van betrokkenen uit hoofde van de AVG;
# Voor zover van toepassing: de contactgegevens van de FG;
# De DPIA, en:
# Alle andere informatie waar de AP om verzoekt. +
Het verslag van de bijeenkomst van op donderdag 6 juni 2019 is gepubliceerd. +
Het verwerken van persoonsgegevens voor specifieke doelen met algemeen belang; passende maatregelen +
<br>''Toelichting''<br>Zie ook de toelichting bij PRIV_U.01.08.01 [[ISOR:Eisen aan het verwerken van (bijzondere) persoonsgegevens|Eisen aan het verwerken van (bijzondere) persoonsgegevens voor specifieke doelen met algemeen belang]]. +
Het verslag van de bijeenkomst van op dinsdag 1 juni 2021 is gepubliceerd. +
Dit heeft betrekking op dat gegevens op elk moment waarover een dataset uitspraken doet een geldige waarde moeten hebben. Er mogen als het ware geen gaten in de tijd ontstaan. Elke relevante toestandsverandering van een object zou zijn weerslag moeten vinden in de registratie. +
Dit gaat over specifieke attributen in een dataset en de mate waarin deze op een soortgelijk detailniveau zijn gevuld voor de gehele dataset. Er wordt bij homogeniteit ook wel gesproken over de mate van variatie van kwaliteit. Het meest sprekend is als je denkt over een geografische dataset, waarbij voor bepaalde gebieden in de dataset veel meer detail in het kaartbeeld aanwezig is dan voor andere gebieden. +
Een VNG Handreiking om gemeenten bij de horizontale verantwoording van de zorg over en het beheer van archieven conform de Archiefwet 1995 te ondersteunen. Het bevat en raamwerk van Kritische Prestatie Indicatoren (KPI’s) op basis van de eisen die aan de gemeente gesteld worden door de archiefwetgeving. +
Het verslag van de bijeenkomst van Wetgeving in Verbinding op woensdag 11 september 2013 is gepubliceerd. +
I
Het verslag van de bijeenkomst van op dinsdag 19 november 2019 is gepubliceerd. +
Als bron gebruikt in [[Het huidige Stelsel van Basisregistraties]] +
We leven in uitdagende tijden. Digitalisering zorgt voor snelle veranderingen in technische mogelijkheden. Burgers, bedrijven, instellingen en overheid zijn bezig met de digitale transformatie. Digitale middelen zijn inmiddels vitaal voor het functioneren van onze samenleving; de Corona-pandemie maakte dat nog eens duidelijk. Innovaties zorgen voor talloze nieuwe kansen, maar ook voor nieuwe bedreigingen. Nederland heeft de ambitie om samen met mede EU-lidstaten innovaties te omarmen en bedreigingen in de kiem te smoren, met onze democratische rechtsstaat als uitgangspunt.<br>
Tegelijkertijd hebben we als rijksoverheid te maken met erfenissen. Een aantal serieuze problemen in de uitvoering vraagt om ingrijpende maatregelen.<br>
'''Veranderkracht benutten'''<br>
Met de I-strategie Rijk 2021- 2025 pakken de CIO’s van het rijk samen de handschoen op om de veranderkracht van digitalisering verder te benutten. Op weg naar een veilige, mensgerichte, transparante, effectieve digitale toekomst.
'''I in ‘t hart'''<br>
Nederland heeft de ambitie innovaties te omarmen en bedreigingen in de kiem te smoren, met onze democratische rechtstaat als uitgangspunt. Daarvoor moeten de onze digitale randvoorwaarden op orde zijn, bijvoorbeeld door vereenvoudiging en vernieuwing van het ICT-landschap. Zo kan de ‘I’ opschuiven naar het hart van beleid, toezicht en uitvoering. Datamogelijkheden zijn daarbij geen sluitstuk, maar een vertrekpunt.
'''Oog voor risico’s'''<br>
Het rijk houdt steeds oog voor de risico’s. Nieuwe (informatie)veiligheidsvraagstukken ontstaan nu er veel wordt thuisgewerkt. Ook ethische vraagstukken rondom data en algoritmen vragen aandacht. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat de overheid mensen buitensluit met nieuwe technologie. Daaraan werkt de overheid ook in Europees verband veel samen.
'''Mens als sterkste schakel'''<br>
De mens moet de ‘sterkste schakel’ zijn. Digitaal transformeren binnen de overheid vraagt om investering in mensen, organisaties en cultuur. Het rijk zoekt nieuw talent met een frisse blik en actuele kennis. Versterkt de samenwerking met onderwijs en wetenschap. En investeert in de ontwikkeling van rijkscollega’s zodat ieder de benodigde bagage heeft om zijn/haar rol te pakken.
'''Herijken'''<br>
Technologische, economische, politieke en maatschappelijke ontwikkelingen laten zich lastig voorspellen. Lang niet alles is duidelijk voor de periode tot 2025. Jaarlijks kijken de CIO’s van het rijk of ze door nieuwe ontwikkelingen prioriteiten anders moeten wegen.
Dit begrip is een werkdefinitie en is verder uitgewerkt in het thema [[Identity_%26_Access_Management_(IAM)]] +
Het verslag van de bijeenkomst van op maandag 19 oktober 2020 is gepubliceerd. +
In 'Aanwijzing voor gebruikers versie 2012' vind je veel gestelde vragen, bedoeld voor organisaties die willen overstappen van versie 2012 naar versie 2015. +
Om INSPIRE te laten werken, standaardiseren overheidsorganisaties hun gegevenssets en stellen deze als webservice beschikbaar. Alle Europese lidstaten werken mee. +
IPv4 blijft ook van toepassing +
Het belangrijkste doel van deze norm is dus om algemene richtlijnen te verschaffen voor
de standaardisatie van archivistische beschrijvingen van archiefvormers en de context van
archiefvorming, die het volgende mogelijk maken:
- het raadplegen van archieven, gebruik makend van beschrijvingen van de context van
archiefvorming, die zijn gekoppeld aan de beschrijvingen van vaak verschillende en
fysiek verspreid liggende archiefstukken;
- de context waarin archieven zijn ontstaan en gebruikt te begrijpen zodat de gebruiker
inzicht verwerft in de betekenis en het belang van die archieven;
- een nauwkeurige identificatie van archiefvormers, met inbegrip van beschrijvingen
van de relaties tussen verschillende entiteiten, met name het documenteren van
administratieve veranderingen binnen organisaties of veranderingen in de
persoonlijke omstandigheden van individuen en families; en
- de uitwisseling van die beschrijvingen tussen instellingen, systemen en/of netwerken. +
De ISO 42010 geeft aan hoe je architectuurproducten kunt beschrijven en gaat daarbij uit van de volgende invalshoek(en):
[[Bestand:Architectuur-views van de NEN-ISO 42010.png|thumb|450px|left|alt= |Figuur 4- Architectuur-views van de NEN-ISO 42010]]
De ISO 42010 norm stelt geen eisen aan de vorm van de architectuurbeschrijving, anders dan de inhoud die het uiteindelijk moet gaan bevatten. De ISO 42010 gaat dus ook niet over verschillende tussenvormen van een architectuurbeschrijving in het proces van de totstandkoming ervan zoals bijvoorbeeld de PSA als start van een architectuurbeschrijving nog zonder oplossing (solution), maar wel met een oplossingsruimte (kader), die later uitgroeit tot een Solution Architectuur (SA) met de gekozen oplossing. Beide versies zijn architectuurbeschrijvingen die aan de ISO 42010 kunnen conformeren.
De ISO 42010 gaat ook niet over hoe architectuurbeschrijvingen tot stand komen. Er wordt wel gehint dat formele methoden minder ambigue resultaten geven dan informele methoden.
De eisen die vanuit de ISO 42010:2022 worden gesteld aan de inhoud van een architectuurbeschrijving staan in Hoofdstuk 6 benoemd. Die inhoud mag verspreid zijn over hoofdstukken en onder andere titels en hoeft niet zozeer een bepaalde volgorde aan te houden (als het (digitale) document het maar bevat).<br>
Wat bijvoorbeeld in een PSA moet zijn opgenomen, is in de NORA uitgewerkt, zie [[Webversie PSA Format|PSA-format]]<br>
Zo'n uitwerking is nog niet opgenomen voor andere architecturen, zoals een Solution Architectuur (SA), Software Description Architectuur (SAD) of een Enterprise Architectuur (EA).
== verschillen tussen de versies van 2011 en 2022==
Bas Kaptijn (ICTU) heeft de versie uit 2022 vergeleken met de eerdere versie uit 2011. Daarbij zijn geen ingrijpende verschillen geconstateerd. In de ISO 42010:2022 worden de verschillen als volgt beschreven:
# The term used to refer to the subject of an architecture description is changed from “system of interest” (SoI) to “entity of interest” (EoI) to be compatible with ISO/IEC/IEEE 42020 and ISO/IEC/IEEE 42030 standards and to allow for its application in non-system architecture situations.
# The term “entity” is also used in this document when entities are considered as surrounding things in an environment of an EoI.
# The term “architecture description framework” (ADF) replaces “architecture framework” in the previous edition. It is defined in order to differentiate ADFs from other kinds of architecting frameworks like architecture evaluation frameworks specified in ISO/IEC/IEEE 42030.
# Architecture description element, introduced in the 2011 edition (see ISO/IEC/IEEE 42010:2011, 4.2.6, 5.7 and A.6) is now defined in Clause3 as identified or named part of an architecture description allowing representing at least stakeholders, concerns, perspectives, and aspects identified in an AD, and views, view components, viewpoints, and model kinds included in an AD.
# Aspect and stakeholder perspective concepts ―already introduced in the 2011 edition (See 3.5, note 1 of 5.6, Annex A and B) are defined and described to accommodate current practice where these ideas are prevalent.
# A correspondence defines an identified or named relation between AD elements, as in Clause 4.2.6 of the 2011 edition. But, to clarify the relationship between AD and correspondence, a note 1 to the definition is added to state that for the purpose of correspondences, an architecture description can be considered as an AD element in another architecture description. This correspondence between ADs is necessary because an architecture can be described by more than one AD and these alternatives of architectures have related for activities like trade-off analysis and decision making.
# The term “architecture view component” is introduced as a separable portion of one or more architecture views, replacing “architecture model” in the 2011 edition. This change is to account for the fact that some parts of a view are model-based while others may not be. View components can be derived from an information source, which can sometimes be a model.
# Model-based view components are governed by model kinds and documented by legends. Nonmodel-based view components are documented by legends.
# Model kinds are identified as a new conformance case to encourage model-based architecting.
# The concept of architecture viewpoint is updated to accommodate current practice where a viewpoint governs one or more architecture views within an AD.
# The definition of “model kind” given by the 2011 edition is extended to include categories of models as used by ADF like UAF.
# The figures use an informal entity-relationship diagram notation replacing UML class diagrams in the 2011 edition, to facilitate comprehension by users of this document. The multiplicities of the relationships are explained in the text when necessary.
# Annex E illustrates a few concepts pertaining to architecture life cycles and architecture description life cycles.
# Annex F shows examples of how some architecture description frameworks can conform to requirements of this document.
Wikipedia stelt (19-6-2018): Common Criteria is a framework in which computer system users can specify their security functional and assurance requirements (SFRs and SARs respectively) in a Security Target (ST), and may be taken from Protection Profiles (PPs). Vendors can then implement and/or make claims about the security attributes of their products, and testing laboratories can evaluate the products to determine if they actually meet the claims. In other words, Common Criteria provides assurance that the process of specification, implementation and evaluation of a computer security product has been conducted in a rigorous and standard and repeatable manner at a level that is commensurate with the target environment for use. [https://en.wikipedia.org/wiki/Common_Criteria Lees meer over Common criteria op wikipedia] +
Geef je op voor de nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van verdere activiteiten
: → [https://gab.pleio.nl/newsletter/site GAB Pleio] +
Naast fysieke identificatie (bv. aan de hand van een paspoort) kan ook sprake zijn van digitale c.q. elektronische identificatie.
De NORA expertgroep IAM en e-IDAS verstaan onder identificatie:<br>
Het proces van het gebruiken van persoonsidentificatiegegevens in digitale vorm die op unieke wijze een natuurlijke persoon of rechtspersoon, of een natuurlijke persoon die een rechtspersoon vertegenwoordigt, aanduiden.<br>
Zie [https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/HTML/?uri=CELEX:32014R0910&from=NL e-IDAS artikel 3] +
''NB: ID aangepast naar PRIV_U.03.03.07 was PRIV_U.03.03.08''
<br><br>''Toelichting''<br>
De verwerkingsverantwoordelijke kan, wanneer hij redenen heeft om te twijfelen aan de identiteit van de natuurlijke persoon die het verzoek indient, om aanvullende informatie vragen die nodig is ter bevestiging van de identiteit van de betrokkene<sup class="noot">UAVG Art. 12 lid 6 en overwegingen 58, 59</sup>. +
Deze beschrijving is gebaseerd op die van eIDAS:<br>
Persoonsidentificatiegegevens - een reeks gegevens aan de hand waarvan de identiteit van een natuurlijke persoon of rechtspersoon, of een natuurlijke persoon die een rechtspersoon vertegenwoordigt, kan worden vastgesteld. +
De beschrijving is gebaseerd op eIDAS: elektronisch identificatiemiddel - een materiële en/of immateriële eenheid die persoonsidentificatiegegevens bevat en die gebruikt wordt voor authenticatie bij een onlinedienst. +
Dit gaat over identifiers die relevant zijn om naar te verwijzen vanuit andere datasets. Dergelijke identifiers zijn de basis om datasets op een betrouwbare manier aan elkaar te kunnen koppelen. +
Het Stelsel Elektronische Toegangsdiensten verstaat onder identiteit:<br>
De volledige maar dynamische set van alle attributen behorende bij een bepaalde entiteit die het mogelijk maakt de betreffende entiteit van andere entiteiten te onderscheiden. Elke entiteit heeft maar één identiteit. De identiteit behoort toe aan de entiteit.<br>
Zie [https://afsprakenstelsel.etoegang.nl/display/as/Identiteit Stelsel eToegangsdiensten Identiteit]
The World Bank verstaat onder identiteit:<br>
Een verzameling unieke kenmerken of gegevens (attributen) die een persoon uniek beschrijven in een gegeven context.<br>
Zie [https://id4d.worldbank.org/guide/id-101-basic-concepts-0 TWB Identiteit]
Entiteiten zijn elk uniek en elke entiteit heeft daardoor slechts 1 identiteit.<br>
Maar in de administratieve "werkelijkheid" kunnen we vele digitale identiteiten maken van een entiteit. Niemand garandeert ons dat er niet 2 dezelfde digitale identiteiten zijn voor 2 verschillende entiteiten !<br>
Zie ook [[Visie op IAM]] +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Digitale identificatie en authenticatie op dinsdag 12 december 2017 is gepubliceerd. +
Er zijn verschillende randvoorwaarden die vervuld moeten zijn, om met de wetgever een zinnige dialoog over de impact van de voorgestelde wijziging te voeren.
Allereerst is er een trigger nodig voor het bepalen van de impact: voornemen van de wetgever om een wet te wijziging om hiermee een beleidsdoel te bewerkstelligen.
Vervolgens is traceerbaarheid nodig om te kunnen bepalen welke onderdelen worden “geraakt” door de wetswijziging. Bij het ontbreken van traceerbaarheid tussen de uitvoering en de regels en gegevens en traceerbaarheid naar de (juridische) bron(nen), is het bepalen van impact een tijdrovende, handmatige klus, waarbij vooral sterk geleund moet worden op kennis en ervaring van medewerkers.
Een derde randvoorwaarde is een goed instrumentarium om in te kunnen schatten hoeveel tijd, mensen en middelen het gaat kosten om de wijziging op de verschillende niveaus te verwerken en wat de minimale doorlooptijd is van het doorvoeren van de wijziging, op basis van de beschikbare en in te zetten capaciteit en de onderlinge afhankelijkheden tussen de artefacten waarin de wijziging moet worden doorgevoerd.
In dit deel worden de volgende aspecten toegelicht:
* Uitvoerbaarheid: wat is er nodig om met de wetgever de dialoog aan te gaan over de uitvoerbaarheid van de voorgestelde wet(swijziging)?
* Handhaafbaarheid: wat is er nodig om met de wetgever de dialoog aan te gaan over de handhaafbaarheid van de voorgestelde wet(swijziging)?
* Maakbaarheid van de inrichting van de uitvoering: wat is er nodig om de voorgestelde wet(swijziging) te kunnen realiseren in de uitvoering? Is de oplossing te construeren?
* Haalbaarheid van de inrichting van de uitvoering: wat is er nodig om de gevolgen van de voorgestelde wet(swijziging) tijdig te kunnen uitvoeren zodat de ingangsdatum van de wet(swijziging) gehaald wordt?
* Financieel effect voor opdrachtgever: wat is financiële gevolg voor de opdrachtgever van de voorgestelde wet(swijziging)? +
Met de komst van de Wet Open Overheid moeten overheidsorganisaties proactief bepaalde stukken publiceren via de Digitale Infrastructuur Wet Open Overheid (DiWoo). Wat betekent dit voor de architectuur van een waterschap?
De WiLMA heeft dit samen met architectuurcollega's van de VNG en het IPO uitgewerkt in de [https://www.wilmaonline.nl/index.php/Wet_Open_Overheid pagina Wet Open Overheid] van de WiLMA. +
De impactanalyse heeft als input een integraal beeld van de wijzigingen in de omgeving uit de wijzigingsradar. De wijzigingen in wet , beleid en jurisprudentie hebben gevolgen voor regels in het regelbeheerdomein.
Wijzigingen in regels of gegevensdefinities brengen wijzigingen in uitleg met zich. Door middel van traceerbaarheidsrelaties tussen bedrijfsregels/gegevensdefinities en uitleg (in alle smaken) is de impact snel in kaart. Dit bouwblok gebruikt die traceerbaarheidsrelaties om impact te analyseren en wijzigingsopdrachten te verstrekken en te monitoren. +
Volgt +
‘In Control’ kan gedefinieerd worden als ‘de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden, gericht op een effectieve en efficiënte realisatie van strategische en operationele doelstellingen alsmede het hierover op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van belanghebbenden’. In het statement wordt verwezen naar een set van normen waaraan de mate van beheersing getoetst is. Tevens zijn in het statement de aangetroffen tekortkomingen ten aanzien van de beheersing en de in de processen opgenomen internal controls, de oorzaken ervan en de voorgenomen maatregelen om de knelpunten op te lossen, opgenomen.
Oorspronkelijke bron: Drs. A.J.G. Driessen RO CIA en drs. R. Kamstra, "Grip op bedrijfsprocessen met het ‘In Control Statement’" +
<br>''Toelichting''<br>
Als en voor zover het niet mogelijk is om alle informatie gelijktijdig te verstrekken, dan kan de informatie zonder onredelijke vertraging in stappen worden verstrekt. +
Er zijn veel verschillende soorten informatie die de overheid deelt. Een aantal voorbeelden (niet limitatief):
* informatie over personen, organisaties en objecten (gebouwen, voertuigen, etc.);
* informatie als onderdeel van een processtap, zoals een ingevulde vergunningaanvraag, een bestelling of een klacht;
* informatie die de overheid produceert als uitvloeisel van processen, zoals beleidsstukken, wetgeving, onderzoeken en vergunningen;
* informatie over het functioneren van de overheid, zoals dienstbeschrijvingen, leveringsvoorwaarden en rapportages.
Aan dit begrip hing historisch gezien een cluster van Afgeleide Principes. Deze zijn per 1-1-2023 komen te vervallen in het [[RFC Bindende architectuurafspraken 2022]]. +
Er zijn veel verschillende soorten informatie die de overheid deelt. Een aantal voorbeelden (niet limitatief):
* informatie over personen, organisaties en objecten (gebouwen, voertuigen, etc.);
* informatie als onderdeel van een processtap, zoals een ingevulde vergunningaanvraag, een bestelling of een klacht;
* informatie die de overheid produceert als uitvloeisel van processen, zoals beleidsstukken, wetgeving, onderzoeken en vergunningen;
* informatie over het functioneren van de overheid, zoals dienstbeschrijvingen, leveringsvoorwaarden en rapportages.
Aan dit begrip hing historisch gezien een cluster van Afgeleide Principes. Deze zijn per 1-1-2023 komen te vervallen in het [[RFC Bindende architectuurafspraken 2022]]. +
<br>''Toelichting''<br>
Er kan behoefte zijn aan informatie over de logica die ten grondslag ligt aan de geautomatiseerde verwerking van de persoonsgegevens als bijvoorbeeld bijzondere computerprogrammatuur een wijze van verwerking mogelijk maakt die de betrokkene op het eerste gezicht niet geheel duidelijk is. Deze mededeling hoeft niet zo ver te gaan dat het Auteursrecht en/of Intellectuele Eigendomsrecht dat de software beschermt of het bedrijfsgeheim geschonden wordt. +
''NB: ID aangepast naar PRIV_U.03.03.06 was PRIV_U.03.03.07'' +
<br>''Toelichting''<br>
*Bij informatieverkrijging van persoonsgegevens van een ander dan de betrokkene, kan gedacht worden aan de koppeling van gegevens, keteninformatisering en netwerkinformatisering:
**Keteninformatisering is gegevensuitwisseling tussen twee organisatie in een keten (dienstenketen).
**Netwerkinformatisering is gegevensuitwisseling of de gezamenlijke beheersing van gegevens zonder dat een vaste opvolging (keten) van actoren is.
*Doorgifte van persoonsgegevens tussen partijen in landen binnen de EU (daarmee ook binnen Nederland) valt onder het algemene begrip van verwerken. De 'doorgever' van de gegevens (de verstrekker) blijft verantwoordelijk voor een goed gebruik van de persoonsgegevens door anderen. Voor doorgifte naar personen/organisaties in landen buiten de EU gelden andere/aanvullende eisen; zie voor nadere informatie [[ISOR:Doorgifte persoonsgegevens|PRIV_U.07 Doorgifte van persoonsgegevens]].
*In de AVG is een plicht opgenomen voor de verstrekker (dus niet alleen voor de ontvanger) om actief de betrokkene te informeren over de doorgifte van zijn/haar persoonsgegevens vóórdat de doorgifte plaats vindt<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] Art. 14 lid 1e.</sup>. +
<br>''Toelichting''<br>
Als de betrokkene om bijkomende kopieën verzoekt, dan kan de verwerkingsverantwoordelijke op basis van de administratieve kosten een redelijke vergoeding aanrekenen. Wanneer de betrokkene zijn verzoek elektronisch indient en niet om een andere regeling verzoekt, dan wordt de informatie in een gangbare elektronische vorm verstrekt. +
Informatie- en communicatietechnologie (ICT); brief regering oktober 2018 - verhogen informatieveiligheid bij de overheid +
Om dat te bereiken, wordt een aantal maatregelen voorgesteld die zich richten op het op orde brengen en houden van de informatieveiligheid van overheidsorganisaties en het bevorderen van overheidsbrede samenwerking. Het gaat er ondermeer om dat overheidsorganisaties richtlijnen betekenis geven in hun eigen ICT- bedrijfsvoering, hierover verantwoording afleggen en zichzelf blijven trainen.<br>
Het betreft:
* Invoering van de Baseline informatiebeveiliging overheid (BIO)
* Digitale veiligheid van hard- en software (DVHS)
* Eenduidige Normatiek Single Information Audit (ENSIA)
* i-Bewustzijn Overheid
* Incident response capaciteit
* Vitale digitale overheid
* Verhogen adoptie informatieveiligheidsstandaarden
* Veilige overheidswebsites
* Herkenbaarheid van overheidswebsites en e-mail +
Door deze informatie-architectuur worden de relaties met informatie en communicatie als bedrijfsmiddelen/productiefactoren van een organisatie inzichtelijk. De informatie-architectuur is daarmee een onderdeel van de informatievoorziening binnen een organisatie.<br>
Er is geen algemeen erkende definitie voor het begrip informatie-architectuur. Andere, gerelateerde termen voor het begrip informatie-architectuur zijn digitale architectuur en architectuur van de informatievoorziening.
Zie verder https://nl.wikipedia.org/wiki/Informatie-architectuur +
Zie ook de uitleg bij het begrip Informatie-object bekeken vanuit de [https://www.nationaalarchief.nl/archiveren/kennisbank/informatieobject archieffunctie]
NB. De Bron NEN 2082 is inmiddels vervangen, maar daarmee is de definitie van Informatie-object niet gewijzigd. +
Zie de verdere toelichting bij https://docs.geostandaarden.nl/mim/mim/#wat-is-een-informatiemodel +
De werkgroep RORA vordert gestaag met de verbouwing van de EAR naar RORA. Op 16 mei aanstaande organiseert de werkgroep RORA in het centrum van Den Haag een informatiesessie, waarin je wordt meegenomen in de status van de verbouwing.
Tijdens de CIO-dag op 19 april jl. heeft een groot aantal workshopdeelnemers ook meegedacht. De ontvangen input is daar waar mogelijk meegenomen of wordt in de volgende fase opgepakt.
Op 16 mei a.s. organiseert de Werkgroep RORA van 15.00 – 17.00 uur een informatiesessie waarin de vorderingen worden gepresenteerd en waarin je ook wordt uitgedaagd mee te denken over de RORA. Je bent van harte welkom je hiervoor aan te melden door een mail te sturen naar [mailto:postbusrora@minbzk.nl?subject=aanmelding%20informatiesessie%2016%20mei%20a.s. Postbus RORA].
De vernieuwing van EAR naar RORA is één van de prioriteiten die in de I-strategie worden genoemd: thema 3; het bestendigen van het rijksbrede ICT-landschap. Om dit te kunnen bewerkstelligen is de RORA noodzakelijk.
== Meedenken, meewerken of vragen? ==
Als je niet in de gelegenheid bent op 16 mei en wel wilt worden betrokken bij de doorontwikkeling van de RORA en/of deelnemen aan de op te richten RORA-community, stuur dan vooral een mailtje naar [mailto:postbusrora@minbzk.nl?subject=RORA Postbus RORA]. Ook voor andere vragen over de RORA kun je daar terecht. +
MVB onder de wet EBV-Belastingdienst. Zal tzt onder wet Digitale Overheid worden gehangen +
<br>''Toelichting''<br>
*De informatie moet goed toegankelijk, leesbaar en begrijpelijk zijn voor 'de gewone burger'.
*De informatie moet zodanig worden verstrekt dat de betrokkene daarover daadwerkelijk beschikt. Dit kan op vele manieren; zowel mondeling, schriftelijk, digitaal, etc. Het is aan de verantwoordelijke om te kunnen aantonen dat de informatie daadwerkelijk aan de betrokkene is verstrekt, daarom heeft schriftelijke verstrekking de voorkeur. +
<br>''Toelichting''<br>
*De verantwoordelijke moet kunnen aantonen dat de betrokkene reeds op de hoogte is, wil hij zich kunnen beroepen op deze uitzonderingsgrond.
*Als de betrokkene over de informatie beschikt, bijv. doordat deze aan hem is overhandigd of toegezonden, dan is hij daarmee op de hoogte, ongeacht of hij het initiatief neemt de informatie tot zich te nemen<sup class="noot"> Mvt WBP, Tweede Kamer, vergaderjaar 1997–1998, 25 892, nr.3, pp.151, 152</sup>.
*De volgende specifieke uitzonderingsgronden worden gesteld<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] Art. 23</sup>:
*#de nationale veiligheid;
*#landsverdediging;
*#de openbare veiligheid;
*#de voorkoming, het onderzoek, de opsporing en de vervolging van strafbare feiten of de tenuitvoerlegging van straffen, met inbegrip van de bescherming tegen en de voorkoming van gevaren voor de openbare veiligheid;
*#andere belangrijke doelstellingen van algemeen belang van de EU of van een lidstaat, met name een belangrijk economisch of financieel belang van de EU of van een lidstaat, met inbegrip van monetaire, budgettaire en fiscale aangelegenheden, volksgezondheid en sociale zekerheid;
*#de bescherming van de onafhankelijkheid van de rechter en gerechtelijke procedures;
*#de voorkoming, het onderzoek, de opsporing en de vervolging van schendingen van de beroepscodes voor gereglementeerde beroepen;
*#een taak op het gebied van toezicht, inspectie of regelgeving die verband houdt, al is het incidenteel, met de uitoefening van het openbaar gezag in de in de punten 1 tot en met 5 en punt 7 bedoelde gevallen;
*#de bescherming van de betrokkene of van de rechten en vrijheden van anderen;
*#de inning van civielrechtelijke vorderingen.
*Bij de toepassing van de uitzonderingsgronden houdt de verwerkingsverantwoordelijke rekening met in ieder geval, voor zover van toepassing <sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] Art. 23 lid 2 en UAVG Art. 41 lid 2</sup>:
*#De doeleinden van de verwerking of van de categorieën van verwerking;
*#De categorieën persoonsgegevens;
*#Het toepassingsgebied van de ingevoerde beperkingen;
*#De waarborgen ter voorkoming van misbruik of onrechtmatige toegang of doorgifte;
*#De specificatie van de verwerkingsverantwoordelijke of de categorieën van verwerkingsverantwoordelijken;
*#De opslagperiodes en de toepasselijke waarborgen, rekening houdend met de aard, de omvang en de doeleinden van de verwerking of van de categorieën van verwerking;
*#De risico's voor de rechten en vrijheden van de betrokkenen; en
*#Het recht van betrokkenen om van de beperking op de hoogte te worden gesteld, tenzij dit afbreuk kan doen aan het doel van de beperking.
Zoals internet.
Infrastructurele voorzieningen hebben de volgende basiskenmerken: ze zijn tot op zekere hoogte blijvend of voortdurend beschikbaar, ze functioneren in belangrijke mate onafhankelijk van specifiek gebruik, ze zijn bestemd voor algemeen en gemeenschappelijk gebruik. Denk aan alle voorzieningen die behoren tot de Generieke Digitale Infrastructuur (GDI). +
Het heeft een lange aanloop gehad, maar nu is de hele set met wijzigingen definitief: per 1-1-2023 vervallen de [[Basisprincipes]] en [[Afgeleide principes]] van NORA en komen de [[Kernwaarden van Dienstverlening]], [[Kwaliteitsdoelen]], [[Architectuurprincipes]] en [[Implicaties van Architectuurprincipes]] er voor in de plaats. Vanaf die datum moet iedereen die overheidsdiensten ontwerpt of her-ontwerpt deze afspraken toepassen.
Op [[NORA Gebruikersraad/2022-09-13|13 september]] besloot de [[NORA Gebruikersraad]] om ook de vers opgeleverde set van 89 implicaties goed te keuren (of althans 88 er van, met een toezegging van de [[Werkgroep NORA Architectuur Principes]] om de 89e te herzien).
Het totaal aan wijzigingen staat daarmee in het [[RFC Bindende architectuurafspraken 2022]].
De implementatie op noraonline wordt al voorbereid, zo zal vanaf volgende week een banner met een waarschuwing te zien zijn op alle pagina's die komen te vervallen.
Uiteraard zullen de oude pagina's ook na 1-1-2023 beschikbaar blijven in het archief van noraonline, met dezelfde url als voorheen en een link naar de actuele afspraken. Zo blijven oude architectuurproducten bruikbaar en kan ook wie pas later tijd heeft om de impact van de wijzigingen voor hun eigen werk de oude en de nieuwe afspraken raadplegen en vergelijken. +
<br>''Toelichting''<br>Zie ook de toelichting bij PRIV_U.02.01.02 [[ISOR:register van verwerkingsverantwoordelijke|Register van verwerkingsverantwoordelijke]]. +
Besluit betreft de instelling van de besturing van een afsprakenstelsel elektronische toegangsdiensten. Deze zijn beter bekend onder de naam eHerkenning. +
Dit besluit maakt onderdeel uit van een serie van twee besluiten rond het stelsel voor elektronische toegangsdiensten (ETD). Dit stelsel staat ook bekend als eHerkenning. +
Besluit van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 8 november 2008, nr. WJZ/8157380, tot vaststelling Instructie rijksdienst inzake aanschaf ICT-diensten en ICT-producten +
Dit begrip is omschreven in de context van [[Gegevensmanagement]]. In andere contexten heeft dit begrip wellicht een andere betekenis.
Gegevensmanagement betreft het integraal en beheerst verwerken van gegevens in een organisatie zowel op strategisch tactisch als operationeel niveau met als doel de gewenste kwaliteit en beschikbaarheid te realiseren.<br> +
De interactiestrategie is onderdeel van de agenda van de digitale overheid [[NL DIGIbeter]]. +
Een [[API (begrip)]] definieert de interface tussen twee computerapplicaties.
Zie verder https://nl.wikipedia.org/wiki/Interface +
Van 29 juli tot en met 26 augustus 2021 staat er een publieke consultatie open over het voorstel om de Erfgoedstandaard op de [[Lijst Open Standaarden - Aanbevolen|lijst met Aanbevolen standaarden]] van het Forum Standaardisatie te plaatsen.
==Gestandaardiseerd Gegevenswoordenboek==
De Erfgoedstandaard is een gestandaardiseerd gegevenswoordenboek (data dictionary) ten behoeve van erfgoedregistraties. De standaard kan worden toegepast bij het vastleggen en uitwisselen van data met betrekking tot het gebouwde, vervaardigde en aangelegde erfgoed (objecten en structuren met een zekere of verwachte cultuurhistorische waarde) in de fysieke omgeving.
Werk je in de erfgoedsector, of wissel je informatie met hen uit? Of werk je in een heel ander domein aan het standaardiseren van gegevensuitwisseling en gegevenswoordenboeken? Klik dan even door, denk mee en laat je inspireren.
==Reageren==
Het Forum nodigt alle belanghebbenden uit om vóór '''26 augustus''' commentaar te leveren via:
* [https://internetconsultatie.nl/erfgoedstandaard internetconsultatie.nl/erfgoedstandaard]
* [https://forumstandaardisatie.nl/nieuws/oproep-openbare-consultatie-voor-erfgoedstandaard originele consultatieoproep] +
In de afgelopen periode zijn weer een aantal standaarden getoetst voor opname op de lijst met standaarden van het Forum Standaardisatie voor verplicht (‘pas toe of leg uit’) of aanbevolen gebruik. Het gaat om [[standaarden]] voor het beveiligen van websites (HTTPS & HSTS), autorisatie via APIs (OAuth) en het beveiligen van elektronische handtekeningen (ETSI TS 119 312). De uitkomsten zijn nu in openbare consultatie.
* HTTPS & HSTS: standaarden voor het veilig uitwisselen van gegevens met een website of webservice. Het advies is de standaarden via ‘pas toe of leg uit’ te verplichten.
* OAuth2.0: autorisatiestandaard voor met name webbased applicaties die gegevens uitwisselen met behulp van APIs. Het advies is om de standaard pas te verplichten via pas toe of leg uit, nadat er een gemeenschappelijk toepassingsprofiel is ontwikkeld.
* ETSI TS 119 312: een standaard voor het waarborgen van de authenticiteit van een elektronisch handtekening. De voorganger van deze standaard (ETSI TS 102 176-1) is een aanbevolen standaard op de lijst. Het advies is om die te vervangen voor ETSI TS 119 312.
U bent van harte uitgenodigd om deel te nemen aan de openbare consultatie en uw mening te geven over de adviezen en de standaarden. U kunt dit doen door uiterlijk 24 maart a.s. te reageren via [mailto:forumstandaardisatie@logius.nl forumstandaardisatie@logius.nl]. De adviezen en meer informatie over de procedure vindt u op de website van het Forum Standaardisatie, de pagina met de [https://www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie actuele openbare consultatie]. +
Het Forum Standaardisatie houdt van 6 augustus 2018 t/m 10 september 2018 weer een openbare consultatie over open standaarden. De openbare consultaties bieden een mogelijkheid voor geïnteresseerden om mee te praten over de standaarden die het Forum Standaardisatie op de lijst open standaarden plaatst of daarvan verwijdert.
Afgelopen periode zijn standaarden getoetst voor verplicht (‘pas toe of leg uit’) of aanbevolen gebruik door overheden. De huidige consultatie betreft verschillende adviezen aan het Forum Standaardisatie, namelijk:
===Pas toe of leg uit===
* Het advies om de standaard PDF/UA (documentformaat dat voldoet aan wettelijke toegankelijkheidseisen) op de ‘pas toe of leg uit’ lijst te plaatsen;
* Het advies om de standaard [[TLS]] 1.3 (nieuwe versie van TLS, standaard voor de beveiliging van verbindingen over het internet) op de ‘pas toe of leg uit’ lijst te plaatsen;
* Het advies om het functioneel toepassingsgebied van de standaarden [[STARTTLS en DANE]] (e-mail beveiliging) uit te breiden met uitgaande e-mail.
* Het advies om de standaard [[STOSAG (Stuurgroep Open Standaarden Afval en Grondstoffen)|STOSAG]] 1.0 (gegevensuitwisseling in de afvalverwerking) van de 'pas toe of leg uit' lijst te verwijderen.
===Aanbevolen===
* Het advies om de standaard SHACL (linked data standaard) op de lijst aanbevolen standaarden te plaatsen;
* Het advies om de standaard S/MIME (e-mail beveiliging) alleen voor digitale ondertekening van e-mail (niet voor versleuteling van berichten) op de lijst aanbevolen standaarden te plaatsen.
Zie voor meer informatie en inhoudelijke details over deze openbare consultatie [http://www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie].
Je kunt je commentaar sturen naar [mailto:info@forumstandaardisatie.nl info@forumstandaardisatie.nl]. Dit wordt teruggekoppeld aan de experts die het advies samenstelden en samen met het advies aangeboden aan de leden van het Forum Standaardisatie.
Van 7 oktober tot en met 4 november houdt Forum Standaardisatie openbare consultatie over twee voorgestelde wijzingen met betrekking tot de ‘pas toe of leg uit’-lijst. Deze adviezen komen voort uit de toetsingsprocedure van het Forum. Via internetconsultatie.nl kunt u de volledige adviezen lezen en er over meepraten.
Deze consultatie gaat over de verplichting van twee standaarden:
* [[WPA2 Enterprise]]
* [[CMIS]]
Zie voor meer informatie en inhoudelijke details over deze openbare consultatie [https://forumstandaardisatie.nl/nieuws/openbare-consultatie-wpa2-enterprise-en-cmis het nieuwsbericht bij het Forum Standaardisatie]. +
Het Forum Standaardisatie houdt van 1 augustus 2017 t/m 13 september 2017 weer een openbare consultatie over open standaarden. De openbare consultaties bieden een mogelijkheid voor geïnteresseerden om mee te praten over de standaarden die het Forum Standaardisatie op de lijst open standaarden plaatst en de manier waarop hun toepassingsgebied beschreven wordt.
Afgelopen periode zijn standaarden getoetst voor verplicht (‘pas toe of leg uit’) of aanbevolen gebruik door overheden. De huidige consultatie betreft verschillende adviezen aan het Forum Standaardisatie, namelijk:
* Het advies om de standaarden STIX en TAXII op de ‘pas toe of leg uit’ lijst te plaatsen;
* Het advies om de standaarden OData en NLRS op de lijst aanbevolen standaarden te plaatsen;
* Het advies om de standaard [[OAI-PMH (Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting)|OAI-PMH]] 1.0 van de ‘pas toe of leg uit’ lijst naar de lijst aanbevolen standaarden te verplaatsen;
* Het advies om de standaard [[XBRL en Dimensions|Dimensions]] van de ‘pas toe of leg uit’ lijst te verwijderen;
* En het advies om de beschrijvingen van de toepassingsgebieden van [[XBRL en Dimensions|XBRL]], [[OAI-PMH (Open Archives Initiative Protocol for Metadata Harvesting)|OAI-PMH]], [[SPF (Sender Policy Framework)|SPF]], [[DKIM]], DMARC, [[DNSSEC]], [[TLS]], HTTPS en HSTS aan te passen.
Zie voor meer informatie en inhoudelijke details over deze openbare consultatie [http://www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie].
Tot en met woensdag 13 september 2017 kunt u reageren door uw commentaar te sturen naar [mailto:info@forumstandaardisatie.nl info@forumstandaardisatie.nl]. Het commentaar wordt teruggekoppeld aan de experts die het advies samenstelden en wordt samen met het advies aangeboden aan de leden van het Forum Standaardisatie. +
Het Forum Standaardisatie houdt van 22 juli t/m 2 september 2019 weer een openbare consultatie over open standaarden. De openbare consultaties bieden een mogelijkheid voor geïnteresseerden om mee te praten over de standaarden die het Forum Standaardisatie op de lijst open standaarden plaatst en de manier waarop hun toepassingsgebied beschreven wordt.
Iedereen die dat wil kan reageren via [mailto:info@forumstandaardisatie.nl?subject=Reactie%20op%20internetconsultatie%20met%20einddatum%202%20september info@forumstandaardisatie.nl], met als einddatum 2 september. Uitzondering is de standaard OIDC, waarvoor de consultatietermijn verlengd is tot 16 september. Al het binnengekomen commentaar wordt teruggekoppeld aan de experts die het advies samenstelden en samen met het advies aangeboden aan de leden van het Forum Standaardisatie.
Zie voor meer informatie en inhoudelijke details [http://www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie]. Met vragen of opmerkingen over de consultatie zelf kun je contact opnemen met Redouan Ahaloui ([mailto:redouan.ahaloui@forumstandaardisatie.nl?subject=Vraag%2Fopmerking%20Internetconsultatie%20Open%20Standaarden&cc=nora@ictu.nl redouan.ahaloui@forumstandaardisatie.nl]).
De openbare consultatie gaat over een aantal nieuwe adviezen m.b.t. verplichte en aanbevolen standaarden op de lijst van het Forum Standaardisatie gepubliceerd. Het gaat om het volgende;
===Pas toe of leg uit===
* Plaatsing van de standaard [[GeoPackage (voor in de set Geo-Standaarden)|GeoPackage]] (een bruikbare standaard voor uitwisseling van geografische informatie, o.a. in de context van het stelsel van (geo)basisregistraties) op de 'pas toe of leg uit'-lijst (voor in de set van Geo-standaarden)
* Plaatsing van de standaard [[RPKI (Resource Public Key Infrastructure)|RPKI]] (standaard voor het tegengaan van omleiding van internetverkeer naar systemen van een niet geautoriseerd netwerk) op de 'pas toe of leg uit'-lijst
* Plaatsing van de standaard [[GWSW (Gegevens Woordenboek Stedelijk Water)|GWSW]] (standaard voor eenduidig uitwisseling en hergebruik van gegevens in het stedelijk waterbeheer) op de 'pas toe of leg uit'-lijst
===Aanbevolen Standaarden===
* Plaatsing van de standaard [[OIDC (OpenID Connect)|OIDC]] (een open en gedistribueerde manier om één authenticatiedienst naar keuze te kunnen hergebruiken op meerdere (semi)overheidswebsites en/of mobiele apps) op de lijst aanbevolen standaarden. Let op: voor OIDC is de consultatieperiode verlengd tot en met 16 september)
===Functionele toepassingsgebieden opnieuw beschreven===
* Beschrijving van de functioneel toepassingsgebieden van [[Aquo-standaard]], [[SIKB 0101]], [[SIKB 0102]], [[BWB]], [[ECLI (European Case Law Identifier)|ECLI]], [[JCDR (Juriconnect Decentrale Regelgeving)|JCDR]], [[EML NL|EML_NL]], [[NL LOM]] en [[E-portfolio NL]] volgens standaardsyntaxis.
Het Forum Standaardisatie houdt van 21 februari t/m 20 maart 2020 weer een openbare consultatie over open standaarden. De openbare consultaties bieden een mogelijkheid voor geïnteresseerden om mee te praten over de standaarden die het Forum Standaardisatie op de lijst open standaarden plaatst en de manier waarop hun toepassingsgebied beschreven wordt.
Iedereen die dat wil kan reageren via de website internetconsultatie.nl (zie de links 'reageer op dit advies' verder in dit artikel) met als einddatum 2 september. Al het binnengekomen commentaar wordt teruggekoppeld aan de experts die het advies samenstelden en samen met het advies aangeboden aan de leden van het Forum Standaardisatie.
Zie voor meer informatie en inhoudelijke details [http://www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie], specifiek [[REST API Design Rules]], [[EPUB|ePUB 3.2]], [[oAuth]].
Wij nodigen je uit om belanghebbenden in het netwerk/organisatie te wijzen op de mogelijkheid om commentaar te leveren op de standaarden ter consultatie. Geïnteresseerden kunnen uiterlijk 20 maart 2020 reageren op deze consultaties via internetconsultatie.nl. Met vragen of opmerkingen over de consultatie zelf kun je contact opnemen met Redouan Ahaloui ([mailto:redouan.ahaloui@forumstandaardisatie.nl?subject=Vraag%2Fopmerking%20Internetconsultatie%20Open%20Standaarden&cc=nora@ictu.nl redouan.ahaloui@forumstandaardisatie.nl]).
De openbare consultatie gaat over een aantal nieuwe adviezen m.b.t. verplichte en aanbevolen standaarden op de lijst van het Forum Standaardisatie gepubliceerd. Het gaat om het volgende;
===Pas toe of leg uit===
* Het advies om de standaard REST API Design Rules (een standaard die helpt om met REST API’s eenduidig applicaties en databronnen snel en effectief met elkaar te verbinden en eenvoudig informatie uit te wisselen) op de ‘pas toe of leg uit’ lijst te plaatsen → [https://www.internetconsultatie.nl/oauth reageer op dit advies]
* Het advies om het Nederlands overheidsprofiel [[OAuth]] (een autorisatiestandaard voor met name webbased applicaties die gegevens uitwisselen met behulp van API’s) op de ‘pas toe of leg uit’-lijst te plaatsen conform het Forumadvies van 2017. En om de onderliggende standaard OAuth op de lijst aanbevolen standaarden te plaatsen. → [https://www.internetconsultatie.nl/oauth reageer op dit advies]
===Aanbevolen Standaarden===
* Het advies voor een versiewijzing van [[EPUB|EPUB]] naar 3.2 (een standaard voor het publiceren van niet-reviseerbare elektronische documenten, geoptimaliseerd voor gebruik op -maar niet beperkt tot- draagbare apparaten zoals e-readers, tablets en smartphones) op de lijst van aanbevolen standaarden. → [https://www.internetconsultatie.nl/epub reageer op dit advies]
Het Forum Standaardisatie houdt van 23 februari 2018 t/m 23 maart 2018 weer een openbare consultatie over open standaarden. De openbare consultaties bieden een mogelijkheid voor geïnteresseerden om mee te praten over de standaarden die het Forum Standaardisatie op de lijst open standaarden plaatst en de manier waarop hun toepassingsgebied beschreven wordt.
Afgelopen periode zijn standaarden getoetst voor verplicht (‘pas toe of leg uit’) of aanbevolen gebruik door overheden. De huidige consultatie betreft verschillende adviezen aan het Forum Standaardisatie, namelijk:
===Pas toe of leg uit===
* Het advies om het versiebeheer van de standaard [[Digikoppeling (Standaarden)|Digikoppeling]] (stelselstandaard voor gegevensuitwisseling) op de ‘pas toe of leg uit’ lijst aan te passen;
* Het advies om de standaarden NLCIUS (e-facturatie) op de ‘pas toe of leg uit’ lijst te plaatsen;
* Het advies om de standaard Open API Specification (beschrijving van REST APIs) op de ‘pas toe of leg uit’ lijst te plaatsen;
* Het advies om de standaard COINS (ICT standaard voor de bouw) op de ‘pas toe of leg uit’ lijst te plaatsen;
* Het advies om de standaard NLCS (ICT standaard voor de bouw) op de ‘pas toe of leg uit’ lijst te plaatsen.
===Aanbevolen===
* Het advies om de standaard NLRS (ICT standaard voor de bouw) op de Aanbevolen’ lijst te plaatsen;
* Het advies om de standaard S/MIME (e-mail beveiliging) op de ‘Aanbevolen’ lijst te plaatsen.
===Verduidelijking===
* Het advies om de beschrijving van de toepassingsgebieden van [[IPv6 en IPv4]], [[NEN-ISO/IEC 27001]], [[NEN-ISO/IEC 27002]], [[SAML (Security Assertion Markup Language)|SAML]], [[STARTTLS en DANE]] en [[WPA 2 Enterprise]] te verduidelijken.
* Het advies om de beschrijving van de toepassingsgebieden van [[Ades Baseline Profiles]], [[CMIS]], DigiToegankelijk, [[OWMS (Overheid.nl Web Metadata Standaard)|OWMS]], [[PDF 1.7]], [[PDF/A-1]], [[PDF/A-2]] en [[SKOS (Simple Knowledge Organization System)|SKOS]] te verduidelijken.
Zie voor meer informatie en inhoudelijke details over deze openbare consultatie [http://www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie www.forumstandaardisatie.nl/thema/openbare-consultatie].
Van 23 februari tot en met woensdag 23 maart 2018 kunt u reageren door uw commentaar te sturen naar [mailto:info@forumstandaardisatie.nl info@forumstandaardisatie.nl]. Het commentaar wordt teruggekoppeld aan de experts die het advies samenstelden en wordt samen met het advies aangeboden aan de leden van het Forum Standaardisatie.
Sinds 8 april zijn er een aantal adviezen gepubliceerd en beschikbaar gesteld voor openbare consultatie m.b.t. verplichte en aanbevolen standaarden op de lijst van het Forum Standaardisatie. Het gaat om de [[SETU-standaard]] en het [[MIM (Metamodel voor informatiemodellen)]]. Geïnteresseerden kunnen uiterlijk 6 mei reageren via internetconsultatie.nl.
==SETU op Pas toe of leg uit==
SETU is de Nederlandse implementatie van de internationale HR-XML standaard en is ontwikkeld door de grote uitzendorganisaties. Door toepassing van de SETU-Standaarden ontstaat uniformering van het elektronisch berichtenverkeer tussen aanbieders en afnemers (inleners) van tijdelijk personeel (flexibele arbeid). Het advies is nu om deze standaard toe te voegen aan de Pas toe of leg uit lijst en de achterliggende Stichting Elektronische Transacties Uitzendbranche het predicaat 'uitstekend beheer' toe te kennen. Dat betekent dat het Forum het versiebeheer van de stichting de komende jaren zal volgen, zonder elke nieuwe versie opnieuw te moeten beoordelen.
==MIM op de lijst Aanbevolen standaarden==
Het Metamodel voor Informatiemodellen wordt al een tijdje binnen de NORA Familie aanbevolen als nuttige tool of 'gezamenlijke taal' om informatiemodellen in te beschrijven. Nu is ook het advies aan het Forum Standaardisatie om het MIM aan te bevelen voor gebruik in de hele publieke sector. Het doel is om informatiemodellen en de daarop gebaseerde standaarden voor gegevensuitwisseling meer compatibel te maken. Ook voor het MIM wordt de kwalificatie 'uitstekend beheer' voorgesteld als teken van vertrouwen in het versiebeheer van de stichting Geonovum.
==Reageren==
Het Forum nodigt alle belanghebbenden uit om commentaar te leveren op de standaarden ter consultatie via internetconsultatie.nl:
* [https://internetconsultatie.nl/setu consultatie SETU]
* [https://www.internetconsultatie.nl/mim consultatie MIM]
* [https://forumstandaardisatie.nl/nieuws/oproep-openbare-consultatie-setu-en-mim originele consultatieoproep]
In de context van NORA betreft interoperabiliteit de informatiedeling tussen een overheidsorganisatie enerzijds en burgers, bedrijven of andere overheidsorganisaties anderzijds. Ongeacht het soort informatie en de manier waarop deze wordt gedeeld. Interoperabiliteit gaat over informatieverwerking, maar raakt evengoed aan de bedrijfsprocessen en de technische voorzieningen.
==Aspecten van interoperabiliteit==
Interoperabiliteit gaat over informatieverwerking, maar raakt evengoed aan de bedrijfsprocessen en de technische voorzieningen.
* Bedrijfsprocessen: De productie en het gebruik van informatie. Welke informatie is er beschikbaar? Wat wordt ermee gedaan? Welke diensten worden er geleverd? Welke organisatieonderdelen zijn erbij betrokken? Wie is er verantwoordelijk? Hoe worden afspraken gemaakt? Hoe snel wordt er gereageerd? Welke werkprocessen spelen een rol? Etc.
* Informatieverwerking: De informatie zelf. Betreft betekenis (semantiek), kwaliteit, vorm (papier, elektronisch, etc.), beschikbaarheid, duurzaamheid, berichtenverkeer, kanaalkeuze, beheer, bronnen, stromen, etc.
* Technische voorzieningen: De hulpmiddelen. Welke systemen worden er gebruikt? Hoe wordt informatie opgeslagen? Welke netwerkvoorzieningen zijn er nodig? Hoe verloopt het technisch beheer? Etc.
==Zie ook==
# [[Heeft bron::Katern Strategie]]
# [http://pubs.opengroup.org/architecture/togaf9-doc/arch/ TOGAF 9.1, paragraaf 29.2:Defining Interoperability]
# Voor een uitgebreide analyse van het begrip 'interoperabiliteit' en de rol daarvan binnen de Nederlandse overheid: [http://www.rand.org/content/dam/rand/pubs/technical_reports/2008/RAND_TR552.pdf J. Rothenberg, M. Botterman & C. van Oranje-Nassau. ''Towards a Dutch Interoperability Framework. Recommendations to the Forum Standaardisatie''. (2008)] +
[[Afbeelding:Ruben.jpg|thumb|400px|right|Ruben Greve]] Het afgelopen half jaar liep Ruben Greve stage bij NORA/ICTU en voerde hij een afstudeeronderzoek uit naar de toepasbaarheid van de NORA bij het opstellen van een solution architectuur voor [http://zo-dichtbij.nl/ ZoDichtbij], een platform in de Zorg en ondersteuning. Op 31 augustus 2016 studeerde hij hierop af aan de Universiteit van Delft, Master Management of Technology. Hier een interview met Ruben. [[media:Thesis final RJ Greve - The effectiveness of the NORA in private organisations and in public-private collaborations.pdf|Thesis (PDF, 6,14 MB)]]
'''''Je studeerde Life Science & Technology en Management of Technology in Delft. Voor je afstudeeropdracht heb je een Solution Architectuur ontwikkeld voor het platform Zo-Dichtbij. Wat trok je daarin aan?'''''
Ik ben voornamelijk betrokken geraakt door mijn interesse in de business-kant, de positieve rol die Zo-Dichtbij kan gaan spelen in de levens van mensen. Ik rolde eigenlijk toevallig de architectuur in, omdat er een PSA nodig was. Ik wist bijna niets van architectuur, wat een extra drijfveer was om me er in te verdiepen. Daarnaast wilde ik mijn studie niet afsluiten met alleen theorie. De combinatie van onderzoek voor mijn thesis en het daadwerkelijk opleveren van een product (de Solution Architectuur) was daarom ideaal.
'''''Je bent dus per toeval in de ICT-architectuur terecht gekomen, wat is je grootste verwondering / verbazing?'''''
De enorme diversiteit in achtergronden en opleidingen van de architecten die ik tegenkwam. Ik had een soort ‘architectenopleiding’ verwacht, of op zijn minst een achtergrond in de ICT, maar niet de verscheidenheid die ik bij ICTU aantrof. Nederlands, Politicologie, Biologie – het kan blijkbaar allemaal een goede vooropleiding zijn voor een architect.
'''''Was dat een positieve of een negatieve verrassing?'''''
Eigenlijk allebei. Je merkt in de praktijk dat verschillende architecten elk hun eigen methodes en invalshoeken gebruiken, waardoor een review door de een andere aandachtspunten oplevert dan een review door de ander. Dat kan enorme meerwaarde hebben. Tegelijk betekende het voor mij dat ik nooit zeker was of ik alle relevante invalshoeken wel meenam: er is geen ‘standaard’ waar je aan kunt voldoen, omdat iedereen andere accenten legt. Het helpt als reviewers aangeven wanneer iets buiten hun expertisegebied valt, maar dat herken je zelf misschien niet altijd. Voor mezelf heb ik een indeling gebruikt in business, informatie en technologie als drie expertisevelden die ik in ieder geval gecoverd wilde hebben in de reviews.
'''''Kun je een voorbeeld geven van een onderwerp waar verschillend over gedacht wordt?'''''
Er blijken veel verschillende ideeën te zijn over wat een ‘dunne’ of ‘dikke’ PSA precies hoort te bevatten. Maar ook de interpretatie van NORA-principes naar praktijknormen verschilt. Ik kreeg van drie architecten drie verschillende methodieken aangereikt voor dezelfde vraag (op veiligheidsgebied): K&A, STORK en CIA. Als beginner kan ik niet inschatten of die drie aanvullend zijn of overlappend: moet ik ze alle drie gebruiken of een keuze maken? Het enige dat zeker is, is dat ik niet alle drie de normen had gevonden als ik maar met één architect had overlegd.
'''''Hoeveel moeite kostte je het om je in de architectuur en NORA in te werken en welke kanalen en bronnen hebben je daarbij het meest geholpen?'''''
Voor het onderzoeksdeel was het vooral prettig om statische documenten te gebruiken, omdat referenties naar veranderende websites je verantwoording compliceren. Peter Bergman (begeleider vanuit ICTU/NORA) had een jaar eerder al een workshop gehouden over Zo Dichtbij, waarbij hij de NORA-principes is doorgelopen met private partijen. De tabel die dit opleverde heeft mij op weg geholpen. Omdat de scope van het project na de workshop veranderd is moest ik uiteindelijk alle principes nogmaals doorlopen, om te zien welke in de nieuwe scope relevant waren. In eerste instantie heb ik dat op papier gedaan (NORA 3.0).
Het werd echter pas waardevol in discussies met mede-architecten: los van de toepassing zijn architectuurprincipes vaak nietszeggend, zeker als je weinig praktijkervaring hebt. De implicaties van Afgeleide Principes zijn niet in een helder overzicht terug te vinden en waar ze er staan zijn ze niet concreet genoeg: ze geven geen heldere randvoorwaarden waarbinnen de keuzes van je project moeten blijven. Concrete voorbeelden zouden ook enorm geholpen hebben. Nu heb ik gebruik gemaakt van voorbeeld-PSA’s, maar ik kon weinig voorbeelden van Solution Architecturen vinden. Dat is jammer, aangezien je zo niet kunt leren van andermans ervaringen. Het zou fijn zijn als de NORA-wiki dit soort kennisdeling zou bevorderen.
'''''Ben je tevreden over het product dat je opgeleverd hebt?'''''
Ja, alles bij elkaar wel. Een nadeel was dat de Solution Architectuur losgetrokken is van de ontwikkeling: een hoop vragen staan nu nog open, die je normaal gesproken in de ontwikkeling verder invult. Toch denk ik dat je op basis van het document goed aan de slag kunt.
Ik heb het mezelf moeilijk gemaakt door een Nederlandstalig framework (NORA) te gebruiken, waar ik mijn thesis in het Engels moest schrijven. Op advies van de docent is ook de Solution Architectuur in het Engels geschreven, zodat je niet telkens heen en weer vertaalt. Dat heeft wel het nadeel dat bepaalde termen naar eigen inzicht vertaald zijn, en misschien niet altijd even goed terug te vinden. Daar staat tegenover dat ICT ontwikkelaars, architecten en projectleiders over het algemeen goed uit de voeten kunnen met Engelstalige documenten, dus ik hoop dat het de bruikbaarheid niet heeft verminderd.
'''''Heb je naast NORA nog andere architecturen uit de NORA Familie bestudeerd en toegepast?'''''
In het Domein Gezondheid en Zorg is er geen overkoepelende referentiearchitectuur. De bestaande architecturen waren geen van allen rechtstreeks van toepassing, voor zover ik in kon schatten. Zo Dichtbij heeft ook raakvlakken met gemeenten, dus GEMMA was misschien wel relevant. Het verbaasde mij dat niemand me kon vertellen of ik, door me te houden aan NORA, me automatisch ook hield aan GEMMA.
'''''Ben je tegen de grenzen van NORA opgelopen?'''''
Ja, zo nu en dan wel. Zo Dichtbij is een samenwerking met private partijen en ik merkte dat de NORA daar nog niet genoeg op ingesteld is. Het zou fijn zijn om direct overzicht te hebben welke principes private partijen ook kunnen / moeten toepassen en welke niet. Zo zijn er principes waar private partijen zich niet aan kunnen houden, met name het gebruiken van informatie uit basisregistraties. Andere principes, zoals het herbruikbaar maken van oplossingen en het gebundeld aanbieden van diensten, hebben voor de private partij geen waarde. Wil je die als publieke sector toch, dan zul je ze moeten afdwingen in aanbestedingen en samenwerkingsverbanden. In gesprekken met private partners blijkt wel dat andere principes juist wel meerwaarde kunnen hebben, zoals het eenmalig uitvragen van informatie. ''(red: inmiddels is begonnen met dit [[NORA voor private partijen|overzicht]] op basis van Rubens conclusies)''
Voor private partijen speelt ook de status van de NORA een grote rol in de overweging wel of geen NORA-compliant oplossing aan te bieden. Hebben ze de indruk dat bijna alle overheidspartijen zich er aan houden, dan investeren ze graag in de verbeterde interoperabiliteit. Maar ze gaan zich er niet vrijwillig aan houden als veel overheidspartijen dat ook niet doen.
Het verslag van de bijeenkomst van Community van beginnend overheidsarchitecten op woensdag 1 september 2021 is gepubliceerd. +
*De ontwikkeling van het beleid komt cyclisch tot stand, zodat het beleid kan worden bijgestuurd en gecorrigeerd. Bekende voorbeelden van cyclische processen zijn Plan-Do-Check-Act (PDCA) of Observe-Orient-Do-Act (OODA).
*Het tot stand komen van het beleid langs een cyclisch proces betekent vooral dat de effectiviteit van het beleid gemeten wordt. Wanneer de maatregelen die uit het beleid voortvloeien onvoldoende blijken bij te dragen aan de doelstellingen van het beleid, dan worden zowel de getroffen maatregelen als het beleid zelf onderzocht op lacunes. Zo worden mogelijke aanvullingen en correcties geïdentificeerd, die na validatie worden opgenomen. Daarmee is het beleid en/of de onderliggende uitvoering aangepast.
+
K
Vanuit diverse organisaties en initiatieven zijn analyses bekend van deze Kamerbrief. De meest in het oog springend zijn:
* [https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2022/03/08/digitaliseringsstrategie-meer-regie-en-publieke-waarden-centraal Het nieuwsbericht over de Kamerbrief] De tekst daarvan is integraal opgenomen in deze [[samenvatting van de Kamerbrief Hoofdlijnen beleid voor digitalisering]]
* [https://vng.nl/artikelen/vng-verwelkomt-kamerbrief-hoofdlijnen-digitalisering reactie van VNG op Kamerbrief]
* [https://europadecentraal.nl/kamerbrief-met-hoofdlijnen-beleid-voor-digitalisering-gepubliceerd/ reactie van Europa Decentraal op Kamerbrief]
* [https://ibestuur.nl/nieuws/brief-over-digitaliseringsstrategie-naar-tweede-kamer?msclkid=52bfc47fd05511ecb93eae8eddad2364 reactie van iBestuur op Kamerbrief]
* Een zeer uitgebreide reflectie via een LinkedIn oproep van Ron Roozendaal: [https://www.linkedin.com/posts/ronroozendaal_kamerbrief-hoofdlijnen-beleid-voor-digitalisering-activity-6926445280208805888-HCRv?utm_source=linkedin_share&utm_medium=member_desktop_webenz reactie op Kamerbrief]
Ook vanuit de NORA is een analyse van de brief gemaakt, gericht op aspecten die meer specifiek voor de architectuur van de overheidsdienstverlening van belang zijn.<br>
Hierbij is de samenhang met bestaande beleidskaders aangegeven, is een index gemaakt van onderwerpen per thema en is een samenvatting gemaakt waarbij specifieke architectuur-onderwerpen in de tekst zijn onderscheiden.
Nog uit te werken:
* Aangeven welke architectuur-keuzes of aandachtspunten het stuk bevat;
* Verwijzingen opnemen naar plekken waar een architect handvatten voor de toepassing kan vinden;
* Relateren aan [[Kwaliteitsdoelen]]
* linkjes opnemen naar de andere Beleidskaders.
'''Samenhang met bestaande beleidskaders'''
# De kabinetsbrede werkagenda digitalisering: dit is de uitwerking van de hoofdlijnen uit de brief en dat volgt nog in 2022
# Brief Nr. 2020-0000374147 Agenda Digitale Overheid: NL DIGIbeter actualisatie 2020 29 juni 2020
# Brief Nr. 4181691 Kabinetsreactie rapport 'Ongekend onrecht' 15 januari 2021 Brief Nr. 2021-0000358208 Rapport Tijdelijke commissie Uitvoeringsorganisaties, ‘Klem tussen balie en beleid’ 14 juli 2021
# Brief Nr. 31865 nr. 198 Verbetering verantwoording en begroting; Brief regering; Beleidskeuzes uitgelegd: werkwijze onderbouwing voorstellen vanaf november 2021 1 november 2021
# Brief Nr. 2021-0000044740 Kabinetsreactie rapporten Werk aan Uitvoering: het versterken van de publieke dienstverlening 5-3-2021
# Brief Nr. 31490 nr. 284 Vernieuwing van de rijksdienst; Brief regering; Werk aan Uitvoering: handelingsperspectieven voor het versterken van de dienstverlening en een toekomstbestendige en wendbare uitvoering 11 september 2020
# Brief Nr. 29362 nr. 295 Modernisering van de overheid; Brief regering; Overheidsbrede Werkagenda voor de publieke dienstverlening 25 juni 2021
# Brief Nr. 32359 nr. 4 Brede heroverwegingen; Brief regering; Rapporten Brede maatschappelijke heroverwegingen 22 april 2020
# Brief Nr. 2021-0000225034 Doelmatig en doeltreffend beleid 15 november 2021
# Brief Nr. 31865 nr. 198 Verbetering verantwoording en begroting; Brief regering; Beleidskeuzes uitgelegd: werkwijze onderbouwing voorstellen vanaf november 2021 1 november 2021
# Brief Nr. 32761 nr. 147 Verwerking en bescherming persoonsgegevens; Brief regering; Regie op persoonlijke gegevens bij de overheid 11 juli 2019
'''Index per thema'''<br>
Op hoofdlijnen wordt de digitale transitie invulling gegeven aan de hand van vier thema’s met elke eigen doelen, middelen en/of onderwerpen:
Thema 1: Digitaal fundament
# Cyberveiligheid
# Online identiteit en regie over eigen data
# Privacy
# Gelijke behandeling
# Democratie
# Een sterke rechtsstaat
# Digitale autonomie en goedwerkende digitale markten en diensten
# Inclusie en digitale vaardigheden
# Digitale infrastructuur (netwerken)
Thema 2: Digitale Overheid
# Doel: laagdrempelige en hoogwaardige dienstverlening
# Doel: transparante overheid
# Doel: overheid als digitale partner en voorbeeld
# Middel: moderne IT-architectuur
# Middel: digitaal vakmanschap en agile werkwijze
Thema 3: Digitale Samenleving
# Onderwijs en Wetenschap
# Gezondheidszorg
# Mobiliteit
# Klimaat
# Publieke ruimte
# Werkgelegenheid
Thema 4: Digitale Economie
# Digitale technologie
# MKB en industrie
<br>
'''Samenvatting Kamerbrief 8 maart 2022 Hoofdlijnen beleid voor digitalisering'''<br>
Digitalisering heeft onze samenleving in de afgelopen decennia veranderd. Het is verweven geraakt met bijna alles wat we doen. Er kwam een stroom aan nieuwe digitale technologieën en toepassingen: browsers, e-mail, zoekmachines, het internet of things, digitale platforms en cloud computing. Deze ontwikkeling gaat de komende jaren door: o.a. via kunstmatige intelligentie, blockchain, fotonica en kwantum computing. Digitalisering heeft onze maatschappij verbonden, verrijkt en efficiënter gemaakt, ons leven aangenamer en gemakkelijker gemaakt en biedt ook in de toekomst ongelooflijke kansen. Digitale technologie raakt in razend tempo vervlochten met alle onderdelen van onze leefwereld en ons leven. Het is bovendien deels een wereld naast de fysieke wereld. Hoewel afgelopen jaren goede stappen zijn gezet, staan we als overheden – Europees, nationaal en lokaal – nog te weinig zelf aan het roer. Om de kansen te stimuleren en omarmen, op een manier waarmee onze publieke waarden veilig worden gesteld. Daarin maken we zélf - samen met de EU - keuzes over wat we aanjagen en wat we afremmen en over de richting waarin we de ontwikkelingen sturen.
<br>
In deze brief zetten wij op hoofdlijnen onze ambitie en doelen uiteen voor de digitale transitie van onze samenleving. Deze hoofdlijnen komen voort uit het coalitieakkoord en zijn het startpunt voor de kabinetsbrede werkagenda Digitalisering.
<br>
We bouwen hierbij voort op bestaande kennis en bestaand beleid, zoals de I-strategie Rijk 2012-2025, de Nederlandse Digitaliseringsstrategie en de Nederlandse Cybersecurity Agenda.
<br>
Onder haar regie zal de Rijksoverheid volop inzetten op het benutten van de kansen die de digitale transitie ons biedt en, meer dan voorheen, normerend optreden naar publieke en private partijen. Doel hiervan is om publieke waarden in de digitale transitie te borgen, het gesprek over waarden-gedreven digitalisering te faciliteren, en de bouwstenen van een waarde gedreven digitale overheid te ontwikkelen.
<br>
Hieronder beschrijven we hoe kabinet, medeoverheden en samenleving aan het roer komen te staan van digitalisering en publieke waarden centraal stellen.
<br>
Als overheid willen we onze verantwoordelijkheid nemen en een sterke, anticiperende rol spelen om de digitale transitie zo vorm te geven dat zij aansluit bij onze Nederlandse waarden, als veiligheid, democratie en zelfbeschikking. Dat vraagt om solide spelregels, toezicht en strategische autonomie. We hebben de plicht om grondrechten en publieke waarden (veiligheid, democratie, zelfbeschikking, non-discriminatie, participatie, privacy en inclusiviteit) te beschermen en de taak om een gelijk economisch speelveld te creëren: met eerlijke concurrentie, consumentenbescherming en brede maatschappelijke samenwerking. Mensen moeten zich online ook veilig kunnen voelen. Het kabinet gaat zich daarom, in aansluiting op bestaand beleid, samen met medeoverheden en Europese partners inzetten voor het borgen van onze publieke waarden in het digitale domein. Daarmee bouwen we aan een veilige, inclusieve, en kansrijke digitale samenleving voor alle Nederlanders en Europeanen.
<br>
Digitalisering in Europa, Nederland en Internationaal<br>
Digitalisering overstijgt onze landsgrenzen. Het heeft dus bij uitstek een Europese component. Digitalisering is een van de twee topprioriteiten van de huidige Europese Commissie. Vorig jaar presenteerde zij een visie, strategie en routekaart voor de digitale transformatie van Europa tot 2030: het Digitale Kompas. Daarnaast wordt nu gewerkt aan enkele wetsvoorstellen. Een aantal zit in de afrondende fase, zoals de Data Governance Act, Digital Markets Act en Digital Services Act. Maar er zijn ook wetsvoorstellen waarover nog wordt onderhandeld, zoals Artificial Intelligence Act, de Data Act en de eIDAS-Verordening, en voorstellen die nog moeten worden gepresenteerd, zoals de Interoperability Act.
<br>
Vormgeven van de digitale transitie aan de hand van vier thema’s<br>
Het kabinet werkt aan een veilige, inclusieve en kansrijke digitale samenleving voor alle Nederlanders. Om dit te realiseren, bestaat onze aanpak uit vier thema’s:
<br>
1. Digitale fundament: Dit zijn de randvoorwaarden om de digitale overheid, samenleving en economie vorm te geven. Zodat de grondrechten van burgers worden beschermd, er een voedingsbodem is om kansen te benutten en onze digitale wereld veilig is. Dat doen we door actief te normeren en reguleren. Op dit fundament bouwen we de andere thema’s.
<br>
2. Digitale overheid. We bouwen aan een slagvaardige, veilige en open digitale overheid, die de mens centraal stelt met toegankelijke en betrouwbare dienstverlening.
<br>
3. Digitale samenleving. We bouwen een digitale samenleving met sterke publieke instellingen, waarin voorzieningen als zorg, onderwijs en mobiliteit zijn geborgd.
<br>
4. Digitale Economie. We stimuleren een digitale economie die open, eerlijk en veilig is, waarin bedrijven goed kunnen innoveren, consumenten goed beschermd zijn en die bijdraagt aan duurzame economische groei.
<br>
'''Thema 1: Digitale fundament'''<br>
-Cyberveiligheid<br>
Cybersecurity is een essentiële randvoorwaarden voor succesvolle digitalisering en daarmee een prioriteit van het kabinet. Dit zorgt ervoor dat overheid, burgers en bedrijven beter beschermd zijn tegen digitale dreigingen, bijvoorbeeld door overheidscommunicatie beter te beveiligen en ‘security by design’ het uitgangspunt maken voor onze overheidssystemen: dit betekent dat veiligheidsaspecten al in het ontwerp van overheidssystemen worden meegenomen.
<br>
-Online identiteit en regie over eigen data<br>
Een andere cruciale voorwaarde is dat burgers in de digitale wereld autonoom kunnen zijn en zelf kunnen beschikken over hun eigen data en identiteit. Burgers moeten hun digitale omgeving kunnen begrijpen, zelf kunnen kiezen hoe zij zich daartoe willen verhouden en hun eigen gedrag kunnen bepalen.
<br>
-Een nieuwe privacy vriendelijkere manier van omgang met gegevens, waarbij burgers in staat worden gesteld echte keuzes te maken, ontstaat niet zomaar. Daarom krijgen burgers een breed bruikbare digitale identiteit, zodat zij zich in de digitale wereld op veilige wijze kunnen identificeren en meer regie over eigen gegevens hebben zonder dat iemand over de schouders meekijkt – vergelijkbaar met het gebruik van een paspoort in de fysieke wereld.
<br>
Wij verwelkomen in dit kader de better internet for children strategy van de Europese Commissie die eind maart wordt gepresenteerd, en geven op Europees niveau aandacht voor onze Nederlandse Code voor Kinderrechten Online.
<br>
-Gelijke behandeling<br>
Iedereen in Nederland heeft het recht om - ongeacht o.a. geslacht, leeftijd, seksuele voorkeur en migratieachtergrond – in gelijke gevallen op gelijke wijze behandeld te worden. Dit recht geldt offline en online.
<br>
-Democratie<br>
Digitalisering heeft de potentie om de democratie te versterken met een levendig en open debat. Zo kunnen op internet minderheidsstandpunten goed worden vertegenwoordigd en kunnen gelijkgestemden elkaar vinden. We zetten ons daarom in voor versterking van de EU Code of Practice on Disinformation, nemen dit mee in de onderhandelingen voor de Digital Services Act en zijn positief dat de Europese Commissie verdere gedragscodes aanmoedigt en faciliteert.
<br>
Democratische gedachtewisseling is de kern van de democratie en moet ook kunnen plaatsvinden in een veilige en open publieke digitale ruimte. Waar mogelijk ondersteunen we neutrale, privacy-vriendelijke en transparante alternatieven in het maatschappelijk middenveld, zoals platformen voor gemeenten, scholen of publieke media.
<br>
-Een sterke rechtsstaat<br>
Het is van belang dat digitale grondrechten ook kunnen worden verwezenlijkt doormiddel van digitale rechtshandhaving, rechtspleging en rechtsbescherming. Er moeten passende en uitvoerbare (wettelijke) waarborgen zijn, en in het geval van de onrechtmatige inzet van gegevens en technologie moet er handhaving plaatsvinden; wat offline geldt moet ook online gelden. Burgers – en zeker kwetsbare groepen en/of slachtoffers – moeten beschermd worden.
<br>
*Allereerst zal het kabinet niet aarzelen waar nodig nieuwe wetgeving te introduceren om de in deze brief genoemde waarden van burgers te borgen. Onze juridische kaders moeten toekomstbestendig zijn en blijven, ook in het licht van ontwikkelingen op het gebied van AI, deepfakes en immersieve technologie. <br>
*Ten tweede zijn goede regels maar weinig waard zonder stevige handhaving en goede mogelijkheden voor burgers om hun recht te halen. We investeren in een sterke positie van de Autoriteit Persoonsgegevens, introduceren een algoritmetoezichthouder en versterken de samenwerking en samenhang tussen de diverse digitale toezichthouders.<br>
*Ten derde constateert het kabinet dat veel bestaande regels gedrag reeds normeren, maar pas kunnen worden gehandhaafd als het onrechtmatige gedrag heeft plaatsgevonden. Het kabinet zal daarom sterker inzetten op verplichtingen die vooraf door partijen in acht moeten worden genomen (zoals de conformiteitsbeoordeling voorgesteld in de AI-verordening), en op hulpmiddelen zoals het Impact Assessment Mensenrechten en Algoritmes en de Code Kinderrechten online8.
<br>
-Digitale autonomie en goedwerkende digitale markten en diensten<br>
Nederland en de EU moeten in staat zijn om ook op digitaal terrein hun eigen publieke belangen te behartigen en ongewenste afhankelijkheden voorkomen. Daarom willen wij waar mogelijk onze open strategische autonomie versterken, zoveel mogelijk in samenwerking met onze EU-partners en gelijkgestemde derde landen. Dat betekent o.a. dat we zelf de spelregels bepalen voor digitale markten en diensten, en dat niet overlaten aan grote techbedrijven of regimes van landen met heel andere waarden dan wij.
Daarom zetten we naast (Europese) regulering ook in op het ontwikkelen van eigen competenties op het terrein van digitale technologieën, zoals AI en quantum. Op het gebied van cruciale digitale diensten dragen we bij aan de ontwikkeling van Europese alternatieven op het gebied van clouddiensten, zoals GAIA-X.
<br>
-Inclusie en digitale vaardigheden<br>
We willen dat iedereen de kansen die digitalisering biedt, kan benutten. Het is belangrijk dat iedereen over de juiste kennis en vaardigheden beschikt om de digitale wereld te begrijpen en er veilig aan deel te nemen. In lijn met het coalitieakkoord investeert het kabinet in het versterken van digitale vaardigheden, onder meer via om- en bijscholing.
Digitalisering moet bovendien dienstbaar aan mensen zijn. Daarom werkt het kabinet aan een toegankelijke, begrijpelijke en gebruikersvriendelijke overheidsdienstverlening, waarbij burgers en bedrijven centraal staan.
<br>
-Digitale infrastructuur<br>
Tot slot is ook een hoogwaardige, betrouwbare en betaalbare infrastructuur nodig voor digitale inclusie en het borgen van grondrechten en publieke waarden in digitalisering. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat gaat voorop in het realiseren van de ambitie uit het coalitieakkoord dat Nederland het digitale knooppunt van wereldklasse in Europa blijft. Dat betekent robuust, supersnel en veilig internet in alle delen van het land, waar iedere Nederlander toegang toe heeft.
<br>
'''Thema 2: Digitale Overheid'''<br>
Op het digitaal fundament bouwen wij aan een digitale overheid die de burger en ondernemer centraal stelt, slagvaardig optreedt en met een transparante houding toegankelijke dienstverlening biedt. Dat doen we omwille van drie doelen en maken we mogelijk door twee belangrijke middelen.<br>
1. Doel: laagdrempelige en hoogwaardige dienstverlening We digitaliseren als overheid om de burger maximaal te ondersteunen en niet om eigen problemen op te lossen. Dit vereist een omslag in ons denken en herontwerp van processen, waarbij burgers en ondernemers (en de belangrijke momenten in hun leven) centraal staan. Dat ontwerp is gebaseerd op vertrouwen in de burger en houdt rekening met zijn of haar doenvermogen. We gaan uit van vertrouwen, niet van wantrouwen. Daarbij onderstrepen we onze verantwoordelijkheid om analoge alternatieven aan te bieden voor onze digitale dienstverlening.<br>
2. Doel: transparante overheid We zetten digitalisering ook in om onze nieuwe bestuurscultuur te faciliteren. De Regeringscommissaris Informatiehuishouding is onlangs gestart met een structurele verbetering van de informatiehuishouding, om zo meer openheid te kunnen bieden aan parlement, pers en burgers. Als aanjager bevordert hij de uitvoering van het generieke actieplan informatiehuishouding Rijksoverheid ‘Open op Orde’. Openheid vraagt om een andere grondhouding bij het maken en uitvoeren van beleid. Digitalisering vergt ook transparantie. We gaan bij datagebruik vroegtijdig integrale afwegingen maken tussen wat ethisch wenselijk is, juridisch is toegestaan en technisch kan. We putten inspiratie uit de recente introductie van algoritmeregisters in enkele gemeenten. Zulke initiatieven moedigen we aan en willen we opschalen.<br>
3. Doel: overheid als digitale partner en voorbeeld Een moderne digitale overheid biedt niet alleen kansen op het gebied van dienstverlening en transparantie, maar is ook een katalysator voor een waardengedreven digitalisering in de hele samenleving. Wanneer de overheid nieuwe regels maakt, wordt kritisch gekeken of zij zich er zelf ook aan houdt en zelf het goede voorbeeld geeft. Denk aan cyberveiligheid en transparantie. Of op het gebied van standaarden en open source, zodat we als overheid transparant en open zijn, maar ook zodat veel meer mensen kunnen bijdragen aan een digitale overheid die maatschappelijke problemen aanpakt. Een digitaal bewuste overheid gebruikt haar inkoopkracht daarnaast om innovatieve en verantwoorde digitale producten en diensten aan te schaffen bij bedrijven die digitale grondrechten en publieke waarden op de eerste plek zetten.
<br>
Middel: moderne IT-architectuur Het kabinet wil (via de overheids-brede werkagenda Werk aan Uitvoering) de uitvoering van de overheid versterken. Onderdeel hiervan is het investeren in een gemeenschappelijke digitale basis, de generieke digitale infrastructuur (GDI), en het wegwerken van achterstallig onderhoud in systemen in de uitvoering. De afgelopen jaren is het digitaliseren van processen bij uitvoeringsorganisaties vaak ingezet als bezuinigingsmaatregel. Een grote uitdaging is om de digitale basis de komende jaren zo robuust en wendbaar in te richten dat de gewenste menselijke maat in de uitvoering te realiseren is. Eén (digitaal) loket voor overheidsdienstverlening is één van de belangrijkste wensen van burgers en ondernemers voor de overheid van de toekomst.13 Deze digitale transformatie stelt alle publieke organisaties voor dezelfde uitdagingen om burgers en bedrijven zo goed mogelijk te bedienen. Dit kunnen zij steeds minder individueel tot een goed einde brengen, omdat burgers en bedrijven in toenemende mate gecombineerde dienstverlening nodig hebben en verwachten van meerdere overheden. De overheid kan een doorbraak realiseren in de transformatie van haar dienstverlening, als binnen de gehele publieke sector gebruik wordt gemaakt van dezelfde digitale bouwstenen. Daarom werken we aan doorontwikkeling van de GDI die bestaat uit afspraken, open standaarden en voorzieningen zoals DigiD en MijnOverheid. We gaan de Architectuur Board Rijk reactiveren, die verantwoordelijk wordt voor de actualisatie van de huidige Enterprise Architectuur Rijk.
<br>
Middel: digitaal vakmanschap en agile werkwijze Naast een modern IT-landschap is ook digitaal vakmanschap bij de overheid cruciaal. We zetten ons in voor het aantrekken, cultiveren en behouden van digitaal talent. Dat doen we deels binnen de overheid en deels door samen te werken met wetenschap, maatschappelijke organisaties en bedrijven in publiekprivate partnerschappen. Ook zetten we in op een andere manier van werken, onder meer door het adopteren van meer open ontwikkel- en samenwerkingsprincipes. Digitalisering gaat snel en dus moeten we snel meebewegen. We anticiperen voortdurend op de kansen en risico’s van morgen en overmorgen. Daarom streven we naar een werkwijze die ruimte biedt aan innovatieve experimenten en traditionele organisatiegrenzen tussen departementen en overheden doorbreekt.
<br>
'''Thema 3: Digitale Samenleving'''<br>
Digitalisering kan een belangrijk middel zijn om maatschappelijke problemen op te lossen. Het biedt kansen om onze samenleving hoogwaardiger, inclusiever, innovatiever en efficiënter te maken op gebieden zoals onderwijs, volksgezondheid, klimaat en mobiliteit. We willen de economische kansen van technologieën in deze sectoren benutten en tegelijkertijd waarden beschermen en versterken.
<br>
-Onderwijs en Wetenschap<br>
In het onderwijs vergroten we de aandacht voor digitale kennis en vaardigheden over de hele breedte.
<br>
-Gezondheidszorg<br>
Het beschikken over adequate, actuele en uniforme gegevens over de patiënt is een belangrijke randvoorwaarde om een goede kwaliteit van zorg te kunnen verlenen. Voor het verkrijgen van die gegevens op de juiste plek en op het juiste moment is standaardisering van de gegevensuitwisseling tussen zorgaanbieders onderling noodzakelijk. Patiënten krijgen meer regie over de eigen gezondheidsgegevens. Gegevens kunnen straks - als de patiënt dit wil - opgenomen worden in een eigen Persoonlijke Gezondheidsomgeving.<br>
Voor standaardisatie van de gegevensuitwisseling tussen zorgaanbieders onderling regelt het wetsvoorstel Elektronische gegevensuitwisseling in de zorg15 dat gegevens die zij uitwisselen voor het verlenen van goede zorg verplicht elektronisch worden uitgewisseld, waarbij ook eisen aan taal en techniek kunnen worden gesteld.
<br>
-Mobiliteit<br>
Moderne technieken bieden enorme kansen om het vervoer, veiliger, vlotter en schoner te maken. Daarom experimenteren we met nieuwe technieken zoals slimme verkeerslichten, zelfrijdende auto’s en real-time persoonlijk reisadvies.
-Klimaat<br>
Technologie kan een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van klimaatdoelstellingen. Duurzame technologieën kunnen steeds beter concurreren met conventionele toepassingen, doordat de effectiviteit van hernieuwbare bronnen (zoals zonne-en windenergie, maar ook batterijtechnologie) de afgelopen jaren enorm is toegenomen.
-Publieke ruimte<br>
In de publieke ruimte zien we potentiële digitale toepassingen, die zorgen voor meer gebruiksvriendelijkheid en (energie-)efficiëntie. Denk bijvoorbeeld aan de optimalisatie van afvalinzameling op basis van het aangeboden huisvuil, actueel inzicht in beschikbare parkeerplaatsen door heel de stad en straatverlichting die automatisch aan en uit gaat op basis van de verkeersdeelname. Hiervoor bouwen we voort op een goede samenwerking met gemeenten – zij staan dicht bij de praktijk en hebben dagelijks te maken met de kansen en de risico’s. En hiermee borgen we publieke waarden als privacy, rechtsstatelijkheid, democratie en regie over gegevens, voortbouwend op de Agenda Digitale Grondrechten en Ethiek van de VNG19.
<br>
-Werkgelegenheid<br>
Digitalisering heeft verschillende effecten op werkende Nederlanders. Corona heeft ons geleerd dat we met technologie vaak goed op afstand kunnen werken. We zetten in op behoud van kwalitatief hoogwaardig werk voor alle beroepen. Om- en bijscholing in digitale vaardigheden moet voor iedereen toegankelijk zijn. Technologie kan worden ingezet om mensen in hun werk te ondersteunen en taken te verlichten.
<br>
'''Thema 4: Digitale Economie'''<br>
De digitale transitie levert ongekende kansen op voor economie en samenleving. Natuurlijk is de digitale economie een onlosmakelijk onderdeel van de samenleving, maar vanwege haar belangrijke rol in digitalisering willen we het los benadrukken. Het kabinet wil de kansen van digitalisering vol benutten en initiatieven waar mogelijk opschalen.
- Digitale technologie<br>
Het is ook van belang dat de overheid samenwerkt in publiek-private partnerschappen om samen met bedrijven, startups, scale-ups en kennisinstellingen te innoveren en de handen ineen te slaan om kansen te verzilveren. Daarom is de rijksoverheid betrokken bij bestaande coalities: de Nederlandse Artificial Intelligence Coalitie (NLAIC), de Dutch Blockchain Coalition en de Data Sharing Coalitie. Deze samenwerkingen zijn gericht op belangrijke bouwstenen, zoals de effectieve datadeel-ecosystemen in Nederland en Europa. We maken afspraken over standaarden, verantwoording (bijvoorbeeld rond privacy) en veiligheid.<br>
Daarnaast zetten we in op het aantrekken en opleiden van digitaal talent.<br>
Tot slot willen we de basis leggen voor een gunstig groei- en vestigingsklimaat voor digi-topsectoren. Hiervoor zetten we in op heldere wet- en regelgeving, voldoende ondersteuning voor startups en een actief investeringslandschap, bijvoorbeeld waar het gaat om toegang tot durfkapitaal.
<br>
'''Vervolgproces'''<br>
Via al deze thema’s geven wij invulling aan de kabinetsopdracht rond digitalisering uit het coalitieakkoord. De precieze invulling krijgt in de komende maanden vorm in een kabinetsbrede werkagenda digitalisering. Bij het opstellen van deze werkagenda wordt nauwe samenhang met bestaande en in ontwikkeling zijn de agenda’s en strategieën worden geborgd. Bij deze uitwerking kijken we ook naar de implicaties voor (bestaande) wetgeving, de consequenties voor (het absorptievermogen van) uitvoeringsorganisaties en de specifieke inpassing van mogelijke budgettaire gevolgen binnen de begrotingen van departementen. De budgettaire kaders van het coalitieakkoord zijn daarbij leidend.
<br>
Tot slot kijken we uit naar een intensieve samenwerking hierover met uw Kamer. Juist in de Kamer hoort de discussie over waarden die elkaar versterken of juist conflicteren. Maar vooral willen we dit gesprek voeren met burgers, zodat we goed begrijpen waar de wensen, ideeën, pijnpunten en hulpvragen echt liggen. Digitalisering is een doorgaande ontwikkeling die de hele maatschappij raakt. We willen daar niet aan voorbijgaan, maar juist al die verschillende initiatieven samenbrengen, aanscherpen en ondersteunen. Op deze manier benutten we de kansen en komen kabinet, medeoverheden en samenleving aan het roer te staan van deze grote, doorgaande ontwikkeling en daarbij publieke waarden centraal stellen. Onze hogere doel daarbij is een veilige, inclusieve en kansrijke digitale samenleving.
De genoemde passages staan in Hoofdstuk 4, Kaderstellende maatregelen, kopje Architectuur standaardisatie en interoperabiliteit:
"Werken onder architectuur is een noodzakelijke voorwaarde voor toekomstvaste ICT-investeringen, goede samenhang tussen ICT-systemen en samenwerking tussen de afzonderlijke ministeries en de rijksoverheid als geheel. Het gebruik van (open) standaarden draagt bij aan betere interoperabiliteit tussen (onderdelen van) ministeries en andere overheden, een betere gegevensuitwisseling tussen overheden met burgers en bedrijven en het verminderen van leveranciersafhankelijkheid. Het toepassen van architectuur maakt complexiteit beter beheersbaar, maakt het mogelijk grote projecten met behoud van samenhang op te knippen in modules met een eigen einddoel en resultaat, helpt bij het hergebruik van bestaande oplossingen en bij het identificeren van overlap tussen projecten. Voor de overheid als geheel geldt de Nederlandse Overheids Referentie Architectuur (NORA) als norm. Daarvan afgeleid is de Model Architectuur RIJksdienst (MARIJ), die een set van multilaterale afspraken (inrichtingsprincipes) omvat voor de rijksoverheid en ook is te beschouwen als referentiekader voor afgeleide architecturen van departementen, departementsonderdelen en (rijksbrede)projecten. Bovendien kan via architectuurontwikkeling kennis binnen de overheid worden uitgewisseld, waardoor verregaande vormen van horizontale samenwerking beter mogelijk zijn.
In de tweede helft van 2008 wordt NORA (versie 3) ook als interoperabiliteitsraamwerk gepositioneerd op voordracht van het College Standaardisatie en met de steun van de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en de staatssecretaris van Economische Zaken (zoals al aangekondigd in het actieplan Nederland Open in Verbinding). In NORA zijn de Europese ontwikkelingen in het kader van het European Interoperability Framework verankerd voor wat betreft publieke diensten waarbij sprake is van grensoverschrijdende gegevensuitwisseling. De Model Architectuur Rijksdienst (MARIJ) is afgeleid van NORA. Medio 2008 wordt versie 1.0 van MARIJ opgeleverd.
Het kabinet stelt vast dat NORA en MARIJ als referentie-architectuur fungeren voor ICT-projecten binnen de rijksdienst. Elk ministerie is zelf verantwoordelijk voor het toepassen van de genoemde architecturen en daarbij behorende instrumenten volgens het «pas-toe-of-leg-uit»-principe. Het kabinet stelt tevens vast dat voor elk nieuw groot ICT-project een Project Start Architectuur dient te worden opgesteld in lijn met NORA en MARIJ.
De Directie Informatiseringsbeleid Rijksdienst van BZK is verantwoordelijk voor de realisatie, de borging, het onderhoud en het verder ontwikkelen en toepassen van de rijksbrede architectuur en specifieke architectuurinstrumenten. Voor overheidsorganisaties is het principe «pas-toe-of-leg-uit» voor open standaarden al verplicht conform het kabinetsbeleid inzake het Actieplan Nederland Open in Verbinding. De bewindslieden van BZK zijn ook verantwoordelijk voor afspraken voor rijksdiensten ten aanzien van het Voorschrift Informatiebeveiliging (VIR), de baseline informatiehuishouding (samen met de minister van OCW), de DWR (Digitale werkomgeving Rijk) standaarden en het Normenkader Informatiebeveiliging Rijksweb en Haagse Ring."
Brief van de minister van Economische Zaken bij de aanbieding van het [[Licht op de digitale schaduw - Verantwoord innoveren met big data|rapport]] van de expertgroep big data en privacy aan de Tweede Kamer. In deze brief van vier pagina's gaat de minister in op de inhoud van het rapport. +
Op 21 april organiseert Geonovum een bijeenkomst over het [[MIM (Metamodel voor informatiemodellen)]]: 'De MIM factor." Wil jij weten of MIM ook jou verder kan helpen en hoe dan? Ben je benieuwd naar de laatste ontwikkelingen? Meld je dan aan via [https://fd10.formdesk.com/geonovum/mimfactor forumdesk.com/geonovum].
==Waarom ook al weer het MIM?==
In het kader van onderlinge samenwerking, wisselen overheidsorganisaties veel informatie uit. Daarbij is het van groot belang dat we hetzelfde verstaan onder de gegevens die we gebruiken en dat we gemeenschappelijke afspraken maken over hoe we gegevens beschrijven en uitwisselen. Vanuit die achtergrond is het Metamodel voor informatiemodellen (MIM) opgezet. MIM biedt een gemeenschappelijk vertrekpunt voor het maken van informatiemodellen. De afspraken reiken over de grenzen van bestuurslagen heen en zijn toepasbaar in uiteenlopende domeinen.
==Programma 21 april==
Onder leiding van Ruud Kathmann van de Waarderingskamer, nemen Paul Janssen en Dick Krijtenburg van Geonovum je mee in het geheim van de MIM-factor. Wat is het, wat kan je ermee en hoe kan de MIM factor verder ontwikkelen? Saskia van der Elst van de Politie laat zien hoe de Politie MIM gebruikt en Koos Boersma doet dit voor de watersector vanuit het Informatiehuis Water. Arjen Loeffen van Armatiek vertelt hoe MIM voordelen kan bieden vanuit het perspectief van software-ontwikkeling. +
Voorbeelden van kanalen zijn internet, post, telefonie, persoonlijk contact en televisie.Voorbeelden van vormen zijn website, e-mail, elektronisch bericht, brief, formulier, mailing, gesprek met callcenter, baliebezoek, huisbezoek en voorlichtingsfilm. +
Het verslag van de bijeenkomst van Katern Verbinden op woensdag 18 september 2013 is gepubliceerd. +
Samen met Bureau Forum Standaardisatie, Kamer van Koophandel, VNG Realisatie en het Kadaster organiseert Geonovum op 26 april de startbijeenkomst voor het Kennisplatform APIs. Dit Kennisplatform heeft als doel de Nederlandse overheid te assisteren bij het maken van tactische en strategische overwegingen bij de ontwikkeling van APIs voor de ontsluiting van overheidsdata. Het Kennisplatform is bedoeld voor overheidsorganisaties die APIs (willen) aanbieden en afnemen maar ook alle niet-overheden die APIs van de overheid afnemen of willen afnemen zijn van harte welkom.
==Vier werkgroepen gaan van start op 26 april==
===Werkgroep Uitwerking Nederlandse API strategie===
'''''doel:''''' Bij het implementeren van een API kan je veel keuzes maken. Ook zijn er best veel best practices beschikbaar. Maar welke moet je nu kiezen en hoe zorg je voor een consistent geheel. In deze werkgroep gaan we werken aan een eenduidige set van keuzes waardoor er in Nederland een uitgangspunt ontstaat hoe API’s moeten werken.
'''''doelgroep:''''' Mensen met kennis van implementatie van API’s en aansluiten op API’s. Zeker ook mensen die in de dagelijkse praktijk last hebben van de diversiteit aan koppelvlakken in de NL Overheid.
===Werkgroep Communicatie & Beleid===
'''''doel:''''' De werkgroep Communicatie & Beleid heeft tot doel om bestuurders, beleidsmedewerkers, architecten en ontwikkelaars dichter bij elkaar te brengen op het gebied van API’s. De werkgroep brengt het basisverhaal over het voetlicht, zodat ook de niet-ICT’er de beweging naar API gedreven informatie-uitwisseling op waarde kan schatten en de meerwaarde ervan ziet voor zijn of haar organisatie.
'''''doelgroep:''''' Deelnemers die hun eigen ervaringen actief willen delen, hun verhaal kunnen doen op bijeenkomsten en die mee willen denken en schrijven aan publicaties. Tijdens de startbijeenkomst willen we verder inventariseren wat er nodig is en waar behoefte aan is.
===Werkgroep Gebruikerswensen, Ontsluiten van informatiebronnen===
'''''doel:''''' De werkgroep Gebruikerswensen, Ontsluiten van informatiebronnen wil vraag en aanbod voor overheids APIs dichter bijelkaar brengen. Op dit moment biedt elke overheidsorganisatie zelfstandig zijn (veelal open) datasets aan de buitenwereld aan. We willen in deze werkgroep kijken wat er beter kan.
'''''doelgroep:''''' We nodigen zowel aanbieders als afnemers uit om met elkaar in gesprek te gaan en in deze werkgroep gezamenlijk concrete verbeterpunten op te pakken.
===Werkgroep Ondersteuning===
'''''doel:''''' De werkgroep ondersteuning richt zich op de "business owners" van overheids APIs en apps/applicaties die deze overheids APIs willen afnemen. In de werkgroep willen we kijken hoe er in de ondersteuning, vastgelegd in service level agreements (SLAs), geïnnoveerd kan worden.
'''''doelgroep:''''' Mensen die hier in de praktijk mee bezig zijn en in de werkgroep met elkaar tot betere oplossingen willen komen.
==Meer informatie en aanmelden==
De startbijeenkomst is van 13.00-17.00 uur in de Hofclub in Woerden. Bekijk om aan te melden de [https://mailchi.mp/46496029d354/update-werkgroep-authenticatieautorisatie-3296437 de uitnodiging], hier staat ook meer informatie in over het kennisplatform en de werkgroepen.
Het verslag van de bijeenkomst van op woensdag 20 mei 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Expertgroep Zaakgericht Werken op dinsdag 21 september 2021 is gepubliceerd. +
Kernwaarden vormen een verbindende functie tussen beleid en het in samenhang en ontwerpen en leveren van overheidsdiensten. Kernwaarden helpen om uit te leggen vanuit welke maatschappelijke waarden de overheid haar diensten aanbiedt aan burgers en bedrijven. Het contact tussen samenwerkende overheidsorganisaties en de samenleving staat hierbij centraal.
Beoogde voordelen bij het gebruik van deze NORA Kernwaarden:
* Kernwaarden sluiten direct aan op maatschappelijke waarden en zijn niet politiek vluchtig.
* De terminologie en belevingswereld staat dicht bij die van beleid en uitvoering dan die van Architectuurprincipes. Kernwaarden helpen hiermee om het nut en de noodzaak van de NORA uit te kunnen leggen aan niet-architecten zoals beleidsmakers.
* Semantische discussies worden beperkt omdat zowel beleid als uitvoering deze terminologie herkennen en erkennen.
* De onderhoudbaarheid van Architectuurprincipes wordt eenvoudiger doordat deze zich meer kunnen toespitsen naar de primaire doelgroep, namelijk digitale architecten binnen de overheid.
Kernwaarden hebben een hoger abstractieniveau en hiermee geen expliciet sturende rol. Deze rol is weggelegd voor de aan deze kernwaarden gerelateerde en meer concreet verwoorde kwaliteitsdoelen.
Zie ook [[Kernwaarden van Dienstverlening]]. +
Voor overheidsorganisaties zijn die doelstellingen altijd gerelateerd aan de overheidsdienstverlening en de bijbehorende maatschappelijke toegevoegde waarde (bij voorkeur uitgedrukt in [[Kwaliteitsdoelen]]). +
Het verslag van de bijeenkomst van Ketensturing op dinsdag 9 april 2013 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Ketensturing op dinsdag 10 september 2013 is gepubliceerd. +
Ben je (security)architect, implementeer je beveiliging, houd je toezicht of controleer je hierop, dan zijn we op zoek naar jou. We nodigen je van harte uit om mee te denken aan het herontwerp van het [[Beveiliging|NORA-thema Beveiliging]]. Tijdens de [[Expertgroep Beveiliging april 2022|kick-off op 11 april 2022, van 14.00 tot 16.00 uur]], gaan we de behoeften in kaart brengen en de doelstellingen bepalen. Dit doen we online.
==Meer lezen en aanmelden==
Meer informatie over dit thema en de contactpersonen vind je op [[Beveiliging|de NORA-pagina van het thema Beveiliging]]. +
Het verslag van de bijeenkomst van op woensdag 27 januari 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Werkgroep Kernwaarden op dinsdag 8 september 2020 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van Werkgroep NORA Architectuur Principes op woensdag 27 januari 2021 is gepubliceerd. +
Een knooppunt werkt als een intermediair tussen de houders van bronnen en de afnemende organisaties, door de gegevenslogistiek te regelen (integratie, conversie en distributie) en door afspraken en gemeenschappelijke voorzieningen te beheren. +
De komende maanden doet NORA Beheer onderzoek naar de gebruikerstevredenheid van de bezoekers van noraonline.nl. We willen zo een beter beeld krijgen van de behoeften en wensen van onze gebruikers, met als doel de inhoud, vorm en structuur van het kennisplatform hierop af te stemmen. Ook hopen we een concreet beeld te krijgen welke doelgroepen we op dit moment wel en niet bereiken.
==Wat merkt u er van?==
Onderaan elke pagina ziet u de vraag “Was dit nuttig?” met de antwoordmogelijkheden Ja en Nee. U kunt deze vraag op elke pagina afzonderlijk beantwoorden (of niet beantwoorden).
Geeft u antwoord, dan vragen we of u ook bereid bent een vragenlijst in te vullen over uw ervaringen met de wiki. Wilt u meewerken dan laat u uw mailadres achter en krijgt u in een later stadium van het onderzoek bericht.
==Waar bestaat het onderzoek verder uit?==
Naast de genoemde vraag op de website en de vragen per mail houden we enkele interviews. Samen met de gebruiksstatistieken krijgen we zo een zo compleet mogelijk beeld van gebruik en tevredenheid per doelgroep. De gebruiksstatistieken worden door dit onderzoek steeds vollediger en zijn ook nu al te bekijken op de pagina [[Gebruik wiki]].
==Hoe snel kan ik verbeteringen verwachten op basis van het onderzoek?==
Het onderzoek loopt naar verwachting tot eind 2016. Als de tussentijdse resultaten al duidelijke verbeterpunten opleveren gaan we daar natuurlijk direct mee aan de slag, maar de meeste conclusies zijn pas te trekken als ook de surveys en interviews zijn afgerond.
Wilt u sneller verbeteringen zien die u nodig hebt, neem dan even contact op via [mailto:nora@ictu.nl nora@ictu.nl], dan helpen we u graag.
==FAQ==
Meer informatie en antwoord op de meest voor de hand liggende vragen vindt u op de pagina [[Onderzoek Gebruikerstevredenheid noraonline]] +
Zie NEN-ISO 27002 definitie 833. +
De kraamvisite van de NORA Familie bij de [[ZiRA (Ziekenhuis Referentie Architectuur)]] was een succes: met zo'n 20 mensen hebben we kennis gemaakt, kennis gedeeld en nagedacht over de ontwikkeling van een bredere referentiearchitectuur voor de zorg. De presentaties en een verslagje zijn terug te vinden op [https://sites.google.com/site/zirawiki/ziraservice/project-updates/verslagzirakraambezoek ziraonline], de foto's en wat reacties van de aanwezigen staan hier: +
Een overheidsorganisatie die het betreffende (informatie)systeem gebruikt, bepaalt of het systeem als kritiek kan worden aangemerkt door een inschatting te maken van het belang van de kerntaak of het kernproces en van het belang van het systeem voor die kerntaak of dat kernproces. +
Kwaliteitsdoelen beschrijven aan welke kwaliteitskenmerken overheidsdienstverlening moet voldoen, gemotiveerd vanuit de NORA kernwaarden. Ze doen geen uitspraken over de wijze waarop deze doelen moeten worden gerealiseerd (het hoe). Dat wordt uitgewerkt in de Architectuurprincipes en de onderliggende implicaties. NORA Kwaliteitsdoelen helpen bij het schrijven van (strategische) plannen en wet- en regelgeving.
Het zal in de praktijk voor een overheidsorganisatie niet altijd mogelijk zijn om volledig en aan ál de Kwaliteitsdoelen te voldoen. Waar het om gaat, is dat een overheidsorganisatie die doelen onderschrijft, daartoe samenwerkt met andere (overheids)organisaties en actief stuurt op het behalen van deze doelen. De Kwaliteitsdoelen zijn daarmee richtinggevend en bieden ruimte voor interpretatie.
De Kwaliteitsdoelen komen voort uit de vijf Kernwaarden van Dienstverlening en zijn de logische gevolgtrekking van die kernwaarden: Als de Dienstverlening Toekomstgericht moet zijn, wat betekent dat dan?
De Kwaliteitsdoelen zijn in de plaats gekomen van de NORA Basisprincipes. Omdat ze niet meer de vorm van principes hebben, zie je daarom ook de indeling: stelling, rationale, implicatie niet meer terug. Dit is voorbehouden aan de NORA Architecuur Principes. +
Dit gaat specifiek in op attributen die uitgedrukt worden in een getal. Deze moeten zoveel mogelijk overeenkomen met het juiste getal. Als hier statistisch naar wordt gekeken dan wordt ook wel gesproken over systematische afwijking. +
L
Het verslag van de bijeenkomst van op maandag 12 november 2018 is gepubliceerd. +
<br>''Toelichting''<br>
*De waarborgen bestaan uit technische en organisatorische maatregelen die zijn getroffen om het beginsel van minimale gegevensverwerking te garanderen. Zij hebben ten minste tot gevolg dat de gegevens niet langer herleidbaar zijn tot de betrokkenen.
*De maatregelen kunnen pseudonimisering omvatten, zodat de oorspronkelijke doelstellingen van in het kader van het algemeen belang, wetenschappelijk of historisch onderzoek of statistische doeleinden alsnog kunnen worden behaald. +
Vaste bezoekers zullen de komende dagen en weken een aantal wijzigingen zien in de manier waarop individuele pagina's op noraonline er uitzien. Dat is in voorbereiding op, en als gevolg van, een noodzakelijke upgrade van het onderliggende platform Mediawiki. De upgrade heeft impact op ons navigatiemenu links in beeld.
==Wat verdwijnt er?==
In het menu links kun / kon je menu-items uitklappen, waardoor onderliggende pagina's zichtbaar werden in het menu. Die functionaliteit werkt niet meer na de upgrade.
Op termijn willen we samen met gebruikers uitzoeken wat voor navigatie-opties het beste past bij de content en gebruikers van noraonline. Ondertussen hevelen we de navigatie binnen menu-items door naar een navigatiemenu rechts op de pagina, zodat je als gebruiker de gelegenheid blijft houden om door te klikken binnen een onderwerp.
==Navigatiemenu rechts als pragmatische oplossing==
Bij het maken van de navigatiemenu's rechts hebben we uiteraard rekening gehouden met:
* digitale toegankelijkheid (markering als navigatie)
* bestaande afbeeldingen rechtsboven in de pagina's (worden overgenomen)
* bestaande kaders met informatie over de pagina zoals contactgegevens of de laag binnen het vijflaagsmodel (informatie wordt nog steeds getoond)
* optimalisatie van de beschikbare ruimte voor tabellen en hoofdtekst (het navigatiemenu komt ver in de marge van de pagina te staan)
* balans tussen herkenbare layout over de hele wiki heen en flexibiliteit voor de individuele onderwerpen en pagina's (vormgeving en volgorde zijn hetzelfde, invulling en aanvulling verschilt)
==Wat merk ik er van als de upgrade eenmaal gedaan is?==
Uiterlijk 6 februari is de upgrade voltooid. Op dat moment geldt:
* Elke pagina die in het oude menu op niveau 1 stond (zoals Thema's) of niveau 2 (zoals de individuele thema's), blijft terug komen in het nieuwe menu links.
* Elke pagina op niveau 3 of lager (zoals de individuele pagina's binnen een thema) valt weg uit het menu links.
* Elke pagina die gekoppeld is aan het huidige menu (en een aantal andere) krijgt een navigatiemenu rechts:
** met een doorklikmogelijkheid naar het bovenliggende onderwerp (dus van niveau 4 naar niveau 3 of van niveau 3 naar niveau 2)
** met een afbeelding van het bovenliggende onderwerp (voor de snelle herkenbaarheid) of van de pagina zelf (als deze al een afbeelding had op die plek)
** met een inhoudsopgave naar gerelateerde pagina's op hetzelfde niveau of het niveau er boven (zodat je bijvoorbeeld makkelijk doorklikt binnen een thema, of van een begrip terugkeert naar de overzichtspagina begrippenkader)
** met een contactpersoon en contactgegevens, voor zover bekend (en anders een link naar NORA Beheer)
** met eigenschappen zoals die nu al regelmatig rechtsboven in de pagina te zien waren, zoals de status (concept/actueel/vervangen/uitgefaseerd)
==Wat merk ik er van vóór de upgrade voltooid is?==
Het is een behoorlijke klus om alle pagina's te voorzien van het juiste menu, door het toevoegen of wijzigen van sjablonen. We zetten een deel van de nieuwe menu's vast in productie voor de upgrade, om te testen dat er geen dode links et cetera in staan en om veel werk op de upgrade dag zelf te voorkomen.
Als je pagina's op je persoonlijke [[Volglijst aanmaken|volglijst]] hebt staan kun je mailtjes verwachten van wijzigingen die niet inhoudelijk zijn: het aanmaken van een tijdelijke kopie van de pagina, het toevoegen van een sjabloon of het aanpassen van een bestaand sjabloon.
En je kunt nieuwe navugatiemenu's tegenkomen, die getest worden ofwel al af zijn. Op pagina's met direct bovenaan een tabel, of een aantal blokken in de hoofdtekst kan met zo'n nieuw menu nog een witruimte te zien zijn, doordat het menu er niet naast lijkt te passen. Na de upgrade is het linker menu smaller en zal het rechter menu verder in de marge zitten, waardoor dit is opgelost.
==Planning & sitenotice==
Op het moment mikken we op een upgrade de 2e februari, maar we werken nog hard aan de voorbereidingen. Zodra het definitieve migratiemoment (naar de nieuwe versie van het platform) bekend is zullen we een sitenotice op noraonline plaatsen, zodat gebruikers weten binnen welk tijdvak de site tijdelijk offline kan zijn en wijzigingen niet meer worden opgeslagen (freeze-periode)
==Helpen de upgrade een succes te maken==
Zie je zo'n nieuw menu en klopt er iets niet, laat dat dan weten, het liefst met wat je opvalt en een link naar de pagina. We horen het ook graag als je mee wilt denken over de navigatie binnen en tussen onderwerpen, of over de bredere structuur en layout van de wiki: we willen een gebruikerspanel vormen voor een redesign.
* [mailto:nora@ictu.nl?subject=Bevinding%20navigatiemenurechts bevinding melden navigatiemenu]
* [mailto:nora@ictu.nl?subject=Aanmelden%20gebruikerspanel%20noraonline aanmelden gebruikerspanel noraonline]
* Werkzaamheden volgen via [[speciaal:RecenteWijzigingen|Recente wijzigingen]],
De minister van Economische Zaken heeft een expertrgoep ingesteld met als opdracht om de relatie tussen big data en profilering en de bescherming van grondrechten verder te verkennen en oplossingsrichtingen uit te werken voor het verenigen van twee doeleinden: het benutten van de mogelijkheden van big data enerzijds en het behoud van het vertrouwen van de samenleving in het internet anderzijds.
Hij verwacht van de expertgroep bovendien praktisch toepasbare kennis over hoe om te gaan met de wettelijke kaders op het terrein van privacy.
De bevindingen staan in dit rapport. +
Bij [https://petra.wikixl.nl/index.php/Id-f916a389-2d7a-3a6f-6604-3efd8c0a13c9 PETRA]:<br>
Beschrijving van de ruimtelijke dimensie of ruimtelijke afbakening van een regel of van een objecttype die in de regel beschreven wordt. Toelichting: De locatie duidt de ruimtelijke ligging. Het werkingsgebied van de artikelen en leden is de relatie tussen de regeltekst en de locatie. In het geval dat een locatie rechtstreeks wordt geduid via een bevoegd gezag gaat dit over het ambtsgebied van het bevoegd gezag.<br>
Bron: STOP-TPOD standaard
Zie ook https://nl.wikipedia.org/wiki/Locatie +
Beschrijft hoe de, in het conceptuele model onderscheiden, concepten gebruikt worden bij de interactie tussen systemen en hun gebruikers en tussen systemen onderling. Anders gezegd, een model van de representatie van informatie over de werkelijkheid in digitale registraties en in de uitwisseling daartussen. Het gaat hierbij, in tegenstelling tot een conceptueel model, dus veel meer om het ‘hoe’. Het slaat de brug tussen werkelijkheid en systemen maar beschrijft nog niet de implementatie in die systemen. Een dergelijk model wordt in een formele taal beschreven en wordt waar mogelijk gegenereerd vanuit het conceptueel model. Het logisch model wordt opgesteld voor ICT-interoperabiliteit, voor gebruik door met name de ontwerpers, bouwers en beheerders van ICT-voorzieningen. +
Dit gaat over de relatie tussen verschillende attributen; dat een waarde voor een specifiek attribuut invloed heeft op de toegestane waarde voor een ander attribuut. Dergelijke relaties worden vastgelegd in kwaliteitsregels. In de context van het controleren hiervan wordt ook wel gesproken over verbandscontroles. Hiervoor wordt ook wel de term integriteit gebruikt. +
M
De [[NORA Familie]] is een nieuwe domeinarchitectuur rijker: de [[MARA (Model Architectuur voor Rijks Archiefinstellingen)|Model Architectuur voor Rijks Archiefinstellingen]].
De Regionaal Historische Centra en het Nationaal Archief zijn sterk in ontwikkeling en ze kiezen er voor hun uitdagingen gezamenlijk aan te gaan. De Modelarchitectuur schetst hun gedeelde visie en geeft het toetsingskader om in projecten te bepalen wat er nodig is om die visie te realiseren. Zoals MARA zelf stelt:
“ Architectuur geeft je de luxe om maar één keer over hetzelfde probleem na te hoeven denken. ”
De NORA Familie is het kennisplatform voor architecturen in de publieke sector, waarbinnen de verschillende domeinen en ketens hun expertise en oplossingen met elkaar delen. Zo maakt de MARA gebruik van NORA principes en maakt deze concreet in de eigen context. En kunnen andere familieleden weer onderdelen van de MARA meenemen naar hun eigen praktijk.
MARA is kortom een waardevolle toevoeging aan onze familie en dat vierden we in de [[NORA Gebruikersraad/2016-11-08|NORA Gebruikersraad van 8 november]] met taart en een [http://www.mmvos.nl/mara/ geboortekaartje.] +
De [[expertgroep Gegevensmanagement]] van NORA heeft voor het thema Gegevensmanagement het MIM gebruikt als voorzet voor een gemeenschappelijke taal waarin we gegevenswoordenboeken, informatiemodellen etc. kunnen beschrijven. Zie [[Wat is een gegevenswoordenboek?]] voor meer informatie hierover.<br />
Voor een aantal gegevenswoordenboeken is een dergelijke beschrijving op basis van het [[MIM conceptueel framework|conceptueel framework van het MIM]] gemaakt:
: → [[MIM toegepast op de Informatiezuil van de Immigratie- en naturalisatiedienst]]
: → [[MIM toegepast op Gegevenswoordenboek Migratieketen]]
: → [[MIM toegepast op het Canoniek Datamodel van de Strafrechtsketen]]
: → [[MIM toegepast op Thesaurus Zorg en Welzijn]]
: → [[MIM toegepast op het Kernmodel Onderwijsinformatie en het Register Instellingen en Opleidingen]]
===Versie 1.1===
Op 27 februari 2020 is een update van MIM gepubliceerd, [https://www.geonovum.nl/over-geonovum/actueel/update-mim-verschenen nieuwsbericht]. In de bijgewerkte versie, 1.1, zijn meer dan 50 eisen en wensen opgepakt die tijdens de consultatieperiode door het werkveld zijn aangedragen. De grootste uitbreiding is de mogelijkheid om MIM nu ook uit te kunnen drukken in Linked Data. In de documentatie vind je een versielog waarin de wijzigingen staan beschreven. Versie 1.1 is op 23 oktober 2020 officieel vastgesteld. +
In het kader van onderlinge samenwerking wisselen overheidsorganisaties veel gegevens uit. Daarbij is het van groot belang dat mensen de gegevens hetzelfde interpreteren, zodat iedereen beschikt over dezelfde informatie. Dit vraagt gemeenschappelijke afspraken voor het beschrijven en uitwisselen van gegevens. Vanuit die achtergrond is het Metamodel voor Informatie Modellering (MIM) opgezet.
De [https://www.mim-community.nl/index.php/Hoofdpagina MIM-Community] is er voor iedereen die geïnteresseerd is in informatiemodelleren met het Metamodel Informatie Modellering. Deze relatief jonge standaard heeft in korte tijd veel aandacht gekregen en geeft een nieuwe impuls aan het modelleren van gegevens en informatie. Het zorgt voor meer standaardisatie en daarmee een hogere begrijpelijkheid en uitwisselbaarheid van modellen. In de MIM-Community staat kennisdeling centraal en kunnen best practices worden opgesteld.
Wil je meer weten over deze community of lid worden? Mail dan naar [Mailto:info@mim-community.nl info@mim-community.n] +
''Toelichting''<br>
*De 'nodige maatregelen' zijn die maatregelen die in redelijkheid van de verwerkingsverantwoordelijke kunnen worden verwacht. Wat in redelijkheid kan worden verwacht hangt af van de soort gegevens, de stand van de techniek en de kosten die met de maatregelen gepaard gaan. Het zorg dragen voor juistheid en nauwkeurigheid van de persoonsgegevens is daarmee een inspanningsverplichting voor de verwerkingsverantwoordelijke en geen resultaatverplichting. Van de genomen maatregelen is aangetoond dat onderzocht en beoordeeld is dat deze maatregelen toereikend zijn. Voorbeelden van nodige maatregelen zijn:
#Het inregelen van de (technische) mogelijkheid om te kunnen corrigeren;
#Het vaststellen en bekrachtigen wanneer en door wie de periodieke controles op de juistheid, nauwkeurigheid, actualiteit, volledigheid en correct gebruik van de gegevens plaatsvinden en door wie de persoonsgegevens - indien nodig - gecorrigeerd worden;
#Het identificeren en beperken van personen en afdelingen die toegang hebben tot de persoonsgegevens, waarbij tevens zekerheid wordt verkregen over de wijze waarop de juistheid van gegevens bij toegang is gewaarborgd en dat de gegevens niet voor andere doeleinden worden gebruikt dan voor de vereiste doelstelling;
#Het identificeren en beperken van partijen aan wie persoonsgegevens mogen worden verstrekt, waarbij tevens zekerheid wordt verkregen over de wijze waarop de juistheid van de gegevens bij verstrekking is gewaarborgd en dat de gegevens niet voor andere doeleinden worden gebruikt dan de vereiste doelstelling;
#Het identificeren van de gevolgen van het onjuist gebruik van persoonsgegevens en of hoe deze gevolgen kunnen worden ondervangen;
#Het bij aanstellen van een verwerker:
##Aantonen dat is onderzocht en beoordeeld dat de desbetreffende verwerker, gelet op de aard van de werkzaamheden en de daaraan gekoppelde privacyrisico's, voldoende kwaliteit biedt;
##De geheimhoudingsplicht is geborgd, door deze vast te stellen en vast te leggen in de verwerkersovereenkomst.
*Wanneer verzoeken van een betrokkene kennelijk ongegrond of buitensporig zijn, met name vanwege hun repetitieve karakter, dan mag de verwerkingsverantwoordelijke een redelijke vergoeding aanrekenen, in het licht van de administratieve kosten waarmee het verstrekken van de gevraagde informatie of communicatie en het treffen van de gevraagde maatregelen gepaard gaan, of: weigeren gevolg te geven aan het verzoek. Het is aan de verwerkingsverantwoordelijke om de kennelijk ongegronde of buitensporige aard van het verzoek aan te tonen<sup class="noot">[[Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)|AVG]] Art. 12 lid 5.</sup>.
<br>''Toelichting''<br>
*De verantwoordelijke moet zich na elke verwerking van persoonsgegevens afvragen of er nog redenen zijn om de betreffende persoonsgegevens te bewaren.
*De wet formuleert als volgt: Persoonsgegevens moeten worden bewaard in een vorm die het mogelijk maakt de betrokkenen niet langer te identificeren dan voor de doeleinden waarvoor de persoonsgegevens worden verwerkt noodzakelijk is. Met andere woorden: wanneer de betrokkene niet langer te identificeren is aan de hand van de gegevens, dan geldt voor deze gegevens geen maximale bewaartermijn op grond van de AVG.
*Er is controle op de verwijdering, vernietiging of anonimisering. Softwarematige verwijdering of anonimisering en vernietiging van gegevensdragende hardware wordt bij voorkeur door een gespecialiseerde organisatie gedaan.
*Indien de persoonsgegevens zijn vastgelegd op een 'read only' gegevensdrager waarin geen wijzigingen kunnen worden aangebracht, maar waarvan gegevens wel kunnen worden gekopieerd, zoals een CD-ROM of DVD, dan zijn maatregelen getroffen zodat de gegevens op geen enkele wijze meer kunnen worden ingezien, gebruikt of anderszins worden verwerkt. Ook wordt de betrokkene op de hoogte gesteld van de onmogelijkheid van verwijdering of anonimisering<sup class="noot"> ''Handleiding voor verwerkers van persoonsgegevens'' - Handleiding van de Wbp'', Ministerie van Justitie, 2002, p.37</sup>. +
Een volmacht is een meestal schriftelijke verklaring, waarbij iemand een ander de bevoegdheid geeft om namens hem of haar bepaalde rechtshandelingen uit te voeren. Juridisch gezien is het een vorm van vertegenwoordiging. Het verlenen van een volmacht kan niet stilzwijgend plaatsvinden. Het verschil met een machtiging is, dat een machtiging anders dan de volmacht geen rechtshandelingen maar feitelijke handelingen betreft.<br>
Zie ook https://nl.wikipedia.org/wiki/Machtiging en https://nl.wikipedia.org/wiki/Volmacht_(juridisch)
In de [https://rosa.wikixl.nl/index.php/C70d1782-8382-4f88-bf5f-b13c88fd291b ROSA]:<br>
Een herroepbare bevoegdheid die een vertegenwoordigde verleent aan een andere partij (de gemachtigde) om in naam van eerstgenoemde rechtshandelingen te verrichten. +
<br>''Toelichting''<br>
In sommige (sectorspecifieke) wetgeving is voor bepaalde persoonsgegevens een bewaartermijn aangegeven. Een voorbeeld hiervan is het bewaren van medische gegevens: in het Burgerlijk Wetboek is de termijn hiervoor vastgesteld op 15 jaar<sup class="noot"> Art. 7:454 lid 3 BW.</sup>. Denk ook aan specifieke bewaartermijnen voor gegevens over financiële transacties. +
Onlangs heeft GEMMA Online een update ondergaan, waarbij zowel de vormgeving als de structuur van GEMMA Online zijn vernieuwd. Om te achterhalen hoe bezoekers van GEMMA Online deze veranderingen ervaren, heeft de GEMMA een gebruikerstevredenheidsonderzoek opgezet.
Heb jij GEMMA Online eerder bezocht, maar ken je de nieuwe website nog niet? Neem vooral eens een kijkje op de nieuwe site. De GEMMA is heel erg benieuwd naar je mening over alle aanpassingen. Vul het [https://forms.office.com/Pages/ResponsePage.aspx?id=qynwbtc_mE2bDtH1_t6m0QJmYX2ZpNBHgB0RmK-G1q5UNUJYUzZOTVQ2OUlOU1hSWUU5SVVaTUtCSy4u online onderzoek] in en deel je feedback met de GEMMA. +
Elke dag wordt gemeten wat er gebeurt op NORA Online. Dit wordt jaarlijks omgezet naar een rapportage met daarin een globaal overzicht wat er gebeurt over een jaar. Zo ook voor 2023.
In deze [https://www.noraonline.nl/images/noraonline/3/3f/Gebruiksstatistieken_NORA_2023.pdf jaarrapportage] zien we mooie ontwikkelingen ten opzichte van 2022. Zoals op het gebied van
* aantal (unieke) bezoekers - het zijn er weer meer dan vorig jaar (+4%)
* terugkerende bezoekers - deze blijven veel langer op NORA Online (+48%)
* bezoekers besteden gemiddeld weer meer tijd op NORA Online (+77%)
Naast dat er meer bezoekers langer op NORA Online blijven, voeren ze ook meer acties uit, zoals
* zoeken op NORA Online (+33%)
* klikken op links naar andere websites (+12%)
* het aantal unieke downloads (+11%)
De volledige rapportage staat op de pagina over [https://www.noraonline.nl/wiki/Gebruik_wiki het gebruik op de Wiki]. Daar is nog meer te vinden, zoals de maandelijkse rapportages.
Heb je hier vragen over, neem dan contact met ons op via [mailto:nora@ictu.nl nora@ictu.nl]. +
Het verslag van de bijeenkomst van op dinsdag 13 juni 2023 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van op donderdag 27 mei 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van op woensdag 2 juni 2021 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van op donderdag 6 juni 2019 is gepubliceerd. +
Het verslag van de bijeenkomst van op donderdag 3 juni 2021 is gepubliceerd. +
Sinds vrijdag 2 oktober is er een nieuwe versie van de menustructuur online gezet, met een aantal extra functionaliteiten. Hieronder de belangrijkste aandachtspunten op een rijtje.
* '''Meer niveaus zichtbaar'''
Voortaan kun je meer niveaus van een menu-item onder elkaar zien staan. Zo vind je bijvoorbeeld onder Hoofdmenu niet alleen het menu-item Principes, maar ook het niveau daaronder met de menu-items Basisprincipes en Afgeleide principes.
* ''' Elk menu-item is een aanklikbare pagina'''
Het menu-item dat je kunt uitklappen om de niveaus er onder te zien, is zelf ook een aanklikbare pagina. Menu-item Thema's bevat dus een pagina over thema's, die zich opent zodra je op dit menu-item klikt. Als je naar deze pagina gaat zijn de menu-items die een niveau lager liggen automatisch zichtbaar, dus in dit geval de thema's Zaakgericht Werken, Beveiliging, enzovoorts.
* '''Driehoekje aanklikken voor tonen niveaus'''
Als je op een rechtopstaand driehoekje dat vóór een menu-item staat klikt, maak je het niveau er onder al wel zichtbaar, zonder dat je direct naar een andere pagina gaat. Hierdoor kun je gelijktijdig de niveaus bekijken van verschillende menu-items.
* ''' Menustructuur is geen sitemap'''
De menustructuur is overigens uitdrukkelijk '''geen sitemap:''' niet alle pagina's in deze wiki zijn in de menustructuur opgenomen. Als je een pagina niet terug kunt vinden in de menustructuur, kun je de zoek-optie rechtsboven gebruiken.
* '''Eerder geopende niveaus klappen weer dicht'''
Om het menu enigszins overzichtelijk te houden, blijven niet alle niveaus die je eerder open hebt geklapt open staan. Zodra je naar een pagina gaat, klappen de andere lagere niveaus van de menustructuur dicht.
* '''Locatie gemakkelijk herkenbaar'''
Je kunt altijd zien waar de pagina waar je bent zich binnen de menustructuur bevindt: het menu-item waaronder de pagina valt, licht blauw op in de menustructuur.
De komende periode breiden we het menu nog verder uit met behulp van de nieuwe functionaliteiten. Zie je een storende fout of mis je een belangrijke pagina in de menustructuur? Laat het dan even weten via [mailto:nora@ictu.nl nora@ictu.nl].
Dit gaat over de mate waarin beschrijvende gegevens aanwezig zijn over een dataset, gegevensobject of waarde. Dit gaat alleen over eigenschappen die direct gerelateerd zijn aan de gegevens zelf, zoals de definitie, het datatype, het formaat, toegekende klassen (in meest generieke zin), trefwoorden, kardinaliteit en verantwoordelijken. +
Elk kwartaal organiseren we een Open Huis van de Architectuur bij ICTU (Den Haag, Laan van NOI).
Je kunt er samen werken, lunchen en een kennissessie bijwonen. Ter afsluiting praten we na tijdens een High Tea.
Het onderwerp voor de Kennissessie van maart is nu bekend: metadata.
We beginnen met een korte introductie van de sprekers terwijl ook het belang, betekenis en verband tussen de belangrijkste termen voorbij komen.
Arjen Santema (Expertgroep Gegevensmanagement; Kadaster) schetst de grote lijn waarom we dit doen / aan welke toekomst we samen werken.
André van Brussel (Federatief Datastelsel (FDS); ICTU) gaat in op wat er speelt bij het FDS en hoe dat de architect gaat raken.
Marco Aarts (Werkgroep Metadata Overheid; ICTU) vertelt waaraan de ‘werkgroep metadata overheid’ het afgelopen jaar heeft gewerkt en wat er dit jaar op de planning staat. Dat betreft onder andere het inrichten van het ‘stelsel van metadata standaarden’.
Danny Greefhorst (GDI) stelt dat we nu de architectuur rond metadata ontwerpen. Hoe kijk je daar vanuit je eigen context tegenaan?
Vervolgens begeleidt Danny een workshop waarin we samen aan de slag gaan met architectuurprincipes rondom metadata.
Houd jij je bezig met metadata? Wil je weten wat de stand van zaken is of kennismaken met wie daar nog meer mee bezig is? Zorg dan dat je deze editie niet mist.
Je kunt je opgeven via [mailto:nora@ictu.nl nora@ictu.nl]. +
Zie ook Metagegevens Duurzame Toegankelijkheid +
Hier speelt nog het onderscheid tussen identificatiemiddelen en authenticatiemiddelen.
Zo is een rijbewijs is een wettig identificatiemiddel en je kan er ook iemand mee authenticeren.
DigiD is geen identificatiemiddel, maar je kunt er -door de verbinding van DigiD met de BRP- wel mee authenticeren. +
In het uitvoeringsdomein worden controls en maatregelen voor middlewarefunctionaliteiten opgenomen. Hiermee wordt onder andere gerefereerd naar functionaliteiten zoals het opslaan van gegevens (databases of database services, opslag, storage e.d.), het veiligstellen en herstellen van data (back-up en herstel) en de integratie van applicaties met hun omgeving, al dan niet via berichtenverkeer.
Eerst worden de objecten genoemd die voor middleware als geheel van belang zijn en vervolgens enkele specifieke objecten voor opslag en integratieservices. +
Voor overheidsorganisaties is MijnOverheid een extra kanaal om hun doelgroepen efficiënter te bereiken en daarmee hun diensten toegankelijker te maken en transparantie te claimen. +
Het verslag van de bijeenkomst van Overheid Mobility Overleg op donderdag 21 mei 2015 is gepubliceerd. +
Beschrijft de werkelijkheid binnen het beschouwde domein (de ‘universe of discourse’) d.m.v. de daarin gehanteerde begrippen en hun relaties tot elkaar. Doel is dat de actoren daarbinnen elkaar begrijpen en één taal spreken. Een model van begrippen wordt opgesteld voor gebruik door mensen, met name uit ‘de business’. De begrippen worden beschreven in een formele taal, een vocabulaire. Een vocabulaire is geen informatiemodel. Begrippen kunnen in meerdere informatiemodellen gebruikt worden. +
Aanpassing van de Archiefwet die voorschrijft dat de overheid haar papieren en digitale informatie op een goede manier bewaart.
==Modernisering (nieuwe) Archiefwet==
De [[Archiefwet|huidige Archiefwet]] is verouderd en minder goed toe te passen op digitale informatie. Iemand wil bijvoorbeeld in de toekomst digitale documenten bekijken die jaren oud zijn. Dit lijkt logisch, maar wie kan bijvoorbeeld dan nog zien wat er op een floppydisk staat?
==Digitale informatie bewaren==
Door de digitalisering belandt digitale informatie in sneltreinvaart op verschillende systemen, die bovendien snel verouderen. Het gevaar is dat informatie hierdoor in de toekomst niet of moeilijker te raadplegen is. Het kabinet moderniseert daarom de Archiefwet zodat ook digitale informatie goed bewaard blijft. En in de toekomst gelezen kan worden.
==Informatie eerder naar nationaal archief of archiefdienst==
Het kabinet wil dat overheden belangrijke informatie na 10 jaar overbrengen naar het Nationaal Archief of een lokale of regionale archiefdienst. Nu is dat nog 20 jaar. Archiefdiensten hebben experts en systemen om digitale bestanden eeuwig leesbaar en bruikbaar te houden. Door de informatie na 10 jaar naar een archiefdienst te sturen, is deze beter toegankelijk voor gebruikers. Zowel online als in de studiezaal. Ook is de meeste informatie bij archiefdiensten openbaar en voor iedereen in te zien. Sommige informatie kan nog wel een bepaalde tijd afgeschermd zijn of alleen onder voorwaarden in te zien. Maar dit is alleen bij belangrijke redenen, zoals privacy of staatsveiligheid. (bron: [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/archieven/modernisering-archiefwet Rijksoverheid, Modernisering archiefwet]).
Actuele informatie is te vinden in het [https://kia.pleio.nl/cms/view/dcaa7ed7-db9a-4c43-ac6f-548806e51907/kennisindex-archiefwet kennisdossier] over de nieuwe Archiefwet. Wil je mee-discussiëren over dit onderwerp, ga dan naar het [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/archieven/modernisering-archiefwet Kennisplatform Informatierecht].
Algemene informatie over archivering is te vinden in de [https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/archieven/archieven-van-de-overheid Regels voor archieven overheid].
Mogelijke onderbreking toegankelijkheid noraonline in de week van 15-19 januari ivm spoedonderhoud +
In verband met de CPU kwetsbaarheden Meltdown en Spectre die recentelijk ontdekt zijn zal de hosting provider van de website noraonline.nl spoedonderhoud uitvoeren op al haar servers. De verwachting is dat dit gepaard gaat met een onderbreking van de dienstverlening, die hopelijk van korte duur zal zijn. Het onderhoud staat gepland in de week van 15-19 januari en zal binnen kantooruren worden uitgevoerd.
Mocht u de website niet kunnen bereiken, maar wel dringend bepaalde informatie nodig hebben, dan kunt u contact opnemen met [mailto:nora@ictu.nl nora@ictu.nl]. Kan het even wachten, probeert u het dan op een later tijdstip nog een keer. Namens NORA Beheer alvast onze excuses voor het mogelijke ongemak. +
Dit onderzoek is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in samenwerking met de Taalunie en uitgevoerd door de UU en de HAN. Het ministerie van BZK is in 2018 gestart met het programma Direct Duidelijk om overheidsorganisaties te helpen duidelijk te communiceren.
Het rapport adviseert overheden om hun teksten te verbeteren in drie stappen:
* Kijk via automatische analyse bij een grote groep teksten naar de begrijpelijkheid, en identificeer probleemteksten die niet goed te begrijpen zijn voor de doelgroep.
* Selecteer een aantal teksten die als voorbeeld kunnen dienen. Laat de opstellers samen met tekstexperts die teksten verbeteren met behulp van de Direct Duidelijk-checklist. Leg de verbeterde versies voor aan lezers met verschillende achtergrond en opleiding.
* Als je zeker weet dat een tekstingreep ook echt werkt bij de lezers, pas hem dan toe in zo veel mogelijk andere teksten van je organisatie. +
Digikoppeling wordt toegepast in de rol van afnemer van berichten van basisregistraties (HR). De ebMS-koppeling met Digilevering is operationeel in de productie-omgeving. De aansluiting op Digilevering wordt nu alleen gebruikt in de rol van afnemer van het stelsel van basisregistraties. Het aansluiten van de BRI als Basisregistratie/leverancier op Digilevering was niet eerder dan 2017-2018 gepland. +
De voorziening voldoet aan de DMARC standaard. +
De BRI voldoet aan de standaard beveiligingseisen van de Belastingdienst. Deze eisen zijn conform VIR met classificatie departementaal vertrouwelijk. Voor opsporingsgegevens (FIOD) geldt een strakker regime. Aangezien het beveiligingskader voor de gehele Belastingdienst geldt, is er geen apart in control statement voor de BRI. +
De actuele versies van TLS maken deel uit van de standaard beveiligingsrichtlijnen van de Belastingdienst. +
Relevante onderdelen worden meegenomen in de BRO standaardisatie van het grondwaterdomein (de aquo standaard omvat ook oppervlaktewater hetgeen buiten scope is voor de BRO). +
Zou gebruikt kunnen (en moeten) worden voor verwijzingen naar BRO gerelateerde wetsartikelen vanuit de BRO website en in overige BRO documenten zoals programmaplan, GAS, PSA, etc. (zie voorbeeld https://www.overheid.nl/help/wet-en-regelgeving/verwijzen-naar-wet-en-regelgeving). De standaard wordt 3e kwartaal 2019 geïmplementeerd. +
Landelijke Voorziening BRO inname en uitgifte APIs zijn gebaseerd op Digikoppeling 2.0. +
Toegepast door alle hostingpartijen die BRO systemen hosten. +
BRO is een geo-basisregistratie. Geografische BRO gegevens worden o.a. beschikbaar gesteld via het GDI geo-knooppunt PDOK (www.pdok.nl). De PDOK APIs zijn gebaseerd op Open Geospatial Consortium standaarden (www.opengeospatial.org), waaronder OGC:WMS, OGC:WFS, OGC:WCS. Geografische gegevens worden uitgeleverd in open bestandsformaten (OGC:GML, OGC:Geopackage, OGC:GeoTIFF).
BRO metadata wordt via het Nationaal Georegister (www.nationaalgeoregister.nl) ontsloten. Het Nationaal Georegister is gekoppeld met (wordt geharvest door) data.overheid.nl Het NGR is gebaseerd op de geo-standaarden CS-W 2.0 (discovery service), ISO 19115 NL profiel (metadata voor geografische datasets), en ISO 19119 NL profiel (metadata voor geografische web services) +
BRO website (https://www.basisregistratieondergrond.nl), BRO web applicaties (DINO +
* Hosting Landelijke Voorziening BRO door TNO bij Solvinity > Hoewel alle gebruikte componenten IPv6 capabel zijn, wordt het interne netwerk ingericht op basis van IPv4. Initieel is de internetverbinding ook alleen op basis van IPv4 ingericht. In een later stadium zal de internetverbinding doormiddel van een IPv4/IPv6 proxy ook via IPv6 beschikbaar worden gesteld.
* Hosting Bronhouderportaal BRO bij Standaard Platform (ODC Noord) > Zie status (d.d. maart 2018) in de monitor open standaardenbeleid https://www.noraonline.nl/wiki/Monitor_Open_Standaardenbeleid_2016/ODC-Noord-IPv6_en_IPv4
basisregistratieondergrond.nl is via IPv4 en IPv6 bereikbaar, voor dinoloket.nl geldt dat het domein nog alleen via IPv4 bereikbaar is.
+
* TNO (en hosting partij Solvinity) zijn ISO 27001/27002 compliant
* ICTU (en hosting partij SP
+
Het Bronhouderportaal BRO (voorportaal voor validatie van BRO gegevens voordat deze worden door geleverd naar de Landelijke Voorziening BRO) voldoet aan de open API specificatie https://www.bronhouderportaal-bro.nl/bpbro-frontend/documentation/api.html. De Landelijke Voorziening BRO voldoet aan de PTOLU Digikoppeling standaard (SOAP-XML). +
Het Bronhouderportaal BRO maakt gebruik van eHerkenning voor authenticatie van gebruikers. eHerkenning ondersteunt SAML. Zie ook evaluatierapport SAML 2.0 Forum Standaardisatie https://www.forumstandaardisatie.nl/sites/bfs/files/proceedings/FS%20180314.3C%20Evaluatie%20SAML%202.0.pdf +
De BRO gebruikt SSL (TLS) certificaten voor inname en uitgifte APIs en voor beveiligde gegevensuitwisseling met PDOK. +
Er zijn plannen om voor de BRP (basisregistratie personen) gebruik te gaan maken van Digikoppeling. Gezien het lopende BRP bezinningsproces is de planning onduidelijk. Ontsluiting van BV-BSN middels Digikoppeling zal niet plaatsvinden. +
Alle aangeboden webservices draaien HTTPS en HSTS. +
Het publiceren van de diensten op IPv6 wordt in 2020 op de backlog van infrastructuur wijzigingen gezet. Wanneer de diensten beschikbaar zijn op IPv6 is nog niet bekend. Er wordt al wel met de ODC leverancier gekeken hoe IPv6 publicatie van diensten zou moeten plaatsvinden. +
De Rijksdienst voor Identiteitsgegevens heeft een beveiligingsplan op basis van de BIR. Hier worden externe audits op gedaan. Er is een In Control Verklaring (ICV) aanwezig. +
De voorziening spreekt de WSI standaard XML/SOAP met haar gebruikers. Er is geen concrete planning voor de invoering van StUF. +
De voorziening ondersteunt zowel TLS 1.2, 1.1 als 1.0. +
DMARC is geïmplementeerd. +
De BRT wordt zowel geleverd via PDOK (Wat biedt Publieke Dienstverlening Op de Kaart) in GML (Objectdata), als via internationale Geo-standaarden. Daarnaast wordt de BRT geleverd via PDOK in rasterformaat in GEO, tiff formaat en WMTS (Web Map Tile Service). +
HTTPS en HSTS zijn deels geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/domain/www.kadaster.nl/). Eerdere planningen voor (volledige) implementatie in Q1 en in Q4 2018 zijn niet gehaald. HSTS is inmiddels op de meeste Kadaster endpoints geïmplementeerd. Er is een beperkte set aan Digikoppeling gerelateerde content (schema’s) die nog niet over kunnen naar HTTPS en HSTS. Er is hier nog geen duidelijke planning voor. +
Het Kadaster is gecertificeerd voor NEN-ISO/IEC 27001 en hanteert 27002. Het Handboek Beveiliging Kadaster is volledig op de BIR gebaseerd. In het jaarverslag is een in control statement opgenomen. +
OWMS is wel van toepassing, maar PDOK hanteert via het Nationaal GEO Register de wettelijk vastgelegde standaarden, gebaseerd op Inspire en ISO volgens het zogenaamde NL profiel. Data.overheid.nl harvest het NGR met behulp van de CSW standaard (Catalogue Services for the Web’ een OGC-Geostandaard (Open Geospatial Consortium), ook onderdeel van INSPIRE). De BRT voldoet dus niet aan de standaard maar voldoet wel aan alternatieve internationale standaarden. Er zijn geen interoperabiliteitsproblemen hierdoor. +
Het Kadaster hanteert SKOS voor de beschikbaarstelling van begrippenkaders van basisregistraties. De begrippenkaders voor de BRK zoals gepubliceerd op brk.kadaster.nl, de BAG zoals gepubliceerd op bag.kadaster.nl en de BGT (IMgeo) en BRT op definities.geostandaarden.nl zijn allemaal conform SKOS. +
STARTTLS is geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/domain/www.kadaster.nl/). Eerdere planningen voor implementatie van DANE per Q1 2018 en later Q1 2019 zijn niet gehaald. De verhuizing van het mail domein is vertraagd, waarbij opgemerkt moet worden dat de bestemming, in dit geval Microsoft, geen planning heeft voor de implementatie van DANE. +
Deze standaard wordt volledig door het Kadaster ondersteund (zie: https://internet.nl/domain/www.kadaster.nl/). +
In de loop van 2019/2020 zal het document management systeem voor de primaire processen geschikt worden gemaakt voor aansluiting door geautomatiseerde processen. CMIS zal als standaard voor de ontsluiting worden gehanteerd. +
RDW maakt voor alle nieuwe uitwisselingen gebruik van Digikoppeling. Dat is onder meer het geval in de uitwisseling met MijnOverheid (Berichtenbox), CJIB, Politie, ILT, CBR, de Belastingdienst, etc. De intentie is uitgesproken om ook bestaande koppelingen pro-actief te migreren om de voordelen van het diginetwerk te benutten. Een planning hiervoor is nog niet vastgesteld. +
De BRV voldoet aan DKIM. +
De BRV voldoet aan DMARC. Rdw.nl voldoet niet aan de standaard, zie: https://internet.nl/mail/rdw.nl/253063/. De RDW is in 2017 gestart met een nieuwe leverancier die ook maatregelen voor het aanscherpen van DANE, DKIM, SPF, etc. zou meenemen. Doordat de implementatie van de digitale werkomgeving langer heeft geduurd dan beoogd, is dit tot op heden nog niet uitgevoerd. Augustus 2019 is RDW gestart om privacy en security verder te gaan verbeteren. De onderwerpen zoals DANE, DKIM, SPF, etc. zijn ook onderdeel van deze verbeteringen en de verwachting is dat RDW dit komende jaar de verbeteringen heeft doorgevoerd. +
De niet-gevoelige (technische) gegevens uit de BRV zijn te bevragen via www.rdw.nl. Alle .nl rdw domeinen zijn gesigned met DNSSEC.
De diensten op (voertuig)gegevens draaien als microservices in de Azure cloud en het is bekend dat hierop geen DNSSEC en daarmee ook DANE mogelijk is. RDW en andere overheidspartijen hebben bij Microsoft gevraagd om dit op te lossen. +
Implementatie zou medio 2018 gerealiseerd worden. Rdw.nl voldoet niet aan de standaard, zie: https://internet.nl/mail/rdw.nl/253063/. De RDW is in 2017 gestart met een nieuwe leverancier die ook maatregelen voor het aanscherpen van DANE, DKIM, SPF, etc. zou meenemen. Doordat de implementatie van de digitale werkomgeving langer heeft geduurd dan beoogd, is dit tot op heden nog niet uitgevoerd. Augustus 2019 is RDW gestart om privacy en security verder te gaan verbeteren. De onderwerpen zoals DANE, DKIM, SPF, etc. zijn ook onderdeel van deze verbeteringen en de verwachting is dat RDW dit komende jaar de verbeteringen heeft doorgevoerd.
De diensten op (voertuig)gegevens, die als microservices in de Azure cloud draaien, voldoen wel aan HTTPS/HSTS. +
IPv4 wordt ondersteund, IPv6 wordt nog niet ingezet. De BRV is te bevragen via www.rdw.nl. Op dit moment ziet de RDW voor de BRV nog geen noodzaak om op IPv6 over te gaan. +
De BRV voldoet aan deze standaard. +
De BRV voldoet aan OpenAPI Specification. +
De toegang tot BRV-data is op data.overheid.nl in overeenstemming met OWMS gemetadateerd beschikbaar. +
Bij digitale dienstverlening worden uittreksels en informatie uit de BRV in PDF/A vorm verstrekt. +
De BRV voldoet aan SAML. +
De BRV voldoet aan SKOS. +
RDW ondersteunt en gebruikt de SPF standaard voor email verkeer. +
De BRV voldoet aan STARTTLS, DANE, DKIM en SPF +
RDW ondersteunt en gebruikt de TLS protocollen op de e-mail servers en Digikoppeling. +
Overheden kunnen via Digikoppeling geautomatiseerd berichten verzenden en ontvangen. Ondernemers kunnen alleen handmatig (via de website) hun Berichtenbox gegevens opvragen. +
DKIM is niet geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/site/www.berichtenbox.antwoordvoorbedrijven.nl/). +
De BerichtenBox voor Bedrijven voldoet niet aan DMARC. Deze standaard is mede afhankelijk van SPF en DKIM, welke niet ondersteund worden door de BerichtenBox voor Bedrijven. +
Volgens internet.nl voldoet het domein berichtenbox.antwoordvoorbedrijven.nl (zie: https://internet.nl/site/www.berichtenbox.antwoordvoorbedrijven.nl/). +
HTTPS en HSTS zijn geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/site/www.berichtenbox.antwoordvoorbedrijven.nl/). +
De website van de Berichtenbox ondersteunt IPv4 maar is volgens internet.nl niet toegankelijk via IPv6 (zie https://internet.nl/site/www.berichtenbox.antwoordvoorbedrijven.nl/). De Berichtenbox is wel IPv6 ready, maar nog niet de hele keten. E-ovb (beheerder van de Berichtenbox) is daarbij ook afhankelijk van leveranciers die hun IPv6 implementatie nog niet op orde hebben. De implementatie moet DICTU-breed gebeuren voordat dit voor de Berichtenbox gedaan zal worden. Een datum voor de implementatie is zowel in 2018 als in 2019 niet bekend. +
Alle berichten kunnen worden gedownload (vanaf de Berichtenbox website) in PDF/A formaat. PDF-documenten worden gegenereerd in PDF A/1. +
eHerkenning is SAML-based en wordt toegepast voor het inloggen op de Berichtenbox. +
SPF is niet geïmplementeerd (zie https://internet.nl/site/www.berichtenbox.antwoordvoorbedrijven.nl/). +
STuF wordt in combinatie met Digikoppeling gebruikt voor de uitwisseling met alle partijen die via digikoppeling op de berichtenbox zijn aangesloten. +
De Berichtenbox maakt gebruik van TLS 1.2 (zie: https://internet.nl/site/www.berichtenbox.antwoordvoorbedrijven.nl/). Maar de webserver staat client-initiated renegotiation toe, wat niet veilig is. +
Binnen JenV vindt elektronisch berichtenverkeer interdepartementaal plaats via de Justitie Berichten Service (JUBES). JUBES is vanuit JenV het koppelvlak voor de Digikoppelingdienst van Logius. De open standaarden eBMS en WUS zijn de daarbij gebruikte protocollen om de berichten veilig te versturen. Binnen BZ wordt deze standaard gebruikt voor de Mule koppeling. Verder nemen alle departementen uit het verzorgingsgebied van SSC-ICT deel aan eFacturatie. Op deze standaard wordt waar van toepassing aangesloten bij nieuwe koppelingen. +
De implementatie van DKIM is voor SSC-ICT zelf geheel afgerond. +
De technische implementatie van DMARC is afgerond. Het doorvoeren van de DMARC reject policy moet nog worden uitgevoerd, maar dit kan nog niet voor (een aantal) externe applicaties die mailen of klanten die gebruik maken van externe mailingdiensten. Open staat derhalve nog het aanbieden van een dienst hiervoor. SSC-ICT is voor realisatie van deze dienst afhankelijk van de betreffende klanten. De inrichting van deze dienst wordt projectmatig opgepakt; dit project bevindt zich op dit moment in de initiatiefase. +
DNSSEC is geïmplementeerd en alle domeinnamen die bij SSC-ICT gehost worden voldoen aan DNSSEC. +
HTTPS wordt gebruikt, maar HSTS wordt nog niet standaard aangezet voor websites die SSC-ICT host voor klanten. Andere webgebaseerde voorzieningen maken wel gebruik van HSTS. Implementatie van deze standaarden is voor eind 2019 voorzien. +
IPv4 is in gebruik. De gebruikte technische componenten van DWR ondersteunen wel IPv6. IPv6 is een onderdeel van de infrastructuur en IPv6 reeksen worden uitgedeeld door Logius. De internet facing kant van de DMZ gaat IPv6 eind 2019 ondersteunen. +
SSC-ICT werkt via deze standaard en wordt hier ook op geaudit. De laatste audit heeft plaatsgevonden in 2019. +
De DWR Next client wordt geleverd met zowel Libreoffice als Office 2016. Beide softwaresuites ondersteunen het lezen en schrijven van ODF-bestanden. +
De DWR Next client kan alle types PDF lezen. Schrijven van PDF kan op meerdere manieren. Alle types worden ondersteund, al is daarvoor soms wel het installeren van Adobe Acrobat Professional benodigd. PDF A/2 is mogelijk voor klanten die Adobe Acrobat Pro afnemen. De regulier verstrekte Adobe Acrobat Standard ondersteunt PDF A/2 niet, maar wel PDF 1.7 en PDF A/1. +
Single Sign-on (SSO) op basis van SAML 2.0 wordt aangeboden als dienst in de Servicecatalogus van SSC-ICT. Het SSO-koppelvlak is een generieke dienst. Het project DOorontwikkeling Single Sign-On (DOrSSOn) voorziet internet facing aanvulling van de huidige oplossing met open source componenten gebaseerd op de standaarden SAML 2.0 en OAuth 2.0 in opdracht van de CIO Rijk. +
SPF wordt op alle domeinen toegepast. +
STARTTLS en DANE zijn geïmplementeerd. +
De op de werkplek aangeboden browsers ondersteunen TLS. De internet mailvoorziening werkt met STARTTLS. Voor webservers met applicaties van klanten wordt dit toegepast voor de klanten die dit hebben aangevraagd. +
Op de wifivoorziening wordt deze standaard toegepast. Wifi wordt door SSC-ICT als voorziening geleverd in de kantoorpanden waar SSC-ICT IT-dienstverlener voor het pand is (IDV-P). +
Recent ontwikkelde koppelvlakken en/of nieuwe versies van bestaande koppelvlakken zijn Digikoppeling compliant (bijvoorbeeld DVS 2017).
Er zijn echter nog koppelvlakken waarvan geen Digikoppeling compliant versie is gemaakt en/of koppelvlakken waar nog diensten afnemers op aangesloten zitten (bijvoorbeeld PBS). Deze koppelvlakken bestaan uit de tijd dat de Digikoppeling standaard in ontwikkeling was en voldoen deels aan de uiteindelijk ontstane Digikoppeling standaard. Het is de bedoeling dat bestaande dienst afnemers overgaan naar de nieuwe koppelvlakken. Hier wordt niet actief op gestuurd.
Door ontwikkelingen rondom eID, eIDAS en DigiD Machtigen moeten afnemers in de toekomst gebruik maken van andere koppelvlakken, waardoor gebruik van de niet compliant koppelvlakken zal afnemen. Bij nieuwe koppelvlakontwikkelingen zal meer naar de REST-API standaard worden gekeken dan naar Digikoppeling 2.0. +
Digid Machtigen ontvangt en verstuurd geen email op het domein machtigen.digid.nl. Er is een DMARC record (zie: https://internet.nl/mail/machtigen.digid.nl/) +
Het domein https://machtigen.digid.nl voldoet aan DNSSEC (zie: https://internet.nl/site/machtigen.digid.nl/). +
Deze standaarden zijn geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/site/machtigen.digid.nl/). +
Zowel IPv6 als IPv4 worden ondersteund (zie: https://internet.nl/site/machtigen.digid.nl/). +
Op de Rijksoverheid is de Baseline Informatiebeveiliging Rijk (BIR) van toepassing die is gebaseerd op NEN-ISO27001. Logius heeft zich over toepassing van de BIR norm verantwoord door het afgeven van In Control Verklaringen (ICV's) aan de eigenaar (BZK/DGOBR). +
De voorziening voldoet aan deze standaard. +
Het authenticatie koppelvlak met eHerkenning voldoet aan de SAML standaard. Het authenticatie koppelvlak met DigiD maakt geen gebruik van SAML. Dit koppelvlak is door DigiD Machtigen gerealiseerd toen DigiD nog geen SAML koppelvlak bood. Overgang naar een SAML koppelvlak is voorzien bij de realisatie van de nieuwe website voor het DigiD Machtigen (publieke machtigingenregister), mogelijk al in het 4e kwartaal 2019.
Naast authenticatie gebruikt DigiD Machtigen de SAML standaard ook om een getekend machtigingsbewijs af te geven, namelijk als een SAML assertion. +
DigiD Machtigen verstuurd geen email aan gebruikers. Er is wel een SPF record aangemaakt voor het domein: machtigen.digid.nl welke aangeeft dat er vanaf dit domein geen email wordt verstuurd. +
TLS is geïmplementeerd. DigiD Machtigen ondersteunt TLS v1.0, TLS v1.1 en TLS v1.2. Voor brede comptabiliteit worden TLS 1.0 en 1.1 nog ondersteund. +
DigiD mail wordt verstuurd met een DKIM signature (zie: https://internet.nl/mail/digid.nl/). +
DMARC is voor DigiD geconfigureerd als een van de Anti-phishing maatregelen (zie https://internet.nl/mail/digid.nl/). +
DNSSEC is doorgevoerd in de domeinen (DNS-zones) van DigiD en operationeel. Ook de mailservers voldoen aan de standaard (zie: https://internet.nl/site/digid.nl/ en https://internet.nl/mail/digid.nl/). +
DigiD maakt gebruik van HTTPS voor de communicatie tussen clients (zoals browsers) en servers. Verder ondersteunt de DigiD website HSTS-policy met een geldigheidsduur van 1 jaar (zie: https://internet.nl/site/digid.nl/). +
De website DigiD.nl is via IPv6 toegankelijk. Inmiddels verlopen ook de mailstromen via IPv6 (zie https://internet.nl/mail/digid.nl/ en https://internet.nl/site/digid.nl/). +
Op de Rijksoverheid is de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) van toepassing die is gebaseerd op NEN-ISO27001/2. Logius heeft zich over toepassing van deze norm verantwoord door het afgeven van In Control Verklaringen (ICV's) aan de eigenaar (BZK/DGOBR). +
DigiD biedt aan afnemers een SAML-koppelvlak om authenticaties uit te kunnen voeren. Wanneer de afnemer "single sign on" wil gebruiken is dit alleen mogelijk via het SAML koppelvlak. De SAML koppelvlak specificaties van DigiD zijn gepubliceerd op de website van Logius, zie https://www.logius.nl/sites/default/files/public/bestanden/diensten/DigiD/Koppelvlakspecificatie-SAML-DigiD.pdf ) +
SPF is relevant voor DigiD bij alle mails vanuit de DigiD applicatie, en DigiD voldoet ook aan deze standaard (zie https://internet.nl/mail/digid.nl/). +
De mailserver van DigiD past STARTTLS/DANE toe (zie https://internet.nl/mail/digid.nl/). Er is nog een aandachtspunt voor de gebruikte ciphersuites, hiervoor is een wijziging onderweg die in Q3/4 2019 wordt doorgevoerd. +
DigiD ondersteunt voor de gebruikersdomeinen alleen TLS v1.2. Voor de afnemersdomeinen is een wijziging onderweg (Q3/4 2019) om TLS v1.0 ook uit te faseren, zodat ook alleen TLS v1.2 overblijft. De mailserver ondersteunt nog TLS v1.0 en v1.1; omdat deze ook voor andere voorzieningen gebruikt wordt, is de impact nog in onderzoek. +
Per 19 april 2019 is de NLCIUS verplicht voor overheden, volgens Europese richtlijn 2014/55/EU. De SMEF 2.0 standaard wordt opgevolgd door de NLCIUS. Implementatie stond gepland voor Q2 2019. Er is gekozen voor een tijdelijke tussenoplossing om aan de Europese richtlijn te voldoen, er zijn geen concrete plannen voor implementatie, de verwachting is dat het Q2 2020 gereed is. +
De DigiInkoop applicatie produceert inkooporders en facturen in PDF formaat. Documenten die op logius.nl beschikbaar worden gesteld zijn in PDF/A formaat (dit zijn de documenten over de berichtenverkeerstandaarden waar DigiInkoop gebruik van maakt: https://www.logius.nl/ondersteuning/gegevensuitwisseling/ubl-ohnl en https://www.logius.nl/ondersteuning/gegevensuitwisseling/setu-hr-xml-ohnl). +
DigiInkoop ondersteunt de uitwisseling van SETU-hr-XML berichten. +
DigiInkoop voldoet aan deze standaard (zie: https://internet.nl/mail/digiinkoop.nl/). +
DigiInkoop is TLS 1.2 compliant (zie: https://internet.nl/mail/digiinkoop.nl/). +
De standaard DKIM is geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/mail/digiinkoop.nl/). +
De standaard DMARC is geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/mail/digiinkoop.nl/). +
DigiInkoop voldoet aan DNSSEC (zie: https://internet.nl/mail/digiinkoop.nl/). +
De voorziening voldoet aan HTTPS/HSTS (zie https://internet.nl/site/digiinkoop.nl/). +
IPv6 werd in 2016, 2017 en 2018 niet ondersteund door de hoster van DigiInkoop. Er zijn geen plannen dit te realiseren, en er is geen opdracht om dit aan te passen. (zie: https://internet.nl/mail/digiinkoop.nl/). +
DigiInkoop voldoet aan de BIR. Er is een in control statement afgegeven. Leveranciers voldoen aan ISO 27001. +
Digilevering maakt gebruik van Digikoppeling. +
Digilevering draait op het Logius Managed Services platform.
Vanuit de VPC is het niet mogelijk mail direct naar buiten te sturen om te voorkomen dat de applicatiebeheerder of een van haar systemen als spam/malware verstuurder wordt aangemerkt. Alle mail-versturende systemen moeten gebruik maken van de centrale voorziening mail relay als zij mail willen versturen.
DKIM is geïmplementeerd op de centrale voorziening mail relay.
Digimelding en Digilevering zijn op het Equinix platform geïmplementeerd, de applicaties kunnen alleen via de mail-relay server van het platform e-mail versturen. Deze mail –relay server is niet van buitenaf benaderbaar, daarom kan dit met internet.nl niet getoetst worden. +
DMARC is inmiddels geïmplementeerd en doorgevoerd in de DNS instellingen. +
DNSSEC is geïmplementeerd op de centrale voorziening DNS.
Digimelding en Digilevering zijn op het Equinix platform geïmplementeerd, de applicaties kunnen alleen via de mail-relay server van het platform e-mail versturen. Deze mail –relay server is niet van buitenaf benaderbaar, daarom kan dit met internet.nl niet getoetst worden. +
Digilevering voldoet aan de HTTPS standaard. Voor Digilevering is een PKIO certificaat verplicht om te kunnen aanloggen op de applicatie. Zonder dit certificaat kan de https doorverwijzing niet slagen en biedt www.internet.nl geen toetsing. HSTS wordt aangeboden.
Digimelding en Digilevering zijn op het Equinix platform geïmplementeerd, de applicaties kunnen alleen via de mail-relay server van het platform e-mail versturen. Deze mail –relay server is niet van buitenaf benaderbaar, daarom kan dit met internet.nl niet getoetst worden. +
IPv6 kan niet worden aangeboden, omdat de infrastructuur van Logius dit nog niet voldoende ondersteunt. Dit is een Logius breed vraagstuk. De vraag hoe IPv6 geïmplementeerd dient te worden is wederom bij onze architecten ingediend. +
Digilevering draait op het Logius Managed Services platform.
Vanuit de VPC is het niet mogelijk mail direct naar buiten te sturen om te voorkomen dat de applicatiebeheerder of een van haar systemen als spam/malware verstuurder wordt aangemerkt. Alle mail-versturende systemen moeten gebruik maken van de centrale voorziening mail relay als zij mail willen versturen.
SPF is geïmplementeerd op de centrale voorziening mail relay.
Digimelding en Digilevering zijn op het Equinix platform geïmplementeerd, de applicaties kunnen alleen via de mail-relay server van het platform e-mail versturen. Deze mail –relay server is niet van buitenaf benaderbaar, daarom kan dit met internet.nl niet getoetst worden. +
Digilevering draait op het Logius Managed Services platform.
Vanuit de clouddienst is het niet mogelijk mail direct naar buiten te sturen om te voorkomen dat de applicatiebeheerder of een van haar systemen als spam/malware verstuurder wordt aangemerkt. Alle mail-versturende systemen moeten gebruik maken van de centrale voorziening mail relay als zij mail willen versturen.
Digimelding en Digilevering zijn op het Equinix platform geïmplementeerd, de applicaties kunnen alleen via de mail-relay server van het platform e-mail versturen. Deze mail –relay server is niet van buitenaf benaderbaar, daarom kan dit met internet.nl niet getoetst worden. +
Digimelding maakt gebruik van Digikoppeling. +
DKIM draait op het Logius Managed Services platform. Vanuit de VPC is het niet mogelijk mail direct naar buiten te sturen om te voorkomen dat de applicatiebeheerder of een van haar systemen als spam/malware verstuurder wordt aangemerkt. Alle mail-versturende systemen moeten gebruik maken van de centrale voorziening mail relay als zij mail willen versturen. Gepland Q3 2019. +
DMARC is geïmplementeerd. +
DNSSEC is geïmplementeerd.
Digimelding en Digilevering zijn op het Equinix platform geïmplementeerd, de applicaties kunnen alleen via de mail-relay server van het platform e-mail versturen. Deze mail –relay server is niet van buitenaf benaderbaar, daarom kan dit met internet.nl niet getoetst worden. +
De url https://portaal.digimelding.nl voldoet aan HTTPS en HSTS. Digimelding portaal is alleen benaderbaar via de url https://portaal.digimelding.nl +
Digimelding gebruikt het Logius infrastructuurplatform. IPv6 kan niet worden aangeboden, omdat de infrastructuur van Logius dit nog niet voldoende ondersteunt. Dit is een Logius breed vraagstuk. De vraag hoe IPv6 geïmplementeerd dient te worden is wederom bij onze architecten ingediend. Digimelding ondersteunt op dit moment alleen IPv4. +
SPF is geïmplementeerd. +
Digimelding draait op het Logius Managed Services platform. Vanuit de VPC is het niet mogelijk mail direct naar buiten te sturen om te voorkomen dat de applicatiebeheerder of een van haar systemen als spam/malware verstuurder wordt aangemerkt. Alle mail-versturende systemen moeten gebruik maken van de centrale voorziening mail relay als zij mail willen versturen.
Digimelding en Digilevering zijn op het Equinix platform geïmplementeerd, de applicaties kunnen alleen via de mail-relay server van het platform e-mail versturen. Deze mail –relay server is niet van buitenaf benaderbaar, daarom kan dit met internet.nl niet getoetst worden. +
DNSSEC valt voor het besloten netwerk buiten het afsprakenstelsel. Een aantal deelnemers maakt echter gebruik van de diginetwerk domeinnamen om ook op het openbare internet hun dienst ter beschikking te stellen. Hiervoor is besloten wel gebruik te maken van DNSSEC. Gepland voor 2020. +
IPv4 is geïmplementeerd door de deelnemers aan Diginetwerk. De implementatie van IPv6 stond gepland voor Q4 2018 en wordt 2020. Vanwege aanbesteding KPS (koppelpunt van Diginetwerk) is ondersteuning van IPv6 gepland als onderdeel van de migratie naar de nieuwe KPS leverancier. +
Deze standaard is onderdeel van het algemene beveiligingsbeleid van Logius. Logius voldoet aan deze standaard en Diginetwerk is ook gebaseerd op deze standaard. +
Digipoort voldoet aan deze standaard. Zie de koppelvlakspecificaties op http://www.logius.nl/producten/gegevensuitwisseling/digitpoort/koppelvlakken. +
Digipoort maakt gebruik van de e-mailserver uit de centrale voorziening EASI. Alle mail-versturende systemen moeten gebruik maken van de centrale voorziening mail relay als zij mail
Willen versturen. DKIM is geïmplementeerd op de centrale voorziening mail relay. +
Planning voor de implementatie van DMARC was Q1 2019, als onderdeel van een Logius breed project voor Domein verhuizing.
Deze planning is niet gehaald, nu is deze wijziging ingepland voor Q3 2019. +
Implementatie van DNSSEC zou plaatsvinden in Q1 2019 en is nu deels aanwezig en wordt deels ingepland voor Q3 2019. +
De voorziening voldoet aan HTTPS. Formeel wordt niet aan HSTS voldaan, maar de standaard HTTP (poort 80) is bij de voorziening helemaal niet ontsloten, zodat feitelijk alleen via HTTPS een verbinding gemaakt kan worden. In de geest voldoet de voorziening dus impliciet wel aan HSTS. +
Digipoort gebruikt het Logius infrastructuurplatform. Dit platform ondersteunt de open standaard IPv4 en IPv6 voor internet gebruik niet. IPv6 kan niet worden aangeboden, omdat de infrastructuur van Logius dit nog niet voldoende ondersteund. Dit is een Logius breed vraagstuk. De vraag hoe IPv6 geïmplementeerd dient te worden is wederom bij onze architecten ingediend. Digipoort ondersteunt IPv4. Implementatie van IPv6 stond gepland voor Q1 2019 maar dient opnieuw te worden ingepland. +
DigiPoort voldoet aan de BIR. Leveranciers voldoen aan ISO 27001 of een vergelijkbare standaard. +
DigiPoort ondersteunt de uitwisseling van SETU-hr-XML berichten. +
DigiPoort heeft geen SPF-records. Er wordt niet gemaild vanuit dit domein, maar SPF zou wel ingericht moeten worden. De planning van Q1 2019 is niet gehaald en de standaard wordt ingericht in Q3/Q4 2019. +
Digipoort ondersteunt TLS v1.2, maar niet meer de verouderde versies. +
De standaard wordt ondersteund door Digipoort. +
Er wordt op dit moment een productiepilot gedraaid. Het is een gezamenlijk dienst van Doc-Direkt en SSC-ICT. De verwachting is dat we in 2020 deze dienst in onze PDC kunnen opnemen. +
De mogelijkheid en noodzakelijkheid van het toepassen van deze standaard werd in 2016 nader onderzocht, maar dit heeft nog niet tot een besluit geleid. Er zijn in 2018 proof of concepts uitgevoerd. +
Sinds 2018 wordt door SSC-ICT gewerkt aan operationalisering van Digikoppeling voor het gebruik binnen de dienstverlening van Doc-Direkt. +
Volgens SSC-ICT maakt Doc-Direkt gebruik van de mailservers van SSC-ICT, deze zijn onderdeel van het BZK domein, waarvoor DKIM actief is. +
Doc-Direkt voldoet aan DMARC. +
De standaard wordt toegepast. De laatste open realisatie is de website www.handelingenbank.nl. De certificaat aanvraag loopt en realisatie in 4e kwartaal 2018 is niet gehaald.
Nieuwe planning voor implementatie is 4e kwartaal 2019. +
Doc-Direkt voldoet aan IPv4 en IPv6. +
Voor de informatiesystemen waarvan Doc-Direkt eigenaar is, is in 2016 een ‘in controle verklaring’ opgesteld. Op de punten waar Doc-Direkt afwijkt is een uitleg gegeven (explains) en er is een verbeterplan opgesteld.
Verbeteringen worden inmiddels uitgevoerd. +
Voor bewerkbare documenten wordt alleen .doc-formaat gebruikt. Er zijn geen plannen ODF te gebruiken. +
Doc-Direkt ondersteunt in haar archieven vooral PDF/A. Alles wat gescand wordt gaat naar PDF/A. Daarnaast wordt ook 1.7 veel gebruikt. +
Via de werkplek DWR kunnen medewerkers via SSO inloggen op de door Doc-Direkt beheerde DMS applicatie. +
SKOS wordt op dit moment niet toegepast. Er waren in 2018 en er zijn in 2019 nog geen plannen bekend of en wanneer SKOS geïmplementeerd zal worden. +
Ook SPF wordt inmiddels toegepast. +
TLS v 1.2 is van toepassing en behoort tot de dienstverlening van SSC-ICT. Er wordt gewerkt aan TLS 1.3. +
De SMEF 2.0 standaard was nog niet geïmplementeerd maar wordt opgevolgd door de NLCIUS. Per 19 april 2019 is de NLCIUS verplicht voor overheden, volgens Europese richtlijn 2014/55. Implementatie van NLCIUS stond gepland voor Q2 2019. Implementatie staat niet meer concreet gepland. De verwachting is dat implementatie Q2 2020 gereed is. +
Vrijwel alle koppelingen met afnemers, andere basisregistraties en evt. front-office systemen worden gelegd op basis van Digikoppeling:
* de koppelingen voor het aanleveren van gegevens aan LV-BAG, LV-WOZ en LV-BGT zijn gebaseerd op Digikoppeling standaarden;
* het aanleveren door bronhouders (o.a. notariaat) van gegevens aan de BRK is niet gebaseerd op Digikoppeling;
* de koppelingen voor het verkrijgen van informatie van gegevens uit LV BAG en LV WOZ en BRK zijn gebaseerd op Digikoppeling.
Daarnaast kan informatie uit LV’s worden verkregen via PDOK (Publieke Dienstverlening op de Kaart) die gebruik maakt van de Open GEO-standaarden. Ook de informatie uit de BRT wordt op deze wijze geleverd. Gegevens uit de BGT zijn beschikbaar via PDOK. +
Deze standaard is geïmplementeerd. +
Uittreksels worden verstrekt in PDF 1.4-formaat. Databestanden worden vooral in GML uitgewisseld. GML is een standaard XML-formaat voor Geo-data, gebaseerd op de Geo-standaarden. Afnemers melden geen problemen met het huidige PDF formaat. Daarom geeft het Kadaster geen prioriteit aan het vervangen van PDF 1.4. Voor het archiveren van kennisgevingen wordt gebruik gemaakt van PDF/A-1. +
Het Kadaster hanteert SKOS voor de beschikbaarstelling van begrippenkaders van basisregistraties. De begrippenkaders voor de BRK zoals gepubliceerd op brk.basisregistraties.nl, de BAG zoals gepubliceerd op bag.basisregistraties.nl en de BGT (IMgeo) en BRT op definities.geostandaarden.nl zijn allemaal conform SKOS. Voor de WOZ moet deze slag nog worden gemaakt. (4 van de 5 BR’s). Hiervoor is nog geen planning. Het Kadaster is alleen verantwoordelijk voor de hosting en het technisch beheer van de LV-WOZ de verantwoordelijkheid voor de implementatie van SKOS ligt bij de Waarderingskamer. Voor zover bij het Kadaster bekend is er geen planning voor de implementatie van SKOS voor de LV-WOZ. +
SPF is geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/mail/kadaster.nl/ ). +
STARTTLS is geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/domain/www.kadaster.nl/). Eerdere planningen voor implementatie van DANE per Q1 2018 en later Q1 2019 zijn niet gehaald. De verhuizing van het mail domein is vertraagd, waarbij opgemerkt moet worden dat de bestemming, in dit geval Microsoft, geen planning heeft voor de implementatie van DANE. +
Het Kadaster maakt deels gebruik van StUF en is deels volgens de Geo-standaarden (GML) opgemaakt. StUF wordt gebruikt voor aanlevering van bronhouder naar LV-BAG, LV-WOZ en LV-BGT. WOZ en BGT worden ook geleverd in StUF. +
Deze standaard wordt volledig door het Kadaster ondersteund (zie: https://internet.nl/domain/www.kadaster.nl/ ). +
Het Kadaster voldoet aan DKIM. +
Deze standaard is geïmplementeerd. +
De website www.kadaster.nl ondersteunt DNSSEC (zie: https://internet.nl/domain/www.kadaster.nl/). +
Naast de INSPIRE richtlijnen, maakt het Kadaster gebruik van NEN3610 en de meest gangbare Geo standaarden voor de betreffende basisregistraties. +
HTTPS en HSTS zijn deels geïmplementeerd. (zie: https://internet.nl/domain/www.kadaster.nl/) Eerdere planningen voor volledige implementatie in Q1 en Q4 2018 zijn niet gehaald. HSTS is inmiddels op de meeste Kadaster endpoints geïmplementeerd. Er is een beperkte set aan Digikoppeling gerelateerde content (schema’s) die nog niet over kunnen naar HTTPS en HSTS. Er is nog geen duidelijke planning voor. +
Zowel IPv4 als IPv6 worden ondersteund door het Kadaster (zie: https://internet.nl/domain/www.kadaster.nl/). +
Het Kadaster is gecertificeerd voor NEN-ISO/IEC 27001 en hanteert 27002. Het Handboek Beveiliging Kadaster is volledig op de BIR gebaseerd. In het jaarverslag is een in control statement opgenomen. +
Invoering van elektronisch factureren is zowel 2018 als in 2019 onderhanden en daarop zal gebruik gemaakt gaan worden van de NLCIUS standaard. +
Zowel nieuwe als oude koppelingen worden conform Digikoppeling 2.0 ingericht. +
MijnOverheid voldoet aan DKIM (zie: https://internet.nl/mail/mijnoverheid.nl/ en https://internet.nl/mail/mijn.overheid.nl/) +
Deze standaard wordt toegepast. +
MijnOverheid voldoet aan DNSSEC (zie: https://internet.nl/site/mijnoverheid.nl/ en https://internet.nl/site/mijn.overheid.nl/) +
Deze standaard wordt toegepast (zie: https://internet.nl/mail/mijnoverheid.nl/ en https://internet.nl/mail/mijn.overheid.nl/). HTTPS wordt toegepast voor zowel het domein mijn.overheid.nl, als mijnoverheid.nl. HSTS wordt toegepast voor het domein mijn.overheid.nl. HSTS voor mijnoverheid.nl is niet van toepassing, omdat die enkel redirect naar mijn.overheid.nl. +
MijnOverheid gebruikt het Logius infrastructuurplatform. Dit platform ondersteunt de open standaard IPv4 en IPv6 voor internet gebruik. MijnOverheid ondersteunt op dit moment IPv4 en IPv6. Mijn.overheid.nl voldoet aan de standaard. IPv6 staat niet op de inkomende mailservers er bestaat ook geen planning voor om dit wel te doen. Dit is ook minder urgent dan IPv6 op de website, waar we dit wel op ingeschakeld hebben. +
Op de Rijksoverheid is de Baseline Informatiebeveiliging Rijk (BIR) van toepassing die is gebaseerd op NEN-ISO27001. Logius heeft zich over toepassing van deze norm verantwoord door het afgeven van In Control Verklaringen (ICV’en) aan de eigenaar (BZK/DGOBR). De ICV’s zijn nog up-to-date. +
Deze standaard wordt gebruikt voor de REST-api’s van MijnOverheid. +
MijnOverheid genereert zelf PDF-bestanden welke voldoen aan de PDF/A-1a standaard. MijnOverheid neemt concrete stappen om te gaan controleren op de toegankelijkheid en veiligheid van PDF-bestanden die aangeleverd worden door afnemers via de Berichtenbox. +
Authenticatie loopt via SAML. +
SPF is relevant en geïmplementeerd. +
Deze standaard wordt toegepast. +
MijnOverheid heeft waar relevant de koppeling op basis van StUF. Dit is alleen relevant voor WOZ en Lopende Zaken. +
In de dienstverlening aan burgers maakt MijnOverheid gebruik van een TLS 1.2-verbinding (zie: https://internet.nl/site/mijn.overheid.nl). De koppelingen met afnemers (overheidsorganisaties) lopen ook via TLS op basis van PKIoverheid-certificaten. +
De NHR voldoet aan de Ades Baseline Profiles standaard. +
De bij de KvK in gebruik zijnde content management systemen, Sharepoint en Documentum zijn compliant aan de CMIS standaard, maar het webcontent platform Tridion (nog) niet vanwege een verouderde versie van de software. De upgrade van Tridion vindt in 2019 plaats, daarna worden de koppelingen daarmee aangepakt (2020 e.v.).
Koppelingen met Sharepoint worden CMIS compliant uitgevoerd. +
Ongeveer 10% van het verkeer van het NHR gaat naar medeoverheden. Die uitwisselingen vinden allemaal plaats via Digikoppeling en StUF. +
Het domein kvk.nl voldoet aan DKIM (zie: https://internet.nl/mail/kvk.nl/). +
NHR voldoet op mailservers aan DMARC (zie: https://internet.nl/mail/kvk.nl/). +
De ondertekening in de emailomgeving van kvk.nl vindt momenteel niet goed plaats. Dit wordt z.s.m. hersteld, in ieder geval in 2019. Er is samenhang met de HSTS melding hierna vanwege afspraken met de provider van kvk.nl.zie: https://en.internet.nl/site/kvk.nl/). +
De voorziening gebruikt zowel HTTPS als HSTS. Alleen voor kvk.nl werkt hsts niet, dit wordt in 2019 hersteld. Was nog niet gebeurd om kvk.nl alleen redirect naar www.kvk.nl en deze werkt wel onder hsts. Er was en is dus geen security risico. +
Mailservers e.d. zijn bereikbaar via zowel IPv4 als IPv6 maar de website van KvK nog niet, De website kvk.nl ondersteunt IPv4, maar is niet toegankelijk via IPv6 (zie: https://internet.nl/site/www.kvk.nl/). Het project om over te stappen naar IPv6 voor de website hangt samen met de wisseling van provider die KvK wil gaan doen, die wisseling gaat niet voor 2020 plaatsvinden. +
De KvK is sinds 2016 ISO 27001 gecertificeerd en hanteert ISO27002. +
KvK heeft haar financiële systeem in 2018 naar AFAS gemigreerd. UBL 2.1 en SMeF 2.0 worden wel ondersteund maar de modelfactuur nog niet. +
KvK gebruikt deze specificatie actief. Reeds operationele API’s worden geleidelijk aangepast. +
Alle uittreksels en informatie uit het NHR wordt in PDF/A-vorm verstrekt. Het betreft al grotendeels PDF A/2. Er zijn nog documenten in PDF A/1 die nog in 2019 worden omgezet. +
eHerkenning is SAML-based en wordt toegepast voor het aanleveren van jaarrekeningen en informatieverstrekking. In de notarisapplicatie kan de notaris van achter zijn computer rechtstreeks opgave doen. Ook hier wordt gebruik gemaakt van SAML als authenticatieprocedure. Omdat gebruik wordt gemaakt van een generiek identificatie- en authenticatiesysteem voor alle diensten van KvK kan SAML voor elke dienst ingezet worden voor authenticatie. +
SKOS is nog niet geïmplementeerd in Gegevenscatalogus NHR. De standaard wordt wel voorzien door diverse ondersteunende software pakketten in gebruik bij de KVK rondom het NHR. Implementatie van SKOS in de Gegevenscatalogus HR is nog niet ingepland vanwege andere prioriteiten. +
SPF is geïmplementeerd voor NHR. +
De voorziening past STARTTLS toe, DANE nog niet (zie: https://internet.nl/mail/kvk.nl/). Op DNS-servers is dit uitgerold maar op de emailservers onder Microsoft niet omdat Microsoft DANE niet ondersteunt. +
Ongeveer 10% van het verkeer van het NHR gaat naar medeoverheden. Die uitwisselingen vinden allemaal plaats via Digikoppeling en StuF. +
De KvK gebruikt TLS op de verbindingen waar voorheen SSL werd gebruikt. De KvK gebruikt versie TLS1.2 (zie: https://internet.nl/site/www.kvk.nl/). +
DKIM is voor odc-noord.nl, sso-noord.nl en rijkscloud.nl geïmplementeerd voor ODC-Noord. +
DMARC is voor de betreffende domeinen geïmplementeerd.
https://internet.nl/mail/odc-noord.nl/247561/#; https://internet.nl/mail/sso-noord.nl/247564/#control-panel-9 +
ODC-Noord heeft sinds het onderzoek uit 2015 een eigen DNS ingericht, die DNSSEC gebruikt. +
De cloud dashboards zijn allemaal uitsluitend via HTTPS benaderbaar, een aantal websites draaien op HSTS. Alle sites, met uitzondering van sso-noord.nl zijn voorzien van een SSL-certificaat. Het domein sso-noord.nl wordt voor 1 januari 2020 opgeheven. https://internet.nl/site/odc-noord.nl/574389/#control-panel-21; https://internet.nl/site/sso-noord.nl/574393/#control-panel-11 https://internet.nl/site/rijkscloud.nl/574696/#sitetls. +
Intern wordt IPv6 gebruikt op een specifiek netwerk. Nog niet alle benodigde producten worden met IPv6 aangeboden. Zodra de markt alles op het juiste niveau kan aanbieden zal dit geïmplementeerd worden en zullen de systemen die vanaf het internet benaderbaar zijn, ook worden ontsloten via IPv6. Planning is eind 2019 geïmplementeerd.
https://internet.nl/site/odc-noord.nl/574389/#control-panel-21; https://internet.nl/site/rijkscloud.nl/574392/#control-panel-21; https://internet.nl/site/sso-noord.nl/574393/#control-panel-11;
Nb. De mailomgeving van DUO waarop odc-noord.nl en sso-noord wordt gehost is daarentegen wel via IPv6 bereikbaar. https://internet.nl/mail/rijkscloud.nl/247562/#control-panel-16 Zodra ipv6 beschikbaar komt in Openstack kan rijkscloud.nl domein via ipv6 mail ontvangen en versturen. +
Op 15 februari 2019 is door ODC-Noord een BIR in Control Verklaring voor 2018 afgegeven, ondersteund door een Assurance verklaring van de ADR. De onderliggende leveranciers voldoen aan de ISO. ODC-Noord voldoet aan de BIR. +
Oorspronkelijk stond de implementatie van OWMS gepland voor Q4 2018. De website van ODC-Noord is in een eerste fase herbouwd, maar nog niet op het gewenste platform. Begin september start hiervoor de tweede fase waarbij naast de webrichtlijnen ook aan OWMS standaard zal worden voldaan. Volledige implementatie is gepland voor Q4 2019. +
V.w.b. uitwisseling van (definitieve) documenten met externe partijen wordt gebruik gemaakt van PDF. PDFCreator van Windows wordt als printoptie in de kantoorautomatiseringsomgeving aangeboden. De standaardinstelling is PDF versie 1.4, optioneel is 1.5. Vooralsnog wordt er bij DUO nog voor gekozen om de gratis variant van PDF-creator beschikbaar te stellen. Deze biedt maximaal PDF 1.5.
Gebruikers van LibreOffice (dat is het meest gebruikte Office-pakket binnen de operationele omgeving van ODC-Noord) kunnen documenten exporteren naar PDF/A-1. Op dit moment is dat nog geen standaard werkwijze. PDF/A is beschikbaar en wordt gebruikt voor formele documenten +
ODC-Noord maakt voor het interne systeem geen gebruik van SAML. Bij het ontwikkelen van diensten ten bate van klanten (SaaS) wordt SAML onderzocht en waar mogelijk toegepast. Eerder stond SAML federatie, wat onderdeel uitmaakt van de multifactor implementatie voor de SAAS dienstverlening van ODC-Noord, op de roadmap voor eind 2018. SAML is doorgeschoven naar 2019 en wordt na de zomervakantie opgepakt. De PoC welke eerder dit jaar heeft plaatsgevonden, heeft uitgewezen dat de oplossing gaat werken. +
SPF is geïmplementeerd voor alle drie de domeinen. +
STARTTLS/DANE is voor de mailomgeving rijkscloud.nl onvoldoende veilig geïmplementeerd (niet conform de NCSC richtlijnen). De mailomgeving van DUO, waarop odc-noord.nl en sso-noord.nl worden gehost, is STARTTLS ingericht, maar DANE niet. https://internet.nl/mail/odc-noord.nl/247561/#; https://internet.nl/mail/rijkscloud.nl/247562/#control-panel-16;
https://internet.nl/mail/sso-noord.nl/247564/#control-panel-9 +
Het beleid van ODC-Noord voor internet-gekoppelde systemen is dat TLS (in volgorde) van TLS1.2, TLS1.1 wordt aangeboden. TLS 1.0 wordt niet toegepast tenzij er een explain komt van de site-eigenaar. https://internet.nl/site/sso-noord.nl/574393/#control-panel-11; sso-noord.nl voldoet niet aan de standaard.
Het domein sso-noord.nl wordt voor 1 januari 2020 opgeheven. +
Deze standaard is toegepast waar ODC-Noord wifi gebruikt. +
Binnen de website, de content van AvB, wordt verwezen naar wetgeving conform de BWB standaard. +
De tooling (CMS/ESB) ondersteunt de standaard wel, maar deze wordt niet actief gebruikt. Er zijn geen content leveranciers die hun CMS in CMIS vorm aan het Ondernemersplein.nl beschikbaar stellen. Concreet is er dus nog geen toepassing op dit moment en er zijn ook nog geen plannen om dit te doen. +
DKIM is geïmplementeerd voor de domeinen kvk.nl en ondernemersplein.nl (zie: https://internet.nl/mail/kvk.nl/249076/, https://internet.nl/mail/ondernemersplein.nl/) maar niet voor het domein ondernemersplein.kvk.nl (zie: https://internet.nl/mail/ondernemersplein.kvk.nl/246411/). +
Ondernemersplein voldoet aan DMARC (zie: https://internet.nl/mail/ondernemersplein.nl/, https://internet.nl/mail/kvk.nl/249076/, https://internet.nl/mail/ondernemersplein.kvk.nl/246411/). +
De standaard is geïmplementeerd op de nieuwe DNS omgeving voor de webdomeinen en voor het maildomein ondernemersplein.kvk.nl.
Voor de mailserverdomeinen kvk.nl en ondernemersplein.nl geldt dat DNSSEC niet is geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/mail/kvk.nl/249076/# en https://internet.nl/mail/ondernemersplein.nl/249075/#). Ondernemersplein maakt geen gebruik van ondernemersplein.kvk.nl als mail adres. Alle mailadressen die worden gebruikt zijn @ondernemersplein.nl of @kvk.nl, waar DMARC, DKIM, SPF en STARTTTLS wel geïmplementeerd zijn. Desondanks is het verzoek wel neergelegd bij IT beheer om dit op te lossen. Naar verwachting gebeurt dit niet op korte termijn. +
Aan deze standaard wordt voldaan voor het domein ondernemersplein.nl (zie: https://internet.nl/site/www.ondernemersplein.nl/), maar voor het domein ondernemersplein.kvk.nl geldt dat HSTS niet is geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/site/ondernemersplein.kvk.nl/577753/#). – De HSTS Policy komt naar verwachting eind november 2019 live. +
De website ondersteunt IPv4 en is toegankelijk via IPv6 (zie: https://internet.nl/site/www.ondernemersplein.nl/ en https://internet.nl/site/ondernemersplein.kvk.nl/577753/#). Voor het maildomein ondernemersplein.nl en kvk.nl is IPv6 niet geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/mail/ondernemersplein.nl/249075/# en https://internet.nl/mail/kvk.nl/249076/). Implementatie van IPv6 voor de mailservers is niet mogelijk. +
Ondernemersplein is gehost bij de Kamer van Koophandel. Daar liep een ISO 27001 certificeringstraject en Ondernemersplein heeft dit inmiddels toegepast en is door een audit in april 2016 gecertificeerd hierop. Toetsing vond plaats in februari 2019 met goed resultaat. +
De informatie op de website is gemetadateerd volgens een eigen model die past bij de metadatering van de partners. +
Er wordt aan deze standaard voldaan op de domeinen kvk.nl en ondernemersplein.nl (zie: https://internet.nl/mail/kvk.nl/249076/# en https://internet.nl/mail/ondernemersplein.nl/). SPF is niet geïmplementeerd voor het domein ondernemersplein.kvk.nl (zie: https://internet.nl/mail/ondernemersplein.kvk.nl/246411/#) +
Aan STARTTLS wordt voldaan, maar aan DANE wordt nog niet voldaan. De KvK geeft zowel in 2018 als in 2019 aan nog te moeten onderzoeken of hieraan voldaan zal worden. Er is nog geen concreet onderzoekstraject gedefinieerd. +
Er is een migratie uitgevoerd naar TLS 1.2 en op verzoek van de product owner wordt TLS 1.0 nog ondersteund. +
Overheid.nl is zelfs de bron van de BWB identificatie. Zie wetten.overheid.nl. +
DKIM is geïmplementeerd (zie https://internet.nl/mail/overheid.nl/). +
DMARC wordt toegepast op overheid.nl (zie: https://internet.nl/mail/overheid.nl/). +
Overheid.nl voldoet sinds Q2 2015 aan DNSSEC (zie: https://internet.nl/site/www.overheid.nl/). +
HTTPS en HSTS zijn doorgevoerd op overheid.nl (zie https://internet.nl/site/www.overheid.nl/). Op een aantal sub-domeinen is HTTPS wel ingesteld, maar de configuratie voor HSTS-policy nog niet helemaal correct. Dit wordt in de zomer van 2019 hersteld. +
Er wordt voldaan aan IPv4 en IPv6 (zie: https://internet.nl/domain/www.overheid.nl/). +
Overheid.nl is zelfs de bron van de JCDR identifiers (zie: https://zoek.overheid.nl/lokale_wet_en_regelgeving). +
Vanaf 2015 staat overheid.nl niet meer op de risicokaart van BZK en hoeft hiervoor geen ICV (In Control Verklaring) meer te worden afgegeven.
Voor OEB, de applicatie die centraal staat in het publiceren van overheidsinformatie en richtinggevend is voor alle KOOP-dienstverlening, wordt wel jaarlijks een ICV afgegeven;
Deze is gebaseerd op de BIR die weer is gebaseerd op NEN-ISO/IEC 27001/27002. Alle dienstverlening van KOOP is ondergebracht bij een hostingpartij die jaarlijks een ISAE3402 Type II verklaring laat opstellen; deze verklaring baseert zich mede op de certificering met NEN-ISO/IEC 27001/27002. +
Overheid.nl is gemetadateerd conform OWMS. +
Alle PDF's van officiële bekendmakingen zijn PDF/A-1a zoals wettelijk bepaald is. +
SKOS is geïmplementeerd voor de waardelijsten van OWMS. +
STARTTLS en DANE zijn geheel geïmplementeerd (zie: https://internet.nl/mail/overheid.nl/). +
Deze standaard is doorgevoerd op overheid.nl (zie: https://internet.nl/site/www.overheid.nl/). Op een aantal sub-domeinen is TLS wel ingesteld, maar de configuratie voor client initiated renegotiation nog niet helemaal correct. Dit wordt in de zomer van 2019 hersteld. +